سخن حقّ

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : كَلِمَةُ حَقٍّ يُرادُ بِها الْباطِلُ. نَعَمْ إ نَّهُ لاحُكْمَ إ لاّ لِلّهِ وَ لكِنْ هؤ لا ء يَقُولُونَ لاَ إ مْرَةَ إ لا للّهِ. وَ إِنَّهُ لابُدَّ لِلنّاسِ مِنْ اءَميرٍ بَرٍّ اءَوْ فاجِرٍ يَعْمَلُ فى إ مْرِتِهِ الْمُؤ مِنُ. وَ يَسْتَمْتِعُ فيها الْكافِرُ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : سخن حق است كه بدان باطلى را اراده مى كنند. آرى حكم جز از آن خدا نيست . اما اينان گويند فرمانروايى جز خدا روا نيست ، در حالى كه مردم را حاكمى بايد، نيكو كردار يا تبه كار تا در حكومت او مرد با ايمان كار خويش كند و كافر بهره اى خود برد.(167)

سخن خوب

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اَجْمِلُوا فى الْخِطابِ تَسْمَعُوا جَمِيلَ الجَوابِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : با مخاطب خويش پسنديده سخن بگوئيد تا او نيز با احترام ،با شما پاسخ بگويد.(168)

سخاوت و محبت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اَلسَّخاءُ يَكْسِبُ الَْمحَبَّةَ وَ يُزَيِّنُ الاَْخْلاقَ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : سخاوت موجب جلب محبّت افراد شده و اخلاق انسان ها را مى آرايد.(169)

سخن نيكو گفتن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : وَ قُولُوا لِلنّاسِ حُسْنا كَما اءَمَرَكُمُ اللّه عَزَّوَجَلَّ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : با مردم به نيكويى سخن بگوييد، همانگونه كه خداوند به شما فرمان داده است .(170)

سَر ايمان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : رَاءسُ الاِْيمانِ اَلاْ حْسانُ اِلَى النّاسِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : نيكى به مردم ، سَرِ ايمان است .(171)

سزاوارترين شخص به حكومت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : أ يُّها النّاسُ! اِنَّ اَحَقَّ النّاسِ بِهذا الا مْرِ اَقْواهُمْ عَلَيهِ، وَاَعْلَمَهُم بِأ مْراللّه فَإ نْ شَغَبَ شاغِبٌ اَسْتُعْتِبَ، وَإ نْ اَبى قوُتِلَ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : اى مردم ! سزاواترين مردم به حكومت كسى است كه بدان تواناتر و به فرمان خدا داناتر باشد. اگر كسى فتنه جوئى آغاز كرد از او بخواهيد تا با جمع مسلمانان بسازد و اگر سر باز زد سر خويش ببازد.(172)

سفارش به نماز و روزه و زكات

اللّه اللّه فى الصَّلاة ! فَإ نَّها خَيْرَ الْعَمَلِ وَ إ نَّها عَمودَ دينَكُمْ اللّه اللّه فى الزَّكاة ! فَإ نَّها تُطْفىِءُ غَضَبَ رَبِّكُمْ اللّه اللّه فى شهر رمضان ! فَإ نَّ صَيامَهُ جُنَّةٌ مِنَ النّار! ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : بترسيد از خدا درباره ((نماز))، نماز بهترين كارهاست و ستون دين شماست . بترسيد از خدا درباره ((زكات ))، (اداى ) زكات خشم خدايتان را فرو مى نشاند. بترسيد از خدا درباره رمضان ، ماه رمضان را دريابيد و قدر بدانيد، چرا كه روزه اين ماه سپرى است در برابر آتش .(173)

