در سايه آفتاب
(جلوه هاى رفتار علوى )

اسماعيل سعادت

- پى‏نوشت‏ها -


1- غرر الحكم ، باب الواعظ و الموعظه .
2- غرر الحكم ، ص 93.
3- نهج البلاغه ، خ 197.
4- بقره ، آيه 207.
5- نهج البلاغه ، خ 197.
6- سروه انسا آيات 5 تا 10.
7- تفسير برهان ج 4 ص 412.
8- غررالحكم ص 91
9- همان ص 91
10- همان ص 92
11- از طايفه مخزوميه .
12- صحيح بخارى ج 8 ص 573 حديث 1643.
13- نهج البلاغه ، خ 224
14- نهج البلاغه نامه 53 فراز 126.
15- برخى نوشتند اين نامه به عبدالله بن عباس نوشته شد و برخى ديگر مقام و شان ابن عباس را والاتر از اين مسائل مى دانند و مى گويند به برادر ايشان عبيدالله نوشته شده است .
16- نهج البلاغه ، نامه 41.
17- نهج البلاغه ، نامه 41.
18- منظور زيادبن ابيه است كه حوزه ماموريت او - به عنوان جانشين فرماندار بصره (ابن عباس ) - اهواز، فارس ، كرمان و ساير نواحى ايران بود.
19- نهج البلاغه ، نامه 20.
20- تحف العقول .
21- به خاطر شدت عدالت در محراب عبادت او را كشتند.
22- نهج البلاغه ، نامه 53 فراز 115.
23- نهج البلاغه ، حكمت 145.
24- نهج البلاغه ، حكمت 77.
25- همان ، خ 192 فراز 68.
26- مثنوى معنوى ، دفتر سوم ، ص 487.
27- نهج البلاغه ، نامه 45.
28- نهج البلاغه ، نامه 45 فراز 26.
29- شريح بن حارث را عمر منصب داد و حدود 60 سال در مقام خود باقى ماند اما سه سال در دوران عبدالله بن زبير از قضاوت كناره گرفت و در زمان حجاج استعفا داد در دوران حكومت امام على (ع ) خلافى مرتكب شد كه او را به روستايى در اطراف مدينه تبعيد كرد و دوباره به كوفه بازگرداند.
30- نهج البلاغه ، نامه 3.
31- صحيفه نور، ج 19،ص 11.
32- سخنان معظم له در تاريخ بيست و پنجم مرداد ماه 1370.
33- نهج البلاغه ، نامه 53، (فراز 51، 57، 32 و 71).
34- نهج البلاغه ، نامه 62 فراز 9.
35- منظور امام وليد بن عقبه است كه فرماندار عثمان در كوقه بود. وى شراب خورد و نماز صبح را چهار ركعت خواند و گفت اگر مى خواهيد بيشتر بخوانم ! با گواهى مالك اشتر و جمعى از بزرگان كوفه به مدينه احضار شد و امام على (عليه السلام ) على رغم مخالفت عثمان حد شراب را بر او جارى ساخت .

