اصول حكمت اسلامى و ديدگاههاى فلسفه بشرى
آيت الله سيد محمد تقی مدرسی
- پىنوشتها -
(1) -
بحارالانوار، ج1، ص154، روايت30.
(2) -
يك ضرب المثل عربى است كه مىگويد: "فازَ بِاللَّذاتِ مَنْ كانَ جَسوراً".
)مترجم(
(3) -
بحار الانوار، ج1، ص 177، روايت 54.
(4) -
سوره نحل، آيه 43.
(5) -
سوره زمر، آيه 18.
(6) -
سوره حاقه، آيه 18.
(7) -
بحار الانوار، ج2، ص71، روايت 30.
(8) -
بحار الانوار، ج2، ص214، روايت 1.
(9) -
سر آغاز پرستش خدا، شناختن او است." بحارالانوار، ج4، ص253، روايت6.
(10) -
بحار الانوار، ج 4، ص 253، روايت 6.
(11) -
بحار الانوار، ج3، ص1، روايت1.
(12) -
سوره آل عمران، آيات 191 و 192.
(13) -
سوره توبه، آيه 72.
(14) -
مَنْ عَرِفَ نَفْسُهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ." بحار الانوار، ج2، ص32، روايت22.
(15) -
سوره آل عمران، آيه 193.
(16) -
بحارالانوار، ج 3، ص 3، روايت 3.
(17) -
بحار الانوار، ج 3، ص 7، روايت 17.
(18) -
سوره توبه، آيه 30.
(19) -
براى آگاهى بيشتر مراجعه كنيد به كتاب "العرفان الاسلامي، بين نظريات البشر وبصائرالوحي" از همين نگارنده، ترجمه فارسى آن نيز با نام "مبانى عرفان اسلامى" منتشر شده است.
(20) -
بحارالانوار، ج42، ص141، روايت2.
(21) -
همان مأخذ، ج1، ص171.
(22) -
همان مأخذ، ج 5، ص 47.
(23) -
احتجاج، ج1، ص171.
(24) -
الخياط، كتاب الانتصار، ص 118.
شهرستانى، الملل والنحل، ص 17، به نقل از آن دو: تاريخ الفلسفةالاسلامية، ص 79.
(25) -
بحار الانوار، ج 10، ص 445، روايت 15.
(26) -
همان مأخذ، ج 4، ص 203.
(27) -
همان مأخذ، ج 2، ص 285، روايت 2.
(28) -
بحار الانوار، ج 5، ص 47.
(29) -
بحار الانوار، ج 5، ص 97.
(30) -
بحار الانوار، ج 5، ص 123.
(31) -
سوره نجم، آيات 4 - 3.
(32) -
امونيوس سكّاس يا امونيوس حمال كه برخى او را "حموروئيس" يا "حمونيوس" ناميدهاند.
(33) -
طرفداران نو افلاطونى گمان مىكنند كه جهان فيضى است بر آمده از ذات والايى كه روح مىتواند، درحال كِشش روحى، با آن يكى شود.
)دائرة المعارف عربى زبان المورد، ج 7، ص 115)
(34) -
فلوطين يا افلوطين (205 تا 270 م( فيلسوفى است رومى كه در مصر رشد كرده است و شاگرد امونيوسسكّاس بوده است و از برجستهترين نمايندگان "نو افلاطونى" به شمار مىآيد.
او راهى روم شدو"فرفوريوس" در سال 263م شاگر او بوده است.
)دائرة المعارف المورد، ج8، ص 51)
(35) -
نشأة الفكر الفلسفي في الاسلام، ج 2، مقدمه چاپ دوم.
(36) -
الفلسفة الاخلاقية الافلاطونية، ص 106.
(37) -
تمدن هلنيسم (Hellebnism) -
همان تمدن يونان باستان در سده چهارم پيش از ميلاد است.
(38) -
مراجعه كنيد به كتاب رسائل فلسفى، ص 59.
(39) -
به نظر مىرسد هرمس شخصيتى اسطورهاى است، اصل اين نام در ميان يونانيان نام عطارد و در ميانمصريان نام خدا واره ماه بوده است.
و يونانيان هنگامى كه به مصر در آمدند كتابهاى فراوانى را با نامهرمس در آن جا نهادند و اين كتابها به زبان عربى ترجمه شد.