سفارش درباره فرزندان پيامبر

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اللّه اللّه فى ذُرّيَّةِ نَبيكُمْ! فَلايُظْلَمنَّ بِحَضْرَتَكُمْ وَ بَيْنَ ظَهْرانِيّكُمْ وَ اَنْتُمْ تَقْدِرونَ عَلَى الدَّفْعِ عَنْهُمْ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : درباره فرزندان پيامبرتان خدا را در نظر آريد، مبادا در حضور يا در غياب شما به آنان ظلم شود در حالى كه شما مى توانيد ستم را از آنان دور سازيد.(174)

سفارش درباره فقراء و مساكين

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اللّه اللّه فى الْفُقَراء وَ الْمساكين ! فَشارِكُوهُمْ فى مَعائِشِكُمْ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : (از خدا بترسيد درباره فقراء و مساكين ) شما را درباره نيازمندان و درماندگان سفارش ‍ مى كنم ، ايشان (فقراء و مساكنين ) را هم در زندگى و آسايش خويش شريك گردانيد.(175)

سفارش درباره يتيمان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اللّه اللّه فىِ الاَْيتامِ، فَلا تَغْبُوا اءفْواهَهُمْ، وَ لا تُضَيِّعوُا بِحَضْرَتِكُم ، فَقَدْ سَمِعتُ رَسُولَ اللّه صلى الله عليه و آله يَقُولُ: مَنْ عالَ يَتيما حَتّى يَسْتَغِنىَ اَوْجَبَ اللّهُ عَزّوَجَلّ لَهُ بِذلِكَ الجَنَّةَ كَما اَوُجَبَ اللّهُ لا كْلِ مالِ الْيَتِيمِ النّارَ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : مولاى متقيان حضرت على عليه السلام طى سفارشى درباره يتيمان فرمود: درباره يتيمان ، از خدا بترسيد مبادا كه گرسنه بمانند و در جمع و جامعه شما تباه شوند. من از پيغمبر خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه مى فرمود: اگر كسى يتيمى را تا آنجا كه بى نياز شود سرپرستى كند خداوند به پاداش اين كار، بهشت را بر او واجب مى كند. چنانچه اگر كسى مال يتيم بخورد، خداوند، سوختن در آتش را بر او واجب مى فرمايد.(176)

سفارش درباره قرآن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اللّه اللّه فى الْقُرآن ! فَلايَسْبِقُكُم اِلى الْعَمَلِ بِهِ اَحَدٌ غَيْرَكُم . ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : حرمت قرآن را پاس بداريد. مراقب باشيد، مبادا كه كسى در عمل به آن بر شما سبقت بگيرد.(177)

سفارش درباره نماز

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اَلصَّلاة اَلصَّلاة اَلصَّلاة ! لا تَخافُوا فىِ اللّهِ لَومَةَ لائِمٍ، يَكْفيكُمُ اللّهُ مَنْ آذاكُمْ وَ مَنْ بَغى عَلَيْكُمْ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : نماز، نماز، نماز! شما را باز هم درباره نماز سفارش مى كنم براى كسب خشنودى خدا، و - براى به پاداشتن نماز - از سرزنش هيچ سرزنش كننده اى نهراسيد. خداوند شما را در برابر آنان كه به آزار شما پرداخته ، عليه شما سركشى مى كنند، كفايت و حمايت خواهد كرد.(178)

سفارش در جهاد

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اَللّه اَللّه فىِ الْجِهادَ بِاءمْوالِكُمْ وَ أ نْفُسِكُمْ وَ أ لْسِنَتِكُمْ! فَإ نَّما يُجاهِدُ رَجُلانِ: اِمامُ هُدى ، اءو مُطيعٌ لَه ، مُقْتَدٍ بِهُداهُ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : شما را درباره جهاد با مال و جان و زبان ، سفارش مى كنم ، فقط دو گروه هستند كه - به راستى - جهاد مى كنند: امامى كه هدايت گر است و كسى كه فرمان از امام مى برد و به هدايت او اقتدا مى كند.(179)

