(1) - سفينة البحار.
(2) - سفينة البحار.
1. امالی شیخ صدوق، ص138؛ ارشادالقلوب، ج2، ص209، مئة منقبه، ص176؛ کنزالعمال، ج11، ص1؛ روضةالواعظین، ج1، ص114؛ کشف الیقین، ص4؛ کشف الغمه، ج1، ص112؛ بناء المقالةالفاطمیه، ص369؛ تأویل الآیات، ص844 و...
2. «شنیدنیهای معراج پیامبر(ص) و پاسخ به شبهات آن»، اثر دیگر نگارنده در مورد معراج، می باشد که بحمدالله با استقبال خوب خوانندگان محترم مواجه شده است.
3. ر.ک: المناقب خوارزمی، ص 78، ح 61؛ الطرائف، ج 1، ص 155؛ المحتضر، ص 95؛ کشف الیقین، ص 229؛ کشف الغمه، ج 1، ص 106؛ ارشادالقلوب، ج 2، ص 233؛ الصراط المستقیم، ج 1، ص 207؛ منهاج الکرامه علامة حلی، ص 90؛ غایة المرام، ج 1، ص 31؛ تفسیر صافی، ج 3، ص 177؛ الجواهر السنیه، ص 295؛ مدینة المعاجز، ج 2، ص 403؛ نفحات الازهار، ج 5، ص 133؛ شرح احقاق الحق، ج 5، ص 251؛ ینابیع الموده، ج 1، ص 246، ح 28 و...
4. سید محمدتقی مقدّم، نغمه های مقدّم.
5. ر.ک: الفهرست شیخ طوسی،ص204،رقم 204؛ خلاصة الأقوال علامة حلی،ص233.
6. عقیلی در کتاب «الضعفاء الکبیر» خود (4/61 رقم1612) در مورد او گوید: «فیه نظر» و نسانی نیز گوید: «لیس بثقة» (ر.ک: سیراعلام النبلاء 14/135 و پاورقی المجروحین ابن حبان 2/33) و الرازی در کتاب «الجرح و التعدیل» خود (7/232 رقم1275) به نقل از یحیی بن معین گوید: «ثقة لیس به بأس رازی کیس» و در پاورقی الایضاح ابن شاذان، سید جلال حسینی گوید: «ثقة و فیه خلاف». و این نکته را اشاره نمایم که «محمد بن حمید الرازی» از جمله رجالیونی است که هم در کتب شیعه و هم در کتب اهل سنت از او روایت نقل شده است و اگر چه در او اختلاف است لیکن (چنانچه در پاورقی المراجعات سید شرف الدین، ص 301 بدان اشاره شده است) تعداد زیادی از علمای اهل سنت همچون احمد بن حنبل و بغوی و ابن جریر طبری او را ثقه می دانند چرا که او شیخ آنها و معتمد آنها می باشد.
7. جواهر السنیة، ص 295.
8. ر.ک: خاتمة المستدرک، ج 1، ص 245.
9. بحار، ج37، ص339، ح81.
10. علی بن ابی طالب(ع)، امیرالمؤمنین است؛ هفتاد هزار سال قبل از اینکه حضرت آدم(ع) خلق شود.
11. سورة بقره، آیة 285.
12. ر.ک: الغیبة نعمانی، ص99، ح30؛ بحار، ج10، ص23، ح13 و ج30، ص99،ح5؛ عقائدالاسلامیه، ص923.
13. ر.ک: الخلاصة، ص 211؛ جامع الرواة، ج 1، ص 150؛ رجال ابن داود، ص 235؛ معجم رجال الحدیث، ج 5، ص 21، رقم 2138.
14. کنز الفوائد، ج2،ص142؛ مأة منقبة، ص33؛ بحار، ج18، ص300 و ج26، ص305؛ مدینة المعاجز، ج2، ص 311،ح 574؛ الشیعه فی أحادیث الفریقین،ص 179،ح 224.
15. و طریق علامة کراجکی در کتاب «کنزالفوائد» نیز چنین می باشد.
16. او یکی از مشایخ شیخ صدوق رحمه الله است و از «حسین بن محمد بن عامر» نیز نقل روایت می کند. (نقلاً عن هامش مئة منقبة).
