امام على عليه السلام از لحظه تولّد تا دوران نوجوانى با ياد و نام خدا زندگى كرد كه دوست و دشمن و خانواده خود را دچار شگفتى هاى فراوان ساخت كه فرمود:
وَقَدْ عَلِمْتُمْ مَوْضِعِى مِنْ رَسُولِ اللّهِصلى الله عليه و آله و سلم بِالْقَرَابَةِ الْقَرِيبَةِ، وَالْمَنْزِلَةِ الْخَصِيصَةِ. وَضَعَنِى فِى حِجْرِهِ وَاءَنَا وَلَدٌ يَضُمُّنِى إِلَى صَدْرِهِ، وَيَكْنُفُنِى فِى فِرَاشِهِ، وَيُمِسُّنِى جَسَدَهُ، وَيُشِمُّنِى عَرْفَهُ. وَكَانَ يَمْضَغُ الشَّيْءَ ثُمَّ يُلْقِمُنِيهِ، وَمَا وَجَدَ لِي كَذْبَةً فِي قَوْلٍ، وَلا خَطْلَةً فِي فِعْلٍ.
وَلَقَدْ قَرَنَ اللّهُ بِهِصلى الله عليه و آله و سلم مِنْ لَدُنْ اءَنْ كَانَ فَطِيما اءَعْظَمَ مَلَكٍ مِنْ مَلائِكَتِهِ يَسْلُكُ بِهِ طَرِيقَ الْمَكَارِمِ، وَمَحَاسِنَ اءَخْلاقِ الْعَالَمِ، لَيْلَهُ وَنَهَارَهُ. وَلَقَدْ كُنْتُ اءَتَّبِعُهُ اتِّبَاعَ الْفَصِيلِ اءَثَرَ اءُمِّهِ، يَرْفَعُ لِى فِى كُلِّ يَوْمٍ مِنْ اءَخْلاقِهِ عَلَما، وَيَاءْمُرُنِى بِالاْءِقْتِدَاءِ بِهِ.
وَلَقَدْ كَانَ يُجَاوِرُ فِى كُلِّ سَنَةٍ بِحِرَاءَ فَاءَرَاهُ، وَلا يَرَاهُ غَيْرِى . وَلَمْ يَجْمَعْ بَيْتٌ وَاحِدٌ يَوْمَئِذٍ فِى الاْءِسْلامِ غَيْرَ رَسُولِ اللّهِصلى الله عليه و آله و سلم وَخَدِيجَةَ وَاءَنَا ثَالِثُهُمَا. اءَرَى نُورَ الْوَحْيِ وَالرِّسَالَةِ، وَاءَشُمُّ رِيحَ النُّبُوَّةِ.
وَلَقَدْ سَمِعْتُ رَنَّةَ الشَّيْطَانِ حِينَ نَزَلَ الْوَحْيُ عَلَيْهِصلى الله عليه و آله و سلم فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللّهِ مَا هذِهِ الرَّنَّةُ؟ فَقَالَ:
((هذَا الشَّيْطَانُ قَدْ اءَيِسَ مِنْ عِبَادَتِهِ. إِنَّكَ تَسْمَعُ مَا اءَسْمَعُ، وَتَرَى مَا اءَرَى ، إِلا اءَنَّكَ لَسْتَ بِنَبِيٍّ، وَلكِنَّكَ لَوَزِيرٌ وَإِنَّكَ لَعَلَى خَيْرٍ)).
((شما موقعيّت مرا نسبت به رسول خداصلى الله عليه و آله و سلم در خويشاوندى نزديك ، در مقام و منزلت ويژه مى دانيد، پيامبر مرا در اتاق خويش مى نشاند، در حالى كه كودك بودم مرا در آغوش ‍ خود مى گرفت ، و در استراحتگاه مخصوص خود مى خوابانيد، بدنش را به بدن من مى چسباند، و بوى پاكيزه خود را به من مى بوياند، و گاهى غذايى را لقمه لقمه در دهانم مى گذارد، هرگز دروغى در گفتار من ، و اشتباهى در كردارم نيافت .
