بخدا سوگند صبح كردم در حاليكه نسبت به دنياى شما
بى ميل و نسبت به مردان شما ناراحتم، آنان را از
دهان خويش بدور افكنده، و بعد از شناخت حالشان به
آنان بغض ورزيدم، پس چه زشت است كندى شمشيرها و
سستى بعد از تلاش و سر بر سنگ خارا زدن، و شكاف
نيزه ها وفساد آراء و انحراف انگيزه ها، و چه زشت
است ذخيره هائى كه پيش فرستادند، و خداوند بر آنان
خشم گرفته و در عذاب جاودانه خواهند بود، بدون شك
مسئوليت اين عمل بعهده ايشان بود و سنگينى آن
بدوششان است، و ننگ و عارش دامنگيرشان مى گردد، پس
اين شتر بينى بريده و زخم خورده باشد، و گروه
ستمكاران از رحمت الهى بدورند.
واى بر آنان، چگونه خلافت را از مواضع ثابت و
بنيانهاى نبوت و ارشاد، و محل هبوط جبرئيل، و
آگاهان به امور دين و دنيا دور ساختند، آگاه باشيد
كه اين زيان بزرگى است، و چه عيبى از على عليه
السلام گرفتند، بخدا سوگند عيب او شمشير براّنش، و
بى اعتنائى به مرگ، و شدّت برخوردش، و عقوبت
دردناكش، و اينكه غضبش در راه رضاى الهى بود.
بخدا سوگند اگر از راه روشن بدور رفته، و از
پذيرش طريق مستقيم كناره مى گرفتند، آنانرا بسوى
آن آورده و بر آن وامى داشت، و به سهولت براهشان
مى برد، واين شتر را سالم به مقصد مى رساند، كه
راهبرش را دچار زحمت نكند و سواره اش را ملول
نگرداند، وآنان را به محل آب خوردنى مى رساند، كه
آبش صاف و فراوان بوده و از آن لبريز باشد و هرگز
كدر نگردد، و ايشان را از آنجا سيراب بيرون مى
آورد، و در پنهان و آشكار برايشان ناصح بود.
وَ لَمْ يَكُنْ يَتَحَلَّى مِنَ الدُّنْيا
بِطائِلٍ، وَ لا يَحْظي مِنْها بِنائِلٍ، غَيْرَ
رَىِّ النَّاهِلِ وَ شَبْعَةِ الْكافِلِ، وَ
لَبانَ لَهُمُ الزَّاهِدُ مِنَ الرَّاغِبِ وَ
الصَّادِقُ مِنَ الْكاذِبِ.
وَ لَوْ اَنَّ اَهْلَ الْقُرى امَنُوا وَ
اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكات ٍ مِنَ
السَّماءِ وَ الْاَرْضِ وَ لكِنْ كَذَّبُوا
فَاَخَذْناهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ، وَ
الَّذينَ ظَلَمُوا مِنْ هؤُلاءِ سَيُصيبُهُمْ
سَيِّئاتُ ما كَسَبُوا وَ ما هُمْ بِمُعْجِزينَ.
اَلا هَلُمَّ فَاسْمَعْ، وَ ما عِشْتَ اَراكَ
الدَّهْرَ عَجَباً، وَ اِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ
قَوْلُهُمْ، لَيْتَ شِعْرى اِلى اَىِّ سِنادٍ
اسْتَنَدوُا، وَ اِلى اَىِّ عِمادٍ اِعْتَمَدُوا،
وَ بِاَيَّةِ عُرْوَةٍ تَمَسَّكُوا، وَ عَلي
اَيَّةِ ذُرِّيَّةٍ اَقْدَمُوا وَاحْتَنَكُوا؟
لَبِئْسَ الْمَوْلى وَ لَبِئْسَ الْعَشيرُ،
وَبِئْسَ لِلظَّالِمينَ بَدَلاً.
اِسْتَبْدَلوُا وَاللَّهِ الذَّنابي
بِالْقَوادِمِ، وَالْعَجُزَ بِالْكاهِلِ،
فَرَغْماً لِمُعاطِسِ قَوْمٍ يَحْسَبُونَ
اَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعاً، اَلا اِنَّهُمْ
هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَ لكِنْ لا يَشْعُرُونَ،
وَيْحَهُمْ اَفَمَنْ يَهْدى اِلى الْحَقِّ اَحَقُّ
اَنْ يُتَّبَعَ اَمَّنْ لاَيهِدّى اِلاَّ اَنْ
يُهْدى، فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ.