17. او که به یک ادیب، شاعر، کاتب و راوی حدیث مشهور بود، قصیده ای در 830 بیت به نام «الألفیة و المحبرة» در مدح امیرالمؤمنین علی(ع) سرود که وقتی این قصیده بر أبی حاتم سجستانی عرضه شد، گفت: «ای اهل بصره، به خدا قسم شاعر اصفهانی در این قصیده در احکام و زیادی فایده اش بر شما غلبه و برتری پیدا کرد». وفاتش به سال 312 یا 320 ق می باشد. (ر.ک: الکنی و الالقاب 1/212؛ الذریعه 2/298 رقم 1197).
18. أمالی شیخ طوسی، ص 343، ح 705؛ نوادر المعجزات، ص 74، ح 38؛ التحصین، ص 542؛ المناقب خوارزمی، ص 303، ح 299؛ تأویل الآیات الظاهره، ص 578؛ غایة المرام، ج 1، ص 190؛ کشف الیقین، ص 278؛ کشف الغمه، ج 1، ص 346؛ بحار، ج 40، ص 13 و...
19. او که همان أبوالعباس أحمد بن محمد بن سعید السبیعی الهمدانی الکوفی است، شخصیتی جلیل القدر و والا در بین شیعه و سنی را داراست و عظمت حفظ حدیث آن، به قدری است که قابل توصیف نمی باشد، و حتی در بین علماء علم رجال در مورد توثیقات و یا تضعیفات او بحث فراوان شده است. (ر.ک: رجال نجاشی: 73؛ الفهرست: 28؛ تنقیح المقال185:1؛ لسان المیزان263:1).
20. او از اصحاب امام رضا(ع) می باشد. (ر.ک: معجم رجال الحدیث 191:18 رقم 11686).
21. گویم: چون ابن ملجم (لعنة الله علیه) ضربت بر فرق مبارک امام علی(ع) زد، این ضربه اثرش بر صورت این ملکی که در آسمان است نمایان شد، برای همین ملائکه چون این ملک را نگاه می کنند، قاتل حضرت را تا روز قیامت لعن می کنند. و این معنا در کتب روایی ما نیز نقل شده است.
22. آل عمران، آیة 124.
23. الخرائج و الجرائح، ج 2، ص 811؛ بحار، ج 19، ص 300، ح 27؛ الأنوار العویه، ص 406. و نیز از امام محمد باقر(ع) روایت شده که: در جنگ بدر از هرکس می پرسیدند چه کسی تو را زخمی کرده است؟ در جواب می گفت: علی(ع) مرا زخمی کرده است و وقتی آن را می گفت درجا می مرد. (ر.ک: مدینة المعاجز علامه بحرانی، بخش معجزه های امام علی(ع)، ص 131).
24. او همان أحمد بن النضر بن سعید الباقی معروف به أبی هراسه است، تلعکبری در سال 331 از او روایت شنیده و در سال 333 نیز وفات او می باشد. در رجال شیخ در «فی من لم یرو عنهم7» نام او ذکر شده است. (ر.ک: رجال الطوسی: 409 رقم 5950؛ معالم العلماء:177 رقم 1003؛ پاورقی ایضاح الاشتباه:88؛ طرائف المقال 1/160 رقم 804 و..).
25. ر.ک: الفهرست، ص 325؛ معالم العلماء، ص 43، رقم 27؛ لسان المیزان، ج 1، ص 32، رقم 57.
26. تأویل الآیات الظاهره، ص749؛ شرح أصول کافی، ج 4، ص 227؛ بحار، ج 25، ص 3؛ تفسیر البرهان، ج 4، ص 439، ح 6؛ عقائد الاسلامیه، ص 202.
27. خصال شیخ صدوق، ج1، ص293؛ الفضایل، ص 5؛ أمالی شیخ طوسی، ص 188؛ ارشاد القلوب، ج 2، ص 254؛ بشارة المصطفی، ص 41؛ روضةالواعظین، ج 1، ص 109؛ المناقب، ج 3، ص 261؛ کشف الغمه، ج 1، ص 380 و...
28. شیخ طوسی رحمه الله در کتاب «أمالی» خود نیز طریقش همان است.
29. کوفی و از اصحاب امام صادق (ع) و ثقه می باشد. (ر.ک: طرائف المقال1/652 رقم 6543)
30. أنت منی بمنزلة هارون من موسی.