از همان لحظه اى كه پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم را از شير گرفتند، خداوند بزرگ ترين فرشته خود را ماءمور تربيت پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم كرد تا شب و روز، او را به راه هاى بزرگوارى و راستى و اخلاق نيكو راهنمايى كند،
و من همواره با پيامبر بودم چونان فرزند كه همواره با مادر است ،⁽¹⁴⁾ پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم هر روز نشانه تازه اى از اخلاق نيكو را برايم آشكار مى فرمود، و به من فرمان مى داد كه به او اقتداء نمايم ، پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم چند ماه از سال را در غار حراء مى گذراند، تنها من او را مشاهده مى كردم ، و كسى جز من او را نمى ديد، در آن روزها، در هيچ خانه مسلمانى راه نيافت جز خانه رسول خداصلى الله عليه و آله و سلم كه خديجه هم در آن بود و من سوّمين آنان بودم ، من نور وحى و رسالت را مى ديدم ، و بوى نبوّت را مى بوييدم
من هنگامى كه وحى بر پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم فرود مى آمد، ناله شيطان را شنيدم ، گفتم اى رسول خدا، اين ناله كيست ؟
گفت : شيطان است كه از پرستش خويش ماءيوس گرديد و فرمود:
((على ! تو آن چه را من مى شنوم ، مى شنوى ، و آن چه را كه من مى بينم ، مى بينى ، جز اينكه تو پيامبر نيستى ، بلكه وزير من بوده و به راه خير مى روى .))⁽¹⁵⁾
و آنگاه كه از امام پرسيدند :
وقد ساءله ذعلب اليمانى فقال : هل راءيت ربك يا اءمير المؤ منين ؟ فقال عليه السلام : اءفاءعبد ما لا اءرى ؟ فقال : وكيف تراه ؟ فقال :
O معرفة اللّه
لا تُدْرِكُهُ الْعُيُونَ بِمُشَاهَدَةِ الْعِيَانِ، وَلكِنْ تُدْرِكُهُ الْقُلُوبُ بِحَقَائِقِ الاْءِيمَانِ. قَرِيبٌ مِنَ الاْءَشْيَاءِ غَيْرَ مُلابِسٍ، بَعِيدٌ مِنْهَا غَيْرَ مُبَايِنٍ، مُتَكَلِّمٌ لا بِرَوِيَّةٍ، مُرِيدٌ لاَ بِهِمَّةٍ، صَانِعٌ لا بِجَارِحَةٍ. لَطِيفٌ لا يُوصَفُ بِالْخَفَاءِ، كَبِيرٌ لا يُوصَفُ بِالْجَفَاءِ، بَصِيرٌ لا يُوصَفُ بِالْحَاسَّةِ، رَحِيمٌ لا يُوصَفُ بِالرِّقَّةِ. تَعْنُو الْوُجُوهُ لِعَظَمَتِهِ، وَتَجِبُ الْقُلُوبُ مِنْ مَخَافَتِهِ.
(ذعلب يمانى پرسيد:
((اى اميرالمؤ منان آيا پروردگار خود را ديده اى ؟))
پاسخ فرمود :
((آيا چيزى را كه نبينم مى پرستم ؟))
گفت :
((چگونه او را مى بينى ؟)).
حضرت فرمود:)
O خداشناسى
((ديده ها هرگز او را آشكار نمى بينند، امّا دل ها با ايمان درست او را در مى يابند، خدا به همه چيز نزديك است نه آن كه به اشياء چسبيده باشد، و از همه چيز دور است نه آن كه از آنها بيگانه باشد، گوينده است نه با انديشه و فكر، اراده كننده است نه از روى آرزو و خواهش ، سازنده است نه با دست و پا، لطافت دارد نه آن كه پوشيده و مخفى باشد، بزرگ است نه با ستمكارى ، بيناست نه با حواس ظاهرى ، مهربان است نه با نازك دلى ، سرها و چهره ها در برابر عظمت او بخاك افتاده ، و دلها از ترس او بى قرارند.))⁽¹⁶⁾
رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله و سلم با توجه به اين وارستگى ها، والائى ها و جاودانگى هاى امام على عليه السلام است كه آن حضرت را ترجمان قرآن و معيار حقّ و باطل معرّفى كرده است .
بنابراين زبان گوياى اميرالمؤ منين عليه السلام ترجمان واقعى قرآن است .
