مقدمه

چـهـارده قـرن از آغـاز هـجـرت تـاريـخـى پـيـامـبـر اسـلام (ص ) و بـيـسـت و يـك سـال از پـيروزى انقلاب مقدس امت اسلامى ايران مى گذرد. تاريخى كه سراسر آن آكنده از مـبـارزه حق طلبان با ستمگران ، زورگويان ، زراندوزان ، بلعم و باعوراهاى دربار و حـديـث گـويـان خـودفـروخـتـه درهـم و دينار است . در اين صحنه ها، پيامبر اسلام (ص ) و جانشينان پاك آن حضرت ، پرچم مبارزه را همواره بر دوش داشتند و در اوج عزت و رشادت بـه شـهـادت رسـيـدنـد و چـه بـسـيـار از پـيـروان راسـتـيـن آنـان نـيـز به آن فيض عظيم نائل آمدند.
اكـنـون كـه در مـراحـل حـسـاس و حـيـاتـى انـقـلاب اسـلامـى و هـشـت سـال دفـاع مـقـدس و نـبـرد بـا مـنـافقان سربلند گشته ايم ، براى حفظ و تداوم انقلاب اسـلامـى نـيـاز بـه اسـتـقـلال فـرهنگى داريم تا در برابر تهاجم فرهنگى دشمنان نيز پـيـروز شـويم . به فرموده استاد شهيد مرتضى مطهرى (ره ) در كتاب ((انقلاب اسلامى )):
((ما اگر مكتب مستقل خودمان را ارائه نكنيم ، حتى با اينكه رژيم طاغوت را ساقط كرده ايم و حـتـى بـا ايـن فـرض كـه استقلال سياسى و استقلال اقتصادى را به دست آوريم ، باز اگـر بـه استقلال فرهنگى دست نيابيم ، شكست خواهيم خورد و نخواهيم توانست انقلاب را به ثمر رسانيم )).
از ايـن رو، امـت اسـلامـى بـايـسـتـى هـر چـه بـيـشـتـر با هويت مكتبى و تاريخى خود و نقش الگـوهـاى آن آشـنا شود. رمز توفيق در اين ميدان ، توجه به رهنمود اميرمؤ منان على (ع ) است كه به امام حسن (ع ) فرمود:
((فرزندم ! قلبت را با موعظه زنده نگهدار و اخبار گذشتگان را به آن عرضه كن .))
مـلت مـسـلمـان مـا بـايـد بـدانـد كـه پـيـشـيـنـه او از حـضـرت آدم (ع ) و هـابـيـل آغـاز گـشـتـه اسـت و بـه فـرازهـايـى چـون : ابـراهـيـم خـليـل الله (ع ) و مـوسـى كـليـم الله (ع ) و عـيـسـى روح الله (ع ) و مـحـمـد رسـول الله (ص ) و خـانـه گـليـن عـلى (ع ) و فـاطـمـه (س ) تـا سـامـرا و محل غيبت منجى عالم بشريت منتهى شده است .
بـديـهـى اسـت كـه شـرط اسـتوارى در اين مسير، بهره گيرى از منابعى است كه تاءثير بسزايى در بالا بردن شناخت و آگاهى ما دارد. بى شك يكى از آن منابع ((كتاب )) است .
مجموعه حاضر، در سه بخش مستقل تـنـظـيـم شـده اسـت . بـخـش نخست به معرفى كتاب از طريق ((شناسنامه )) و مباحث آن به عـنـوان ((خلاصه مطالب كتاب )) مى پردازد. در دومين بخش ، فهرست موضوعى كتاب هاى مـعـرفـى شـده ، هـمـراه بـا كـليـد ارجـاع ارائه شـده اسـت . در بـخـش سـوم بـه مـعـرفـى نويسندگان نيز پرداخته شده است .
با اذعان به اينكه مجموعه حاضر، تنها اندكى از كتاب هاى تدوين شده پيرامون شخصيت الهى است ، اميدوارم چراغ راهى براى مطالعه حق جويان باشد.
محسن مقدّسى كوچكسرايى

كتابشناسى

1 ـ آفتاب ولايت اميرالمؤ منين على (ع )