31. کشف الیقین، ص459.
32. ابو عمرو الزاهد: او از بزرگان اهل لغت می باشد. در مورد حافظة عجیب او گفته شده: «او با استمداد از حافظة خود، سی هزار برگه از لغت را نوشت». خطیب بغدادی در مورد او گوید: «رأیت جمیع شیوخنا یوثقونه ویصدقونه» (ر. ک: الفوائد الرجالیه، سید بحرالعلوم، ج 2، ص 8).
33. خصال، ج 1، ص 323؛ أمالی شیخ طوسی،ص 355، ح 737؛ کنز الفوائد، ج 1، ص 148؛ مأة منقبه، ص 87؛ الیقین، ص 391؛ شرح احقاق الحق، ج 4، ص 280؛ کشف الیقین، ص 459؛ الصراط المستقیم، ج 2، ص 75؛ بحار، ج 8، ص 191؛ تاریخ بغداد، ج 1، ص 274؛ المناقب خوارزمی، ص 214؛ مقتل الحسین خوارزمی، ص 108؛ نهج الایمان، ابن جبر، ص 568؛ تاریخ مدینة دمشق، ج 14، ص 170؛ میزان الاعتدال ذهبی، ج 3، ص 111، رقم5750؛ لسان المیزان ابن حجر، ج 4، ص 194و...
34. تفسیر فرات کوفی، ص 208 ح 275؛ غایة المرام، ج 1، ص 72؛ بحار، ج 8، ص 150.
35. تفسیر فرات کوفی، ص 210، ح 284؛ بحار، ج 8، ص 150، ح 88.
36. تفسیر فرات کوفی، ص 586؛ بحار، ج 36، ص 146.
37. الفقیه، ج 4، ص 374، ح 5762، الخصال، ص 207، ح 26؛ أمالی شیخ طوسی، ص 642، ح 1335؛ مکارم الأخلاق، ص 444؛ بحار، ج 18، ص 388؛ تفسیر نور الثقلین، ج 3، ص 122، ح 31.
38. اشاره به آیة 40 از سورة مبارکة توبه: )کلمة الله هی العلیا(.
39. أمالی شیخ صدوق، ص 631؛ تفسیر أبی حمزه ثمالی، ص 316؛ بحار، ج 18، ص 341، ح 49 و ج 23، 128، ح 58؛ معجم احادیث الامام المهدی(ع)، ج 1، ص 214، 123.
40. برای کسب آگاهی بیشتر ر.ک: رجال الشیخ الطوسی، ص 115، رقم 1147؛ خلاصة الأقوال علامة حلی، ص 353؛ نقد الرجال تفرشی، ج 2، ص 309، رقم 2212؛ جامع الرواة محقق أردبیلی، ج 1، ص 355؛ معجم رجال الحدیث آقای خوئی، ج 9، ص 70، رقم 5053. و لذا با توجه به کلام مرحوم خوئی سند روایت معتبر و قابل اعتماد می باشد.
41. یونس، آیة 94.
42. یونس، آیة 94 و 95.
43. تفسیر قمی، ج 1، ص 316؛ تفسیر الأصفی، فیض کاشانی، ج 1، ص 524؛ بحار، ج 36، ص 94، ح 25؛ تفسیر نور الثقلین، ج 2، ص 320، ح 128و ج 3، ص 131، ح 48.
44. برای کسب آگاهی بیشتر ر.ک: کتاب العمدة، ابن البطریق الحلی (م600 ق)، ص 352، ح 680؛ نهج الایمان ابن جبر، ص 506؛ ینابیع المودة قندوزی، ج 2، ص 246، ح 692؛ احقاق الحق، ج 3، ص 144؛ تأویل الآیات، ج 2، ص 562، ح 28.
45. مأة منقبه، ص 133؛ المناقب خوارزمی، ج 3، ص 339؛ الیقین، ص 154 و ص 438؛ غایة المرام، ج 1، ص 72، ح 18؛ بحار، ج 39، ص 236، ح 21 و...
46. در کتاب “الیقین“ به جای «سناه»: شابور و در «المناقب»: سابور است.
47. الفضایل، ص 152؛ المحتضر، ص 105؛ بحار، ج 27، ص 11، ح 24.