سلام و نزول بركت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اِذا دَخَلَ اَحَدُكُمْ مَنْزِلَهُ فَلْيُسَلِّمْ عَلى اَهْلِهِ، يَقُولُ: اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ، فَإ نْ لَمْ يَكُنْ لَهُ اَهْلُ فَلْيَقُل : اَلسَّلامُ عَلَيْنا مِنْ رَبِّنا. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : هرگاه يكى از شما وارد منزل خود شد بر خانواده خويش سلام كند و بگويد: السّلام عليكم (درود بر شما). و چنانچه در منزل كسى نبود بگويد: ((السّلام علينا من ربّنا)) يعنى امنيّت و سلامتى از طرف پرودگارمان بر ما باد.(180)

سه ساعت خوب براى مؤ من

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : لِلْمُؤ مِنِ ثَلاثُ ساعاتٍ: فَساعَةٌ يُناجِى فيها رَبَّهُ، وَساعَةٌ يَرُمُّ مَعاشَهُ، وَ ساعَةٌ يُخَلِّى بَيْنَ نَفْسِه وَ بَيْنَ لَذَّتِها فِيما يَحِلُّ وَ يَجْمُلُ. وَ لَيْسَ لِلْعاقِلِ اَن يَكُونَ شاخِصا اِلاّ فى ثَلاثٍ: مَرَمَّةٍ لِمَعاشٍ، اَوْ خُطْوَةٍ فى مَعادٍ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : مؤ من را در برنامه زندگى سه زمان مشخص است : زمانى كه در نيايش با پرودگار مى گذرد، زمانى كه به ترميم گذران خويش مى كوشد، و زمانى كه نفس را با لذات آن در قلمروى كه مشروع و زيبا است ، تنها و آزاد مى گذارد. خردمند را نيز نسزد كه جز در يكى از اين سه ، به صحنه درآيد: سامان دادن به زندگى ، تلاش اقتصادى و برداشتن گامى در راه معاد.(181)

شايستگى بخشش

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اَوْلَى النّاسِ بِالْعَفْوِ اَقْدَرُهُمْ عَلَى الْعُقُوبَةِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : عفو و گذشت ، مردمانى را برازنده تر است كه توان كيفر دادن آنان بيشتر است .(182)

شتاب به سوى اطاعت خدا

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : سارِعُوا إ لى الطّاعاتِ، قَبْلَ فَوْتِ الاَوْقاتِ، فَكاءَنْ قَدْ جاءَكُمْ هادِمُ اللَّذاتِ، فَلامَناصَ نَجاءٍ، وَ لا مَحيصَ تَخْليصٍ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : بشتابيد به سوى طاعاتِ الهى ، پيش از آنكه فرصت ها از دست برود، زيرا چنان مى بينم كه مرگ به سراغتان آمده و راه نجات و خلاصى بر جاى نمانده است .(183)

شتاب به سوى عمل

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : فَانْتَبِهُوا مِنْ رَقْدَةِ الْغَفْلَةِ، وَ بادِرُوا بِالْعَمَلِ قَبْلَ حُلُول الاْ جَل . ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : از خوابِ غفلت بيدار شويد و پيش از رسيدن ((اجل )) به سوى ((عمل )) بشتابيد (عملى كارهاى كه خداوند به وسيله پيامبران براى ما فرستاده است ).(184)

شجاعت مرد

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : شَجاعَةُ الرَّجُل عَلى قدرِ هَمَّتِهِ وَ غَيْرَتُهُ عَلى قَدرِ حَميَّهِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : دليرى و گردن فرازى مرد به اندازه همتش و غيرت و رشگش به قدر حميّت و ناموس ‍ پرستيش مى باشد.(185)

شخصيت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : تَكَلَّمُوا تُعْرَفُوا، فَإ نَّ الْمَرْءَ مَخْبُوءُ تَحْتَ لِسانِهِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : سخن بگوئيد تا شناخته شويد، زيرا شخصيت هر فردى در زير زبانش پنهان است .(186)