و نهج البلاغه تفسير صحيح و مفاهيم نورانى كتاب خداست .
از كانال (( نهج البلاغه )) و (( حديث )) بايد به اقيانوس بيكرانه قرآن راه يافت ،
و سفارش پيامبر اسلام در حديث ((ثقلين )) است كه فرمود:
اِنِّى تارِكٌ فِيكُمُ الثِّقْلَين كِتابَ اللّهِ وَ عِتْرَتِى
((من در ميان شما دو چيز گرانبها باقى گذاشته ام ، اوّلى آن قرآن و ديگرى عترت من است .))
و سپس ادامه داد كه :
ما اِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِما لَنْ تَضِلُّوا
((مادام كه به هردو (كتاب و عترت ) عمل مى كنيد گمراه نخواهيد شد.))
هم اكنون معارف بلند اعتقادى را بايد از نهج البلاغه فرا گرفت ، و شبهات فكرى را بايد با زلال حقيقت نهج البلاغه از جان و دل زدود.
كه در اين قسمت به برخى از جوانب مباحث عقيدتى اشاره مى شود، مانند:⁽¹⁷⁾
1 - اعتقادى
اعتقاد
. اختلاف اعتقادى يهوديان حكمت 317
. ارزش اعتقاد و عقيده خطبه 12
. اعتقاد به جهاد با دشمن خطبه 26/5
. اعتقاد به مقدرات الهى خطبه 23/1
. اعتقاد و يقين امام على عليه السلام خطبه 4/5
. ره آورد مبانى اعتقادى حكمت 146
. شك و ترديد در مسائل اعتقادى حكمت 126
. ضرورت اعتقاد به جنگ و جهادخطبه 27/9 تا 16
. فلسفه مبانى اعتقادى حكمت 252
. مبانى اعتقادى و وحدت اجتماعى خطبه 18/2
. وصيّت هاى اعتقادى امام عليه السلام خطبه 149/2 ، 4
. ويژگى هاى اعتقادى امام عليه السلام حكمت 184 ، حكمت 185
. ويژگى هاى اعتقادى اصحاب پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم خطبه 97/15 ، 16
عقيده
. اختلاف عقيدتى يهودحكمت 317
. ارزش اعتقاد و عقيده خطبه 12
. انحرافات عقيدتى خطبه 49/4
. برابرى نيّت و عقيده با عمل خطبه 12
. وراثت در عقيده و تفكر خطبه 60
2 - خداشناسى
خدا
. آثار شهادت به يگانگى خداى بزرگ خطبه 2/3
. آثار ياد خداوند خطبه 222/2
. آرزوى معقول دوستان خدا حكمت 432/3
. آشكار ونهان بودن خدا (صفات خدا)خطبه 96/1
. اثبات خدا از راه برهان وجود خطبه 165/1
. اثر ترس از خداى متعال حكمت 208
. ارزش ترس از خداوند حكمت 242
. ارزش خشم مقدّس در راه خدا خطبه 133/1
. ارزش راهنمائى خدا خطبه 147/11
. ارزش ستايش و شهادت به يگانگى خدا خطبه 114
. ارزش گريه از خوف خدا خطبه 190/13
. ارزش هاى دوستان خدا حكمت 432
. ارزش ياد خدا خطبه 222 ، خطبه 110/5
. ازليّت خداوند خطبه 185/1 ، خطبه 90/1
. ازليّت و ابديت خدا خطبه 101/1 ، 2
. اطاعت همه موجودات از خدا خطبه 133/1 ، 2
. اعتراف به عجز و تسليم در برابر خدا حكمت 99
. اعتراف به علم فراگير خدا حكمت 100
. اعتراف عقلهاى سالم به وحدانيّت خدا خطبه 165/2
. اميدوارى به خدا خطبه 115/4نامه 31/42 ، خطبه 91/103 ، حكمت 82/1
. اميدوارى به غير خدا ممنوع خطبه 79/1 ، 2
. اميدوارى به لطف خدا خطبه 143/6 ، 10