48. المحتضر، ص 146؛ العوالم، الامام الحسین(ع)، ص 475، ح 7؛ بحار، ج 18، ص 304، ح 9 و ج 45، ص 228، ح 24؛ شجرة طوبی، ج 1، ص 196.
49. أعمش: نام أصلی او «سلیمان بن مهران» است که گاهی از او تعبیر به سلیمان الأعمش نیز می شود. اصلیتش کوفی و از اصحاب خاص امام صادق(ع) می باشد. اهل عامه نام او را در کتب خود ذکر کرده و او را تمجید نموده اند. در اعتماد به روایتش همین کافی است که قدر و منزلتی بزرگ نزد امام صادق(ع) دارد.شخصیت او نزد اهل سنت: ذهبی، بزرگترین رجالی اهل سنت (م847 ق)، از او تعبیر به «الإمام شیخ الإسلام شیخ المقرئین و المحدثین» می کند، و او را یکی از ائمة ثقات می داند. و احمد بن عبدالله عجلی (م261 ق) دربارة او می گوید: «ثقة کوفی و کان محدث اهل الکوفه فی زمانه یقال أنه ظهر له أربعة آلاف حدیث... و لم یکن فی زمانه من طبقته أکثر حدیثا منه».ر.ک: معرفة الثقات، العجلی 1/432رقم 676؛ طبقات ابن سعد 6/342؛ التاریخ الکبیر بخاری 4/37 رقم 1886؛ الجرح و التعدیل الرازی 4/146 رقم 630؛ الثقات ابن حبان 4/302 و...ر.ک: رجال الشیخ: 215 رقم 2834؛ نقد الرجال تفرشی 2/370 رقم 2440؛ طرائف المقال1/483 رقم 4326؛ معجم رجال الحدیث9/294 رقم5518.
50. تفسیر قمی، ج 1، ص 21؛ عیون اخبار الرضا (ع)، ج 1، ص 29، ح 7؛ أمالی شیخ صدوق، ص 249، ح 274؛ مسند زید بن علی، ص 453؛ جامع الأخبار، ص 172؛ المناقب خوارزمی، ص 295، ح 288؛ شرح نهج البلاغه ابی الحدید، ج 9، ص 280؛ نفس الرحمان فی فضایل سلمان، ص 432؛ نفحات الأزهار، ج 10، ص 64؛ کشف الغطاء، ج 1، ص 8 و...
51. مانند هوای نفس. اشاره به آیة: )افرأیت من اتخذ الهه هواه(: (آیا ندیدی کسی که الهِ او هوای نفسش می باشد). «جاثیه، آیة 23».
52. دلائل الامامه، محمد بن جریر طبری شیعی، ص 254؛ نوادر المعجزات، الطبری الشیعی، ص 76، ح 41؛ الصراط المستقیم؛ ج 2، ص 151.
53. مأة منقبة، ص173، منقبت 97؛ المحتضر، ص140؛ غایة المرام، ج 1، ص 237، ح 21؛ بحار، ج 27، ص 121، ح 102؛ العقائد الاسلامیه، ص 3481؛ الشیعه فی أحادیث الفریقین، ص 130، ح 151.
54. المحتضر، ص 77؛ بحار؛ ج 65؛ ص 76، ح 136؛ مستدرک سفینة البحار، ج 6، ص 114؛ العقلیة والفواطم، ص 196؛ الشیعه فی أحادیث الفریقین، ص 119، ح 138.
55. ر.ک: رجال ابن داود، ص 38، رقم 77؛ جامع الرواة، ج 1، ص 50؛ نقدالرجال، ج 1، ص 125، رقم 335.
56. البته از امام صادق(ع) نیز مشابه همین روایت نقل شده است.
57. اشاره به آیة )ثم دنا فتدلی فکان قاب قوسین أو أدنی( از سورة مبارکة نجم.
58. بصائر الدرجات، ص 212، ح 6؛ تفسیر العیاشی، ج 1، ص 159، ح 530؛ المناقب، ج 2، ص 160؛ بحار، ج 18، ص 387؛ تفسیر البرهان، ج 1، ص267.
59. او متوفای سال 290 ق و از اصحاب امام حسن عسکری(ع) می باشد.