شخصيت خانوادگى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : مَنْ كَرُمَتْ عَلَيْهِ نَفْسَهُ هانَتْ عَلَيْهِ شَهَواتُهُ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : كسى كه شخصيت خود را درك كرده باشد بر شهوترانى ها پيروز مى گردد.(187)

شخصيّت منتظران

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اَلْمُنْتَظِرِ لاِ مْرِنا كَالْمُتَشَحَّطِ بِدَمِهِ فى سَبيلِ اللّه . ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : كسى كه منتظر امر و فرمان ما باشد، همانند كسى است كه در راه خدا به خون خود غلتيده است .(188)

شُكر توانايى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اِذا قَدَرْتَ عَلى عَدُوِّكَ فَاجْعَلِ الْعَفْوِ عَنْهُ شُكْرا لِلْقُدْرَةِ عَلَيْهِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : آنگاه كه بر دشمن تسلّط يافتى ، بخشيدن او را سپاس اين نعمت قرار بده .(189)

شمشير عقل

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : الْحِلْمُ غِطاءٌ ساتِرٌ، وَالْعَقْلُ حُسامٌ قاطِعٌ، فَاسْتُرْ خَلَلَ خُلُقِكَ بِحِلْمِكَ، وَ قاتِلْ هَواكَ بِعَقْلِكَ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : حوصله ، پرده اى است پوشنده ى عيب و عقل شمشيرى است برنده . بنابراين ريزه هاى ناشايستگى خود را با حوصله بپوشان و با عقل ، هواى نفس را به قتل برسان !(190)

شوخى پيامبر

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : كانَ رَسُولُ اللّه لَيَسُرُّ الرَّجُلُ مِنْ اَصْحابِهِ اِذا رَاهُ مَغْمُوما بالْمُداعَبَةِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : هرگاه يكى از اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله اندوهگين بود، رسول خدا صلى الله عليه و آله با شوخى كردن او را شادمان مى نمود.(191)

شهادت و انتظار

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اَلاَّْخِذُبِاَمْرِنا مَعَناغَدا فى حَظيْرَةِ الْقُدْسِ وَ الْمُنْتَظِرُ لاِ مْرِنا كَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فى سَبيلِ اللّه . ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : كسى كه مطيع فرمان ما باشد در حظيرة القدس با ما خواهد بود، و كسى كه منتظر امر ما باشد همانند كسى است كه در راه خدا به خونش در غلتيده باشد.(192)

شهيد زنده

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : مَا الُْمجاهِدُ الشَّهِيدُ فِى سَبِيلِ اللّهِ بِاءَعْظَمَ اءَجْرا مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ: لَكادَ الْعَفِيفْ اءنْ يَكُونَ مَلَكا مِنَ الْمَلائِكَةِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : پيكارگرى كه در راه خدا شهيد مى شود اجرش بيشتر از كسى كه قدرت گناه دارد و چشم مى پوشد نيست . عفيف (پاكدامن ) نزديك است فرشته اى باشد از فرشتگان .(193)

شيرين سخن باشيد

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : لاتَغْضَبُوا، وَ لاتُغْضِبُوا، اَفْشُوا السَّلامَ، وَ اَطيبُوا الْكَلامَ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : نه خشم كنيد، و نه به خشم آريد، سلام را آشكار كنيد، و شيرين سخن باشيد.(194)

صبر

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اَيّها النّاسُ عَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَإ نَّه لا دِينَ لِمَنْ لاصَبْرَ لَهُ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : اى مردم ! بر شما باد به صبر. زيرا آن كس كه صبر ندارد، دين هم ندارد.(195)

شيوه برخورد قاضى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : سَعِ النّاسَ بِوَجْهِكَ و مَجْلِسِكَ و حُكْمِكَ، وَ اِيّاكَ وَ الْغَضَبَ فَإ نَّه طَيْرَةٌ مِنَ الشَّيْطانِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : در مجلس خود و در حكم و قضاوت ، با چهره اى باز با مردم رو به رو شو و از خشم و غضب حتما بپرهيز كه آن انگيزه اى از شيطان است .(196)