آنها ادّعا مىكردند كه هرامسه سه تنهستند و شهرستانى گمان كرده است كه هرمسِ اكبر، همان ادريس پيامبر است.
مراجعه كنيد به كتابالفلسفة الاخلاقية الافلاطونيه، صص 97 - 95.
(40) -
دكتر محمدعلى ابوريان به عنوان برترين كسى كه پيرامون مكتب اشراقىگرى به نگارش پرداختهودرباره شخصيت سهروردى مىگويد: بخشى تابنده با ريشههايى عميق در انديشه اسلامى به چشممىخورد كه همان شاخه نحله ا فلاطونى است و فيلسوف اشراقى شهاب الدين سهروردى مقتول و مكتباو نمايانگر آن است. سهروردى تحت تأثير صابقه قرار داشت و لذا مردم را به ستارگان و اختران فرا مىخواند و جماعتسرگشتهاى را كه عشق به عالَم نور و جلال نور الانوار و كسانى كه در سرودههاى خود دادخواهى مىكردندزنده مىگرداند.
مقصود از اين سرودهها اشعارى است پيرامون اختران هفتگانه.
سهروردى افلاطون راجلودار حكمت مىشمرده و مىگويد: رئيس ما و صاحب قوّت و نور، افلاطون است.
او جلودارانحكمت را آگاتا، ذيمون، هرمس، انبادقليس، فيثاغورس، سقراط و افلاطون مىداند.
سهروردى منابعحكمت شرق را به روزگاران حكيمان شاهنشاهى ايران باز مىگرداند و مىگويد: در ميان ايرانيان امّتىبوده است كه به سوى حق، ره مىبردند و حكيمان فاضل كه شباهتى به مجوس نداشتند در پرتو اين حق،عدالت مىورزيدند و ما حكمت نورانى و شريف ايشان را كه ذوق افلاطون گواه آن است زندهگردانيدهايم.
به نظر ما سهروردى نخستين كسى است كه تحت تأثير انديشه افلاطون قرار گرفت و سپساين تأثير در ميان اشراقيان همچون ملاصدراى شيرازى )وفات به سال 1050 ه( ادامه يافت.
مراجعهكنيد به كتاب "الفلسفة الاخلاقية عند افلاطون"، ص 340 و كتاب "اصول الفلسفة الاشراقى"، ص 76.
(41) -
سوره مائده، آيه 64.
(42) -
سوره رعد، آيه 11.
(43) -
سوره غافر، آيه 60.
(44) -
سوره احزاب، آيه 72.
(45) -
يا أميرَالمؤمنين، أفأنتَ تُنقذُ مَنْ في النار؟" بحارالانوار، ج42، ص287، روايت58.
(46) -
سوره اسراء، آيه 49.
(47) -
سوره اسراء، آيه 70.
(48) -
خداوند عزّ وجلّ به چيزى چونان بداء، تعظيم نشدهاست." بحارالانوار، ج4، ص107، روايت20.
(49) -
همان مأخذ، ص 132، روايت 70: "ما عُبِد اللَّهُ بِمثل البداء".
(50) -
عيون اخبار الرضاعليه السلام، ج 1، باب 12.
(51) -
يعنى آيا با خداوند چيز ديگرى بوده است كه آن چيزى باشد و اراده چيز ديگر؟
(52) -
امامعليه السلام در اين جا مىپرسد: اراده خداوندى به چه معناست؟ آيا به مفهوم هر آن چيزى است كهبيان شد؟
(53) -
عيون اخبار الرضاعليه السلام، ج 1، باب 13.
(54) -
سوره علق، آيه 5.
(55) -
سوره الرحمن، آيات 4 - 3.
(56) -
سوره كهف، آيه 65.
(57) -
سوره يوسف، آيه 76.
(58) -
سوره طه، آيه 114.
(59) -
سوره اسراء، آيه 85.
(60) -
سوره يس، آيه 68.
(61) -
سوره حشر، آيه 21.
(62) -
نهج البلاغه، خطبه شماره 1.
(63) -
نهج البلاغه، خطبه شماره 182.
(64) -
بحارالانوار، ج 11، ص 71.
