بخش دوم : فضايل و مناقب امام جواد عليه السلام
فصل اول : نصوص و ادله ى امامت
پيش درآمدى بر بحث امامت امام جواد عليه السلام
امامت و جانشينى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم ، همانگونه كه قرآن كريم معرفى فرموده است ، مقام و منصبى الهى مى باشد، و كسانى كه از نيروى عصمت بهره مند باشند شايستگى احراز اين مقام رفيع را خواهند داشت انما و ليكم الله ورسوله و الذين ءامنو الذين يقيمون الصلوة و يؤ تون الزكوة و هم ركعون ⁽⁷⁴⁾. ((ولى شما تنها خدا و پيامبر اوست و كسانى كه ايمان آورده اند، همان كسانى كه نماز بر پا مى دارند و در حال ركوع زكات مى دهند)).
از اين رو پيروان مكتب غنى تشيع ، به پيروى از نصوص فراوان قرآن و راهنمايى شخص نبى اكرم صلى الله عليه و آله و صلم معتقداند، كه خليفه و جانشين پس از آن حضرت ، بايستى از جانب وى و خداوند متعال تعيين شود.
زيرا از جمله وظايف مهم امامان معصوم ، و رهبران دينى جامعه ى انسانى ، دستگيرى ، هدايت و نشان دادن خط سير كمال ، به موجودى رنجور و مطيع هوى و هوس به نام انسان مى باشد.
بسيار واضح و روشن است كه ايفاى نقش مثبت و موفق در چنين مسئوليت سنگينى ، مستلزم بهره مندى از منبع پر فيض و جاودانه ى وحى الهى ، و دارا بودن اوصاف بلند معنوى مى باشد، بدين جهت خداوند در آيات متعددى به بررسى ويژگى هاى رهبران دينى مى پردازد.
و جعلنا منهم اءئمة يهدون باءمرنا لما صبروا و كانوا باءيتنا يوقنون ⁽⁷⁵⁾
((و چون شكيبايى كردند و به آيات ما يقين داشتند، برخى از آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما (مردم را) هدايت مى كردند)).
در آيه ى شريفه ى فوق به ويژگى ها و اختصاصات و مراتب عقلى و روحى امام و رهبر دينى اشاره شده است .
مرتبه ى اول : تبليغ و ارشاد و راهنمايى مردم بر اساس حكم و دستور خداوند است ، و سپس صبر و پايدارى در جهت رسيدن به هدف . و صبر به معناى كنترل هواها و خواهش هاى درونى انسان است و مبلغ كسى است كه سختى ها و دشوارى هاى راه را شناخته و آنها را مانع حركت و پيشرفت خويش نداند.
مرتبه ى دوم : اعتقاد و يقين كامل به وعده هاى الهى ، و داشتن ضميرى آرام است .
امام و رهبر دينى مردم از جهت عقيده و ايمان به خدا و اطاعت از دستورات او از ديگران بايد برتر باشد. و او كسى است كه در هيچ لحظه اى از حيات و زندگى شك و شبهه اى در مخلوق بودن عالم و همه ى موجودات نداشته و ندارد.
چنين شخصى را خداوند شايسته آن مى داند كه هادى و رهبر مردم باشد و او جز فرد صاحب مقام عصمت نمى تواند باشد ، زيرا قرآن وظيفه ى مردم در برابر رهبران دينى را اين گونه بيان مى كند وما ءاتئكم الرّسول فخذوه وما نهئكم عنه فانتهوا واتّقوالله إ نّ الله شديد العقاب ⁽⁷⁶⁾ ((و آنچه را فرستاده (او) به شما نشان داد، آن را بگيريد و از آنچه شما را باز داشت ، باز ايستيد و از خدا پروا بداريد كه خدا سخت كيفر است )).
با سير و تتبع در تاريخ زندگى افتخارآميز رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم خصوصا دوران 23 ساله رسالت وى ، به صحنه هاى پرشورى بر مى خوريم كه آن حضرت به مناسبتها و بهانه هاى گوناگون ، امر امامت و رهبرى پس از خويش را به روشنى بيان فرموده است ؛ او كه با الهام از تعاليم وحى و دستورات حضرت سبحان ، به روشنى مى ديد كه فرداى پس از وى آبستن چه حوادثى است ، احساس اين مسئوليت در وجود او زنده مى شد كه امامت اسلام را از آن آگاه ، و صراط مستقيم هدايت را فرا روى آنان قرار دهد، تا به ضلالت و گمراهى نروند.
