الگوهاى رفتارى امام على عليه السّلام
جلد هفتم
( امام على (ع ) و مديريت )
مرحوم محمّد دشتى
- پىنوشتها -
- ۱ -
*-
تاكنون هزاران فيش تحقيقاتى از حدود 700 عنوان در يك هزار جلد،
كتاب پيرامون حضرت امام على عليه السلام فراهم آمده است .
1-
خطبه 6/175، نهج البلاغه معجم المفهرس مولف .
2-
ينابيع المودّة ص 40،
قالت فاطمه سلام الله عليها: نَظَرَ رَسُولَ اللّه صلى الله عليه و آله
و سلم اِلى عَلِي عليه السلام و قال : هذا وَ شِيعَتُهُ فِى الْجَنَّة
3-
نامه 45/5 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤ لف
4-
اسناد و مدارك نامه 26 به شرح زير است : 1- البداية والنهاية ج 8 ص
13 : ابن كثير شافعى (متوفاى 774 ه) 2- كتاب القدر : اءبوداود (متوفاى
275 ه) 3- غررالحكم ص 89 : آمدى (متوفاى 588 ه) 4- ربيع الابرار ج 4
ص 103 ح 23 : زمخشرى معتزلى (متوفاى 538 ه) 5- كتاب صفين ص 128 :
نصربن مزاحم (متوفاى 202 ه) 6- تاريخ دمشق ج 3 ص 354 ح 1405:ابن
عساكرشافعى (متوفاى 573ه)
5-
اسناد و مدارك نامه 53 به شرح زير است : 1- تحف العقول ص 126 : ابن
شعبه حرانى (متوفاى 380 ه) 2- دعائم الاسلام ج 1 ص 350 : قاضى نعمان
(متوفاى 363 ه) 3- نهاية الارب ج 6 ص 19 : نويرى شافعى (متوفاى 732
ه) 4- فهرست نجاشى ص 7 : نجاشى (متوفاى 450 ه) 5- فهرست ص 37 : شيخ
طوسى (متوفاى 460 ه) 6- تاريخ دمشق ج 3 ص 289 ح 1311و1314 : ابن
عساكر شافعى (متوفاى 573 ه)
6-
اسناد و مدارك نامه 27 به شرح زير است : 1 - كتاب الغارت ج 1 و 230
و 223 و 235 و 249: اين هلال ثقفى (متوفاى 283 ه) 2 - تحف العقول ص
176 و 177: ابن شعبه حرانى (متوفاى 380 ه) 3 - كتاب مجالس ص 260 م 31
ح 3: شيخ مفيد (متوفاى 413 ه) 4 - كتاب اءمالى ص 24 - 25 م اول ح
31/31: شيخ طوسى (متوفاى 460 ه) 5 - بشارة المصطفى ص 44: طبرى شافعى
(متوفاى 553 ه) 6 - مجموعه ورام ص 19 و 497: شيخ ورام (متوفاى 605 ه)
7-
نامه 26 نهج البلاغه ، المعجم المفهرس مؤ لف .
8-
سوره يوسف ، آيه 53.
9-
اسناد و مدارك نامه 47 به شرح زير است : 1- مقاتل الطالبين ص 52 ذح
3 : ابوالفرج اصفهانى زيدى (متوفاى 356 ه) 2- معمّرون و وصايا ص 149
و150 :ابوحاتم سجستانى (متوفاى 248 ه) 3- تاريخ ج 4 ص 110 و113 : طبرى
شافعى (متوفاى 310ه) 4- كتاب اءمالى ص 112 : زجاجى (متوفاى 329 ه) 5-
فروع كافى ج 7 ص 51-52 : كلينى (متوفاى 328 ه) 6- مروج الذهب ج 2 ص
425-413 : مسعودى (متوفاى 346 ه)
10- نامه 53/72 پاورقى قبل .
11- سوره نساء، آيه 33
12- خطبه 80 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤ لّف ، كه اسناد و مدارك
آن به شرح زير است : 1- تذكرة الخواص ص 79: ابن جوزى حنفى (متوفاى 654
ه) 2- قوت القلوب ج 1 ص 282: ابوطالب مكى (متوفاى 382 ه) 3- فروع
كافى ج 5 ص 517 ح 5 وج 2 ص 63: كلينى (متوفاى 328 ه) 4- كتاب مسترشد ص
418 ط جديد: طبرى شافعى (متوفاى 310 ه) 5- شرح قطب رواندى ج 1 ص 310:
ابن راوندى (متوفاى 573 ه)
13- الف ابوالعباس الحميرى ، عن سندى بن محمد، عن اءبى البخترى عن
اءبىعبداللّه عليه السلام عن اءبيه عليه السلامقال : ب عن سيف عن نجم
عن اءبى جعفر عليه السلامقال ... ج عن جعفربن محمّد عن اءبيه : قال ...