(65) -
اين سخن در متن روايت بحارالانوار، ج 3، ص 43، روايت 18 آمده است.
(66) -
بحارالانوار، ج 1، ص 117، روايت 11.
(67) -
بحارالانوار، ج 1ص 86، روايت 8.
(68) -
بحارالانوار، ج 1، ص 107، روايت3.
(69) -
همان، ص 107، روايت 2.
(70) -
بحارالانوار، ج 1، ص 131، روايت 28.
(71) -
بحارالانوار، ج 1، ص 225.
(72) -
بحارالانوار، ج 1، ص 107، روايت 3.
(73) -
همان مأخذ، ج2، ص 105، روايت 68.
(74) -
سوره اسراء، آيه 85.
(75) -
سوره حشر، آيه 19.
(76) -
سوره زمر، آيه 18.
(77) -
سوره حجرات، آيه 6.
(78) -
سوره مؤمنون، آيه 69.
(79) -
بحارالانوار، ج 7، ص 323.
(80) -
سوره حجر، آيه 75.
(81) -
بحارالانوار، ج 1، ص 109، روايت 7.
(82) -
سوره مائده، آيه 64.
(83) -
نهج البلاغه، خطبه 91.
(84) -
بحارالانوار، ج 3، ص 257، روايت 1: "وَاعْلَمْ يا عَبْدُاللَّهِ؛ إِنَّ الرّاسِخِينَ فِي الْعِلْمِ هُمُ الَّذِينَ أَغْناهُمُ اللَّهُ عَنْالاقْتِحَامِ عَلَى السُّدُدِ الْمَضْرُوبَةِ دُونَ الْغُيوبِ، إِقْراراً بِجَهْلِ مَا جَهِلُوا تَفْسِيرَهُ مِنَ الْغَيْبِ الْمَحْجُوبِ، فَقَالُوا:آمَنّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا."
(85) -
سوره آل عمران، آيه 7.
(86) -
بحارالانوار، ج 3، ص 259، روايت 3.
(87) -
بحارالانوار، ج 3، ص 259، روايت 3.
(88) -
همان، ص 260، روايت 10.
(89) -
بحارالانوار، ج 4، ص 304، روايت 33.
(90) -
همان، ص 78، روايت 1.
(91) -
سوره انعام، آيه 19.
(92) -
سوره توبه، آيه 38.
(93) -
سوره نمل، آيه 66.
(94) -
نهج البلاغه، كلمات قصار، 19.
(95) -
سوره مؤمنون، آيه 115.
(96) -
سوره انعام، آيه 32.
(97) -
سوره قصص، آيه 77.
(98) -
بحارالانوار، ج 44، ص 139، روايت 6.
(99) -
سوره انعام، آيه 98.
(100) -
بحارالانوار، ج76، ص350، روايت13.
(101) -
سوره اسراء، آيه 37.
(102) -
سوره بقره، آيه 74.
(103) -
سوره لقمان، آيه 18.
(104) -
سوره علق، آيات 7 - 6.
(105) -
سوره مريم، آيه 76.
(106) -
سوره اسراء، آيه 30.
(107) -
همان، آيه 20.
(108) -
سوره طه، آيه 124.
(109) -
سوره نجم، آيه 39.
(110) -
سوره كهف، آيات 40 - 39.
(111) -
سوره انبياء، آيه 35.
(112) -
سوره حجّ، آيه 7.
(113) -
سوره يونس، آيه 49.
(114) -
سوره بقره، آيه 78.
(115) -
سوره حجّ، آيه 52.
(116) -
سوره ذاريات، آيه 56.
(117) -
سوره روم، آيه 41.
(118) -
سوره نحل، آيه 118.
(119) -
بحارالانوار، ج1، ص116.
(120) -
دعاى افتتاح، از كتاب مفاتيح الجنان: "الَّذى بَعُدَ فَلا يُرى، وَقَرُبَ فَشَهِدَ النَّجْوى".
(121) -
سوره كهف، آيه 107.
(122) -
سوره مريم، آيه 63.
(123) -
سوره حجر، آيه 45.
(124) -
سوره بيّنه، آيه 8.
(125) -
سوره مطفّفين، آيات 23 - 22.
(126) -
سوره واقعه، آيه 19.