چونانكه در واپسين روزهاى عمر پر بركتش جهت زيارت كعبه ى معبود و مقصود عازم حج گشته ، و در بازگشت از اين سفر معنوى ، در سرزمينى به نام غدير خم ماءمور شد تا بعثت را به كمال ، و امت را به هدايت و طريق مستقيم امامت رهنمون گرداند، از اين روى در ميان هزاران زائر بيت الله الحرام كه از سرزمين هاى دور و نزديك ، به دستور وى در آن اجتماع نموده بودند، پس از حمد و ستايش الهى آخرين بركات معنوى خويش را بر زبان جارى كرده و فرمودكاءنى قد دعيت فاءجبت ، انى قد تركت فيكم الثقلين اءحدهما اءكبر من الاخر: كتاب الله و عترتى ، فانظروا كيف تخلفونى فيهما، فانهما لن يفترقا حتى يردا على الحوض ، ثم قال : ان الله عزوجل مولاى و اءنا مولى كل مؤ من ، ثم اخذ بيد على رضى الله عنه فقال : من كنت مولاه فهذا وليه ، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه ⁽⁷⁷⁾
((پيمانه ى عمر من پر شده ، و به زودى از ميان شما خواهم رفت ، كتاب خدا و عترتم را كه دو چيز ارزشمند هستند، به عنوان دو يادگار در ميان شما مى گذارم ؛ اين دو هيچگاه از يكديگر جدا نخواهند شد تا روزى كه در كنار حوض كوثر بر من وارد شوند؛ سپس فرمود: خداوند مولاى من ، و من مولاى همه ى مومنين هستم ))
و سپس دست حضرت على عليه السلام را گرفت و فرمود:
((هر كس كه من مولاى اويم ، پس على ولى و مولاى او خواهد بود، و خداوندا! دوست بدار هر كسى را، كه على عليه السلام محبوب اوست ، و دشمن بدار هر كسى را، كه عداوت و دشمنى على در دل اواست )).
شايسته است خواننده ى محترم به نكته ى مهم اين حديث كه با تعابير گوناگون در كتابهاى اهل سنت و تشيع كه نقل شده است توجه كند، و آن مطلب با اهميت ، هم سنگ شدن عترت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم با قرآن است ، كتابى كه خداوند متعال آن را تبينا لكل شى ءيعنى جامع همه ى علوم ، و لاياءتيه البطل من م بين يديه و لا من خلفه ى يعنى آنچه در او هست ، حق است و باطل از ساحت قدسش به دور - عترتى عدل و هم سنگ چنين كتابى است ، بايد از نظر دانش و علم ممتاز - و از نظر خصايص روحى ، عملى و انسانى سرآمد باشد و اين سخن و حقيقت چيزى جز همان مقام عصمت كه لازمه ى امامت پس از پيامبر مى باشد، نخواهد بود.
از اين روى علاوه بر دلالت آيات قرآن ، در كلمات نورانى صاحب شريعت و پيامبر نور و رحمت با الهام از ارشادات الهى ، مشخصات و نام هاى فرد فرد از امامان معصوم عليهم السلام ، به روشنى بيان شده است ، مانند حديثى كه جابر بن سمره از رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله و سلم روايت مى كند كه آن حضرت فرمود: يكون اثنا عشد اءميرا، فقال كلمة لم اءسمعها فقال ابى انه قال : كلهم من قريش ⁽⁷⁸⁾ يعنى پس از من دوازده نفر اميد و رهبر مردم خواهند شد، سپس سخنى را فرمود كه نشنيدم ، اما پدرم گفت : پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم چنين فرمود: همه ى اين دوازده نفر از قريش هستند.
اين حديث به عنوان نمونه از ميان ده ها حديث در كتاب هاى معتبر اهل سنت گزينش شده و به محضر خوانندگان محترم عرضه داشتيم ؛ اما تطبيق اين كلام رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم بر جانشينان وى ، نيازمند توضيح و شرح بيشترى مى باشد كه با توجه به احاديثى كه در صفحات پس ‍ از اين مى آيد، روشن و واضح خواهد شد.
لوح فاطمه
امام باقر عليه السلام در لحظات پايانى عمر با بركتش ، فرزند بزرگوارش ‍ امام صادق عليه السلام را به نزد خويش فرا خواند تا وصيت هاى امامت را به وى منتقل نمايد، زيد بن على - برادر امام باقر - گفت : چه مى شود چنان چه من نيز مانند امام حسين عليه السلام كه پس از برادرش امام حسن به امامت رسيد، به امامت به رسم ، و به عنوان امام پس از تو معرفى گردم !