نويسنده : على اكبر بابازاده
ناشر / محل نشر: بدر / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: دوم / 1378
تعداد صفحه : 431
موضوع كلى : امامت امام على (ع )، فضايل امام على (ع )
خلاصه مطالب :
اين كتاب ، پيرامون خلافت و ولايت بلافصل امام على (ع ) به رشته تحرير درآمده است و گوشه هايى از ويژگى هاى عبادى و اخلاقى آن حضرت را بررسى كرده است . مباحث مهم كتاب بدين قرار است :
بـخـش اول ـ عـلى (ع ) در دوران پـيامبر اسلام (ص ): ولادت على / دوران كودكى على / على نـخـسـتـيـن مـؤ مـن بـه خـدا و پـيـامـبـر / امـامـت و جـانـشـيـنـى عـلى / احـتـضـار پـيـامـبـر خـدا / انتقال رهبرى از رسالت به ولايت .
بـخـش دوم ـ عـلى (ع ) و اوصـاف رهـبـرى : سـيـرى در فضايل و شخصيت على / على اسوه انسانيت / على سرچشمه علم / دانش على در ميدان سياست و تـدبـيـر، عـلى در مـسـند قضاوت / جاذبه و دافعه على / على و دشمنان / مقايسه على با رقباى سياسى .
بـخـش سـوم ـ غـصـب خـلافت على (ع ): مظلوميت حضرت / على و نظام اجتماعى / على و دوران خانه نشينى / صبر و پايدارى على / فداكارى على در راه اسلام و مسلمانان / مبارزه فكرى و فرهنگى على (ع ).
بـخـش چـهارم ـ روش خودسازى على (ع ): اخلاص / نيايش / عرفان واقعى / عبادت / خَشْيت على (ع ).
بـخـش پـنـجـم ـ عـلى و حـقـوق وابستگان : شيوه همسردارى / پرورش و تربيت فرزندان / خويشاوندان على / دوستان على (ع ) .

2 ـ از سقيفه تا كوفه .

نويسنده : سيد محمدباقر صدر
مترجم : سيد على علوى
ناشر / محل نشر: بدر / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول / 1366
تعداد صفحه : 215
موضوع كلى : تاريخ حوادث زندگانى امام على (ع )
خلاصه مطالب كتاب :
ايـن كـتـاب ، مـجـمـوعـه چـنـديـن سـخـنـرانـى دربـاره امير مؤ منان (ع ) است كه در آن حوادث سـرنـوشـت سـاز سـى سال از تاريخ اسلام ، از رحلت پيامبر خدا(ص ) تا شهادت مولاى متقيان امام على (ع ) مورد تجزيه و تحليل روانشناسى و جامعه شناسى قرار گرفته است . مـبـاحث كلى آن بدين شرح است : تغيير و دگرگونى در نبوّت وپيامبرى / وفات پيامبر اسلام و پايان يافتن وحى / موضع اميرالمؤ منين در برابر انحراف سقيفه / وضعيت امت در بـرابـر امـام ، فـتـنـه قـتـل عـثمان ، آغاز خلافت امام على ، مشكلات راه / سرانجام خلافت آن حـضـرت / نـتـايـج انـحـراف سـقـيـفه / نقش ائمه در برابر امت / بررسى كلى حيات ائمه معصومين (ع ).
اين كتاب در سال هاى اخير با همين ترجمه و ناشر، با دو عنوان : ((از سقيفه تا كوفه )) و ((سى سال پس از پيامبر)) به چاپ رسيده است .

3 ـ استراتژى نظامى على (ع )

نويسنده : محمد بستانى
مترجم : حسن على اكبرى
ناشر / محل نشر: سازمان تحقيقات و خودكفايى بسيج / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول / 1378
تعداد صفحه : 283
موضوع كلى : بينش نظامى حضرت على (ع )
خلاصه مطالب :
ايـن كتاب ، ترجمه ((الاستراتيجية العسكريه عند الامام على (ع ))) است كه با عنوان فوق ، به فارسى برگردانده شده است . اين كتاب با استفاده از سخنان امام على (ع ) و سيره آن حضرت ، در پى ارائه تصوير روشنى از افكار نظامى امام على (ع ) است . نويسنده ، استراتژى نظامى آن حضرت را در قالب اخلاق ، بينش و رفتار نظامى تدوين كرده است .

4 ـ اسرار سقيفه

نويسنده : محمدرضا مظفر
مترجم : محمدجواد حجتى كرمانى
ناشر / محل نشر: شفق / قم
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اوّل / 1350
تعداد صفحه : 338
موضوع كلى : جريان سقيفه
خلاصه مطالب :
كـتـاب فـوق ، بـه شـرح عـوامـل تـاريـخـى و اجـتـمـاعـى در تـشـكـيـل شـوراى سـقـيـفـه و گـزارش ‍ حـالات روحى ، طرح ها، نقشه ها و بيانات ماهرانه سـردمـداران قـوم و رهـبـران جـمـاعـت و تجسم روحيات و كيفيت تسخير مردم و پياده شدن همه نـقـشـه هـاى سـران سـقـيـفـه و بـالاخـره بـه خـلافـت رسـيـدن خـليـفـه اول و... پرداخته است .
ايـن كـتـاب بـا سـبـكـى جـالب و نـو، بـا دقت و موشكافى ، موضوع زعامت اسلامى بعد از پيامبر اسلام (ص ) را مورد تجزيه و تحليل قرار داده است .
نام اصلى كتاب : ((اسرار السقيفه )) است .