(127) -
سوره كهف، آيه 31.
(128) -
سوره واقعه، آيات 23 - 20.
(129) -
سوره زمر، آيه 18.
(130) -
سوره واقعه، آيه 79.
(131) -
سوره اسراء، آيات 46 - 45.
(132) -
سوره مائده، آيه 51.
(133) -
همان، آيه 108.
(134) -
سوره بقره، آيه 121.
(135) -
سوره انفال، آيه 2.
(136) -
سوره مائده، آيه 16.
(137) -
سوره شورى، آيه 13.
(138) -
سوره ص، آيه 29.
(139) -
سوره بقره، آيه 258.
(140) -
سوره منافقون، آيه 9.
(141) -
سوره اسراء، آيه 82.
(142) -
سوره مائده، آيه 64.
(143) -
سوره رعد، آيه 31.
(144) -
سوره اعراف، آيه 204.
(145) -
سوره عنكبوت، 49.
(146) -
سوره زمر، آيات 18 - 17.
(147) -
سوره بقره، آيات 164 - 163.
(148) -
سوره زخرف، آيات 3 - 1.
(149) -
سوره روم، آيه 24.
(150) -
سوره انعام، آيه 32.
(151) -
سوره قصص، آيه 60.
(152) -
سوره صافّات، آيه 136.
(153) -
همان، 137.
(154) -
سوره عنكبوت، آيه 43.
(155) -
سوره بقره، آيه 170.
(156) -
سوره انفال، آيه 22.
(157) -
سوره لقمان، آيه 25.
(158) -
سوره انعام، آيه 116.
(159) -
بحارالانوار، ج 1، ص 132.
(160) -
سوره الاحزاب، آيه 46.
(161) -
سوره جمعه، آيه 2.
(162) -
سخن شما نور است و امرتان موجب رشد، سفارشتان تقوى و عملكردتان نيك."
(163) -
من با هر كه در برابر شما صلح در پيش گيرد صلح در پيش مىگيرم و با هر كه با شما بستيزدمىستيزم و دوستدار كسى هستم كه شما را دوست بدارد"
(164) -
بحارالانوار، ج 2، ص 93، روايت 24.
(165) -
همان مأخذ، ج 1، ص 177.
(166) -
همان مأخذ، ص 148.
(167) -
سوره عبس، آيه 24.
(168) -
سوره فاتحه، آيات 7 - 6.
(169) -
سوره آل عمران، آيه 103.
(170) -
آيا جز تو ظهورى دارد كه تو ندارى تا آن شاهد و گواه تو باشد؟"
(171) -
سوره مؤمنون، آيات 92 - 91.
(172) -
سوره مجادله، آيه 22.
(173) -
سوره فتح، آيه 4.
(174) -
سوره حجرات، آيه 17.
(175) -
سوره حجرات، آيات 8 - 7.
(176) -
دعاى افتتاح از مفاتيح الجنان.
(177) -
سوره بقره، آيه 257.
(178) -
بحارالانوار، ج5، ص30، روايت 39.
(179) -
همان مأخذ، ج5، ص302، روايت 10.
(180) -
همان مأخذ، ج5، ص221، روايت2.
(181) -
سوره اعراف، آيه 172.
(182) -
بحارالانوار، ج5، ص223، روايت 13.
(183) -
خدايا مرا از سوى خود هدايت كن...، خدايا خود را به من بشناسان...، ما را به راه راست هدايتكن..."
(184) -
بحارالانوار، ج3، ص272، روايت 9.
(185) -
همان مأخذ، ج3، ص270، روايت8.
(186) -
همان مأخذ، ج95، ص326، روايت2.
"خدايا خود را به من بشناسان، كه اگر خود را به من نشناسانىپيامبرت را هم نمىشناسم، پيامبرت را به من بشناسان كه اگر او را به من نشناساندى حجت تو را همنمىشناسم."
(187) -
سوره آل عمران، آيه 191.
(188) -
بحارالانوار، ج74، ص199، روايت6.
(189) -
سوره نساء، آيه 171.
(190) -
سوره انعام، آيه 115.
(191) -
سوره توبه، آيه 40.
(192) -
سوره شورى، آيه 21.
(193) -
سوره بقره، آيه 117.