. انس با خدا خطبه 223/6
. اوصاف خدا خطبه 204/1 ، خطبه 182 ، خطبه 183 ، خطبه 185 ، خطبه 91
. بازگشت همه بسوى خدا حكمت 99
. بازگشت همه كارها به خدا خطبه 182/1
. بى نيازى خدا خطبه 183/23 ، خطبه 186/23
. بى نيازى خدا در آفرينش خطبه 65/4 ، 5 ، خطبه 193/1 خطبه 155/3 ، خطبه 186/19 ، خطبه 193/1
. بى همانند بودن خداوند خطبه 91/21
. بى همتايى خداوند خطبه 2/2
. پاسدار خدا در زمين حكمت 332
. پرده پوشى خدا حكمت 30
. پرهيز از توجه به غير خدا خطبه 79
. پرهيز از مهلت دادن خدا حكمت 260
. تَجَّلى خدا خطبه 65/1
. تجلى خدا در مخلوقات خطبه 108/1
. ترس از خدا حكمت 383 ، حكمت 30
. ترس از خدا در برابر نعمتها حكمت 25
. تسليم خواسته هاى خدا خطبه 23/4
. تشبيه و مقايسه در خدا ممنوع خطبه 1/42 ، خطبه 213/1 ، خطبه 49/2
. تعريف علم خداوند خطبه 91
. تقوا و خداگرائى خطبه 24/1
. توبه پذيرى خدا حكمت 435
. توجه به خدا و مسئوليتهاى الهى نامه 25/1
. توجه به خدا در نعمتها نامه 31/88 ، خطبه 79/4
. توكل به خدا نامه 26/1 ، نامه 28/27
. جاودانگى خدا و فناپذيرى موجودات خطبه 186/29
. جايگاه اميدوارى به خدا حكمت 87
. جايگاه ترس از خدا حكمت 25
. جايگاه حمد و ستايش خداوند خطبه 132/1
. حجّتهاى خدا بر خلق خطبه 81/2
. حضور همه جايى خدا خطبه 96/1 ، خطبه 195/5
. حفظ حرمت نام خدا نامه 69/2
. حق خدا در خدا شناسى خطبه 91/8
. حكمت اوامر و خواسته هاى خدا خطبه 160/1
. حمد و ستايش خدا خطبه 191/1 ، خطبه 160
. خدا آفريده نشده خطبه 186/11
. خدا از هر چيزى به ما نزديكتر است خطبه 49/2
. خدا اصل همه خوبى ها و كمال خطبه 65/1 تا 5
. خدا با همه موجودات و در همه جا حضور داردخطبه 195/5 و 6
. خدا ترس در خلوتگاهها خطبه 324
. خدا تنها پناهگاه در مصيبت ها خطبه 227/2 ، 3
. خدا داناى اسرار خطبه 86/1
. خدا ديدنى نيست خطبه 49/1
. خدا ذليل كردن بنده نافرمان حكمت 288
. خدا شناسى خطبه 1/2 خطبه 8/1 ، خطبه 2/1 - 3 ، خطبه 178/1 ، خطبه 45/1 ، خطبه 185/9 ، خطبه 192/1 ، خطبه 49/1 ، خطبه 48/1 ، حكمت 129 ، خطبه 65/1 ، خطبه 72/1 ، خطبه 78/1 ، خطبه 83/1 ، خطبه 85/1 ، خطبه 86/1 ، خطبه 90/1 ، خطبه 91/1 ، خطبه 96/1 ، خطبه 101/1 ، خطبه 108/1 ، خطبه 109/1 ، خطبه 152/1 ، خطبه 155/1 ، خطبه 160/1 ، خطبه 163/1، خطبه 165/1 ، خطبه 171/1 ، خطبه 178/1 ، خطبه 179/1 ، خطبه 182/13 ، خطبه 183/1 ، خطبه 185/1 ، خطبه 186/1 ، خطبه 191/1 ، خطبه 93/1 ، خطبه 195/1، خطبه 198/1، خطبه 213/1، خطبه 31/29 ، حكمت 203 ، خطبه 49 ، نامه 31
. خدا شناسى در حوادث روزگار حكمت 250
. خداشناسى در قرآن خطبه 91/8 ، خطبه 147
. خدا شناسى ، شناخت خدا و پيامبران و امامان معصوم عليه السلام خطبه 190/18
. خداشناسى على عليه السلام خطبه 91/20