5 ـ اكسير اعظم (ج 1 و 2)

نويسنده : سيد محمود ميرشكرايى تفرشى
ناشر / محل نشر: گنجينه / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول / 1359
تعداد صفحه : 1556
موضوع كلى : فضايل امام على (ع )
خلاصه مطالب كتاب :
كـتـاب فـوق ، پـيرامون فضايل و مناقب مولاى متقيان ، امير مؤ منان على (ع ) در پنج بخش ‍ تنظيم شده است :
بـخـش اول ـ فـضـايل و مناقبى كه خداوند تبارك و تعالى درباره امام على (ع ) بر زبان رسول اكرم (ص ) جارى فرموده است .
بـخـش دوم ـ فـضـايـل و مـنـاقـبـى كـه حـضـرت رسـول اكـرم (ص )، عـلمـاى اهل سنت و علماى شيعه در باره اميرمؤ منان (ع ) بيان كرده اند.
بـخـش سـوم ـ فـضـايـل و مـنـاقـبـى كـه ائمـه مـعـصـومـيـن (ع ) از رسول اكرم (ص ) در باره آن حضرت نقل فرموده اند.
بخش چهارم ـ خطبه هاى امير مؤ منان على (ع ).
بخش پنجم ـ اسامى مبارك و شمايل آن حضرت .

6 ـ اگر على نبود

نويسنده : عبدالرحمن باقرزاده
ناشر / محل نشر: نصر / قم
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول / 1378
تعداد صفحه : 125
موضوع كلى : فضايل امير مؤ منان (ع )
خلاصه مطالب :
اين كتاب مجموعه مطالب خود را در پنج بخش زير تدوين و ارائه كرده است :
بخش اول ـ نگاهى گذرا به فضايل امير مؤ منان (ع ).
بـخـش دوم ـ بـيـان مـواردى از تـقـاضـاى كـمـك خـليـفـه اول ، ابوبكر، از على (ع ).
بخش سوم ـ بيان مواردى كه عمر خليفه دوم ، به عجز و ناتوانى خود اعتراف كرده است .
بخش چهارم ـ راهنمايى هاى امير مؤ منان على (ع ) به خليفه دوم .
بخش پنجم ـ بيان چندين مورد از نيازمندى هاى خليفه سوم به امير مؤ منان على (ع ).

7 ـ امام اميرالمؤ منين ، على (ع ) از ديدگاه خلفا

نويسنده : مهدى فقيه ايمانى
ناشر / محل نشر: مجمع الغدير / مشهد مقدس
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول / 1375
تعداد صفحه : 258
موضوع كلى : نقل حديث ، اعترافات خلفا درباره امام على (ع ).
خلاصه مطالب :
كـتـاب فـوق ، مـجـمـوعـه اى از اعـتـرافـات خـلفـاى مـورد قبول اهل سنت به فضايل و مناقب و امتيازات همه جانبه امام على (ع ) است .
مطالب مهم كتاب بدين شرح است :
1 ـ نـقـليـات حـديـثـى از پـيـامـبـر اسـلام ، از هـر يـك از خـلفـاى راشـديـن اهل سنت و عدّه اى از خلفاى اموى و عباسى درباره امام على (ع ) و احتجاج آنان به آن احاديث .
2 ـ اعـتـرافات هر يك از آنان ها به انواع امتيازات و شايستگى هاى امام على (ع ) نسبت به خـلافـت بـعـد از پـيامبر اسلام (ص )؛ از قبيل : حق تقدم علمى ، تقوايى ، اخلاق ، شجاعت و سياست .
3 ـ پـرسـش هـاى عـلمـى و ديـنـى خـلفاء از امام على (ع ) و مشورت هاى سياسى آنان ها با حضرت و درخواست حل و فصل مشكلات پيش آمده .
4 ـ ارجـاع سـؤ ال كـنـنـدگـانِ يـهـودى ، نـصـرانـى و مـسـلمـان در مسائل علمى به آن حضرت و پاسخگويى حيرت انگيز آن بزرگوار بدان ها.

8 ـ امامت على (ع ) در آيين عقل و قرآن

نويسنده : محمدجواد مغنيه
مترجم : غلامرضا نمايى
ناشر / محل نشر: چاپخانه خراسان / مشهد
نوبت چاپ : پنجم
تعداد صفحه : 219
موضوع كلى : امامت امام على (ع )
خلاصه مطالب :
ايـن كـتـاب ، دربـاره خـلافـت و امـامـت امـيـرمؤ منان على (ع ) به عنوان مهم ترين موضوعات اسلامى ، به شرح زير تدوين شده است :
عـلى كـيـسـت ؟ / عـلى و قـرآن / اسـلام و ضربت على / ايمان ابى طالب / قرآن و فلسفه / هـدف فـلسفه در نظر امام على / على و بعضى خصايص او / مناظره علمى ماءمون با علما در فضيلت على / زادگاه و فرزندان امام على (ع ).