صدقه در شب

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : تَصَدَّقُوا بَاللَّيْل فَإ نَّ صَدَقَةَ الليلِ تُطْفِى ءُ غَضَبَ الرَّبّ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : در شب صدقه دهيد، زيرا صدقه شب ، غضب پروردگار را فرو مى نشاند.(197)

صفات پرهيزكاران

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اَلْمُتَّقُونَ اَعْمالُهُمْ زاكِيَةٌ وَ اَعْيُنُهُمْ باكِيَةٌ وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : پرهيزكاران اعمالشان پاكيزه و چشمانشان گريان و دلهايشان ترسان است .(198)

صدور راءى به شرط داشتن علم

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : وَ تَغابَ عَنْ كُلّ ما لايضح لَكَ، وَ لاتَعْجَلنَّ إ لى تَصْديقِ ساعٍ فَإ نَّ السّاعِىَ غاشٍ وَ إ نْ تَشَبَّهَ بِالنّاصِحينَ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : مولاى متقيان طى نامه اى خطاب به مالك اشتر هنگامى كه او را والى مصر نمود، فرمود: از هر چه راءى و نظرت روشن نيست ، خود را ناديده بگير (و اظهار راءى مكن ) و به تصديق سخن چينان مشتاب ، زيرا سخن چين و بدگو، دغل و خائن است گرچه خود را شبيه خيرخواه و ناصح نشان دهد.(199)

صلاح آخرت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : وَ اعْلَمْ اءى بُنىَّ... إ نَّما لَكَ مِنْ دُنْياكَ ما اءَصْلَحْتَ بِهِ مَثْواكَ، فَاَنْفِقْ فى حَقٍّ، وَ لاتَكُنْ خازِنا لِغَيْرِك . ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : اى فرزندم !... همانا بهره تو از دنيايت آن است كه صلاحِ آخرتت باشد، به راه آخرت خرج كن و خزينه دار ديگران مباش .(200)

صفات متقين

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : تَالُّونَ لا جزاءِ القُرآنِ يُرَتِّلوُنَه تَرْتيلا، يُحَزِّنُون بِهِ أ نفُسَهُمْ و يَسْتَثيرُونَ بِهِ دَواءَ دائِهِم ، وَ تَهيجُ اءحْزانَهم بُكاءً عَلى ذُنُوبِهِم ، وَ وَجَعَ كُلُومِهِمْ وَ جَراحِهِم ، وَ إ ذا مَرُّوا بِآيَةٍ فيها تَخْويفٌ اءصْغَوْا إ ليها مَسامِعَ قُلُوبِهِمْ وَ ظنُّوا اءنّ زَفيرَ جَهَنَّمَ و شَهيقها فى اُصُولِ آذانِهِم . ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : مولاى متقيان حضرت على عليه السلام در اوصاف متقين فرمود: قرآن را به آرامى بخوانند و با آن خود را به غم آخرت اندازند، دواء درد خود را (باخواندن قرآن و توجه به باطن آن ) برانگيزند و غمشان به هيجان آيد و بر گناه خود بگريند و دردناك و دلريش شوند، چون به هنگام خواندن قرآن به آيه تشويق بگذرند به آن دل دهند و جانشان از شوق سر برآرد و پندارند كه آن وعده (خدائى ) جلو چشمشان حاضر است ، و چون به آيه بيم گذرند، با گوش دل آن را بشنوند و پندارند كه ناله و شهيق جهنّم در توى گوش آنهاست .(201)

اطاعت و حكم خدا

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اِنَّ الْعامِلَ بِطاعَةِ اللّه وَ الْحاكِمِ بِحُكْمِ اللّه لاوَحْشَةَ عَلَيْهِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : هر كس به ((طاعت )) خدا عمل كند، و به ((حكم خدا)) حكومت كند، هراسى ندارد.(202)