. خدا گرائى خطبه 79
. خدا گرائى در عمل حكمت 204
. خداگرائى در مبارزه با ستمگران خطبه 130
. خداگرائى و اخلاص نامه 31/89 ، 88
. خداگرايى عاشق حق خطبه 91/13
. خداگرايى مومن خطبه 87/6
. خدا مالك اصلى وجود حكمت 404
. خدا مربى انسان نامه 28/11
. خدا مفتاح مشكلات انسان نامه 31/69
. خدانگرى عارف خطبه 132/1
. خدا و انتقام از ظلم خطبه 97/1
. خدا و پديدها خطبه 152/4
. خدا و چگونگى حسابرسى بندگان حكمت 300
. خدا و حاجت مؤ منان حكمت 269/3
. خدا و حجاب نور خطبه 1/22
. خدا و رزق و روزى انسان خطبه 114/16
. خدا و كامروايى ضعفيان حكمت 273/2
. خداوند نعمت ها خطبه 109/12 ، 13
. خداى ازلى و ابدى نامه 31/46 ، خطبه 163/2
. خداى بى نياز خطبه 193/1
. خداى جاودانه (ازلى و ابدى ) خطبه 186/29
. خداى جاويدان خطبه 94/1
. خداى داناى راز خطبه 193/3
. خداى روزى دهنده خطبه 109/2 ، حكمت 139
. خلقت موجودان نشانه روشن وجودخداخطبه 49/1-4
. در بزرگى و بزرگوارى خدا بى مانند است خطبه 49/3
. درخواست از خدا خطبه 227/4
. درخواست خوبيها از خدا خطبه 215/6
. درخواست عفو و گذشت از خدا خطبه 227/5
. دلايل يگانگى خدا نامه 31/45
. دوستان خدا و ترك دنيا حكمت 432/2
. دين و شناخت خدا خطبه 1
. ذكر و ياد خدا خطبه 110/5 ، خطبه 190/13 ، خطبه 193/21 ، 22 ، خطبه 183/9 ، خطبه 83/36 ، 37
. رابطه خدا با خلق خطبه 1/7 ، خطبه 188/1 ، 2
. رابطه خدا با انسان خطبه 91/84 ، خطبه 86
. راه اثبات ازليّت خدا خطبه 152/1 ، خطبه 185/3 ، خطبه 186/10 ، 18
. راه اثبات وجود خدا خطبه 152/1
. راه خدا شناسى حكمت 250 ، خطبه 179/1 ، خطبه 182 ، خطبه 185/9 ، خطبه 108/1 ، 2 ، خطبه 1/9 ، خطبه 49/1 ، خطبه 155/4 ، خطبه 179/1
. راه ديدن و مشاهده كردن خدا خطبه 179/1 ، 2
. راه رسيدن عقول بشرى به خدا خطبه 182/5 ، 17
. راه شناخت صفات خدا خطبه 91/8 - 10
. راهنمايان خداشناسى خطبه 91/17
. راه هاى اثبات وجود خدا خطبه 195/1 ، خطبه 152/1
. راه هاى ارتباط با خدا خطبه 190/1 ، خطبه 114/1 ، خطبه 151/1 ، خطبه 161 ، خطبه 190 ، حكمت 435 ، نامه 27/11 ، نامه 31/42 - 68
. راه هاى بازگشت به خدا حكمت 299
. راه هاى تقرب به خداوند 110/1
. راه هاى خدا شناسى حكمت 250 ، خطبه 185/9 ، خطبه 160 ، خطبه 108/1 ، 2 ، خطبه 185/9 ، خطبه 1 ،
. راه هاى نادرست خداشناسى خطبه 152/5
. راه هاى نزديك شدن به خداوند خطبه 223/5
. راه هاى هدايت و خداحكمت 158
. راهيابى عقول و انديشه بشرى به خدا خطبه 186/7 ، 8
. روانشناسى پوينده راه خدا خطبه 220/1
. روزگار ظهور حجت خدا حكمت 209
. روش اثبات ازليّت خدا خطبه 163/1 ، 2
. روش اثبات توحيد خدا نامه 31/45
. روش برخورد خدا با مجرمان حكمت 30
. روش برخورد مهربانانه خدا با بندگان خطبه 188/2
. روش خدا شناسان راستين خطبه 91/10