60. نجاشی در رجال خود، (ص 248،رقم 654) در وصف او می گوید: «عبدالصمد بن بشیر العرامی، کوفی، ثقة ثقة». (و نیز ر.ک: معجم رجال الحدیث 25:11 رقم 6528).
61. المناقب خوارزمی، ص 104؛ العمدة ابن البطریق، ص 268، ح 425 و ص 356، ح 687؛ کشف الیقین، ص 302؛ الیقین، ص 48؛ نهج الایمان ابن جبر، ص 157؛ الأربعین محمد طاهر قمی، ص41؛ بحار، ج 18، ص 402، ح 105.
62. تفسیر قمی، ج 2، ص335؛ امالی شیخ طوسی، ص 642، ح 1335؛ مختصر بصائر الدرجات، ص70؛ تأویل الآیات، ج 1، ص 312؛ بحار، ج 18، ص 405؛ تفسیر صافی، ج 5، ص 92؛ مدینة المعاجز، ج 1، ص 188، ح 44.
63. در جای دیگر أمالی، در ص78 این جماعت را چنین معرفی می کند: 1) الحسین بن عبیدالله الغضائری: أبو عبدالله المتوفی سنة: 411، وقد أجاز للشیخ الطوسی جمیع روایاته. 2) أحمد بن عبدون: أبو عبدالله: ابن عبدالواحد بن أحمد البزاز المعروف بابن الحاشر، المتوفی سنة: 423 (رجال الشیخ). 3) أبو طالب بن عزور. 4) الحسن بن إسماعیل بن أشناس: المعروف (ابن الحمامی البزاز)، المتوفی سنة: 439 (تاریخ بغداد). 5) أبو الحسین الصفار: هو أحمد بن عمر الصفار، ویقال: الصفاری، سمع غریب الحدیث لابی عبید سنة: 405.
64. هو: عبیدالله بن أحمد بن نهیک، أبو العباس النخعی، الشیخ الصدوق ثقة، وآل نهیک بیت بالکوفة من أصحابنا (رجال النجاشی)، وفی فهرست الشیخ (عبدالله).
65. هو: علی بن رئاب أبو الحسن، مولی جرم بطن من قضاعة وقیل مولی بنی أسعد بن بکر، طحان، کوفی، روی عن أبی عبدالله(ع)، له أصل کبیر، وهو ثقة، جلیل القدر.
66. شرح احقاق الحق، ج 4، ص 279.
67. نوادر المعجزات، محمّد بن جریر، ص 71، ح 34.
68. العمده، ص353، ح 680؛ خصائص الوحی المبین، ص 170، ح 116؛ الطرائف، ص 101، ح 147؛ تأویل الآیات الظاهره، ص 546؛ شواهد التنزیل، ج 2، ص 223، ح 855؛ نهج الحق، ص183؛ بحار، ج 36، ص 155؛ ینابیع المودة، ج 2، ص 246، ح 692؛ تفسیر اثنی عشری، ج 11، ص 478؛ تفسیر شریف لاهیجی، ج 4، ص 81؛ تفسیر منهج الصادقین، ج 8، ص 249؛ الزام الناصب فی اثبات الحجة الغائب، ج1، ص207؛ طرائف المقال، ج 2، ص 299؛ الامام علی(ع)، احمد رحمانی همدانی، ص 73، ح 19.
69. مأة منقبة، منقبت 5، ص 87؛ نهج الایمان ابن جبر، ص 568؛ الصراط المستقیم، ج 2، ص 75، ح 4؛ الاربعین محمد طاهر قمی، ص 471؛ الجواهر النسیة، ص 305؛ مدینة المعاجز، ج 2، ص 354، ح 597 و ج 4، ص 31، ح 1065.
70. ر.ک: جواهرالسنیة، ص 305.
71. تفسیر قمی، ج 2، ص 343؛ نوادر المعجزات، ص 66، ح 32؛ بحار، ج 18، ص 372، ح 79؛ تفسیر نور الثقلین، ج 4، ص 469، ح 84؛ تفسیر گازر، ج 5، ص 22؛ تفسیر المیزان، ج 13، ص 20.
