نَحْنُ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ، وَمَحَطُّ الرِّسَالَةِ، وَمُخْتَلَفُ الْمَلائِكَةِ، وَمَعَادِنُ الْعِلْمِ، وَيَنَابِيعُ الْحُكْمِ، نَاصِرُنَا وَمُحِبُّنَا يَنْتَظِرُ الرَّحْمَةَ، وَعَدُوُّنَا وَمُبْغِضُنَا يَنْتَظِرُ السَّطْوَةَ.
قسمتى از خطبه 97 نهج البلاغه
انْظُرُوا اءَهْلَ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ فَالْزَمُوا سَمْتَهُمْ، وَاتَّبِعُوا اءَثَرَهُمْ، فَلَنْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ هُدًى ، وَلَنْ يُعِيدُوكُمْ فِى رَدًى ، فَإِنْ لَبَدُوا فَالْبُدُوا، وَإِنْ نَهَضُوا فَانْهَضُوا. وَلا تَسْبِقُوهُمْ فَتَضِلُّوا، وَلا تَتَاءَخَّرُوا عَنْهُمْ فَتَهْلِكُوا.
O صفات اصحاب النّبىّصلى الله عليه و آله و سلم
لَقَدْ رَاءَيْتُ اءَصْحَابَ مُحَمَّدٍصلى الله عليه و آله و سلم ، فَمَا اءَرَى اءَحَدا يُشْبِهُهُمْ مِنْكُمْ! لَقَدْ كَانُوا يُصْبِحُونَ شُعْثا غُبْرا، وَقَدْ بَاتُوا سُجَّدا وَقِيَاما، يُرَاوِحُونَ بَيْنَ جِبَاهِهِمْ وَخُدُودِهِمْ، وَيَقِفُونَ عَلَى مِثْلِ الْجَمْرِ مِنْ ذِكْرِ مَعَادِهِمْ! كَاءَنَّ بَيْنَ اءَعْيُنِهِمْ رُكَبَ الْمِعْزَى مِنْ طُولِ سُجُودِهِمْ! إِذَا ذُكِرَ اللّهُ هَمَلَتْ اءَعْيُنُهُمْ حَتَّى تَبُلَّ جُيُوبَهُمْ، وَمَادُوا كَمَا يَمِيدُ الشَّجَرُ يَوْمَ الرِّيحِ الْعَاصِفِ، خَوْفا مِنَ الْعِقَابِ، وَرَجَاءً لِلثَّوَابِ!
ترجمه قسمتى از خطبه 109
ما از درخت سرسبز رسالتيم ، و از جايگاه رسالت و محل آمد و شد فرشتگان برخاستيم ، ما معدنهاى دانش و چشمه سارهاى حكمت الهى هستيم ، ياران و دوستان ما در انتظار رحمت پروردگارند و دشمنان و كينه توزان ما در انتظار كيفر و لعنت خداوند به سر مى برند.
ترجمه قسمتى از خطبه 97
مردم به اهل بيت پيامبرتا ن بنگريد، از آن سو كه گام برمى دارند برويد، قدم جاى قدمشان بگذاريد، آنها شما را هرگز از راه هدايت بيرون نمى برند، و به پستى و هلاكت باز نمى گردانند. اگر سكوت كردند سكوت كنيد، و اگر قيام كردندقيام كنيد، از آنها پيشى نگيريد كه گمراه مى شويد، و از آنان عقب نمانيد كه نابود مى گرديد.
O وصف اصحاب پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم
من اصحاب محمدصلى الله عليه و آله و سلم را ديدم ، اما هيچكدام از شما را همانند آنان نمى نگرم ، آنها صبح مى كردند در حالكيه موهاى ژوليده و چهره هاى غبار آلوده داشتند، شب را تا صبح در حال سجده و قيام به عبادت مى گذراندند، و پيشانى و گونه هاى صورت را در پيشگاه خدا بر خاك مى ساييدند، با ياد معاد چنان ناآرام بودند گويا بر روى آتش ايستاده اند، بر پيشانى آنها از سجده هاى طولانى پينه بسته بود (چون پينه زانوهاى بزها) اگر نام خدا برده مى شد چنان مى گريستند كه گريبان هاى آنان تَر مى شد. و چون درخت در روز تُند باد مى لرزيدند، از كيفرى كه از آن بيم داشتند، يا براى پاداشى كه به آن اميدوار بودند.