. روش درخواست از خداوند خطبه 199 ، حكمت 361
. روشهاى صحيح خدا شناسى خطبه 1/7
. روش يارى خواستن ازخدا خطبه 182/2
. ره آورد ارتباط با خدا حكمت 435
. ره آورد اطاعت خداوند خطبه 198/6
. ره آورد بزرگ داشتن خداوند حكمت 129
. ره آورد توجه به عظمت حكومت خداوند نامه 53/14
. ره آورد شوم غرورزدگى در برابر خداوند نامه 53/16
. سيره ائمه و خدا شناسى خطبه 91/9
. سيماى دوستان و بندگان خدا خطبه 87/1 ، خطبه 114/5
. شرائط اجراى اوامر خدا حكمت 110
. شرط تاءثير ذكر و ياد خدا خطبه 222/9
. شكوه ها با خدا خطبه 143/8 ، خطبه 212/1 ، 2
. شگفتى آفرينش و راه هاى اثبات خداخطبه 91/5، 6، 19
. شناخت روشهاى دروغين خداشناسى خطبه 1/5، خطبه 91
. شناخت صفات الهى خطبه 185/1 تا 6 ، خطبه 90/1، خطبه 186/1 تا 8
. شناخت صفات خدا خطبه 132/1 ، نامه 31/46
. شناخت صفات خدا در قرآن خطبه 91/8
. شناخت صفات و ويژگى هاى خدا خطبه 179/1 - 3، خطبه 191/1، 2، خطبه 195/7، 8، خطبه 185/3، خطبه 192
. شناخت عدالت و حكمت خدا خطبه 191/2، 3
. شناخت عظمت و قدرت خدا خطبه 91/12 تا 18
. شناخت كيفيت رابطه خدا با موجودات خطبه 186/2
. شناخت محبت هاى خدا حكمت 435
. شناساندن صحيح خداوند سبحان خطبه 186
. شهادت در راه خدا خطبه 123/3
. شيرينى شناخت خدا (عقل و عشق )خطبه 91/52
. صفات ثبوتيه خداوندخطبه 179/1، خطبه 186، خطبه 109
. صفات خدا (خداشناسى )خطبه 85/1، خطبه 96/1، خطبه 152/2 - 5 ، خطبه 1/9 ، خطبه 1/1 - 8 ، خطبه 2/1 - 3 ، خطبه 83 ، خطبه 90/1 ، خطبه 108 ، خطبه 109 ، خطبه 178/1 ، حكمت 129 ، خطبه 190/1 ، خطبه 192/1 ، خطبه 86 ، خطبه 1 ، خطبه 132 ، خطبه 214 ، خطبه 45/1
. ضرورت بكارگيرى قدرت در اطاعت خداحكمت 383
. ضرورت پناه دادن به خداوند خطبه 24/1 ، خطبه 46/1 ، 2 ، خطبه 151/1
. ضرورت توجه به لطف و پرده پوشى خدا خطبه 140/2 - 5، خطبه 223/8 ، 9
. ضرورت توكل به خداوند حكمت 273
. ضرورت حمد و ستايش خدا خطبه 183/1، 2، خطبه 182/1 ، خطبه 35/1 ، خطبه 45/1 ، خطبه 48/1 ، خطبه 49/1 ، خطبه 114/1 ، خطبه 132/6 ، خطبه 157/1 ، خطبه 163/1 ، خطبه 173/1
. ضرورت خداگرائى خطبه 147/12 ، 13
. ضرورت دوستى با دوستان خدانامه 69/15
. ضرورت كمك و يار خواستن از خداوند خطبه 133/10
. ضرورت ياد خدا در همه حالات نامه 56/1
. طلب رحمت از خدا نامه 31/64
. ظاهر و باطن بودن خدا خطبه 152/3
. عجز از شناخت و توصيف خدا خطبه 1/1 - 3
. عجز از معرفت خدا خطبه 195/1
. عجز از وصف خدا خطبه 182/14
. عجز انسان از درك خدا خطبه 185/1، خطبه 160/4، خطبه 182/13، خطبه 91/12
. عجز انسان از درك عظمت خدا خطبه 94/1 ، خطبه 112/2 ، خطبه 160/4
. عجز انسان از شناخت خدا خطبه 186/12
. عجز انسان از شناخت ذات خدا خطبه 1