9 ـ امام على بن ابى طالب (ع )، ج 1 (طلوع خورشيد)

نويسنده : عبدالفتاح عبدالمقصود
مترجم : سيد محمود طالقانى
ناشر / محل نشر: شركت سهامى انتشار / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: دوم / 1350
تعداد صفحه : 463
موضوع كلى : امام على (ع )، اسلام ، خلفا، تاريخِ عصر پيامبر(ص ) و امام على (ع )
خلاصه مطالب :
مطالب اين كتاب ، ابتدا از تاءسيس و توليت كعبه تا ظهور اسلام آغاز شده است . آن گاه زنـدگـانـى امـام عـلى (ع ) را از تـولد در كـعـبـه تا روزهايى كه همچون سايه ، حضرت مـحـمد(ص ) را پيش از آن و پس از نبوّت همراهى كرد، و نيز تا روز اندوهبار رحلت پيامبر خـدا(ص ) بـررسـى مـى كـنـد و سـپـس داسـتـان ضـايـع شـدن آن حـضـرت را دنبال مى كند.
مـؤ لف تـلاش كـرده اسـت تـا با تجزيه و تحليل دقيق ، منصفانه ، خالى از تعصّبات ، مـسـتـنـد، مـنـطـبـق بـا مـوازيـن عـقـل و مـنطق و بر شيوه گزارشگران ، با پشتكار خود حق را بنماياند.
نام اصلى اين كتاب : ((الامام على بن ابى طالب )) در جلد است .

10 ـ امام على بن ابى طالب (ع ) ج دوم (روزگار عثمان )

نويسنده : عبدالفتاح عبدالمقصود
مترجم : سيد محمدمهدى جعفرى
ناشر / محل نشر: شركت سهامى انتشار / تهران
نوبت چاپ / تاريخ : دوم / 1350
تعداد صفحه : 463
موضوع كلى : امام على (ع ) ، تاريخِ دوران عثمان ،
خلاصه مطالب :
كـتـاب فـوق ، حـوادث زمـان عـثـمـان تـا انـقلاب و كشته شدن او تا خلافت امام على (ع ) را تـدويـن كـرده است . روزگار نكبت بار عثمان كه جز بيچارگى و تبعيض و كينه و انتقام ، ثـمـرى بـراى مـسـلمانان نداشت و سرآغاز حكومت يكصد ساله شوم بنى اميه و نيز انقلاب مـردم عليه خليفه بود. در اين رو برهه ، غروب فجر كاذب ، خورشيد علوى در افق اسلام درخشيد.

11 ـ امـام عـلى بـن ابـى طـالب (ع )، ج 3 ، (فـاجـعـه جمل )

نويسنده : عبدالفتاح عبدالمقصود
مترجم : سيد محمدمهدى جعفرى
ناشر / محل نشر: شركت سهامى انتشار / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: دوّم / 1354
تعداد صفحه : 462
موضوع كلى : امام على ، جنگ جمل ، عايشه ، تاريخ عصر امام على (ع )
خلاصه مطالب :
كـتـاب فـوق ، دربـاره خـروج عـايـشـه و طـلحـه و زبـيـر و جـنـگ و شـكـسـت اصـحـاب جـمـل اسـت . ابـتـدا بـه مـقـدمـات فـراهـم شـدن فـاجـعـه جـمـل ، تـحـليـل روحـيـات و انديشه هاى قهرمانان و مسببان اين فاجعه پرداخته است و سپس جـريان نبرد را همچون گزارشگرى دقيق و حاضر در ميدان نبرد، شرح داده است و بالاخره تا بازگشت عايشه به مدينه كتاب را به پايان رسانده است .
در ايـن كـتـاب ، بـه وضـوح مـى تـوان ديـد كـه در جـريـان جـنـگ جـمـل ، حـقّانيت على (ع ) بهترين وسيله جلب مردم حق شناس بود. اما عايشه و طلحه و زبير، كـه از ايـن جـهـت كـمـبـود شـديـدى احـسـاس مـى كـردنـد، بـه شـدت دنـبـال شـخصيت ها بودند. گاهى از حضور ام سلمه و ساير زنان مورد احترام پيامبر(ص ) اسـتـمـداد مـى طـلبـيـدنـد و زمـانـى بـه عـبـدالله پـسـر عـمـر متوسل مى شدند. اما كمتر به نتيجه مى رسيدند.

12 ـ امام على بن ابى طالب (ع )، ج 4، (واقعه صفين )

نويسنده : عبدالفتاح عبدالمقصود
مترجم : سيد محمدمهدى جعفرى
ناشر / محل نشر: شركت سهامى انتشار / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: دوم / 1354
تعداد صفحه : 416
موضوع كلى : صفين ، امام على (ع )، معاويه ، تاريخ .
خلاصه مطالب :
ايـن كـتـاب ، تـمـرّد مـعـاويـه و جـنـگ صـفـيـن را بـا تـمـام جـزئيـات تـجـزيـه و تـحـليل كررده است و انگيزه هاى معاويه و عمرو عاص مكار را بررسى مى كند و روش هاى پـليـد نـاپـاكـان براى رسيدن به هدف نامقدس برافروختن جنگ و فريفتن مردم و استفاده هاى غير انسانى از دين و حيثيت ها را با ژرفنگرى تبيين مى نمايد. در بخشى از اين كتاب ، چـهـره هـاى عـوام فريب لشكر معاويه تعدادى و از قهرمانان پرافتخار سست عنصر و خود فـروخـته به معاويه به شناسانده شده اند. حزب خدا و ياران مخلص امام على (ع ) را با سـوابـق و نـيـات و رفـتـار آنـان مـعـرفـى مـى كـنـد و شـايـد هـيچ نكته اى را در اين باره فروگذار نكرده است .
هـمـچـنين در باره نيزه كردن قرآن از سوى عوامل به دست سپاهيان معاويه در آستانه شكست مطالب مفيدى آمده است .

