اميرمؤمنان على (عليه السلام)
از ديدگاه شخصيت هاى برجسته

سيد حجت موسوى خوئى

- پى‏نوشت‏ها -
- ۲ -


129- على بن ابى طالب (عليه السلام ) مرد نامتناهى ،ص 7-9.
130- على بن ابى طالب (عليه السلام ) مرد نامتناهى ، ص 12.
امام صادق (عليه السلام ) فرمود: كسى به امير مومنان على (عليه السلام ) گفت : (( اى على ! براى ميدان جنگ اسبى تيز رو بخر كه چنين اسبى در مهلكه ها صاحب خود را نجات مى دهد. ))
فرمود: (( من هرگز از دشمن نمى گريزم تا با اسب تندرو از خطر دور شوم و از پى دشمن فرارى نيز نمى روم تا بخواهم زودتر به او برسم . (مجلسى ، بحار الانوار، ج 41،ص 75.
131- سيماى امام على (عليه السلام ) در نهج البلاغه ، ص 258 - 260، نامه 24.
132- على بن ابى طالب (عليه السلام ) مرد نامتناهى ، ص 70 و 174.
133- على بن ابى طالب (عليه السلام ) مرد نامتناهى ، ص 70.
134- على بن ابى طالب (عليه السلام ) مرد نامتناهى ، ص 122.
135- على بن ابى طالب (عليه السلام ) مرد نامتناهى ، ص 124.
136- على بن ابى طالب (عليه السلام ) مرد نامتناهى ، ص 141 - 143، نقل از عبقريه الامام .
137- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 138 - 139، نقل از حاشيه شفا، ص 566، باب الخليفه و الامام .
138- على مهاجرانى ، يادداشت هاى پراكنده ، ج 2.
139- توبه ، آيه 7.
140- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى (ره )، ص 97. نقل سيره نبوى ، ص 93 و 94.
141- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى (ره )، ص 98، نقل از نهضت هاى اسلامى در صد ساله اخير، ص 100.
142- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى (ره )، ص 176، نقل از پيرامون جمهورى اسلامى ، ص ‍ 83.
143- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى (ره )، ص 29 و 30، نقل از حكمت ها و اندرزها، ص ‍ 150.
144- نهج البلاغه (فيض الاسلام ) نامه 45، ص 966.
145- على (عليه السلام ) در نامه اى توبيخ ‌آميز خطاب به شريح مى نويسد: (( به من خبر داده اند كه خانه اى به هشتاد دينار خريده و سندى براى آن نوشته اى . و گواهانى آن را امضا كرده اند. (دانشنامه امام على (عليه السلام )، ج 5، ص 435، نقل از نهج البلاغه ، نامه 3).
146- على (عليه السلام ) از زبان شهيد مطهرى (ره )، ص 35، نقل از گفتارهاى معنوى ، ص 228 - 300.
147- حماسه حسينى ، ج 1، ص 147 - 148.
148- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى (ره )، نقل از گفتارهاى معنوى ، ص 26.
149- نهج البلاغه ، نامه 53.
150- على (عليه السلام ) از زبان شهيد مطهرى (ره )، ص 39، نقل از انسان كامل ، ص 52 - 54.
151- على (عليه السلام ) از زبان شهيد مطهرى (ره )، ص 33، نقل از انسان كامل ، ص 143 و 144.
152- بحارالانوار، ج 41، ص 49.
153- نهج البلاغه ، خطبه 193، ص 303 - 306. (با تلخيص )
154- راه على (عليه السلام )، ص 35 - 37.
155- راه على (عليه السلام )، ص 37 - 39.
156- علامه جعفرى (ره ) در اين باره مى فرمايد:
على (عليه السلام ) مردى است كه به جهت مراعات قانون منع (( قصاص پيش از جنايت )) حيات خود را از دست داده است .
ترجمه و تفسير شرح نهج البلاغه ، ج 1، ص 186.
157- سه روز حضرتش زنده ماند و اگر به درود حيات نمى گفت ، ضارب را مورد عفو قرار مى داد. (راه على (عليه السلام )، ص 80.)