72. تفسیر قمی، ج 2، ص 334؛ المناقب، ج 3، ص 21؛ وظائف الشیعه، ص 78؛ تفسیر صافی، ج 5، ص 85؛ بحار، ج 18، ص 404، ح 110.
73. من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 401، ح 4402؛ دلائل الامامه، ص23؛ أمالی شیخ طوسی، ص257؛ نوادر المعجزات، ص94، ح 14؛ مکارم الاخلاق، ص 208؛ الیقین، ص 124؛ شرح الازهار، ج 2، ص 202؛ المحتضر، ص 137؛ شرح احقاق الحق، ج 18، ص 176؛ وسائل الشیعه، ج20، ص92، ح 25116؛ و...و از کتب عامه: تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر(م571 ق)، ج 42، ص147.
74. تأویل الآیات ج1، ص 237، ح 16؛ مدینة المعاجز، ج 3، ص 225، ح 841 ؛ بحار، ج 36، ص 361؛ مجمع النورین، شیخ أبوالحسن مرندی، ص 21؛ عقائد الاسلامیه، ص 138و 620.
75. بحار، ج 8، ص 26؛ تأویل الآیات الظاهره، ص 821، ح 3.
76. روی عن أبی عبدالله(ع) و روی عنه الصدوق بطریقه إلیه، الفقیه،الجزء 3، باب الودیعه، الحدیث 882. (ر.ک: معجم رجال الحدیث، ج 19، ص 172، رقم 12379).
77. در مورد شرح حال وی و حدیث مشهور طیر که او نقل نموده و کتمان شهادت حدیث غدیر به کتب: اختیار معرفة الرجال، ج 1، ص 247؛ نقد الرجال تفرشی، ج 1، ص 248، رقم 608؛ معجم رجال الحدیث، ج 4، ص 149، رقم 1566، مراجعه شود.
78. تفسیر عیاشی، ج 2، ص 212، ح 46؛ تفسیر قمی، ج 1، ص 365؛ الاحتجاج، ج 2، ص 191؛ المناقب، ج 3، ص 114؛ تفسیر مجمع البیان، ج 6، ص 37؛ ذخائر العقبی، ص 36؛ المحتضر، ص 135؛ تأویل الآیات، ج 1، ص 236، ح 15؛ شرح احقاق الحق، ج 25، ص 5؛ الانوار الساطعه شیخ غالب سیلاوی، ص 132؛ ما نزل من القرآن فی شأن فاطمه علیها سلام، ص 34؛ تفسیر نور الثقلین،ج 2، ص 502، ح 122؛ ینابیع الموده،ج2،ص131،ح370 و..
79. کنز الفوائد، ص 314؛ تأویل الآیات الظاهره، ص 604؛ تنبیه الغافلین، ص 107؛ شواهد التنزیل، ج 1، ص 462، ح 488؛ بحار، ج 24، ص323، ح 36؛ تفسیر برهان، ج 4، ص 245.
80. ر.ک: الفهرست شیخ طوسی، ص 325؛ معالم العلماء، ص 43، رقم 27؛ طرائف المقال، ج 1، ص 265، رقم 1723؛ لسان المیزان، ج 1، ص 32، رقم 57.
81. الیقین، ص 426؛ تأویل الآیات، ج 2، ص 624، ح 7؛ ینابیع الموده، ج 2، ص 290، ح 829 ؛ مودت قربی، ص 61، آل محمد، شیخ حسام الدین مرندی حنفی، ص 352؛ بحار، ج 24، ص 323، ح 36؛عقائد الاسلامیه، ص 46 و...
82. زخرف، آیة 28.
83. حج، آیة 78.
84. هود، آیة 80.
85. قمر، آیة 10.
86. مائده، آیة 25.
87. کفایة الأثر، ص 246؛ شرح احقاق الحق، ج 13، ص 56؛ بحار، ج 36، ص 357، ح 226؛ ینابیع الموده، ج 3، ص 249، ح 44؛ الامام الثانی عشر، سید علی میلانی، ص 99؛ الزام الناصب فی اثبات الحجةالغائب، ج 1، ص 85؛ المهدی المنتظر، ج 1، ص 169؛ عقائد الاسلامیه، ص 127.
88. ر.ک: معجم رجال الحدیث، ج 8، ص 364.