د عبداللّه بن جعفر فى قرب الاسناد عن السندى بن محمدعن اءبى البخترى
عن ابىعبداللّه عن اءبيه عليهم السلام قال ...
14
- مستدرك الوسائل ج 13 ص 48: محدّث نورى (متوفاى 1320 هجرى ) 2-
بحارالانوار ج 43 ص 81 و31: علامه مجلسى (متوفاى 1110 هجرى ) 3- وسائل
الشيعة ج 14 ص 123: شيخ حر عاملى (متوفاى 1104 هجرى ) 4- قرب الاسناد ص
25 حديث 170: حميرى (متوفاى 290 هجرى ) 5 - كتاب عوالم ج 11 ص 217:
علامه بحرانى اصفهانى 6- رياحين الشريعة ج 1 ص 193: علامه محلاّتى 7-
تفسيرالبرهان ج 1 ص 282: علامه بحرانى اصفهانى 8 - لئالى الاخبار ج 1 ص
83: سيوطى (متوفاى 911 هجرى ) 9- كوكب الدرّى ج 1 ص 151: علامه حائرى
مازندرانى
15- پاورقى قبل .
16- خطبه 209 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤ لّف ، كه اسناد و مدارك
آن به شرح زير است : 1- قوت القلوب ج 1 ص 531: ابو طالب مكى (متوفاى
382 ه) 2- عقد الفريد ج 2 ص 188 وج 1 ص 329: ابن عبد ربه مالكى
(متوفاى 328ه) 3- اصول كافى ج 1 ص 410 و 411 ح 1: كلينى (متوفاى 328
ه) 4- ربيع الابرار ج 4 (باب اللهو و اللذات ): زمخشرى معتزلى (متوفاى
538 ه) 5- كتاب اختصاص ص 152: شيخ مفيد (متوفاى 413 ه)
17- حكمت 238 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤ لّف ، كه اسناد و مدارك
آن به شرح زير است : 1- آغانى ج 9 ص 5: ابوالفرج اصفهانى زيدى (متوفاى
356 ه) 2- ارشاد ج 1 ص 217: شيخ مفيد (متوفاى 413 ه) 3- الامامة و
السياسة ج 1 ص 148: ابن قتيبة (متوفاى 276 ه) 4- البداية والنهاية ج 7
ص 317 سنه 37: ابن كثير شافعى (متوفاى 774 ه) 5- اءنساب الاشراف ص 365
ج 2 ح 436: بلاذرى (متوفاى 279 ه) 6- بحارالانوار ج 33 ص 321 ح 568 ب
21 كمپانى : مجلسى (متوفاى 1110ه) 7- تاريخ طبرى ج 3 ص 116 (حوادث سال
37): طبرى شافعى (متوفاى 310 ه) 8- تذكرة الخواص ص 99/103: ابن جوزى
حنفى (متوفاى 654 ه) 9- غررالحكم ج 2 ص 569: آمدى (متوفاى 588 ه) 10-
غرر الحكم ص 47/ ج 2 ص 72: آمدى (متوفاى 588 ه) 11- كتاب الكامل ج 3 ص
215 سنه 37: ابن الاثير (متوفاى 630 ه) 12- كتاب صفين بنقل ابى الحديد
ج 2 ص 259: نصربن مزاحم (متوفاى 202 ه) 13- مجمع الامثال ج 2 ص 238:
ميدانى (متوفاى 518 ه) 14- مروج الذهب ج 2 ص 402: مسعودى (متوفاى 346
ه) 15- منهاج البراعة ج 3 ص 344: ابن راوندى (متوفاى 573 ه)
18- ضرب المثل است چنان كه در فارسى مى گويند، زن و فرزند دردسر
است بى دردسر هم نمى شود زندگى كرد.