امام باقر عليه السلام فرمود: منصب و مقام امامت با رسوم و آنچه كه تو با آن مقايسه مى كنى ، قابل مقايسه نيست ؛ اين منصب بايستى از سوى خدا تعيين و فرد مورد نظر منصوب گردد و بس ؛ سپس به جابر بن عبدالله انصارى فرمود: آنچه در صحيفه ى مادرم ديده اى نقل كن تا همه بشنوند.
جابر مى گويد: آن زمان كه خداوند متعال اولين فرزند را به مادرت فاطمه ى زهرا عليها السلام عطا فرمود، به محضرشان رفتم تا ولادت فرزندش امام حسن عليه السلام را به وى تبريك بگويم كه ناگهان لوحى زمردين با نورى خيره كننده - نورى كه هر چشمى را آزاد مى داد - در دستهاى مادرتان مشاهده كردم .
پرسيدم : اى سيده ى بانوان عالم ! اين چه كتابى است و از كجا آمده است ؟
فرمود: لوحى است كه خداوند به پدرم رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم هديه فرمود و در آن نام هاى اءئمه از فرزندانم نوشته شده است .
(و در حديثى ديگر به نقل از امام صادق عليه السلام فرمود: كتابى است كه خداوند به پدرم هديه فرموده است ، و در آن نام شوهرم على عليه السلام و دو فرزندم امام حسن و امام حسين عليهما السلام و هم چنين نام هاى جانشينان آنان از فرزندانم نوشته شده است ).
گفتم : آيا مى توانم آن را ببينم ؟
فرمود: فقط پيامبر و وصى او و اهل بيت او اجازه نگاه كردن به آن را دارند، اما به تو اجازه مى دهم تا از بيرون صحيفه ، به درون آن بنگرى .
جابر مى گويد: وقتى كه از بيرون به درون آن نظر افكندم ، نام رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم و سپس على عليه السلام و ديگر امامان عليهم السلام تا امام جواد و سپس تا حضرت مهدى عليه السلام نوشته شده بود، امام جواد عليه السلام در آن لوح با نام و كنيه ى ابو جعفر محمد بن على ، و مادرش با نام خيزران معرفى شده بود⁽⁷⁹⁾.
شيخ صدوق با سندى طولانى از امام باقر و او از جابر بن عبدالله انصارى روايت مى كند كه جابر گفت : روزى به محضر حضرت فاطمه ى زهرا عليها السلام شرفياب شدم ، در مقابل وى لوحى را مشاهده كردم كه از شدت نورانيت آن چشم انسان بسته مى شد، و دوازده نام مبارك زينت بخش آن بود، سه نام در پشت آن ، سه نام در روى آن ، سه نام در پايان و سه نام در يك جانب آن .
به سرورم حضرت فاطمه ى زهرا عليها السلام عرض كردم : نام چه كسانى است ؟
فرمود: نام هاى اوصيا و جانشينان پيامبر اكرم هستند، كه در صدر آنان ، پسر عمويم على بن ابى طالب قرار دارد، و يازده تن از فرزندانم به دنبال او خواهند آمد، و آخرين آنان قائم آل محمد مى باشد، كه درود و سلام خداوند بر همه ى آنان باد.
جابر مى گويد: همچنان كه به آن لوح مى نگريستم ، سه نام محمد، و چهار نام على در آن نظر مرا بيشتر به خود جلب كرد⁽⁸⁰⁾.
در گونه اى ديگر از نقل لوح فاطمه عليها السلام كه به صورت مفصل تر به وسيله ى ابو بصير از امام صادق ، و او از امام باقر عليهما السلام و او از جابر بن عبدالله انصارى روايت كرده است ، هريك از امامان معصوم عليهم السلام را با ويژگى هاى مخصوص به خودش معرفى كرده ، و وقتى كه به معرفى امام جواد عليه السلام مى رسد مى فرمايد: چشمان امام رضا عليه السلام را به نور ديده اش محمد روشن مى سازم ، كه جانشين وى ، و وارث علوم و دانش وى خواهد بود، و سپس در آن لوح آمده است : او معدن علم و دانش من ، و محل نگاهدارى اسرار من ، و حجت و دليل من بر بندگانم مى باشد؛ هر كسى به ولايت او ايمان و اعتقاد پيدا كند ، بهشت برين را جايگاهش قرار مى دهم ، و شفاعت او را براى هفتاد تن از اعضاى خانواده اش كه همگى مستحق آتش جهنم باشند مى پذيرم ⁽⁸¹⁾.