(194) -
همان، آيه 109.
(195) -
بحارالانوار، ج5، ص197، روايت10.
(196) -
سوره انبياء، آيات 23 - 22.
(197) -
سوره روم ، آيه 41.
(198) -
سوره مائده، آيه 64.
و بدين سخن كه گفتند ملعون گشتند.
دستهاى )قدرت( خدا گشاده است، بههرسان كه بخواهد مىبخشد و انفاق مىكند.
(199) -
بداء در لغت به مفهوم ظهور پيدايش است و در قاموس آمده است كه: بداله في الامر بدوّاً وبداءة: نشألهفيه رأي، و در المنجد آمده است: بداله في امر: خطر له فيه رأى.
مراجعه شود به ص190 كتاب "تنبيهاتحوال المبدء و المعاد" نگاشته آيت اللَّه حسينعلى مرواريد.
اين كتاب با عنوان "ملاحظاتى پيرامون مبدأو معاد" ترجمه حميد رضا آژير هم اينك مىرود كه به زيور طبع آراسته آيد.
(200) -
سوره بقره، آيه 106.
(201) -
سوره رعد، آيه 39.
(202) -
سوره روم، آيه 4.
(203) -
بحارالانوار، ج5، ص138.
(204) -
سوره يونس، آيه 98.
(205) -
سوره هود، آيه 107 و سوره بروج، آيه 16.
(206) -
سوره كهف، آيات 23 و 24.
(207) -
سوره بقره، آيه 186.
(208) -
سوره يوسف، آيه 98.
(209) -
بحارالانوار، ج4، ص132، روايت 70.
(210) -
بحارالانوار، ج4، ص108، روايت 23.
(211) -
همان مأخذ، ج4، ص108، روايت 23.
(212) -
همان مأخذ، ج27، ص286، روايت3.
(213) -
همان مأخذ، ج4، ص133، روايت 70.
(214) -
سوره احزاب، آيه 72.
(215) -
بحارالانوار، ج42، ص287، روايت 58.
(216) -
سوره رعد، آيه 11.
(217) -
سوره زلزال، آيات 8 - 7.
(218) -
تعبير و دقّت سؤال را ببينيد كه چگونه اين نكته را به ذهن مىآورَد كه پرسشگر معتقد است يا تصوّرمىكند كه خالق نيز همچون خورشيد يا شمع با نور افشانى و احتراق رو به كم سو شدن دارد.
(219) -
بحارالانوار، ج10، ص312، روايت 1.
(220) -
بحارالانوار، ج10، صص 334 - 333.
(221) -
همان مأخذ، ج5، ص240، روايت 23.
(222) -
بحارالانوار، ج57، صص 48 - 47، به نقل از كتاب عيون و توحيد.
(223) -
تنبيهات حول المبدأ و المعاد، ص213.
(224) -
بحارالانوار، ج57، ص95.
(225) -
بحارالانوار، ج54، ص30، روايت 6.
(226) -
بحارالانوار، ص62، روايت 32.
(227) -
همان، ج54، ص67، روايت 44.
(228) -
بحارالانوار، ص77، روايت 53.
(229) -
همان، ج54، ص50.
(230) -
بحارالانوار، ص37، روايت 12.
(231) -
بحارالانوار، ج4، ص107.
(232) -
و 3 - كافى، ج1، ص149، باب بداء.
(233)
(234) -
سوره يونس، آيه 98.
(235) -
سوره اسراء، آيه 7.
(236) -
سوره انعام، آيات 75 - 74.
(237) -
همان، آيات 80 - 79.
(238) -
سوره انعام، آيه 81.
(239) -
سوره نمل، آيه 24.
(240) -
سوره ص، آيات 36 - 35.
(241) -
سوره تحريم، آيه 11.
(242) -
سوره اعراف، آيات 123 - 120.
(243) -
بحارالانوار، ج5، ص88، روايت 5.
(244) -
سوره ص، آيه 25.
(245) -
سوره ص، آيه 40.
(246) -
همان، آيه 41.
(247) -
همان، آيه 42.
(248) -
همان، آيه 43.
(249) -
سوره غافر، آيه 60.
(250) -
سوره يونس، آيه 22.
(251) -
سوره اعراف، آيات 190 - 189.