خطبه 239 نهج البلاغه
O فضائل اهل البيت عليهم السلام
هُمْ عَيْشُ الْعِلْمِ، وَمَوْتُ الْجَهْلِ. يُخْبِرُكُمْ حِلْمُهُمْ عَنْ عِلْمِهِمْ وَظَاهِرُهُمْ عَنْ بَاطِنِهِمْ، وَصَمْتُهُمْ عَنْ حِكَمِ مَنْطِقِهِمْ. لا يُخَالِفُونَ الْحَقَّ وَلا يَخْتَلِفُونَ فِيهِ.
وَهُمْ دَعَائِمُ الاْءِسْلامِ، وَوَلائِجُ الاْءِعْتِصَامِ. بِهِمْ عَادَ الْحَقُّ إِلَى نِصَابِهِ، وَانْزَاحَ الْبَاطِلُ عَنْ مُقَامِهِ، وَانْقَطَعَ لِسَانُهُ عَنْ مَنْبِتِهِ. عَقَلُوا الدِّينَ عَقْلَ وِعَايَةٍ وَرِعَايَةٍ، لا عَقْلَ سَمَاعٍ وَرِوَايَةٍ. فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ كَثِيرٌ، وَرُعَاتَهُ قَلِيلٌ.
ترجمه خطبه 239
O فضائل اهل بيت پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم
خاندان پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم مايه حيات و زنده بودن دانش ، و نابودى جهل مى باشند، بردباريشان شما را از دانش آنها خبر مى دهد، و ظاهرشان از صفاى باطن ، و سكوتشان از حكمت هاى گفتارشان با خبر مى سازد، هرگز با حق مخالفت نمى كنند، و در آن اختلاف ندارند. آنها ستون هاى استوار اسلام ، و پناهگاه مردم مى باشند، حق به وسيله آنها به جايگاه خويش باز گرديد، و باطل از جاى خويش رانده و نابود، و زبان باطل از ريشه كنده شد، اهل بيت پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم دين را چنانكه سزاوار بود، دانستند و آموختند و بدان عمل كردند، نه تنها شنيدند و نقل نمودند، زيرا راويان دانش بسيار، امّا حفظ كنندگان و عمل كنندگان به آن اندكند.
5 - معاد شناسى
قسمتى از خطبه 186 نهج البلاغه
ثُمَّ هُوَ يُفْنِيهَا بَعْدَ تَكْوِينِهَا، لا لِسَاءَمٍ دَخَلَ عَلَيْهِ فِى تَصْرِيفِهَا وَتَدْبِيرِهَا، وَلا لِرَاحَةٍ وَاصِلَةٍ إِلَيْهِ، وَلالِثِقَلِ شِيْءٍ مِنْهَا عَلَيْهِ. لا يُمِلُّهُ طُولُ بِقَائِهَا فَيَدْعُوَهُ إِلَى سُرْعَةِ إِفْنَائِهَا، وَلكِنَّهُ سُبْحَانَهُ دَبَّرَهَا بِلُطْفِهِ، وَاءَمْسَكَهَا بِاءَمْرِهِ، وَاءَتْقَنَهَا بِقُدْرَتِهِ.
ثُمَّ يُعِيدُهَا بَعْدَ الْفَنَاءِ مِنْ غَيْرِ حَاجَةٍ مِنْهُ إِلَيْهَا، وَلا اسْتِعَانَةٍ بِشيْءٍ مِنْهَا عَلَيْهَا، وَلا لاِنْصِرَافٍ مِنْ حَالِ وَحْشَةٍ إِلَى حَالِ اسْتِئْنَاسٍ، وَلا مِنْ حَالِ جَهْلٍ وَعَمًى إِلَى حَالِ عِلْمٍ وَالِْتمَاسٍ، وَلا مِنْ فَقْرٍ وَحَاجَةٍ إِلَى غِنًى وَكَثْرَةٍ، وَلا مِنْ ذُلٍّ وَضَعَةٍ إِلَى عِزٍّ وَقُدْرَةٍ.
ترجمه قسمتى از خطبه 186
سپس همه موجودات را نابود مى كند، نه براى خستگى ازاداره آنها، و نه براى آسايش و استراحت ، و نه به خاطر رنج و سنگينى كه براى او داشتند، و نه براى طولانى شدن ملال آور زندگيشان ، بلكه خداوند با لطف خود موجودات را اداره مى فرمايد، و با فرمان خود همه را برپا مى دارد، و با قدرت خود همه را استوار مى كند.