89. ر.ک: رجال نجاشی، ص 287، رقم 765؛ الفهرست شیخ طوسی، ص 182، رقم 492؛ خلاصة الأقوال، ص 378؛ معجم رجال الحدیث، ج 14، ص 116، رقم 8937.
90. عیون اخبار الرضا (ع)، ج 2، ص 139، ح 15؛ الجواهر السنیة، ص 253؛ بحار، ج 18، ص 353، ح 65؛ مسند الامام الرضا(ع)، ج 1، ص 137، ح 169 و...
91. واقفیه: گروهی از مسلمین می باشند که معتقدند امام موسی کاظم(ع)، امام زندة غایب است و آن حضرت بعداً ظاهر می شود و دنیا را پر از عدل و داد می کند، (ر.ک: ملل و نحل شهرستانی (طبع قدیم)، ج 1، ص 278؛ فرق الشیعة نوبختی (طبع نجف)، ص 80 و 83).
92. ر.ک: خلاصة الأقوال علامة حلّی، ص 319.
93. الیقین، ص392؛ بحار، ج 37، ص 47، ح 24؛ مستدرک سفینة البحار، ج 3، ص 399.
94. الخصال، ج 1، ص 207؛ من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 371؛ أمالی شیخ طوسی، ص 641؛ شواهد التنزیل، ج 1، ص 297، ح 304؛ المناقب خوارزمی، ص 321، ح 326؛ روضة الواعظین، ج 1، ص 42؛ نظم درر السمطین، ص120؛ کشف الغمه، ج 1، ص 329؛ غایة المرام، ج 5، ص 105؛ العمده، ص 171؛ مستدرک، ج 3، ص 287؛ بحار، ج 27، ص 11؛ الغدیر، ج 2، ص 50؛ مدینة المعاجز، ج 2، ص 393، ح 620، ح 268؛ المحتفه، ص 105.
95. مناقب ابن شهر آشوب، ج2، ص73؛ نهج الایمان ابن جبر، ص 634؛ تأویل الآیات، ج 2، ص 525، ح 40؛ تفسیر برهان، ج 4، ص 89؛ بحار، ج 39، ص 97، ح 9.
96. ر.ک: تهذیب الکمال20/350؛ تاریخ بغداد 11/365؛ سیر أعلام النبلاء 10/459 رقم152؛ الجرح و التعدیل 6/178 رقم 974؛ تقریب التهذیب 2/33 رقم 303.
97. ر.ک: نقدالرجال تفرشی، ج 1، ص 248، رقم 608؛ طرائف المقال، ج 2، ص 125، رقم 7880؛ معجم رجال الحدیث، ج 4، ص 149، رقم 1566.
98. کمال الدین، ص250؛ المحتضر، ص140؛ بحار، ج 51، ص 68، ح 11 و ج 52، ص 276، ح 172؛ الشیعه فی احادیث الفریقین، ص 174 و...
99. نور، آیة 35.
100. الغیبه، ص95؛ مأة منقبة، منقبة 17، ص 38؛ الربعون حدیثاً، منتجب الدین بن بابویه، ص 4؛ الطرائف، ص173؛ شیخ البطحاء ابوطالب (ع)، ص 31؛ الصراط المستقیم، ج 2، ص 143؛ غایة المرام، ج 7، ص 78؛ مکیال المکارم، ج 1، ص 65؛ شرح احقاق الحق، ج 5، ص 46؛ بحار، ج 36، ص 216؛ الزام الناصب، ج 1، ص 163؛ الشهب الثاقب، ص 66؛ الجواهر السنیة، ص 312؛ مدینة المعاجز، ج 2، ص 312، ح 575؛ الاربعین شیخ ماحوذی، ص 212.
101. ر.ک: الجواهر السنیة، ص 313.
102. أمالی شیخ مفید، ص 173؛ امالی شیخ طوسی، ص 193؛ التحصین لسید بن طاووس، ص 579؛ غایة المرام، ج 1، ص 118؛ بشارةالمصطفی، ص 102؛ بحار، ج 18، ص 409؛ بناء المقالة الفاطمیه، ص 226؛ (اصابة ابن حجر، ج 4، ص 33؛ ریاض النضرة طبری، ج 2، ص 177؛ مجمع الزوائد هیثمی، ج 9، ص 121 و...).