158- مناقب آل اءبى طالب ، ج 3، ص 312.
159- مناقب آل ابى طالب ، ج 3، ص 312.
160- راه على (عليه السلام )، ص 83 و 84.
161- خود حضرت در اين باره (در جريان انتخاب خليفه در شوارى شش نفرى عمر) چنين مى فرمايند: ... وقتى كه با يكى از آنها خلوت كردم و او را از بى دينى و بى عدالتى اش مطلع ساختم و عوامل تقدم خود را ثابت كردم ، به من التماس مى كرد كه تعهد به او بدهم كه بعد از خودم ، رياست را به او سپارم ، ولى راه من واضح بود كه پيروى از قرآن و وصيت رسول خداست كه هر كسى را به مقامى كه براى او قرار داده است برسانم و هر كسى را كه از آن محروم ساخته است ، محروم كنم . از اين رو، او به فرزند عفان (عثمان ) متوجه شد و مرارها ساخت (چرا شيعه شدم ، راز شيعه شدن 14 شخصيت ، علامه محمد حسن قبيسى جبل عاملى ، ترجمه محمد محمدى اشتهاردى ، ص 41 و 42.)
162- راه على (عليه السلام )، ص 75 و 76.
163- فروغ ولايت ، تاريخ تحليلى زندگانى اميرالمؤ منين (عليه السلام )، ص 121 و 122.
164- شرح نهج البلاغه ، ج 4، ص 10.
165- شرح نهج البلاغه ، ج 4، ص 77.
166- رمضان در تاريخ ، ص 231 - 233.
167- بحار الانوار، ج 63،ص 53.
168- وسائل الشيعه ، ج 4،ص 72.
169- انفال ، آيه 17.
170- شعرا، آيه 214.
171- سيوطى ، تفسير الدر المنثور.
172- حسكانى ، شواهد التنزيل و تفسير لاهيجى و تفاسير ديگر.
173- كهف ، آيه 54.
174- نجم ، آيه 3.
175- شعراء، آيه 227.
176- سنن نسائى ، ج 5، ص 14.
177- آل عمران ، آيه 159.
178- معارف دين ، ج 1، ص 79 - 179.
179- شهريار پرهيزگار، چگونه قرآن را حفظ كنيم . ص 25.
180- محمد تقى جعفرى ، حادثه كربلا در مثنوى ، تنظيم : محمد رضا جوادى ، ص 28، نقل از سيوطى ، تاريخ الخلفاء، ص 199.
181- دانشنامه امام على (عليه السلام )، ج 11، ص 208، نقل از شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 1، ص ‍ 28 و 29.
182- (( ابن ابى الحديد )) دانشمندى سنى مذهب است كه آن حضرت را خليفه چهارم مى داند ولى افضل و برتر از سه خليفه پيشين مى شناسد، به عنوان مثال ، او در آغاز شرح نهج البلاغه مى نويسد: و قدم المفضول على الافضل لمصلحه اقتضاها التكليف ، خداوند به واسطه مصلحتى كه تكليف بندگان اقتضاء داشته است ابوبكر را كه از لحاظ علم و دانش و شرافت و فضيلت پايين تر از على (عليه السلام ) بود، در خلافت و جانشينى پيامبر صلى الله عليه و آله بر وى مقدم داشت )) !
على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، ص 10.
183- امير المومنين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 111 و 135، نقل از فهرست ابن نديم .
184- امير المومنين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 136 - 137، نقل از شرح نهج البلاغه ، ج 16، ص ‍ 146 (با اندكى تلخيص )
185- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 137، نقل از سفينه البحار، ج 1، ص 146، به نقل از جاحظ.
186- در جاهليت سه نفر به عنوان قهرمان ميدان نبرد معروف بوده اند و به آنها مثل زده مى شد، عامر بن طفيل و بسطام بن قيس و عتيبه بن حارث . مكارم شيرازى ، پيام امام ، ج 1، ص 41، نقل از الاعلام زركلى ، ج 4، ص 201.
187- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 140، نقل از شرح نهج البلاغه ، ج 11، ص 150.
188- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 140 - 141، نقل از شرح نهج البلاغه ، ج 1، ص ‍ 16.
189- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 142.
190- زندگى امام على (عليه السلام ) صداى عدالت انسانى 70، نقل از امام على پيشوا و پشتيبان ، ص ‍ 121.
191- سيماى نهج البلاغه ، ص 48 به نقل از كتاب على و بنوه ، ص 158.
192- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، 834، نقل از على و بنوه (على و فرزندانش )، ص ‍ 59.
193- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 835، نقل از شرح نهج البلاغه مغنيه ، ج 1 ص ‍ 258.
194- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 835، صوت العداله الانسانيه ، ج 4، ص 775.
195- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 836، نقل از الامام على بقيه النبوه و خاتم الخلاقه ، ص 439.
196- يا: متكبرين مردم .
197- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 898.
198- :

يقولون لى قل فى على مدائح   فان انالم امدحه قالوا معاند
و ما صنت عنه الشعر من ضعف هاجس   و لا اننى عن مذهب الحق عايد
فلوان ماء الابحر السبعه اللتى   خلقن مداد و السموات كاغذ
و اشجار خلق الله اقلام كاتب   اذ الخلق افناهن عادت عوائد
و كان جميع الاءنس و الجن كاتبا   اذا كل منهم واحد بعد واحد
فخطوا جميعا منقبا بعد منقب   لما خط من تلك المناقب واحد
199- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، ص 4 و 5.
200- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، ص 20.
201- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، ص 15.
202- محمد حسين رياحى ، فضائل امام على (عليه السلام ) در سيره ابن هشام ، تاريخ طبرى و تاريخ يعقوبى ، ص 14، نقل از حكيمى ، محمد رضا. حماسه غدير، ص 28.
203- محمد حسين رياحى ، فضائل امام على (عليه السلام ) در سيره ابن هشام ، تاريخ طبرى و تاريخ يعقوبى ، ص ، 15 نقل از حماسه غدير، ص 29.
204- ره توشه 1418 ه .ق 1376 ه .ش ج 2، ص 126، نقل از تاريخ الخلفا، 197.
205- ره توشه 1418 ه .ق 1376 ه .ش ج 2، ص 127 و 128، نقل از دكتر قاسم حبيب جابر، الفلسله الاعتزال فى نهج البلاغه .
206- ره توشه 1418 ه .ق 1376 ه .ش ج 2، ص 132، نقل از الامام على (عليه السلام )، ص 13 - 14.
207- ره توشه 1418 ه .ق 1376 ه .ش ج 1، ص 132 و 133، نقل از سليمان كتانى ، امام على (عليه السلام ) پيشوا و پشتيبان ، ترجمه سيد جواد هشترودى ، ص 83.
208- ره توشه 1418 ه .ق 1376 ه .ش ، ص 134.
209- ره توشه 1418 ه .ق 1376 ه .ش ، ص 134.
210- ره توشه راهيان نور، ج 2، ص 134 و 135، نقل از صوت العداله الانسانيه ، ص 23.
211- ره توشه راهيان نور، ج 2، ص 135، نقل از امام على (عليه السلام ) پيشوا و پشتيبان ، ص 83.
212- صوت العداله الانسايه ، ج 1، ص 47 ماذا عليك يا دنيا لوحشدت جميع قواك فاءعطيت فى كل زمن عليا بعقله و لسانه و ذى فقار.
213- روزنامه اطلاعات ، مورخه 4/ 10 / 72، شماره 20091.
214- ره توشه راهيان نور، ص 137 - 138، نقل از الامام على صوت العداله الانسانيه ، ج 5، ص 235. ره توشه راهيان نور، ج 2،
215- ره توشه راهيان نور، ص 137 - 138، نقل از الامام على صوت العداله الانسانيه ، ج 5، ص 235. ره توشه راهيان نور، ج 2،
216- امام حسن (عليه السلام ) شهيد فرهنگ پيشرو انسانيت ، ص 73، نقل از الامام على صوت العداله الانسانيه ، ج 1، ص 364.
217- ره توشه ... ص 141 - 142، نقل از شيخ سعيد حسن ، نداى وحدتت ترجمه محمود ناطقى ، ص ‍ 153.