13 ـ امام على بن ابى طالب (ع )، ج 5 ، (بازى حَكَميّت )

نويسنده : عبدالفتاح عبدالمقصود
مترجم : سيد محمدمهدى جعفرى
ناشر / محل نشر: شركت سهامى انتشار / تهران
نوبت / تاريخ نشر: دوم / 1354
تعداد صفحه : 444
موضوع كلى : امام على (ع )، حكميت ، تاريخ .
خلاصه مطالب :
كتاب فوق ، پايان صفين ، داستان حكميت و ظهور خوارج را از جنبه هاى گوناگون : دينى ، سـيـاسـى ، اجـتـمـاعـى ، حـقـوقـى و قـضـايـى مـورد بـحـث و تـجـزيـه و تحليل قرار داده است .
مـؤ لف درايـن جـلد، جـريان حكميت و توسل معاويه و عمرو عاص به قرآن سرنيزه كردن و حَكَم شدن اجبارى ابوموسى از سوى حضرت على (ع ) و نتيجه دردناك آن و به وجود آمدن خوارج را بطور مشروح توضيح داده است .

14 ـ امام على بن ابى طالب (ع )، ج 6، (غوغاى نهروان )

نويسنده : عبدالفتاح عبدالمقصود
مترجم : سيد محمدمهدى جعفرى
ناشر / محل نشر: شركت سهامى انتشار / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: دوم / 1354
تعداد صفحه : 456
موضوع كلى : خوارج ، امام على (ع )، تاريخ .
خلاصه مطالب :
اين كتاب ، در باره جنگ نهروان است كه مقدس مآبان كوته فكر آن را بر حضرت على (ع ) تـحـمـيـل كـردنـد. آن حـضـرت بـا تلاشى پيگير، پس از آنكه حدود دو سوم از آن فريب خـوردگان را از گمراهى رهائى بخشيد، به اجبار آنان بقيه را از دم شمشير گذرانيد. اما بـار ديـگـر، مـنـافـقـان بـهانه تازه اى را ساز كردند. مساءله مصر و نقشه هاى معاويه و مـطـامـع عـمـروعاص در مورد اين سرزمين ، فاجعه كشتن و سوختن محمد بن ابى بكر و نقش ‍ مخالفان در اين موضوع ، توطئه معاويه براى بصره و ايجاد آشوب و چند دستگى در آن مـنـطـقـه از جـمـله مـطـالبـى اسـت كـه نـويـسـنـده در ايـن جـلد بـه تـجـزيـه و تحليل آن پرداخته شده است .

15 ـ امام على بن ابى طالب (ع )، ج 7، (نظام برابرى )

نويسنده : عبدالفتاح عبدالمقصود
مترجم : سيد محمدمهدى جعفرى
ناشر / محل نشر: شركت سهامى انتشار / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: دوم / 1354
تعداد صفحه : 330
موضوع كلى : امام على ، معاويه ، تاريخ .
خلاصه مطالب :
اين كتاب ، / تلاش كرده است تا درباره نظام برابرى بى نظيرى كه امام على (ع ) اجرا كـرد و نيز شيوه روى كار آمدن امام براى اداره امور و سرانجام در باره تاريخ ‌شناسى و آينده نگرى امام از ديدگاه مختلف توضيح دهد.
هـمـچـنـيـن بـحث كاملى درباره اخبار غيبى امام و پيشگويى هاى آن حضرت ارائه كرده است و سـپـس بـه تـحـليل و تفسيرهاى اجتماعى تاريخ از ديدگاه و نظر امام پرداخته است و به گوشه هايى از اقيانوس بيكران دانش امام در زمينه تجربيات تاريخى اشاره نموده است . عـلاوه بـر آن ، نـويسنده در باره ((اقتصاد ملى )) و ((تاءمين هاى اقتصادى و بهداشتى )) بـحـث كـرده اسـت و بـا اسـتفاده از كلمات امام (ع ) به بررسى و مقايسه آنها با نظام هاى اقتصادى و سيستم هاى بيمه در اين عصر پرداخته است .

16 ـ امام على بن ابى طالب (ع )، ج 8 ، (غروب خورشيد)

نويسنده : عبدالفتاح عبدالمقصود
مترجم : سيد محمدمهدى جعفرى
ناشر / محل نشر: شركت سهامى انتشار / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: دوم / 1353
تعداد صفحه : 342
موضوع كلى : امام على ، معاويه ، تاريخ .
خلاصه مطالب :
ايـن كـتـاب ، گـرفـتـارى هاى داخلى حكومت امام على (ع )، حمله هاى وحشيگرى و تروريستى معاويه به اطراف حكومت آن حضرت ، گرفتارى هاى امام پس از نهروان ، مبارزه با سستى عـراقـيـان و تـن آسـايـى آن مردم را توصيف مى كند. همچنين ، نويسنده جريان فاجعه شهر انبار و توطئه ها و آشوب طلبى معاويه و نيز توطئه هاى مخالفان سودپرست و شورش بـرخـى از كارگزاران فريب خورده و خودفروخته و شهادت مظلومانه امام على (ع ) را با نام ((غروب خورشيد))، در هشتمين و آخرين جلد از كتاب خود، به طور مشروح و بسيار جاذب به رشته تحرير در آورده است .