103. به نقل از کتاب (ثم اهتدیت)، دکتر محمد تیجانی، ص158.
104. ر.ک: مستدرک حاکم،ج3،ص137.
105. أمالی شیخ طوسی، ص 104؛ الثاقب فی المناقب، ص 142، ح 135؛ بشارة المصطفی، ص 41؛ الفضایل ابن شاذان، ص 5؛ کشف الغمه، ج 1، ص 380؛ کشف الیقین، ص 462؛ تأویل الآیات، ج 1، ص 276، ح 6؛ المحتضر، ص 107؛ بحار، ج 18، ص 370، ح 77؛ مدینة المعاجز، ج 2، ص 9، ج 353.
106. ر.ک: بشارة المصطفی، ص 79.
107. بزرگترین مقام اولیای الهی؛ اشاره به آیة آخر سورة قمر:)فی مقعد صدق عند ملیک مقتدر(.
108. مأة منقبة، ص 55، منقبت 28؛ بشارة المصطفی، ص 132، ح 82؛ الجواهر السنیة، ص 275؛ بحار، ج 38، ص 138، ح 32؛ مدینة المعاجز، ج 2، ص 404، ح 628.
109. هو: أحمد بن علی بن الحسن بن شاذان الفامی القمی، قال عنه النجاشی فی رجاله: 66 " شیخنا الفقیه، حسن المعرفة، صنف کتابین لم یصنف غیرهما: کتاب زاد المسافر وکتاب الامالی، أخبرنا بهما ابنه أبو الحسن رحمهما الله تعالی ". وترجم له ابن داود فی رجاله: 32 رقم 96.
110. علل الشرایع، ج 1، ص 183؛ دلائل الامامه، ص 53؛ الطرائف، ص 414؛ الجواهر السنیة، ص 298؛ مدنیة المعاجز، ج 2، ص 423، ح 651؛ حلیة الأبرار، ج 2، ص 337؛ بحار، ج 18، ص350؛ الأربعین شیخ ماحوذی، ص 435؛ و از منابع اهل سنت: تاریخ مدینة دمشق، ج 39، ص 201؛ نهج الایمان، ص 531؛ المناقب خوارزمی، ص 301؛ کنز العمال، ج 5، ص 722؛ ینابیع الموده، ج 1، ص 424.
111. أمالی شیخ صدوق، ص 452؛ مأة منقبة، منقبت 28، ص 55؛ غایة المرام، ج 1، ص 182؛ جواهر السینة، ص 230؛ بحار، ج 18، ص 340 و ج 38، ص 105؛ عقائد الاسلامیه، ص 456.
112. مائة منقبة، ص 89، منقبت 56؛ شواهد التنزیل، ج 1، ص 249؛ فرائد السمطین، ج 1، ص 158؛ غایة المرام، ج 2، ص 292؛ مدینةالمعاجز، ج 2، ص 421، ح 650؛ تفسیر المیزان، ج 6، ص 59.
113. ر.ک: المجموع النووی، ج 13، ص 45؛ المحلّی ابن حزم، ج 7، ص 217؛ نیل الاوطار، ج 3، ص 150 و ج 5، ص 336.
114. ر.ک: فیض القدیر، ج 3، ص 199، ذیل حدیث 2994؛ کنزالعمال، ج 1، ص 271، ذیل حدیث 1356؛ الدرّ المنثور، ج 4، ص 426؛ الکامل ابن عدی، ج 7، ص 41.
115. ر.ک: تذکرة الحفّاظ، ج 1، ص 116؛ میزان الاعتدال، ج 2، ص 139؛ تقریب التهذیب، ج 2، ص 46.
116. شرح الأخبار، ج 2، ص 415، ح 763؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج 2، ص 229؛ بحار، ج 39، ص120.
117. شرح نهج البلاغه ابن أبی الحدید، ج 13، ص 209؛ بحار، ج 18، ص 223؛ شرح احقاق الحق، ج 8، ص 718 ؛ میزان الحکمه، ج4، ص 3204.
118.برای مطالعة بیشتر می توانید به خطبة 190 نهج البلاغه مراجعه فرمایید.
119. اصول کافی ج 1، ص 236 ؛ مستدرک الوسائل ج 3، ص 279 ؛ عقائد الاسلامیه، ص 129.