19- حكمت 176 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤ لّف ، كه اسناد و مدارك
آن به شرح زير است : 1- غرر الحكم ص 27 و ج 1 ص 329: آمدى (متوفاى 588
ه) 2- كتاب طراز ج 1 ص 168: سيد يمانى 3- منهاج البراعة ج 3 ص 330:
ابن راوندى (متوفاى 573 ه) 4- بحارالانوار ج 72 ص 357: مجلسى (متوفاى
1110ه) 5- عيون الحكم و المواعظ ص 18 ش 25: واسطى (متوفاى 600ه)
20- حكمت 61 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤ لّف ، كه اسناد و مدارك
آن به شرح زير است : 1- منهاج البراعة ج 3 ص 279: ابن راوندى (متوفاى
573 ه) 2- شرح ابن ميثم ج 5 ص 272: بحرانى (متوفاى 679 ه) 3-
بحارالانوار ج 100 ص 228 ح 30: مجلسى (متوفاى 1110 ه) 4- غرر الحكم ج
1 ص 228: آمدى (متوفاى 588 ه) 5- ربيع الابرار ج 5 ص 252 ح 114:
زمخشرى معتزلى (متوفاى 538ه)
21- نامه 31/117 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤ لّف ، كه اسناد و
مدارك آن به شرح زير است : 1- كتاب رسائل : كلينى (متوفاى 328 ه) 2-
كتاب زواجر و مواعظ: حسن بن عبداللّه بن سعيد (متوفاى قرن 3 ه) 3-
عقدالفريد ج 3 ص 90 و143: ابن عبد ربه مالكى (متوفاى 328 ه) 4- من
لايحضره الفقيه ج 3 ص 556: شيخ صدوق (متوفاى 381 ه) 5- من لايحضره
الفقيه ج 4 ص 392 و386: شيخ صدوق (متوفاى 381 ه) 6- تحف العقول ص 52 و
68: ابن شعبه حرانى (متوفاى 380 ه) 7- كتاب وصايا: سيد بن طاووس
(متوفاى 664 ه) 8- كتاب كشف المحجة (فصل 154) ص 220: سيد بن طاووس
(متوفاى 664 ه) 9- فروع كافى ج 5 ص 338 و 510 ح 3: كلينى (متوفاى 328
ه) 10- بحارالانوار ج 90 ص 301 و ج 100 ص 40: مجلسى (متوفاى 1110 ه)
22- نامه 53/8 نهج البلاغه -و- تحف العقول ، ص 126 -و- تاريخ دمشق
، ج 38، ص 87 -و- بحارالانوار، ج 17، ص 68 -و- علل الشّرايع ، ص 178.
23- - نامه 76 نهج البلاغه ، المعجم المفهرس -و- بحارالانوار ج 8 ص
635 -و- الامامة و السّياسة ، ج 1، ص 85 -و- كتاب جمل ، نوشته واقدى ،
و كتاب طراز، ج 2، ص 293.
24- انساب الاشراف ، ج 2، ص 161 -و- تاريخ يعقوبى ، ج 2، ص 179 -و-
بحارالانوار، ج 8، ص 583.
25- كتاب الغارات ، ص 235 -و- تحف العقول ، ص 176 -و- اءمالى صدوق
، ص 24 -و- تاريخ طبرى ، ج 6، ص 3246.
26- قرآن كريم اين روش متكامل را مطرح فرموده است كه : فبشر عباد
الذين يستمعون القول فيتبعون احسنه اولئك هديهم اللّه و اولئك هم اولوا
الالباب 17 زمر: (بشارت به رحمت ده آن دسته از بندگان را كه چون سخنى
بشنوند نيكوترين آن را مى پذيرند آنها افرادى هستند كه هدايت الهى شامل
حالشان شده و آنان بحقيقت خردمندانند)
27- امام على عليه السلام فرمودند: و اعلموا انّكم لن تعرفوا الرشد
حتى تعرفوا الذى نزكه خطبه 147/14 (آگاه باشيد هيچگاه راه حق را
نخواهيد شناخت مگر آنكه مخالفان و ترك كنندگان آن را بشناسيد)
28- نامه 53/9 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
29- و ما خلقت الجن و الانس الاليعبدون ، آيه 56 سوره زاريات
30- بالا آوردن توليد خوب است : يا ايها الناس كُلُوا مما فى الارض
حلالا طيّبا، (168 بقره )، امّا هدف نيست (آيه 56 سوره زاريات )
31- خلق لكم ما فى الارض جميعا (آيه 29، سوره بقره )
32- و ان ليس للانسان الاماسعى (آيه 39 سوره نجم ) و للرجال نصيب
مما اكتسبوا (آيه 32 سوره نساء)
33- و لقد كرمنا بنى آدم ... و فضلنا هم على كثير ممن خلقنا تفضيلا
(آيه 70 سوره اسراء)
34- ولا تاءكلوا اموالكم بينكم بالباطل (آيه 188 سوره بقره و آيه
29 سوره نساء)
35- ان اكرمكم عنداللّه اءتقياكم (آيه 13 سوره حجرات )
36- نامه 18/1 نهج البلاغه ، المعجم الفهرس مؤ لف .