218- ره توشه ...، ص 144، نقل از رياض ، محمد، توصيه هايى جهت اتحاد ميان مسلمانان جهان ... در آثار اقبال ، ص 106.
219- ره توشه ...، نقل از رياض ، محمد، توصيه هايى جهت اتحاد ميان مسلمانان جهان ... در آثار اقبال ، ص ‍ 107.
220- ره توشه ...، نقل از رياض ، محمد، توصيه هايى جهت اتحاد ميان مسلمانان جهان ... در آثار اقبال ، ص ‍ 108
221- ره توشه ...، ص 145، نقل از الحفناوى ، من وصايا على - كرم الله وجهه -، ص 1.
222- ره توشه راهيان نور، ج 2، ص 146، نقل از، الراعى و الرعيه ، ص 30 - 31.
223- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى ، ص 28 و 29، نقل از اسلام و مقتضيات زمان ، ج 1، ص ‍ 268.
224- جبران خليل جبران يك عرب مسيحى و اهل لبنان است . در دوازده سالگى به آمريكا رفته است .
به دو زبان عربى و انگليسى كتاب هايى نوشته كه شاهكار است . اين مرد با اين كه مسيحى است جزء شيفتگان مولاى متقيان است . من در آثارش ديده ام كه او به هر تناسبى كه باشد، وقتى مى خواهد از شخصيت هاى بزرگ دنيا نام ببرد، نام عيسى مسيح و على بن ابى طالب (عليه السلام ) را مى برد. (اسلام و مقتضيات زمان ، ج 1، ص 268.)
225- اسلام و مقتضيات زمان ، ج 1، ص 31 و 32، نقل از انسان كامل ، ص 59.
226- اسلام و مقتضيات زمان ، ج 1، ص 33. نقل از انسان كامل ، ص 143 و 144.
227- زمانى كه به او (على (عليه السلام ) پيشنهاد شد به سيره شيخين عمل كند تا حكومت را در دست گيرد. ولى حضرت قبول نكرده و قبول حكومت را مشروط به عمل به سيره پيامبر صلى الله عليه و آله نمود.
228- اهل سنت واقعى ، ج 2، ص 74.
229- محمد تقى جعفرى ، ترجمه و تفسير نهج البلاغه ، ج 1، ص 183، 184، نقل از شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 1، ص 28 و 29.
230- على بن ابى طالب (عليه السلام ) مرد نامتناهى ، ص 13، نقل از: عقاد مصرى ، عبقربه الامام .
231- عباس عزيزى ، على (عليه السلام ) و محرومان ، ص 73.
232- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 91 نقل از مسند احمد حنبل .
233- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 135، نقل از فرائد السمطين ، ج 1، ص 79.
234- چكيده انديشه ها، سيد يحيى برقعى ،ص 297.
235- فرائده السمطين ، ج 1، ص 326.
236- ينابيع الموده ، ص 100، باب 58 و ديوان شافعى ، ص 92، بندهاى 1، 4، 5.
- على بن محمد بن احمد المالكى الملكى الشهير بابن صباغ ، الفصول المهمه فى معرفه احوال الائمه (عليهم السلام )، از مقدمه تا ص 22.
237- الفصول المهمه فى معرفه الائمه (عليهم السلام ).
ينابيع الموده ، ج 2، باب 58، ترجمه بااستفاده از كتاب (( على خورشيد بى غروب )) ص 286.
238- ترجمه و تفسير نهج البلاغه ، ج 1، ص 200، نقل از نظريه الامامه ، ص 242.
239- جوادى آملى ، حيات عارفانه امام على (عليه السلام )، ص 104، نقل از تاريخ دمشق ، ص 42، ص ‍ 446.
240- جوادى آملى ، حيات عارفانه امام على (عليه السلام )، ص 104 و 105: نقل از تنقيح المقال ، ج 1، ص ‍ 43، ش 379.
241- جوادى آملى ، حيات عارفانه امام على (عليه السلام )، ص 446، ص 105، نقل از تنقيح المقال ، ج 1، ص ‍ 43، ش 3769، الرواشح السماويه ، ص 203.