17 ـ امام على (ع ) از نگاه مولوى

نويسنده : علامه محمدتقى جعفرى
ناشر / محل نشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامى / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول / 1377
تعداد صفحه : 100
موضوع كلى : مقام امام على (ع )
خلاصه مطالب :
ايـن كـتـاب ، بـه بيان نظرات جلال الدين مولوى ، درباره امير مؤ منان على (ع ) پيرامون مباحث زير مى پردازد:
پـيـامـبـر از شـهـادت حـضـرت عـلى (ع ) مـى گـويـد / غـديـر خـم / وصـيـت رسـول خـدا(ص ) به على (ع ) / على (ع ) و مرد يهودى / على (ع ) در جهاد اكبر / على (ع ) در خيبر / على (ع ) شهسوار هَل اَتى .

18 ـ امام على (ع ) از ولادت تا شهادت

نويسنده : علامه فقيد سيد محمدكاظم قزوينى
مترجم : على كرمى
ناشر / محل نشر: انتشارات دليل / قم
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول / 1379
تعداد صفحه : 671
موضوع كلى : تاريخ زندگانى امام على (ع )
خلاصه مطالب :
كـتـاب امـام على (ع ) از ولادت تا شهادت ، ترجمه كتاب ((على من المهد الى اللحد)) است . نـخـسـت مـطـالب اين كتاب از سوى مؤ لف به صورت سخنرانى ارائه شده است و پس از بازنگرى و اضافات بسيار، نگارش يافته و تاكنون بارها به چاپ رسيده است .
اين كتاب ، پيرامون شخصيت الهام بخش امير مؤ منان (ع ) است . همچنين به برخى از موضع گـيـرى هاى حساس و سرنوشت ساز آن حضرت در رويدادها و ميدان هاى پرخطر نگريسته اسـت كـه آن قـهـرمـان عـدالت و آزادى چـگـونـه در راه خـدا و نـجـات بـنـدگـانـش بـه اسـتقبال خطرها مى رفت . اين رويدادها از مكه و در كنار پيامبر اسلام آغاز مى گردد و پس ‍ از هجرت پيامبر اكرم (ص ) به مدينه ، به دوران جهاد و تلاش آن حضرت و رحلت پيامبر اسلام (ص ) مى رسد. پس از دوران تلخ سكوت ، زمام امور به آن حضرت سپرده شد و تا لحظه شهادت جانسوز، همواره با جريان هاى برترى جو، قانون ستيز و ساير ناهنجارى هـاى جامعه مبارزه مى كرد. در پايان پرتوى از سخنان انسان ساز امير مؤ منان (ع ) و نيز بخشى از فضيلت ها و ارزش هاى اخلاقى آن حضرت را ترسيم كرده است .

19 ـ امام على (ع ) در احاديث قدسى

نويسنده : رضا نجفى
ناشر / محل نشر: مهديه / قم
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول / 1379
تعداد صفحه : 151
موضوع كلى : فضايل امام على (ع )
خلاصه مطالب :
كتاب فوق ، در سه بخش زير به صورت فشرده تدوين شده است :
بخش اوّل ـ به زندگانى امام على (ع ) از تولد تا شهادت اشاره كرده است .
بـخـش دوم ـ مـقـام و مـوقـعـيـت و فـضـايـل امـام على (ع ) در احاديث قدسى كه از طريق شيعه نقل شده است .
بـخـش سـوم ـ فـضـايـل امـام عـلى (ع ) در احـاديـث قـدسـى كـه از طـريـق اهل سنت وارد شده است .

20 ـ امام على الگوى زندگى

نويسنده : حبيب الله احمدى
ناشر / محل نشر: فاطيما / قم
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اوّل / 1378
تعداد صفحه : 296
موضوع كلى : فضايل و سيره امام على (ع )
خلاصه مطالب :
كـتـاب فوق ، در چهار فصل به شرح زير، امام على (ع ) را به عنوان الگوى نمونه در تمامى ابعاد زندگى معرفى كرده است :
فـصـل اول ـ نـگـاهـى كـوتـاه بـه زنـدگـى پـربـار حـضـرت شـامـل : مـولود كـعـبـه / نـام او، تـربـيـت عـلى / دامـن رسول الله / فرزندان على .
فصل دوم ـ فضايل امير مؤ منان على (ع ) شامل : سبقت در ايمان / عبادت / صبر و پايدارى / زهـد و پـارسـايـى / عـلم و آگـاهـى / ايـثـار و انفاق / جهاد و مبارزه / ازدواج با زهرا(س ) / برادر با پيامبر(ص ) / هجرت به مدينه .
فـصـل سـوم ـ سـيـره امـام در حـفـظ آرمـان هـا و ارزش هـاى الهـى شامل : امامت و غدير / ويژگى رهبرى دينى / مديريت و سياست على / مردم از ديدگاه على / زندگى ساده على .
فصل چهارم ـ موضع گيرى هاى امام على (ع ) در برابر گروه ها و روى دادهاى پرفراز و نـشـيـب دوران خـلافـت حـضـرت شـامـل : عـلى در زمـان خـلفـا / قـتـل عـثـمـان / خـلافـت عـلى / تـوطئه ناكثين / جنگ جمل / توطئه قاسطين / حركت به صفين / توطئه مارقين / پيمان شيطانى در شهادت على .

