1 - منظور حسين بن قياماى واقفى است كه امامت حضرت رضا(ع ) راانكار مى كرد ـ حاشيه
بحار.
2- اين بيت به عنوان ضرب المثل درباره كسى به كار مى رود كه بهترين آن چه را دارد
به دوستش دهد و او را بر خود مقدم دارد.
مى گويد : اين مثل از عمروبن عدى لخمى , خواهرزاده جذيمه , است و او نخستين كسى است
كه آن را گـفـته است و داستان از اين قراراست كه جذيمه در منزلى اتراق كرد و به
افراد دستور داد برايش قارچ بچينند.
خـودشـان مـى خوردند و عمرو بهترين قارچى را كه مى يافت براى دايى خود مى آورد و
خود هيچ نمى خورد و چون قارچ ها را نزد دايى خود آورد اين بيت را گفت ـ لسان العرب
, ماده جنى .
3- ايـن روزها در جرايد آمده است كه : پزشكان فرمولى طبى كشف كرده اند كه مى توان
به وسيله آن رنگ پوست انسان را تغيير داد,مثلا رنگ سياه را تبديل به سفيد كرد.
4- از جـمـلـه عـاداتـى كـه امروزه در ميان ملل متمدن اروپا و امريكا رايج مى باشد,
اين است كه دختران پيش از ازدواج قانونى و رسيدن به سن قانونى بكارت خود را از دست
مى دهند و آمار نشان داده كه حتى بعضى از آن ها توسط پدران و برادران خود ازاله
بكارت مى شوند.
5- مونتسكيو در كتاب ((روح القوانين )).
6- در خبرى آمده است :.
اخنوخ است و نخستين كسى است كه خط نوشت .
ج11 , ص 60 , ح68 .
7- احقاف : جمع ((حقف )) است به معناى شنزار پست و بلند.
در قرآن ذكر شده واديى است ميان عمان و سرزمين مهره .
قولى : از عمان است تا حضرموت كه ريگستانى است مشرف بر دريادر ((شمر)).
الاطلاع ) ـ نقل از پاورقى الميزان .
8- دلـيـل بـر ايـمان آوردن جمعى از قوم ابراهيم به او, اين آيه شريفه است : ((در
وجود ابراهيم و كـسـانـى كـه بـا او بـودنـد سرمشق نيكويى براى شما بود, زيرا كه به
قوم خود گفتند : ما از شما بـيـزاريـم ))(مـمـتحنه / 4), و دليل بر اين كه ابراهيم
پيش از رفتن به سرزمين مقدس با اين زن ازدواج كرده بود, اين است كه از پروردگار
خودمى خواهد فرزند شايسته روزيش كند : ((و گفت : من به سوى پروردگارم مى روم , او
مرا هدايت خواهد كرد.
شايستگان (فرزندى ) ارزانى دار)) (صافات / 100 ـ 99).
9- اين مطلب از دعايى كه در سوره ابراهيم از قول آن حضرت بيان شده است استفاده مى
شود.
10- قرن : هر يك از دو گوشه جلو سر انسان , شاخ سر.
11- كـتـاب عـهـدين , چاپ بيروت , سال 1870, آن چه در اين چند فصل نقل كرده ايم
براساس اين چاپ مى باشد.
12- اين كتاب در روزگار اسارت يهود در بابل , ميان آنان رواج داشته است .
13- بعضى از مورخان گفته اند ياجوج و ماجوج همان اقوامى هستند كه در قسمت شمالى
آسيا, از تبت و چين گرفته تا اقيانوس منجمدشمالى و از ناحيه غرب تا بلاد تركستان ,
مى زيسته اند.
كتاب فاكهة الخلفا و تهذيب الاخلاق ابن مسكويه و رسائل اخوان الصفا نقل كرده اند.
14- به گفته تورات , ليه و راحيل همسران يعقوب و دختران ابان آرامى بودند و راحيل
مادر يوسف در هنگام وضع حمل بنيامين ,درگذشت .
15- ايكه : مفرد ((ايك )) است به معناى انبوهى از درختان اراك و كنار.
برخى نيز آن را هرگونه بيشه انبوه و پردرخت دانسته اند ـ م .
16- زط : در منتهى الارب و اقرب الموارد آمده است كه نام طايفه اى ازهندوان و معرب
جت است .
17- تورات از پدرزن موسى با نام يثرون كاهن مديان ياد مى كند.
18- يعنى آدميزاد دوست ندارد كه ديگرى در مزيتى از مزايا با اوهمرديف باشد.
19- چنان كه شهرستانى در ملل و نحل اين كار را كرده است .
20- نسخه عربى چاپ سال 1811 ميلادى .
بحث نقل مى كنيم از كتاب عهدين عربى مى آوريم .
21- تـعـمـيد نوعى غسل در ميان مسيحيان است كه به وسيله آن شخص غسل كننده از گناهان
پاك مى شود.
فرايض كليساست .
22- نينوا يكى از شهرهاى بزرگ آشور بود و در كنار دجله قرار داشت .
23- نام شهرى است .
24- شهرى در سرزمين مقدس .
25- بـه هـر حال , مراد روايت اين است كه خداوند متعال داستان انبياى غيرعلنى را
هرگز بازگو نـكـرده و نـامـشـان را هـم نـبـرده اسـت , بـرخلاف پيامبران علنى و
شناخته شده كه قسمتى از سرگذشت آنان را بازگوكرده و نام بعضيشان را هم آورده است .
عبارت ((يعنى لم اسم .