سخن حضرت خضر نبى عليه السلام
امام جواد عليه السلام مى فرمايد: روزى اميرمؤ منين ، على بن ابى طالب عليه السلام در حالى كه فرزندش امام حسن و سلمان فارسى وى را همراهى مى كردند، وارد مسجدالحرام شده و در گوشه اى نشست ، در اين ميان شخص ناشناسى با قيافه و لباسى زيبا به طرف وى آمد و سلام كرد، امام جواب سلام او را داد.
آن مرد در كنار على عليه السلام نشست و به آن حضرت گفت : سه مطلب را از شما مى پرسم ، چنان چه پاسخ پرسش هاى مرا فرموديد، برترى جايگاه خويش را بر همگان ثابت نموده ، و من نيز شايستگى شما براى مقام رهبرى و امامت اين مردم اعتراف مى نمايم .
امير المومنين عليه السلام فرمود: هر آنچه دلت مى خواهد بپرس !
آن مرد گفت :
1- هنگامى كه انسان خواب است ، روح او به كجا ميرود؟
2- چرا بعضى وقتها حالت فراموشى به انسان دست مى دهد، و گاهى فراموش شده ها به ذهن و ياد انسان باز مى گردد؟
3- چرا فرزندان انسان معمولا شبيه عمو يا دايى انسان هستند؟
على ابن ابى طالب عليه السلام به فرزندش امام حسن مجتبى فرمود: فرزندم ، تو پاسخ پرسش ها را بگو.
امام مجتبى عليه السلام فرمود: و اما پاسخ پرسش اول كه وقت خواب روح انسان به كجا ميرود و حال و وضع او چگونه است ؟
پس بدان كه روح با باد مرتبط است ، و باد با هوا، هنگام بيدار شدن بدن اگر خداوند سبحان اجازه ى مراجعت روح به بدن را بدهد، روح باد را جذب كرده و باد هوا را، و سپس روح به بدن برگشته و انسان از خواب بيدار مى شود، وگرنه تا روز قيامت اين روح به بدن مراجعت نخواهد كرد.
و اما پرسش دوم كه علت فراموشى و به خاطر آوردن فراموش شده ها چيست ؟
بدان كه قلب انسان در حقه و ظرفى كوچك قرار دارد و روى اين ظرف را رو پوشى پوشانده است ، وقتى انسان بر پيامبر و آل او عليهم السلام درود بفرستد و بگويد: الهم صلى على محمد و آل محمد، نورى وارد ظرف شده و قلب را روشن و منور مى كند و در نتيجه مطالب فراموش شده به ذهن انسان مراجعت مى كند، و اگر صلوات نفرستد و يا ناقص آن را بر زبان جارى كند، روپوش روى ظرف كوچك قلب باقى مانده و تاريكى و ظلمت او را فرا مى گيرد و حتى آنچه را مى دانسته فراموش مى كند.
و اما پرسش سوم كه چرا فرزند شباهت بيشترى به عمو يا دايى خويش پيدا مى كند؟
علت اين امر به كيفيت و حالتهاى آميزش جنسى مربوط مى شود، چنان چه آميزش در حالتى كه بدن و قلب و عروق ، سكون و آرامش طبيعى دارد، و از هر گونه دغدغه ، اضطراب ، و دل مشغولى خالى است انجام شود، نطفه در ميان رحم قرار مى گيرد كه در اين حال فرزند شباهت بسيارى به پدر و مادر پيدا خواهد كرد.
و چنان چه قلب انسان از آرامش و سكون طبيعى بهره مند نباشد، و اضطراب و نگرانى بر وى حاكم شود، فرزند شباهت زيادى به عمو و يا دايى پيدا خواهد كرد.
مرد ناشناس پس از شنيدن پاسخ ‌هاى زيبا و محكم امام مجتبى عليه السلام ، با صداى رسا فرياد برآورد: اءشهد اءن لا الا الله ، و اءشهد اءن محمدا رسول الله ، و اءشهد اءنك وصية ، و القائم بحجته بعده - و اشار بيده الى اءميرالمؤ منين و اين جملات را پى در پى تكرار كرد، و سپس به ولايت و امامت فرد فرد ائمه پس از على نيز گواهى داده تا به امام نهم حضرت جواد الائمه عليه السلام رسيد و گفت :
و اءشهد على محمد بن على اءنه القائم باءمر على بن موسى ((گواهى مى دهم كه حضرت جواد جانشين و امام پس از امام رضا عليه السلام مى باشد)).
