آداب و احکام حج

علی عراقچی همدانی

- ۴ -


عمره مفرده و احکام آن

چون بسیاری از مردم بعد از اعمال حج عمره مفرده بجا می‏آورند چند جمله‏ای هم در این باره گفته می‏شود.

بدانکه بعد از فارغ شدن از اعمال حج در صورت امکان مستحب است عمره مفرده بجا آورده شود و چون بین علماء اختلاف است که آیا باید بین این عمره و عمره تمتع که بجا آورده یک ماه فاصله باشد یا نه بنابراین اگر بدون فاصله شدن یک ماه کسی بخواهد انجام دهد احتیاط آنست که بقصد رجاء بجا آورد (یعنی بامید اینکه بدون فاصله یک ماه هم مطلوب خداوند باشد.)

صورت عمره مفرده را قبلا گفتیم در اینجا تکرار می‏کنیم.

صورت آن چنین که باید انسان از مکه و محدوده حرم خارج شود به محلی که جزء حرم نیست مثلا به تنعیم آنجا باید محرم شود و لباس احرام بپوشد با همان آداب و شرایطی که در مسائل احرام گفتیم البته به نیت احرام عمره مفرده استحباب بعد می‏آید به مکه طواف و نماز طواف و سعی بین صفا و مروه و تقصیر را مثل همان عمره تمتع انجام می‏دهد و پس از تقصیر طواف نساء و دو رکعت نماز آن را بجا می‏آورد و تمام می‏شود بنابراین عمره مفرده یک طواف نساء و نماز آن زیادتر از عمره تمتع است و باید توجه داشت بعد از محرم شدن برای عمره مفرده همه آن چیزهائی که سابقا گفتیم بر محرم حرام می‏شود در اینجا هم حرام می‏شود تصور نکنید که چون این عمره مستحب است و واجب نیست آن احکام را ندارد بنابراین بعد از محرم شدن تا انسان اعمال آن را بجا نیاورد و تقصیر نکند و طواف نساء و نماز آنرا انجام ندهد از احرام خارج نمی‏شود و همه چیزهائی که گفته‏ایم حتی زن بر او حرام است و پس از بجا آوردن اعمال و تقصیر و طواف نساء و نماز آن از احرام خارج می‏شود و همه چیز بر او حلال است.

طواف وداع

مستحب است در وقت‏خارج شدن از مکه انسان هفت دور طواف کند بقصد وداع که دعاها و آدابی هم دارد در کتب مفصل ذکر شده ولی همان طواف تنها هم کافی است.

مسائل متفرقه

مسئله: در تقصیرهائی که در عمره تمتع کرده و کفاره داشته باحتیاط وجوبی باید گوسفند یا غیر گوسفند هر چه باشد در مکه قربانی و ذبح کند و اگر در احرام حج تقصیر کرده کفاره آن را در منی ذبح کند و اگر ترک کرد و به محل خودش بازگردید در محل خود بکشد و صدقه بدهد.

مسئله: شرایطی که برای قربانی روز عید گفتیم که باید صحیح و سالم و بی‏عیب باشد رعایت این شرایط در کفاره واجب نیست و می‏تواند هر طور گوسفندی را کفاره بدهد و ذبح کند ولی خودش از گوشت کفارات نباید بخورد و مصرف آن فقرا و مساکین هستند.

مسئله: گاهی انسان بعد از محرم شدن گرفتار می‏شود مثلا بزندان می‏افتد یا مانع می‏شوند او را از اینکه بمکه رود یا اعمال را انجام دهد و گاهی بعد از محرم شدن مریض می‏شود بطوری که قادر بر رفتن به مکه یا انجام اعمال نیست اینگونه افراد باید با قربانی کردن و تقصیر نمودن مطابق دستوراتی که داده شده از احرام بیرون آیند و سال بعد حج را بجا آورند. و چون در این باره مسائل زیادی هست و ما بنابر اختصار داریم اگر برای کسی چنین اتفاقاتی افتاد در موقع از اهلش بپرسد و بوظیفه‏اش عمل کند تا بطور صحیح از احرام خارج گردد.