(252) -
سوره آل عمران، آيه 40.
(253) -
همان، آيه 47.
(254) -
بحارالانوار، ج4، ص95.
(255) -
همان مأخذ، ص119.
(256) -
كافى، ج2، ص466.
(257) -
همان مأخذ، ص470.
(258) -
تنبيهات حول المبدء والمعاد، ص196.
(259) -
همان مأخذ، ص197.
(260) -
يعنى گفتند كه خداوند سبحان حتماً اين كار را مىكند، و شايد اين از سوى آنها خلاف ادب بوده استكه انجام كارى را براى خدايشان محترم سازند و لذا خدا پيروزى آنها را به تأخير انداخت.
(261) -
بحارالانوار، ج4، ص112.
(262) -
سوره مائده، آيه 64.
(263) -
مراجعه كنيد به پانوشت صفحات 85 - 84 كتاب علم الكلام، ج 1، تأليف سيد احمد صفايى.
(264) -
عنوان عربى اين كتاب "الفكر الاسلامى، مواجهة حضارية" است كه به قلم حميد رضا آژير با عنوانِآمده در متن به فارسى برگردانده شده است.
(265) -
سوره نور، آيه 35.
(266) -
سوره انفال، آيه 17.
(267) -
سوره فجر، آيه 16.
(268) -
سوره مرسلات، آيه 23.
(269) -
سوره رعد، آيه 26.
(270) -
سوره قمر، آيه 12.
(271) -
سوره اعلى، آيه 3.
(272) -
سوره يس ، آيه 39.
(273) -
سوره قدر، آيات 5 - 1.
(274) -
سوره طلاق، آيه 3.
(275) -
سوره انعام، آيه 96.
(276) -
سوره يس، آيه 38.
(277) -
سوره رعد، آيه 8.
(278) -
سوره سجده، آيه 5.
(279) -
سوره معارج، آيه 4.
(280) -
سوره طه، آيه 40.
(281) -
سوره مرسلات، آيه 22.
(282) -
سوره انعام، آيه 2.
(283) -
همان، آيه 60.
(284) -
سوره اعراف، آيه 34.
(285) -
سوره رعد، آيه 2.
(286) -
سوره حج، آيه 5.
(287) -
سوره عنكبوت، آيه 53.
(288) -
سوره فاطر، آيه 13.
(289) -
سوره احقاف، آيه 3.
(290) -
سوره آل عمران، آيه 145.
(291) -
سوره مرسلات، آيه 11.
(292) -
سوره حجر، آيه 38.
(293) -
سوره اعراف، آيه 187.
(294) -
بحارالانوار، ج54، ص160، روايت 94.
(295) -
همان مأخذ، صص 166 - 165، روايت 104.
(296) -
سوره فرقان، آيه 59.
(297) -
سوره فصّلت، آيات 12 - 9.
(298) -
سوره حج، آيه 47.
(299) -
سوره بقره، آيه 249.
(300) -
سوره فاتحه، آيه 4.
(301) -
سوره روم، آيه 8.
(302) -
اين حديث مفصّل است و ما تنها مورد شاهد را آوردهايم و آن در كتب حديث و از جمله بحارالانوار،ج54، ص51 موجود است.
(303) -
بحارالانوار، ج25، ص17، روايت 31.
(304) -
بحارالانوار، ص21، روايت 34.
(305) -
همان، ج25، ص3، روايت 5.
(306) -
بحارالانوار، ج3، ص262، روايت 17.
(307) -
بحارالانوار، ج84، ص277، روايت 70.
(308) -
بحارالانوار، ج5، ص122، روايت 68.
(309) -
همان، ج5، ص122، روايت 69.
(310) -
بحارالانوار، ج5، ص102، روايت 27.
(311) -
سوره اعراف، آيه 188.
(312) -
سوره بقره، آيه 32.
(313) -
سوره طه، آيه 114.
(314) -
سوره اسراء، آيه 85.
(315) -
سوره فصّلت، 46.
(316) -
سوره آل عمران، آيه 182.
(317) -
سوره يونس، آيه 44.
(318) -
سوره روم، آيه 9.
(319) -
سوره بقره، آيه 156.
(320) -
بحار الانوار، ج5، ص88، روايت 6.