و در ادامه به امامت حضرت هادى و عسگرى و مهدى عليهم السلام گواهى داده و در پايان گفت : والسلام عليك يا اءمير المؤ منين و رحمة الله و بركاته و از جاى برخاسته و از محضر ااءمير المؤ منين بيرون رفت . امير المؤ منين به فرزندش امام مجتبى فرمود: به دنبال او برو و ببين كجا مى رود؟
امام مجتبى او را تعقيب نمود، پس از لحظاتى به نزد پدر بازگشته و گفت : وقتى كه پاى از مسجد بيرون نهاد، ديگر او را نديدم : آيا به آسمانها رفت و يا زمين او را در خود فرو برد؟!
امام على عليه السلام فرمود: فرزندم ! آيا او را شناختى ؟
عرض كرد: خدا و رسول او و اميرالمؤ منين بهتر مى دانند.
فرمود: او حضرت خضر پيامبر عليه السلام بود⁽⁸²⁾.
سخن پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم
جابر بن عبدالله انصارى مى گويد: پس از نازل شدن آيه ى : اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و اولى الامر منكم ⁽⁸³⁾ بر پيامبر عظيم الشاءن اسلام ، از آن حضرت پرسيدم : خدا و رسول او را مى شناسيم ، اما اولوالامر در اين آيه ى شريفه كه خداوند اطاعت آن ها را همچون اطاعت خود و رسولش واجب دانسته است چه كسانى هستند؟
فرمود: اولوالامر جانشينان من و كسانى هستند كه پس از من رهبر و مقتداى امت خواهند بود، سپس فرمود: پس از من على بن ابى طالب ، و پس از او حسن و حسين و على بن الحسين و محمد بن على كه در تورات به باقر مشهور و شناخته شده است ، مى باشند؛ و تو اى جابر! با او ملاقات خواهى نمود، سلام مرا به آن برسان ، و پس از باقر، جعفر بن محمد الصادق ، و موسى بن جعفر، و على بن موسى ، و محمد بن على ، و على بن محمد، و حسن بن على ، و آخرين امام از سلسله اولوالامر كسى كه نام و كنيه ى او با نام و كنيه ى من يكى است ، مى باشد، و او حجت خدا بر روى زمين است ، و او كسى است كه خداوند به وسيله ى او شرق و غرب عالم را فتح خواهد نمود، او در ميان مردم مخفى و پنهان خواهد شد، و مردم در زمان غيبتش ‍ در امامت او شك خواهند نمود، مگر كسانى كه خداوند متعال به آن ها عنايت ويژه داشته ، و نورانيت قلب و ايمان آنها را محكم كرده باشد⁽⁸⁴⁾.
امام صادق عليه السلام از پدران بزرگوارش ، از رسول اكرم عليهم السلام روايت مى كند: در شبى كه فرداى آن روز پيامبر اكرم رحلت فرمود، على عليه السلام را به نزد خويش فرا خواند، و به او فرمود: اى على ! كاغذ و دواتى برايم بياور.
پس از حاضر شدن كاغذ و دوات ، پيامبر اكرم وصيت هاى خود را املاء فرمود و على عليه السلام آنها را مى نوشت ، زمانى كه به مسئله ى امامت رسيد همه را بيان نمود، تا به امام جواد عليه السلام رسيد فرمود: هر گاه امامت امام رضا عليه السلام به پايان رسيد، آن را به فرزندش محمد كه پرهيزكار و مورد اعتماد است ، تسليم مى كند، و او نيز پس از پايان يافتن عمرش ، آن را به فرزندش على (امام هادى ) تسليم مى كند⁽⁸⁵⁾.
چند سخن از چند امام
در فرهنگ گران سنگ مكتب تشيع ، مسئوليت تداوم رسالت پس از پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم بر عهده ى جانشينان وى گزارده شده است ، بنابراين پس از اين كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم جانشينان خود را به صورت كلى و فردى معرفى كرد، وظيفه ى ديگرى نيز بر عهده ى هر يك از امامان معصوم قرار مى گيرد كه جانشين و امام پس از خود را كه از جانب پيامبر تعيين شده ، به مردم خويش معرفى كنند، تا مردم به گمراهى نيفتند.