21 ـ امام على (ع ) الگوى ساده زيستى و قناعت

نويسنده : على اميدى فر
ناشر / محل نشر: مؤ لف / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: دوم / 1377
تعداد صفحه : 159
موضوع كلى : سيره زندگى امام على (ع )
خلاصه مطالب :
ايـن كتاب ، رساله دكترى مؤ لف است كه درباره : سيره / روش و منش / ساده زيستى / زهد و قناعت امير مؤ منان على (ع ) تدوين شده است .

22 ـ امام على بن ابى طالب (ع )

نويسنده : احمد رحمانى همدانى
مترجم : حسين استاد ولى
ناشر / محل نشر: مركز فرهنگى انتشاراتى مفيد / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول / 1376
تعداد صفحه : 1040
موضوع كلى : مقام معنوى امير مؤ منان (ع )
خلاصه مطالب :
اين كتاب ، در پنج بخش تنظيم گرديده كه به طور خلاصه چنين است :
1 ـ سخنى درباره مقام معنوى و كمالات روحى امام على (ع ).
2 ـ برترى آن حضرت بر همه افراد بشر حتى پيامبران بجز پيامبر اسلام .
3 ـ بيان مقام اخروى آن امام همام .
4 ـ مسائل شخصى و فضايل روحى و سيره اجتماعى آن حضرت .
5 ـ وجوب دورى از دشمنان و دوستى با دوستان آن امام معصوم .
نام اصلى كتاب : ((الامام على بن ابى طالب )) است .

23 ـ امام على پيشوا و پشتيبان

نويسنده : سليمان كتانى
مترجم : سيد جواد هشترودى
ناشر / محل نشر: مؤ سسه انتشارات رسالت / قم
نوبت چاپ / تاريخ نشر: دوم / 1355
تعداد صفحه : 360
موضوع كلى : تحليلى از تاريخ زندگى امام على (ع )
خلاصه مطالب :
كـتـاب فـوق ، دربـاره شـخـصـيـت بـى نـظـيـر امـام عـلى (ع ) و فـضـايـل او هـمـچـون : ايـمـان / اسـتـقـامت / عدالت / دلاورى / جهاد در راه خدا / شكيبايى بر تـلخـيـها تاءليف شده است . همچنين مباحثى از: معرفت / حكمت / ادب و خطابه آن حضرت نيز آمده است . نام اصلى كتاب در زبان عربى ((نبراس و متراس )) است كه به نام ((پيشوا و پـشتيبان )) برگردانده شده است . نويسنده معتقد است كه على (ع ) به تنهايى امت مستقلى بود كه حكايت از جنبه هاى عقلانى روزگار و رشد و پختگى زمان مى كرد.

24 ـ امام على (ع ) پيشواى صديقين

نويسنده : آيت الله سيد محمدتقى مدرّسى
ناشر / محل نشر: محبّان الحسين (ع ) / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول ـ 1378
تعداد صفحه : 73
موضوع كلى : فضايل و مناقب امام على (ع )
خلاصه مطالب :
كـتـاب فـوق ، فضايل و مناقب امام على (ع ) از روز ولادت در كعبه تا شهادت در محراب را بـگـونه اى ترسيم كرده كه همه انسان ها مى توانند او را به عنوان الگوى والا انتخاب كـنند. نويسنده معتقد است كه زندگى امام على (ع ) مى تواند مورد ملاك و ارزيابى تمامى مراحل تاريخ بشريت قرار گيرد. زيرا تمامى ادوار تاريخى حيات اسلام را گذرانده است .
نـويـسـنـده بـا پـرداخـتـن بـه مباحث : تجلّى مقام ربوبيت / على (ع ) قرآن ناطق / راز عظمت امـيرالمؤ منين (ع ) / على نماد ولايت ، على اسوه صالحان ، على رهبرى نمونه ، على رهبرى هـمـيـشـه جـاويد خوانندگان را تشويق مى كند تا از بركات امام على (ع ) بهره مند شود و مانند پيشواى خود شيران روز و پارسايان شب باشند.