سپس بدون آن كه نيازى داشته باشد بار ديگر همه را باز مى گرداند، نه براى اينكه از آنها كمكى بگيرد، و نه براى رها شدن از تنهايى با آنها ماءنوس شود، و نه آن كه تجربه اى به دست آورد، و نه براى آن كه از فقر و نياز به توانگرى رسد، و يا از ذلّت و خوارى به عزّت و قدرت راه يابد.
خطبه 188 نهج البلاغه
1 - الوصيّة بالتّقوى
اءُوصِيكُمْ، اءَيُّهَا النَّاسُ، بِتَقْوَى اللّهِ وَكَثْرَةِ حَمْدِهِ عَلَى آلاَئِهِ إِلَيْكُمْ، وَنَعْمَائِهِ عَلَيْكُمْ، وَبَلائِهِ لَدَيْكُمْ.
فَكَمْ خَصَّكُمْ بِنِعْمَةٍ، وَتَدَارَكَكُمْ بِرَحْمَةٍ! اءَعْوَرْتُمْ لَهُ فَسَتَرَكُمْ، وَتَعَرَّضْتُمْ لاِءَخْذِهِ فَاءَمْهَلَكُمْ!
2 - فضل ذكر الموت
وَاءُوصِيكُمْ بِذِكْرِ الْمَوْتِ وَإِقْلالِ الْغَفْلَةِ عَنْهُ. وَكَيْفَ غَفْلَتُكُمْ عَمَّا لَيْسَ يُغْفِلُكُمْ، وَطَمَعُكُمْ فِيمَنْ لَيْسَ يُمْهِلُكُمْ! فَكَفَى وَاعِظا بِمَوْتَى عَايَنْتُمُوهُمْ، حُمِلُوا إِلَى قُبُورِهِمْ غَيْرَ رَاكِبِينَ، وَاءُنْزِلُوا فِيها غَيْرَ نَازِلِينَ، فَكَاءَنَّهُمْ لَمْ يَكُونُوا لِلدُّنْيَا عُمَّارا، وَكَاءَنَّ الاَّْخِرَةَ لَمْ تَزَلْ لَهُمْ دَارا.
اءَوْحَشُوا مَا كَانُوا يُوطِنُونَ، وَاءَوْطَنُوا مَا كَانُوا يُوحِشُونَ، وَاشْتَغَلُوا بِمَا فَارَقُوا، وَاءَضَاعُوا مَا إِلَيْهِ انْتَقَلُوا. لا عَنْ قَبِيحٍ يَسْتَطِيعُونَ انْتِقَالا، وَلا فِى حَسَنٍ يَسْتَطِيعُونَ ازْدِيَادا. اءَنِسُوا بِالدُّنْيَا فَغَرَّتْهُمْ، وَوَثِقُوا بِهَا فَصَرَعَتْهُمْ.
ترجمه خطبه 188
1 - سفارش به پرهيزكارى
اى مردم شما را به پرهيزكارى ، و شكر فراوان در برابر نعمت ها، و عطاهاى الهى ، و احسانى كه به شما رسيده سفارش مى كنم ، چه نعمتهايى كه به شما اختصاص داده ، و رحمتهايى كه براى شما فراهم فرمود، عيبهاى خود را آشكار كرديد و او پوشاند، خود را در معرض كيفر او قرار داديد و او به شما مهلت داد.
2 - ارزش ياد مرگ
مردم ! شما را به يادآورى مرگ ، سفارش مى كنم ، از مرگ كمتر غفلت كنيد، چگونه مرگ را فراموش ‍ مى كنيد در حالى كه او شما را فراموش نمى كند؟ و چگونه طمع مى ورزيد كه به شما مهلت نمى دهد، مرگ گذشتگان براى عبرت شما كافى است ، آنها را به گورشان حمل كردند، بى آن كه بر مركبى سوار باشند، آنان را در قبر فرود آوردند بى آن كه خود فرود آيند، چنان از ياد رفتند گويا از آبادكنندگان دنيا نبودند و آخرت همواره خانه اشان بود، آن چه را وطن خود مى دانستند از آن رميدند، و از آنجا كه مى رميدند، آرام گرفتند، و چيزهايى كه با آنها مشغول بودند جدا شدند، و آنجا را كه سرانجامشان بود ضايع كردند. اكنون نه قدرت دارند از اعمال زشت خود دورى كنند، و نه مى توانند عمل نيكى بر نيكى هاى خود بيفزايند، به دنيايى انس گرفتند كه مغرورشان كرد، چون به آن اطمينان داشتند سرانجام مغلوبشان نمود.