مسئله: اگر اول ماه ذیحجه نزد علماء اهل سنت ثابت‏شد و حکم کردند باول ماه باید حجاج شیعه از آنها پیروی کنند و روزی را که سایر مسلمین بعرفات می‏روند اینها نیز بروند و حج آنها صحیح است و باید دانست که چون افق حجاز با ایران مختلف است غالبا در آنجا یک روز پیش از ایران اول ماه می‏شود و هیچوقت قطع به مخالفت‏حاصل نمی‏شود و وسواسی کردن صحیح نیست.

مسئله: سجده نمودن بر تمام اقسام سنگها چه مرمر باشد یا سنگهای سیاه معدنی صحیح است و سنگهای مسجدالحرام و مسجد پیغمبر(ص) از این قبیل است و مهر گذاشتن و سجده کردن بر آن در حال تقیه حرام است و نماز اشکال پیدا می‏کند.

مسئله: شرکت در نماز جمعه و جماعت اهل سنت جایز و پسندیده است.

ده حدیث

به این احادیث توجه کنید:

1- حضرت صادق(ع) فرمود تا زمانی که کعبه برقرار باشد و ایستاده، دین اسلام ایستاده و پایدار است (وسائل الشیعه جلد 8 ص 14)

2- حضرت صادق(ع) فرمود آگاه باشید اگر مردم حج‏خانه خدا را ترک کنند هرآینه عذاب بر آنها نازل می‏شود و مهلت داده نخواهند شد (وسائل الشیعه جلد 8 ص 14)

3- حضرت صادق(ع) فرمود حج کننده همیشه نور حج در او هست تا وقتی که بطرف گناه نرفته (وسائل الشیعه جلد 8 ص 68)

4- امام صادق(ع) فرمود هر که خاشاکی از چهره برادر مؤمنش برگیرد خداوند برایش ده حسنه نویسد و هر که بچهره برادرش تبسم کند یک حسنه برای او است (اصول کافی با ترجمه جلد 3 ص 392)

5- رسول خدا(ص) فرمود کسیکه مؤمنی را یاری کند خدای بزرگ 73 گرفتاری از او بردارد که یکی از آنها در دنیا باشد و هفتاد و دو دیگر هنگام گرفتاریهای بزرگ و فرمود وقتی که مردم بخود مشغولند (یعنی روز قیامت) (اصول کافی با ترجمه جلد 3 ص 286)

6- رسول خدا(ص) فرمود هر کس مؤمنی را شاد و خوشحال سازد مرا خوشحال کرده و هر کس مرا خوشحال کند خدا را خوشحال نموده (اصول کافی با ترجمه جلد 3 ص 271)

7- امام باقر(ع) و امام صادق(ع) فرمودند هر که بسنگینی ذره‏ای تکبر در دلش باشد داخل بهشت نشود (اصول کافی با ترجمه جلد 3 ص 423)

8- موسی بن جعفر(ع) فرمود از ما نیست کسی که هر روز حساب خود را نکند پس اگر کار نیکی کرده از خداوند زیادی آنرا بخواهد و اگر گناه و کار بدی کرده از خداوند آمرزش خواهد و توبه کند (اصول کافی با ترجمه جلد 4 ص 190)

9- حضرت صادق(ع) فرمود هرکس غضب خود را نگه دارد خدا عیب او را بپوشاند (اصول کافی با ترجمه جلد 3 ص 413)

10- رسول خدا(ص) فرمود هیچگاه نبود که جبرئیل نزد من آید جز آنکه مرا موعظه می‏کرد و آخرین سخنش به من این بود که از دشمنی با مردم بپرهیز زیرا که آن عیب پوشیده را آشکار کند و عزت را ببرد. (اصول کافی با ترجمه جلد 3 ص 411)

اللهم نجنا برحمتک من شرور انفسنا و احشرنا مع الصالحین و الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین.

الراجی عفو ربه - علی عراقچی همدانی

17 رمضان 1402 / 18 تیرماه 1361