242- جوادى آملى ، حيات عارفانه امام على (عليه السلام )، ص 106، نقل از امالى طوسى ؛ ص 588، ح 1218، مناقبت ابن شهر آشوب ، ج 3، ص 214.
243- جوادى آملى ، حيات عارفانه امام على (عليه السلام )، ص 133 و 114، نقل از شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 11، ص 152 و 153.
244- على بن ابى طالب (عليه السلام ) مرد نامتناهى ، ص 157، نقل از: على و دو فرزندش .
245- ره توشه راهيان نور، ج 2، ص 125، نقل از ترجمه و شرح نهج البلاغه (فيض الاسلام )، ج 1، ص ‍ 48.
246- محمد تيجانى ، آنگاه هدايت شدم ، ص ط، و ى ؛ الصواعق المحرقه ، ص 97.
247- يادداشتهاى پراكنده ، ج 1، ص 164.
248- امام اميرالمؤ منين على (عليه السلام ) از ديدگاه خلفاء، ص 52 و 53، نقل از رياض النضره ، ج 2، ص ‍ 489. مناقبت خوارزمى ، ص 211 و منابع ديگر.
249- امام اميرالمؤ منين على (عليه السلام ) از ديدگاه خلفاء، ص 62 و 63، نقل از شرح نهج البلاغه ، ج 6، ص ‍ 42 - 43 به نقل از كتاب سقيفه احمد بن عبدالعزيز جوهرى و منابع ديگر.
250- امام اميرالمؤ منين على (عليه السلام ) از ديدگاه خلفاء، ص 63، نقل از فيض القدير، ج 6، ص 218.
251- امام اميرالمؤ منين على (عليه السلام ) از ديدگاه خلفاء، ص 41، نقل از ذخائر العقبى ، ص 64 و مدارك ديگر.
252- امام اميرالمؤ منين على (عليه السلام ) از ديدگاه خلفاء،ص 66، نقل از الغدير، ج 1،ص 297.
253- ره توشه راهيان نور، ج 2، ص 125، نقل از فواد فاروقى ، على (عليه السلام ) از زبان عمر، ص 92.
254- آنگاه هدايت شدم ، ص ،ى ، نقل از ذخائر العقبى ، ص 68.
255- آنگاه هدايت شدم ، ص ،ى ، نقل از ذخائر العقبى ، 61، نقل از ارجح المطالب ، ص 15، مناقب سيدنا على ، ص 20، شماره 61.
256- آنگاه هدايت شدم ، ص ،ى ، نقل از ذخائر العقبى ، 61، نقل از ارجح المطالب ، ص 15، مناقب سيدنا على ، ص 20، شماره 61.
257- آنگاه هدايت شدم ، ص ،ى ، نقل از ذخائر العقبى ، 61، نقل از ارجح المطالب ، ص 15، مناقب سيدنا على ، ص 20، شماره 61.
258- سيره عبادى امام على (عليه السلام )، ص 21، نقل از: صافى گلپايگانى ، الهيات ص 20 نقل از ذخائر العقبى ، ص 100.
259- تاريخ طبرى ، ج 4، ص 227، شرح ابن ابى الحديد، ج 1، ص 190
260- كامل ابن اثير، ج 3، ص 399، شرح ابن ابى الحديد، ج 12 تص 108
261- ابن ابى الحديد، ج 6، ص 327 ج 12، ص 52
262- آفتاب ولايت اميرالمومنين على (عليه السلام ) ص 104
263- آفتاب ولايت اميرالمومنين على (عليه السلام ) ص 323 نقل از فرائد السمطين ، ج 1، ص 350، ش ‍ 276
264- آفتاب ولايت اميرالمؤ منين على (عليه السلام )، ص 214 و 215.
265- فضائل امام على (عليه السلام ) در سيره ابن هشام ، تاريخ طبرى و تاريخ يعقوبى ، ص 79، نقل از تاريخ طبرى ، ج 2، ص 580.
266- يادداشتهاى پراكنده ، ج 1، ص 142.
267- امام اميرالمؤ منين على (عليه السلام ) از ديدگاه خلفاء، ص 82، نقل از تاريخ بغداد، ج 7، ص 453.