36- عمروعاص است كه براى اسلام آوردن پول مى خواست .
37- جاذبه و دافعه على (ع )، ص 22، 34.
38- نهج البلاغه ، نامه 46 (خطاب به مالك اشتر)
39- نهج البلاغه ، نامه 38.
40- همان ، نامه 35.
41- همان ، نامه 35.
42- نهج البلاغه ، حكمت 45.
43- جاذبه و دافعه على (ع )، ص 36.
44- نهج البلاغه ، نامه 53، فراز 101.
45- نهج البلاغه ، نامه 53 فراز 104.
46- نهج البلاغه ، نامه 53، فراز 106.
47- نهج البلاغه ، نامه 53، فراز 61.
48- نهج البلاغه ، حكمت 257.
49- نهج البلاغه ، خ 193، فراز 15.
50- نهج البلاغه ، خ 216، فراز 18.
51- شرح غرر، ج 15 ص 399 - چاپ دانشگاه
52- شرح غرر ج 15 ص 399.
53- مثنوى / دفتر پنجم ، ابيات 3191 - 3190
54- بحارالانوار، ج 74، ص 282.
55- نهج البلاغه ، خ 216 فراز 2.
56- اين جمله حضرت رفع تو هم و اشكالى است كه ممكن است به ذهن متبادر شود كه مگر امام معصوم عارى از خطا نيست ؟ در اينجا امام مى فرمايد بدون كمك خدا از اشتباه مصون نيستم كه اين خود اثبات عصمت است .
57- نهج البلاغه ، خ 121 فراز 8.
58- نهج البلاغه ، نامه 53، فراز 109 و 121.
59- شرح غرر، ج 5 ص 48.
60- نهج البلاغه ، نامه 67، فراز 2.
61- نهج البلاغه ، خ 3، فراز 16.
62- نج البلاغه ، خ 216، فراز 20.
63- بيست گفتار شهيد مطهرى ، ص 77.
64- نهج البلاغه ، نامه 5.
65- بقره آيه 200 و 201 .
66- نهج البلاغه ، حكمت 131.
67- نهج البلاغه ، خ 232، فراز 13.
68- همان ، خ 203.
69- نهج البلاغه ، نامه 45، فراز 21 و 26.
70- نهج البلاغه ، حكمت 77.
71- همان ، حكمت 236.
72- نهج البلاغه ، نامه 31، فراز 79.
73- نهج البلاغه ، خ 126
74- نهج البلاغه ، خطبه 15.
75- همان ، خطبه 232.
76- نهج البلاغه ، نامه 43، كه نامه اى است به "مصفلة بن هبيره شيبانى " فرماندار فيروزآباد.
77- وسايل الشيعه ج 18 ص 521.
78- وسايل الشيعه ج 18 ص 521
79- ميران الحكمه ، ج 4، ص 220
80- نهج البلاغه ، حكمت 62.
81- وسايل الشيعه ، ج 6، ص 318.
82- نهج البلاغه ، خ 224.
83- نهج البلاغه ، خ 131.
84- همان ، نامه 79.
85- نهج البلاغه ، نامه 53، فراز 75.
86- همان ، نامه 31، فراز 119.
87- نهج البلاغه ، نامه 53، فراز 61.
88- همان ، فراز 71.
89- وسايل الشيعه ، ج 11، ص 44.
90- پيامبر در جايى مى فرمايد: (( ما اظلت الخضراء ولا اقلت الغبراء من ذى الحجة اصدق من ابى ذرالغفارى )) . آسمان سايه نينداخت و زمين گسترده نشد بر صاحب سخنى كه راستگوتر از ابوذر غفارى باشد.
91- همان ، ص 211.
92- صحيح مسلم ، ج 11، ص 210.
93- گرچه خدعه و نيرنگ اهل نفاق و عوام فريبى دين به دنيا فروشان ، سرنوشت مردم را دگرگون كرد و بستر را براى قرا گرفتن نادانان بر راس حكومت اسلامى فراهم ساخت .
94- نهج البلاغه ، خ 173.
95- نهج البلاغه ، نامه 53، فراز 93.
96- نامه 59، به (( اسود بن قطبه )) فرمانده لشكر (( حلوان )) در جنوب سر پل ذهاب امروزى .
97- محمد بن ابى بكر فرزند اسماء بنت عميس (همسر ابوبكر) بود كه در 13 سالگى به خانه آمد و تحت تربيت آن حضرت قرار گرفت . امام على (عليه السلام ) بسيار به او علاقه مند بود و همواره او را گرامى مى داشت .
98- نهج البلاغه ، نامه 34.
99- معاويه كه به عمروعاص وعده حكومت مصر داده بود، پس از جنگ صفين نيت خود را عملى ساخت . عمروعاص را با شش هزار سوار راهى مصر كرد. محمد بن ابى بكر به امام على (ع ) نامه نوشت و آن حضرت قول داد كه نيروى كمكى براى او اعزام كند اما (( محمد)) عجله كرد و با بى تجربگى با نيروهاى شام وارد نبرد شد كه به سبب قلت نيرو مغلوب گرديد و خود به دست نيروهاى متجاوز شام به فجيع ترين شكل ممكن به شهادت رسيد.
100- نهج البلاغه ، خ 173.
101- بيست گفتار شهيد مطهرى ، ص 57.
102- نهج البلاغه ، خ 209.
103- پيام نوروزى 1380