. عجز اوصاف و واژهها از بيان حقيقت خدا خطبه 155/1
. عجز حواس مادى از درك خدا خطبه 152/3 ، 4 ، خطبه 185/1 ، خطبه 91/4
. عجز زبان از توصيف خداوند خطبه 178/1 ، خطبه 213/2 ، خطبه 165/26
. عجز عقول از درك خدا خطبه 165/26 ، 49/3 ، خطبه 155/1 ، 2 ، خطبه 195/1 - 4 ، خطبه 213/2 ، خطبه 91/24 ، 25 ، خطبه 160/6 ، 8 ، خطبه 182/17
. عجز وهم و خيال و انديشه از درك ذات خداخطبه 155/2، 3، خطبه 163/3 ، 4 ، خطبه 165/26
. عدالت خدا خطبه 214/1
. عزّت و كبريايى خدا خطبه 192/1
. عشق خداى عرش آفرين خطبه 91/58
. عظمت خدا خطبه 185/6 ، خطبه 213/1 ، خطبه 133/1
. عظمت ذات خدا خطبه 49/2
. عظمت و بزرگى خداوند خطبه 179/3
. عقلها از درك خدا عاجزند خطبه 49/3
. علل گمراهى و سقوط دشمنان خدا خطبه 38/1 ، 2
. علل نيازمندى انسان به خدا خطبه 2/1
. علم بى پايان خداوند خطبه 172/1 ، خطبه 91/88 - 100
. علم خدا به باطن و پنهانى ها خطبه 199/13 ، 14
. علم خدا به نهان ها خطبه 49/1
. علم خدا به همه موجودات خطبه 90/4 ، 9
. علم خداوند خطبه 109/5، خطبه 83/5، 6
. علم خداوند به اعمال انسان خطبه 183/11، خطبه 86/1 تا 4
. علم فراگير الهى خطبه 227/2 ، 108/2
. علم فراگير خدا به همه موجودات و پنهانها خطبه 178/1، 2، خطبه 182/9 - 12
. علم فراگير و جهان شمول خدا خطبه 109/2 ، 5
. علم فراگير خدا به همه چيز و همه جا خطبه 163/5 ، 10
. علم و آگاهى خداوند خطبه 163/4
. غفلت مردم از خدا 175/1
. فرمان و خواسته هاى حتمى خداوند خطبه 65/7
. فضل بى پايان خدا خطبه 91/100
. فطرت خداجوئى خطبه 57/2، خطبه 72/1 ، خطبه 1/36، خطبه 110/2
. فطرت خداخواهى و حق آشنائى نامه 15/1
. فلسفه حمد و ستايش خداوند خطبه 100/1
. فوائد ذكر و ياد خدا خطبه 222/2
. قدرت بى همانند خدا خطبه 109/4
. قدرت خدا خطبه 183/1
. قرب خدا با پديده ها خطبه 49/2
. قلب عاشق خدا خطبه 227/2
. قلبها از مشاهده خدا عاجزند خطبه 49/1 ، 2
. كيفيت دور و نزديك بودن خدا با مخلوقات خطبه 163/4 ، 5
. كيفيت نزديك بودن خدا با موجودات خطبه 195/8 ، 9
. محدود بودن شناخت انسان از خداوند خطبه 112/2
. محدود نبودن خدا خطبه 186/2 ، 3
. مراحل آفرينش انسان و قدرت خدا خطبه 163/11-14
. مراحل شناخت خدا و انسان خطبه 1/3 ، 4
. مشاهده قدرت خدا در همه چيز حكمت 250
. معرفى بهترين بنده خدا خطبه 87
. معناى توكل به خدا خطبه 161/5
. موجودات در اطاعت خدا خطبه 143/1
. مؤ من و ياد خدا خطبه 227/2
. نشانه هاى تسليم بودن انسان در برابر خداحكمت 99
. نشانه هاى خدا خطبه 182/2 ، خطبه 186/7 ، خطبه 183
. نشانه هاى خدا در آفرينش خطبه 185/9 - 11 ، خطبه 211/1 - 8 ، خطبه 1 ، خطبه 171/1 ، خطبه 182/5 ، 6
. نشانه هاى خدا در طبيعت خطبه 182/5 خطبه 171/1 ، خطبه 1 ، خطبه 185/17 - 19 ، خطبه 180/5 ، خطبه 211/1 ، خطبه 165/1 ، خطبه 163