268- امام اميرالمؤ منين على (عليه السلام ) از ديدگاه خلفاء، ص 83 و 84، نقل از انباء المستطابه ، ص 64 و منابع ديگر.
269- امام اميرالمؤ منين على (عليه السلام ) از ديدگاه خلفاء، نقل از فردوس الخبار، ج 2، حديث شماره 2723.
270- امام اميرالمؤ منين على (عليه السلام ) از ديدگاه خلفاء، ص 91، نقل از موده القربى ،ص 55، حديث 6، و ينابيع الموده ،ص 297.
271- امام اميرالمؤ منين على (عليه السلام ) از ديدگاه خلفاء، ص 93 و 94، نقل از كوب الدرى ، ص 125، مناقب المرتضويه ، ص 117
272- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 12 ص 82
273- سيماى حكومتى على (عليه السلام )، ص 498
274- آفتاب اميرمومنان على (عليه السلام ) ص 103، نقل از بحارالانوار، ج 33، ص 50
275- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى ره ، ص 49 و 50، نقل از سيرى در سيره ائمه اطهار. ص ‍ 43
276- آفتاب ولايت اميرالمؤ منين على (عليه السلام ) ص 113، نقل از الغدير ج 2، ص 45.
277- آفتاب ولايت اميرالمؤ منين على (عليه السلام )، ص 113، نقل از شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 6، ص 72 و 73.
278- نگاهى به زندگى حضرت على (عليه السلام )، ص 123 و 124، نقل از بحارالانوار، ج 332، ص 477، به نقل از وقعه الصفين .
279- سيد شمس الدين موسوى كاظمى ، برهان دانش ، ص 96 و 97.
280- فضائل امام على (عليه السلام ) در سيره ابن هشام ، تاريخ طبرى و تاريخ يعقوبى ، ص 119، نقل از تاريخ يعقوبى ، ج 2، ص 140.
281- سخن ابن ابى الحديد است .
282- (( شيخ )) در عربى به معناى بزرگ است .
283- جاى بسى تعجب است كه تقريبا عموم علماى اهل سنت عقيده دارند كه ابوطالب مشرك بود و بى ايمان از دنيا رفت ! حتى همين ابن ابى الحديد نيز در شرح نهج البلاغه مى گويد: (( من درباره ايمان ابوطالب ترديد دارم !! اگر در روزگار اوليه ظهور اسلام و تنهائى پيغمبر ابوطالب مسلمان نبوده است ، پس اين همه مراقبت از پيغمبر و مسلمانان و علاقه پيغمبر به وى چيست ؟
284- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، ص 43 و 44.
285- بايد دانست كه خلفاى سه گانه : ابوبكر و عمر و عثمان در زمان خلافت خود هيچ گاه سپاه اسلام را تحت فرماندهى على (عليه السلام ) نگذاشتند كه از مدينه خارج شود و به جنگ و جهاد با كفار برود، از اقامه نماز جماعت و صعود بر منبر و ايراد خطابه آن حضرت هم مانع مى شدند تا مبادا مردم به طرف وى جلب شوند و زمام امور از كف آنها خارج شود، ولى يرسش مسائل دينى و مشكلات عملى از آن حضرت خطرى براى حكومت نداشت ، از اين رو به همين مقدار در بزرگداشت پيشواى لايق انسان ها اكتفاء نمودند، و بيش از آن به صلاح خود و خلافتى كه با صحنه سازى ها قبضه كرده بودند، نمى دانستند!
286- ابن ابى الحديد مى خواهد اثبات كند، على (عليه السلام ) چنان شخصيت ممتاز و فوق العاده علمى است كه تمام فرقه ها براى اثبات حقانيت خويش عقايد و مذاهب خويش را به آن حضرت منتسب مى كنند. افرادى را كه به عنوان بزرگان صوفيه نام مى برد همگى سنى هستند و ميانه اى با امامان خاندان پيغمبر صلى الله عليه و آله نداشته اند، به همين جهت نيز از نظر شيعه فاقد ارزش ‍ مى باشند.