عيسى بن عبدالله از امام صادق عليه السلام روايت مى كند كه به او گفتم : چنان چه زنده باشم ، و خداى ناكرده براى شما حادثه اى پيش آيد، به چه كسى اقتدا كنم ؟
امام عليه السلام به فرزندش موسى اشاره كرد. گفتم : چنان چه براى موسى حادثه اى رخ داد چه بايد كرد؟ فرمود: به فرزنش رجوع كنيد.
گفتم : چنان جه براى فرزند او نيز حادثه اى رخ دهد، و يك برادر بزرگتر، و يك فرزند كوچكتر از او برجاى مانده باشد، به كدام يك بايستى اقتدا كرد؟
فرمود: به فرزندش و سپس به فرزندش ، تا به آخرين جانشين پيامبر برسد⁽⁸⁶⁾.
محمد بن سنان راوى حديث نقل مى كند: پيش از آن كه امام كاظم عليه السلام به بغداد منتقل شود، به قصد زيارت وى به ديدار آن حضرت شتافتم ؛ وقتى كه به زيارت وى نائل شدم فرمود: حادثه اى پيش خواهد آمد كه موجب سرگردانى و گمراهى گروهى مى شود، پس كوشش كن تا از امواج مرگبار اين فاجعه به سلامت خارج شوى .
گفتم : چه اتفاق غم انگيزى ؟
فرمود: كسانى كه امامت فرزندم رضا را نپذيرند، همانند كسانى خواهند بود كه در برابر امامت و جانشينى جدم على بن ابى طالب قرار گرفته ، و پرچم مخالفت با وى را به دوش گرفتند، ظلم و ستم به فرزندم -رضا- همانا ظلم به على بن ابى طالب است .
محمد بن سنان مى گويد: از اين سخن بوى شهادت را استشمام نموده و احساس كردم اجل حضرت كاظم عليه السلام نزديك است .
عرض كردم : قسم به خداوند يكتا، تا آخرين لحظات عمر و تا روزى كه زندگى در اين جهان مقدر باشد، دست از پيروى فرزندت نخواهم كشيد، و اين افتخار را به ارزانى از دست نخواهم داد.
امام كاظم عليه السلام فرمود: تو زنده مى مانى و امام پس از او را نيز درك خواهى نمود.
گفتم : امام پس از او كيست ؟ فرمود: محمد فرزند على .
گفتم : تسليم امر آن دو بزرگوار، و مطيع فرمانشان خواهم بود.
فرمود: نام تو را در رديف نام شيعيان صادق و راستگو، در كتاب جدم اميرالمؤ منين عليه السلام ديده ام ، و شيعه بودن تو در نزد من ، از جهيدن برق آسمان در شب تاريك و ظلمانى روشن تر است .
اى محمد بن سنان ! آتش جهنم بدن افرادى مثل تو را نمى سوزاند، و اين بدنها بر آتش جهنم حرام است ⁽⁸⁷⁾.
محمد بن اسماعيل بن بزيع از امام رضا عليه السلام پرسيد: آيا امامت پس از شما، به عمو و دايى نيز منتقل مى شود؟ فرمود: خير.
او مى گويد: گفتم : به برادر چطور؟ فرمود: خير.
گفتم : امامت پس از شما به چه كسى منتقل خواهد شد؟
فرمود: به فرزندم . اين سخن در حالى گفته مى شد كه امام رضا عليه السلام هنوز فرزندى نداشت ⁽⁸⁸⁾
عبدالرحمن بن ابى نجران ، و صفوان بن يحيى دو تن از ياران حضرت رضا عليه السلام و ناقل حديث از وى مى باشند؛ آن دو مى گويند: حسين بن قياما، كه از سردمداران گروه واقفه ⁽⁸⁹⁾ است ، از ما تقاضا كرده تا براى او از امام رضا عليه السلام اجازه ى ملاقات بگيريم ؟
پس از كسب اجازه ملاقات ، وقتى كه به محضر امام رسيد، پرسيد:
آيا شما امام هستيد؟
فرمود: آرى ، گفت : خدا را گواه و شاهد مى گيرم كه تو امام نيستى !
امام رضا عليه السلام لحظاتى سر مبارك را پايين انداخته و به فكر فرو رفت ، سپس سر را بلند كرد و فرمود: از كجا مى دانى كه من امام نيستم ؟