. نشانه هاى خدا در هستى خطبه 171/1 ، خطبه 91/18
. نشانه هاى محبّت خدا به بندگان خطبه 87/1
. نشانه بندگان راستين خدا خطبه 214/4
. نعمتهاى خداوند خطبه 182/19 ، خطبه 83
. نعمتهاى خداوند و سوء استفاده ها خطبه 109
. نقش ايمان به خدا و پيامبر در پيروزى ها خطبه 56/1
. نقش ياد خدا در مبارزه با گناهان حكمت 324
. نكوهش عمل براى غير خدا خطبه 23/6
. نگرش دوستان خدا به دنيا حكمت 432
. نيازمندى انسان به خدا نامه 31/68 ، خطبه 65/5
. نيازمندى پديده ها به خدا خطبه 109/1
. نيازمندى همه به خدا نامه 59/3 ، خطبه 109/6
. والائى قدرت خدا خطبه 109/7
. وصف اميدوارى به خدا خطبه 160
. وصف خداى سبحان خطبه 94
. ويژگى هاى اخلاقى دوستان خدا خطبه 114/6
. ويژگى هاى خدا در آغاز آفرينش خطبه 108/1 ، 2
. ويژگى هاى شهادت به خدا و رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم خطبه 132/2
. ويژگى هاى شهادت خداوند خطبه 132/1
. ويژگى هاى و صفات پروردگاز خطبه 223/2 ، 3
. هدفدارى خدا در آفرينش خطبه 109/3 ، 4 ، خطبه 186/32
. همه به خدا محتاجند خطبه 79/2 ، 3
. همه در برابر خدا ناچيز ند حكمت 129
. همه موجودات در اطاعت خدا خطبه 143/1
. يادآورى نعمتهاى خدا خطبه 72/1
. ياد خدا خطبه 199/5
. ياد خدا در خلوت ها حكمت 324
. يارى خدا خطبه 133/10
. يارى خدا در پيروزى بر نفس خطبه 87/1
. يارى خواستن از خدا در مشكلات اقتصادى خطبه 225
. يگانگى خدا خطبه 186/30 ، نامه 31/45
ذات
. ذات نايافتنى خطبه 155/1 ، خطبه 186/1
. عجز از درك ذات خدا خطبه 155/1
. عجز عقل از درك ذات حق خطبه 155/2
. عظمت ذات خدا خطبه 49/2
. علم غيب ذاتى خطبه 128
. منع تفكر در ذات حق خطبه 91/9
ازلى ، ازليّت
. ازليّت حق خطبه 152/1
. ازليّت خداوندخطبه 185/1
. خداى ازلى خطبه 163/2
. خداى ازلى وابدى نامه 31/46
. روش اثبات ازليّت خدا خطبه 163/1 ، 2
الهى
. آثار علم و حلم الهى خطبه 160/1
. آثار وجودى حجج الهى حكمت 147/11
. آزمايشات الهى خطبه 192/53
. اثر ذكر الهى نامه 31/9
. احترام گذاشتن به مرزها و حدود الهى حكمت 105
. اختيار انسان و اوامر و نواهى الهى حكمت 78/2
. ارزش دانشمندان الهى خطبه 214
. ارزش رضاى الهى خطبه 91/105
. ارزش هاى اخلاقى الهى توانگران خطبه 142/2 ، 3 ، حكمت 406
. اسباب و وسايل الهى نامه 31/9
. اصول و مبانى حكومت الهى نامه 50/3 تا 6 ، نامه 53/8 تا 10
. اطمينان به وعده هاى الهى حكمت 310
. اعتقاد به مقدرات الهى خطبه 23/1
. اقسام حجّتهاى الهى حكمت 147
. اقسام دستورات الهى حكمت 105
. الطاف الهى نسبت به انسان خطبه 83/17
. الگوهاى پرهيزكارى حكمت 210 ، 147 ، 150 ، خطبه 160
. الگوهاى كامل انسانيّت حكمت 123 ، حكمت 289 ، حكمت 349 ، خطبه 193 ، 160