معروف كرخى هم كه به تشيع معروف است ، درست شناخته نشده است و در ميان محدثان شيعه معروف نيست !.
287- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، ص 21 - 26.
288- زندگى امام على (عليه السلام ) صداى عدالت انسانى ، عقيقى بخشايشى ، ص 68 و 69، نقل از ماهو نهج البلاغه ، ص 3.
289- عباس عزيزى ، سيره عبادى امام على (عليه السلام )،ص 94، نقل از الكنى و الالقاب ، ج 1،ص ‍ 177.
290- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، ص 37 و 38.
291- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 725، نقل از النهايه ، ج 1، ص 149، ماده بكر.
292- امير المومنين على بن ابى طالب (عليه السلام )،ص 725، نقل از النهايه ، ج 4،ص 21، ماده قط.
293- ابن ابى الحديد در قصيده (( عينيه )) خود كه يكى از هفت قصيده او در ستايش مولاى متقيان است مى گويد:
يا قالع الباب الذى عن هزه   عجزت اكف اربعون و اربع
يعنى : اى دلاورى كه درى را از قلعه خيبر كندى كه از جا به جا كردن آن دست هاى 44 نفر عاجز بود!
294- اين واقعه در راه صفين كه حضرت به جنگ معاويه مى رفت روى داد. در ميان راه سپاه حضرت دچار تشنگى شدند. اميرالمؤ منين (عليه السلام ) در نزديك دير راهبى واقع در ساحل فرات كنار شهر تاريخى (( رقه )) در مرز سوريه دستور داد محلى را حفر كنند و فرمود چاه پر آبى در آن جا وجود دارد. موقع حفر چاه سربازان به سخره عظيمى برخورد نمودند كه در دهنه چاه قرار داشت . تمام سپاه به نوبت هر چه سعى كردند نتوانستند صخره عظيم را از دهنه چاه در آورند، ولى در آخر خود اميرالمؤ منين (عليه السلام ) با يك فشار صخره عظيم را به آسانى از در چاه كند و كنار گذاشت ، و به دنبال آن آب با فشار هر چه تمام جوشيد.
خواجه نصيرالدين طوسى فيلسوف معروف در كتاب تجريد الاعتقاد موضوع كندن اين سنگ را يكى از ادله نقلى بر لياقت آن حضرت براى رهبرى اسلام بعد از پيغمبر دانسته و علامه حلى در شرح تجريد آن را به تفصيل نقل كرده است . آرى رهبر اسلام بايد از هر جهت و از جمله نيروى بدنى و قدرت جسمى سر آمد مسلمانان بوده و هنگامى كه همه به عجز مى آيند، او توانا و نيرومند باشد.
295- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، 26 29.
296- سيماى حكومتى امام على (عليه السلام )، ص 497 و 498، نقل از شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 1، ص 24.
297- در سوره آل عمران ، آيه 123 و 124 به صراحت بيان مى كند كه سه هزار نفر ملائكه در اين جنگ به كمك مسلمانان شتافتند.
298- ره توشه راهيان نور... ج 2، ص 145 و 146، نقل از: عبدالكريم خطيب ، على بن طالب ، ص 21.
299- الامام على صوت العداله الانسانيه ، ج 5، ص 233.
300- ره توشه راهيان نور... ج 2، ص 131، 132، نقل از: عبدالكريم خطيب ، على بن طالب ، ص 236.
301- ره توشه راهيان نور...، ص 138، نقل از: عبدالكريم خطيب ، على بن طالب ،.
302- نهج البلاغه ، (فيض )، ج 5، ص 971.
303- ره توشه راهيان نور...، ص 138، نقل از: عبدالكريم خطيب ، على بن طالب ، نامه 45.
304- سيماى نهج البلاغه ، ص 51 و 52.
305- حساس ترين فراز تاريخ ، ص 185.
306- انگيرى ، گابريل ، شهسوار اسلام ، ترجمه كاظم عمادى ، ص 242.
307- انگيرى ، گابريل ، شهسوار اسلام ، ترجمه كاظم عمادى ، ص 243.
308- ره توشه راهيان نور...، ص 138 و 139
309- اميرالمؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام )، ص 740، نقل از مناقب ابن شهر آشوب ، ج 2، ص ‍ 97.