(321) -
همان مأخذ، ص95، روايت 18.
(322) -
همان، روايت 17.
(323) -
سوره ص، آيه 27.
(324) -
نهج البلاغه، جملات قصار، 78.
و بحار الانوار، ج5، ص95.
(325) -
سوره احزاب ، آيه 72.
(326) -
سوره انسان، آيه 3.
(327) -
سوره زلزال، آيات 8 - 7.
(328) -
سوره انسان، آيه 3.
(329) -
سوره اسراء، آيه 70.
(330) -
سوره تين، آيه 4.
(331) -
سوره انشقاق، آيه 6.
(332) -
سوره فرقان، آيه 44.
(333) -
سوره انسان، آيه 30.
(334) -
بحار الانوار، ج5، ص4، روايت 3.
(335) -
سوره احزاب، آيه 27.
(336) -
بحار الانوار، ج5، ص57، روايت 104.
(337) -
بحار الانوار، ج5، ص9، از آن نقل كرده ميزان الحكمه، ج2، ص8.
تمامى مجموعه ميزان الحكمه به قلمحميد رضا شيخى به فارسى بر گردانده شده كه دردسترس خواننداگان قرار دارد.
(338) -
سوره نحل، آيه 118.
(339) -
سوره آل عمران، آيه 182.
(340) -
بحارالانوار، ج57، ص9، روايت 8.
(341) -
بحارالانوار، ج5، ص83، به نقل از آن: ميزان الحكمة، ج2، ص7.
(342) -
همان مأخذ، ج5، ص17.
(343) -
سوره انفال، آيه 17.
(344) -
سوره ذاريات، آيه 56.
(345) -
سوره حج ، آيه 61.
(346) -
سوره اعراف، آيه 54.
(347) -
سوره نجم، آيات 45 - 43.
(348) -
سوره شعراء، آيات 80 - 79.
(349) -
براى اطلاعات بيشتر مراجعه كنيد به كتاب مبانى عرفان اسلامى از همين نگارنده، و نيز: تاريخالفلسفة صص 287 - 285.
(350) -
سوره يونس، آيه 52.
(351) -
سوره آل عمران، آيه 182.
(352) -
سوره توبه، آيه 105.
(353) -
سوره رعد، آيه 11.
(354) -
بحارالانوار، ج2، ص308، روايت 70.
(355) -
بحارالانوار، ج5، ص59، روايت 110.
(356) -
همان مأخذ، ص17، روايت 26.
(357) -
همان، روايت 27.
(358) -
سوره كهف ، آيه 49.
(359) -
سوره آل عمران، آيه 182.
(360) -
بحارالانوار، ج5، ص22، روايت 30.
(361) -
همان مأخذ، ص23، روايت 30.
(362) -
سوره فجر، آيات 28 - 27.
(363) -
سوره اسراء، آيه 44.
(364) -
سوره حشر، آيه 24.
(365) -
سوره حديد، آيه 1.
(366) -
سوره ص، آيه 18.
(367) -
بحار، ج3، ص263، روايت 20.
(368) -
سوره آل عمران، آيه 19.
(369) -
همان، آيه 85.
(370) -
بحارالانوار، ج10، ص316.
(371) -
سوره انعام، آيه 1.
(372) -
سوره بقره، آيه 257.
(373) -
نهج البلاغه، خطبه 185.
(374) -
سوره كهف، آيه 51.
(375) -
بحارالانوار، ج3، ص260، روايت 260.
(376) -
بحارالانوار، ج55، ص10، روايت 8.
(377) -
سوره عنكبوت، آيه 45.
(378) -
سوره توبه، آيه 72.
(379) -
سوره مائده، آيه 35.
(380) -
بحارالانوار، ج73، ص141، روايت 8.
(381) -
بحارالانوار، ج68، ص324، روايت 16.
(382) -
سوره صفّ، آيات 3 - 2.
(383) -
سوره توبه، آيه 105.
(384) -
بحارالانوار، ج39، ص56 .
(385) -
بحارالانوار، ج4، ص221، روايت 2.
(386) -
همان، ج4، ص313، روايت 40 .
(387) -
بحارالانوار، ج4، ص303، روايت 30 .
(388) -
همان، ج4، ص286، روايت 18.
|