25 ـ امام على خورشيد بى غروب

نويسنده : محمدابراهيم سراج
ناشر / محل نشر: نبوى / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول / 1376
تعداد صفحه : 382
موضوع كلى : امامت از ديدگاه عقلى و نقلى
خلاصه مطالب :
اين كتاب ، شامل مجموعه اى از هفت فصل به شرح زير است :
فصل اول ـ مـسـائل عـقـلى امـامـت . فـصـل دوم ـ مـبـاحـث نـقـلى شـامـل مـوضـوعـات مـتـنـوع . فـصـل سـوم ـ عـلى (ع ) در نـگـاه ديـگـران . فـصـل چـهـارم ـ عـلى (ع ) در ادبـيـات مـنـظـوم اهـل سـنـت . فـصـل پـنـجـم ـ عـلى (ع ) از ديـدگـاه دانـشـمـنـدان غـيـر مـسـلمـان . فـصـل شـشـم ـ عـلى (ع ) در كـلام دشـمـنـان و مـخـالفـانـش . فصل هفتم ـ پرسش و پاسخ در زمينه امامت .
در ادامـه مـطـالب ، ضـمـن بـيان ديدگاه : قرآن كريم / پيامبر اسلام / پيامبران گذشته / خلفاى سه گانه / عايشه / علماء و شعراى اهل سنت در باره امام على (ع ) / فصلى را نيز به ديدگاه هاى دانشمندان غير مسلمان در مورد عظمت امير مؤ منان (ع ) اختصاص داده است .

26 ـ امام على (ع ) سيره عملى اهل بيت

نويسنده : سيد كاظم ارفع
ناشر / محل نشر: مؤ سسه تحقيقات و انتشاراتى فيض / تهران
نوبت چاپ / تاريخ نشر: اول / 1370
تعداد صفحه : 101
موضوع كلى : شيوه زندگانى امام على (ع )
خلاصه مطالب :
كـتاب فوق ، زندگانى حضرت على (ع ) را از ولادت در كعبه تا شهادت در محراب ، به طور فشرده بيان كرده است .
عـنـاويـن كـتـاب بـديـن شـرح اسـت : نـوزاد كـعـبـه / دوران كـودكـى / شـكـل و شـمـايـل / سـيـره عـمـلى / زهـد و تـقـوا / عـدل و داد / قـضـاوت / عـلم و دانـش / فـضـايـل / دوسـتـى و دشـمـنـى / رهـبـرى و حكومت دارى / نيايش و عبادت / صبر و مظلوميت / وصايا و سرانجام شهادت اميرالمؤ منين على (ع ).

27 ـ اميرالمؤ منين (ع ) اسوه وحدت

نويسنده : محمدجواد شرّى
مترجم : محمدرضا عطايى
ناشر / محل نشر: آستان قدس رضوى / مشهد مقدس
نوبت چاپ / تاريخ نشر: دوّم / 1372
تعداد صفحه : 733
موضوع كلى : جايگاه امام على (ع ) در اسلام
خلاصه مطالب :
اين كتاب ، در باره جايگاه سياسى و دينى حضرت على (ع ) در اسلام و نيز پيوند معنوى آن حضرت با پيامبر اكرم (ص ) و اهتمام به گسترش اسلام تدوين شده است . نويسنده با اين ديدگاه ، مباحث كتاب را در چهار بخش زير تدوين كرده است :
1 ـ امام در دوران نبوت .2 ـ امام در دوران خلفاى سه گانه .
3 ـ امام و دوران خلافت ظاهرى . 4 ـ جايگاه خلافت در قانون اسلام .
در پايان خلاصه برخى از مباحث كتاب را آورده است .

28 ـ اميرالمؤ منين در عهد پيامبر(ص )

نويسنده : محمدصادق صدر
مترجم : سيد جمال موسوى
ناشر / محل نشر: مؤ سسه اهل البيت / قم
تعداد صفحه : 460
موضوع كلى : زندگانى حضرت امام على (ع )
خلاصه مطالب :
اين كتاب ، شامل نقاط مهم زندگى امام على (ع ) در عهد پيامبر اكرم (ص ) مهم ترين مطالب كـتـاب بـديـن قـرار اسـت : خـانـه زاد بـودن عـلى / نـام هـاى حـضـرت / شمايل امام / پيشى در اسلام / وزارت على / امام و هجرت / برادرى / دوستى / همراز بودن / خانه وحى / جان پيامبر / امتيازها / مجاهدت ها / مولى / امام على در مراسم دفن پيامبر(ص ).
نويسنده محتوى كتاب را به گونه اى تدوين كرده است كه گويا زندگانى پيامبر اكرم (ص ) را تـرسـيـم نـمـوده اسـت . زيـرا هـمـه نـشـانـه هـا و فضايل پيامبر(ص ) را در خلق و خوى و سلوك و رفتار امام على (ع ) مى بيند. آنگاه نتيجه مـى گـيـرد كـه مـطـالعـه سيرت و زندگانى امام على (ع )، درس هاى كاملى از مناعت طبع ، عزت و بزرگوارى ، فداكارى و اخلاص ، خيرخواهى در راه خدا را به ما تعليم مى دهد.

29 ـ بر امير مؤ منان على (ع )چه گذشت