37- قل انما اعظكم بواحدة ان تقوما للّه مثنى و فرادى (آيه 46 سوره
سباء)
38- الا يعلم من خلق فهو اللطيف الخبير آيه 14 سوره الملك )
39- و ان تقوموا لليتامى بالقسط (سوره نساء، آيه 127) و نريد ان
نمنّ على الّذين استضعفوا فى الارض و نجعلهم ائمة و نجعلم الوارثين
(سوره قصص ، آيه 5)
40- و شاورهم فى الامر (آيه 159 سوره آل عمران ) و امرهم شورى
بينهم (آيه 38 سوره شورى )
41- نامه 53 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لف .
42- نامه 53 نهج البلاغه ،
43- ولا تاءكلوااموالكم بينكم بالباطل و تدلوابها الى الحكام (آيه
188 سوره بقره )
44- سوره يوسف ، آيه 54
45- نامه 53 نهج البلاغه المعجم المفهرس
46- سوره حجرات ، آيه 13.
47- زندگانى اميرالمؤ منين عليه السلام ، شيرازى
48- خطبه 44 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤ لّف
49- معالم القربة ، ص 203 -و- احقاق الحق ، ج 8، ص 548.
50- نامه 42 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤ لّف
51- نامه 34 كه اسناد و مدارك آن به شرح زير مى باشد: 1- كتاب
الفتوح (در حوادث سال 37ه) : مدائنى (متوفاى 225 ه) 2- كتاب الغارات
ج 1 ص 299 و 269:ابن هلال ثقفى (متوفاى 283 ه) 3- تاريخ طبرى ج 4 ص 72
(حوادث سنه 38) :طبرى شافعى (متوفاى 310 ه) 4- اءنساب الاشراف ج 2 ص
400 : بلاذرى (متوفاى 279 ه) 5- بحار الانوارج 33 ص 556 و593 ح 739:
مجلسى (متوفاى 1110 ه) 6- شرح نهج البلاغه ج 6 ص 78: ابن ابى الحديد
معتزلى (متوفاى 656 ه)
52- براى اطّلاع بيشتر نسبت به عزل و نصب فرماندهان به جلد چهارم
همين مجموعه (امام و امور نظامى ) مراجعه فرمائيد كه نمونه هاى فراوانى
در آنجا مورد ارزيابى قرار گرفته است .
53- نامه 42 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤ لّف
54- نامه 20 كه اسناد و مدارك آن به شرح زير است : 1- اءنساب
الاشراف ج 2 ص 162 و163 ح 182 : بلاذرى (متوفاى 279 ه) 2- تاريخ ابن
واضح ج 2 ص 204 : ابن واضح (متوفاى 292 ه) 3- كتاب محاسن و مساوى ج 2
ص 201: بيهقى شافعى (متوفاى 569 ه) 4- تاريخ طبرى ج 4 ص 163 : طبرى
شافعى (متوفاى 310 ه) 5- كتاب فهرست ص 131 : ابن نديم (متوفاى 438 ه)
6- كتاب الجمل ص 210 : شيخ مفيد (متوفاى 413 ه)
55- نامه 21 كه اسناد و مدارك آن به شرح زير است : 1- اءنساب
الاشراف ج 2 ص 169 و 165 : بلاذرى (متوفاى 279 ه) 2- شرح نهج البلاغه
ج 15 ص 139:ابن ابى الحديد معتزلى (متوفاى 656ه) 3- منهاج البراعة ج 3
ص 38 : ابن راوندى (متوفاى 573 ه) 4- غرر الحكم ج 4 ص 536 و 33 و 436
: آمدى (متوفاى 588 ه) 5- غرر الحكم ج 3 ص 85 و ج 2 ص 210 : آمدى
(متوفاى 588 ه) 6- بحار الانوار ج 33 ص 490 ح 696 : مجلسى (متوفاى
1110 ه)
56- نامه 61 نهج البلاغه (كميل بن زياد تا سن 90 سالگى زنده بود كه
به دست حجاج بن يوسف ثقفى به شهادت رسيد)
57- نامه 71 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
58- نامه 8 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
59- خطبه 137 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
60- خطبه 22 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
61- دعوت كنندگان ، طلحه و زبير و عائشه مى باشند.
62- براى اطّلاع بيشتر در اين فصل به جلد چهارم همين مجموعه (امام
على و امور نظامى ) فصل اوّل ، انتخاب مديران لايق براى جامعه مراجعه
شود.
63- تاريخ طبرى ، ج 3، ص 450.
64- نامه 42، نهج البلاغه معجم المفهرس مؤ لف .