310- دانشنامه امام على (عليه السلام )، ج 11، ص 196، نقل از شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 1، ص ‍ 26.
311- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، ص 36 - 37.
312- سيره عبادى امام على (عليه السلام )، ص 158، نقل از مروج الذهب ، ج 2، ص 341.
313- على (عليه السلام ) و محرومان ، ص 100، نقل از عبقريه الامام ، ص 29؛ كامل ابن اثير، ج 2، ص ‍ 443.
314- دانشنامه امام على (عليه السلام )، ج 11، ص 196، نقل از عبقريه الامام على ، ص 29.
315- على بن ابى طالب (عليه السلام ) مرد نامتناهى ، ص 13، نقل از عقربه الامام .
316- دانشنامه امام على (عليه السلام )، ج 11، ص 198، نقل از تذكره الخواص ، ص 110.
317- مشعل هدايت ، ج 3، ص 271.
318- حكومت نمونه حضرت اميرالمؤ منين على (عليه السلام )، ص 8، نقل از احاديث عايشه ، ص 122 و 123.
319- حضرت به عمر فرمود: براى فتح بيت المقدس و پايان كار روم بهتر است خود به فلسطين برود، و در جنگ ايران (نهاوند) فرمود: صلاح نيست وى كه مردم او را سر كرده عرب و خليفه مى دانند از مركز خارج شود. عمر نيز همين كار را كرد و نتيجه مطلوب هم گرفت . (على (عليه السلام ) چهره درخشان ، اسلام ، ص 39).
320- آفتاب ولايت اميرالمؤ منين على (عليه السلام )، ص 131، نقل شرح نهج البلاغه ابن بن ابى الحديد، ج 1، ص 28، و بحارالانوار، ج 41، ص 149.
321- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، ص 40 و 41.
322- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، 35، 36.
323- در راه محبت خداوند به مسكين و يتيم و اسير طعام مى دهند. (انسان ، آيه 9).
324- بقره ، آيه 174.
325- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، ص 29 و 30.
326- اين جنگ در سرزمين سوريه نزديك مرز عراق و كنار نهر فرات روى داد. سپاه معاويه نظر به نزديكى راه زودتر به آن جا رسيدند و نهر فرات را اشغال كردند.
327- در صورتى كه نه تنها على (عليه السلام ) در كشتن عثمان و بستن آب به روى او دخالتى نداشت ، بلكه به وسيله فرزندانش امام حسن و امام حسين (عليه السلام ) براى او آب فرستاد ولى به او نرسيد.
328- على (عليه السلام ) چهره درخشان اسلام ، ص 30 -33.
329- على (عليه السلام ) خورشيد بى غروب ، ص 278، به نقل او فواد فاروقى ، بيست و پنج سال سكوت على (عليه السلام )، ص 16.
330- على (عليه السلام ) خورشيد بى غروب ، ص 278، به نقل او فواد فاروقى ، بيست و پنج سال سكوت على (عليه السلام )، ص 25.
331- على (عليه السلام ) خورشيد بى غروب ، ص 278، به نقل او فواد فاروقى ، بيست و پنج سال سكوت على (عليه السلام )، ص 38.
332- على (عليه السلام ) خورشيد بى غروب ، ص 278، به نقل او فواد فاروقى ، بيست و پنج سال سكوت على (عليه السلام )، ص 137.
333- على (عليه السلام ) خورشيد بى غروب ، ص 278، به نقل او فواد فاروقى ، بيست و پنج سال سكوت على (عليه السلام )، ص 39.
334- على (عليه السلام ) خورشيد بى غروب ، ص 278، به نقل او فواد فاروقى ، بيست و پنج سال سكوت على (عليه السلام )، ص 54.
335- على (عليه السلام ) خورشيد بى غروب ، ص 278، به نقل او فواد فاروقى ، بيست و پنج سال سكوت على (عليه السلام )، ص 271.
336- سيماى نهج البلاغه ، ص 53.
337- تاريخ ايران ، ترجمه محمد تقى فخر داعى گيلانى ، ج 1، ص 745.