3 - الحث على المسارعة فى الخيرات
فَسَابِقُوا - رَحِمَكُمُ اللّهُ - إِلَى مَنَازِلِكُمْ الَّتِى اءُمِرْتُمْ اءَنْ تَعْمُرُوهَا، وَالَّتِى رَغِبْتُمْ فِيهَا، وَدُعِيتُمْ إِلَيْهَا.
وَاسْتَتِمُّوا نِعَمَ اللّهِ عَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ عَلَى طَاعَتِهِ، وَالُْمجَانَبَةِ لِمَعْصِيَتِهِ، فَإِنَّ غَدا مِنَ الْيَوْمِ قَرِيبٌ.
مَا اءَسْرَعَ السَّاعَاتِ فِى الْيَوْمِ، وَاءَسْرَعَ الاْءَيَّامَ فِى الشَّهْرِ، وَاءَسْرَعَ الشُّهُورَ فِى السَّنَةِ، وَاءَسْرَعَ السِّنِينَ فِى الْعُمُرِ!
3 - ضرورت شتاب در نيكوكارى ها
خدا شما را رحمت كند، پس بشتابيد به سوى آباد كردن خانه هايى كه شما را به آبادانى آن فرمان دادند، و تشويقتان كرده ، به سوى آن دعوت نموده اند، و با صبر و استقامت نعمت هاى خدا را بر خود تمام گردانيد، و از عصيان و نافرمانى كناره گيريد، كه فردا به امروز نزديك است
وه ! چگونه ساعتها در روز، و روزها در ماه ، و ماهها در سال ، و سالها در عمر آدمى شتابان مى گذرد؟
خطبه 204 نهج البلاغه
O الاستعداد للا خرة
تَجَهَّزُوا رَحِمَكُمُ اللّهُ! فَقَدْ نُودِيَ فِيكُمْ بِالرَّحِيلِ، وَاءَقِلُّوا الْعُرْجَةَ عَلَى الدُّنْيَا، وَانْقَلِبُوا بِصَالِحِ مَا بِحَضْرَتِكُمْ مِنَ الزَّادِ، فَإِنَّ اءَمَامَكُمْ عَقَبَةً كَؤُودا، وَمَنَازِلَ مَخُوفَةً مَهُولَةً، لاَبُدَّ مِنَ الْوُرُودِ عَلَيْهَا، وَالْوُقُوفِ عِنْدَهَا.
وَاعْلَمُوا اءَنَّ مَلاحِظَ الْمَنِيَّةِ نَحْوَكُمْ دَانِيَةٌ، وَكَاءَنَّكُمْ بِمَخَالِبِهَا وَقَدْ نَشِبَتْ فِيكُمْ، وَقَدْ دَهَمَتْكُمْ فِيهَا مُفْظِعَاتُ الاْءُمُورِ، وَمُعْضِلاتُ الَْمحْذُورِ. فَقَطِّعُوا عَلائِقَ الدُّنْيَا وَاسْتَظْهِرُوا بِزَادِ التَّقْوَى .
و قد مضى شى ء من هذا الكلام فيما تقدم ، بخلاف هذه الرواية .
ترجمه خطبه 204
(همواره امام ياران خود را اينگونه پند مى داد)
O آمادگى براى سفر آخرت
آماده حركت شويد، خدا شما را بيامرزد، كه بانگ كوچ را سر دادند، وابستگى به زندگى دنيا را كم كنيد، و با زاد و توشه نيكو به سوى آخرت باز گرديد، كه پيشاپيش شما گردنه اى سخت و دشوار، و منزلگاه هايى ترسناك وجود دارد، كه بايد در آنجاها فرود آييد، و توقّف كنيد،
آگاه باشيد، كه فاصله نگاه هاى مرگ بر شما كوتاه ، و گويا چنگال هايش را در جان شما فرو برده است ، كارهاى دشوار دنيا مرگ را از يادتان برده ، و بلاهاى طاقت فرسا آن را از شما پنهان داشته است ، پس پيوندهاى خود را با دنيا قطع كنيد، و از پرهيزكارى كمك بگيريد.
(قسمتى از اين سخن در خطبه هاى پيش با كمى تفاوت نقل شد)