65- زندگانى اميرالمؤ منين عليه السلام ، ص 406.
66- بهج الصّباغة ، ج 4، ص 132.
67- تاريخ يعقوبى ، ج 2، ص 201 -و- انساب الاشراف ، ج 2، ص 158.
68- نامه 13 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
69- نامه 27 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
70- نامه 46 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
71- نامه 38 كه اسناد و مدارك آن به شرح زير است : 1- تاريخ طبرى
ج 4 ص 172 وج 3 ص 127سنه 38:طبرى شافعى (متوفاى 310ه) 2- كتاب الغارات
ج 1 ص 266 : ابن هلال ثقفى (متوفاى 283 ه) 3- كتاب صفين ص 122 : نصر
بن مزاحم (متوفاى 202 ه) 4- تاريخ يعقوبى (ابن واضح ) ج 2 ص 194:
يعقوبى (متوفاى 292 ه) 5- البيان والتبيين ج 3 ص 257 : جاحظ (متوفاى
255 ه) 6- تاريخ كامل ج 3 ص 177 :ابن اءثير شافعى (متوفاى 606 ه)
72- براى اطّلاع بيشتر به جلد چهارم اين مجموعه ، امام على عليه
السلام و امور نظامى مراجعه فرمائيد.
73- خطبه 192/115 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
74- خطبه 22 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
75- خطبه 174 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
76- خطبه 27 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
77- جدّ معاويه ، عُتْبَةِ بن ربيعه ، ودايى او، وليد بن عَتَبه ،
و برادر او، حنظلة بن ابى سفيان ، در آغاز نبرد در بدر به ميدان آمدند،
على عليه السلام در برابر دايى معاويه ، (وليد) قرار گرفت و كار او را
ساخت سپس به كمك (عبيده ) رفت كه با عُتبه جدّ معاويه سخت درگير بود او
را نيز از پاى درآورد و در ادامه نبرد برادر معاويه را كشت .
78- نامه 10 نهج البلاغه ، معجم المفهرس مؤ لّف .
79- منظور از جانشينى على عليه السلام تنها براى اهل و عيال پيغمبر
عليه السلام نبود، بلكه چنانچه از خودِ حديث بر مى آيد، مراد امامت و
ولايت على عليه السلام پس از پيغمبر عليه السلام است .
80- نام او احمد بن زهير بن حرب نسايى بغدادى و كنيه اش ابوبكر است
. او مورّخ و از حافظان حديث و از راويان ادب مى باشد. محلّ تولّد و
وفاتش در بغداد بوده است .(185 - 279) (الاعلام -1- 23)
81- اسماء دختر عميس همسر ابوبكر است ، مادر او هند دختر عوف مى
باشد. نخست جعفر بن ابى طالب بود و با او به سرزمين حبشه مهاجرت كرد.
شوهرش جعفر ابن ابى طالب در روز موته كشته شد، سپس ابوبكر او را به
ازدواج خود در آورد و چون ابوبكر در گذشت على عليه السلام با او ازدواج
نمود. او براى جعفر، عبداللّه و محمّد و براى على يحيى را بدنيا آورد.
برخى از صحابه مانند خليفه دوم و ابوموسى اشعرى و ابن عبّاس از او حديث
روايت كرده اند. وى خواهر ميمونه همسر پيغمبر است . وى پيش از آنكه
رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم در مكّه به خانه ارقم وارد شود
اسلام آورد و با رسول اللّه صلى الله عليه و آله و سلم بيعت نمود. او
حدود سال 40 هجرى در گذشت . (تهذيب الاسماء -1-230)
82- يحيى بن معين بن عون بن زياد مكنّى به ابوزكريّا از موالى بنى
مره غطفان است . اصلش از انبار است . از ائمّه حديث در زمان خويش بود.
او پيشوايى ربّانى و عالم و حافظ بود و از محدّثان ثقه و استوار بود.
ابن حنبل درباره او مى گويد: هر حديثى را كه يحيى نشناسد، حديث نيست .
در مدينه وفات يافت و بر همان سريرى كه پيغمبر را غسل دادند غسل داده
شد و در بقيع مدفون گرديد. شعرا او را به سال 233 هجرى مرثيه گفته اند.
به هنگام وفات هفتاد و هفت ساله بود.(تهذيب الاسماء ج 1، ص 159)
83- عقيل برادر امام در مكّه بود و نسبت به هجوم لشگريان معاويه و
ضحاكّ بن قيس نامه اى به امام نوشت تا واقعيّت ها را بداند.
84- يكى از شهرهاى مرزى بين عراق و شام در كنار فرات
|