اگر او در محل خلافت مى نشست هرگز ثروت دنيوى
براى خود قرار نمى داد، و از آن بهره فراوانى
برنمى داشت، جز به اندازه فرونشاندن تشنگى و رفع
گرسنگى، و به ايشان مى شناساند تا بين زاهد و دنيا
پرست، و راستگو و دروغگو تشخيص دهند. و اگر ملّتها
ايمان آورده وتقوى پيشه كنند بركات آسمان و زمين
را بر آنان فرو مى ريختيم، و لكن آيات الهى را
تكذيب كردند و از اينرو آنانرا در برابر آنچه
انجام دادند گرفتار ساختيم، و كسانى كه از اين
گروه ستم نمودند نتايج زشتى كارشان بزودى
دامنگيرشان شده و هرگز بر ما غالب و پيروز نخواهند
شد.
آگاه باش، بيا و بشنو، هر چه زندگى كنى روزگار
عجائبى را بتو نشان خواهد داد، و اگر تعجب كنى،
گفتار اينان تعجب آور است، اى كاش مى دانستم كه به
چه پناهگاهى پناهنده شده، وبه كدام ستونى تكيه
داده، و بر كدام فرزندانى تجاوز نموده و استيلا
جسته اند؟ چه بد رهبر و دوستى را انتخاب كرده اند،
و براى ستمكاران بد بدلى است.
بخدا سوگند، بجاى پرهاى بزرگ، روى بال دم را
انتخاب، و بجاى پشت، دم را برگزيدند، ذليل گردد
قومى كه مى پندارد با اين اعمال كار خوبى انجام
داده است، بدانيد كه اينان فاسدند اما نمى دانند،
واى بر اينان، آيا كسى كه هدايت يافته سزاوار
پيروى است، يا كسى كه هدايت نيافته و نيازمند
هدايت است، واى برشما چگونه حكم مى كنيد.
اَما لَعَمْرى لَقَدْ لَقَحَتْ، فَنَظِرَةٌ
رَيْثَما تُنْتِجُ ثُمَّ احْتَلِبُوا مِلْاَ
الْقَعْبِ دَماً عَبيطاً وَ ذِعافاً مُبيداً،
هُنالِكَ يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ وَ يَعْرِفُ
التَّالُونَ غِبَّ ما اَسَّسَّ الْاَوَّلُونَ،
ثُمَّ طيبُوا عَنْ دُنْياكُمْ اَنْفُساً
وَاطْمَئِنُّوا لِلْفِتْنَةِ جاشاً، وَ اَبْشِرُوا
بِسَيْفٍ صَارمٍ وَ سَطْوَةٍ مَعْتَدٍ غاشِمٍ، وَ
بِهَرَجٍ شامِلٍ، وَ اسْتِبْدادٍ مِنَ
الظَّالِمينَ، يَدَعُ فَيْئَكُمْ زَهيداً، وَ
جَمْعَكُمْ حَصيداً، فَيا حَسْرَتا لَكُمْ، وَ
اَنَّى بِكُمْ وَ قَدْ عُمِّيَتْ عَلَيْكُمْ،
اَنُلْزِمُكُمُوها وَ اَنْتُمْ لَها كارِهُونَ.
قال سويد بن غفلة: فأعادت النساء قولها
عليهاالسلام على رجالهنّ، فجاء اليها قوم من
المهاجرين و الانصار معتذرين، و قالوا: يا سيدة
النساء لو كان أبوالحسن ذكر لنا هذا الامر قبل أن
يبرم العهد و يحكم العقد لما عدلنا عنه الى غيره.
فقالت عليهاالسلام : اِلَيْكُمْ عَنّى، فَلا
عُذْرَ بَعْدَ تَعْذيرِكُمْ، وَ لا اَمْرَ بَعْدَ
تَقْصيرِكُمْ.
بجان خودم سوگند، نطفه اين فساد بسته شد، در
انتظار باشيد تا اين مرض فساد در پيكر جامعه منتشر
شود، آنگاه از پستان شير خون تازه و زهرى هلاك
كننده بدوشيد، در اينجاست كه رهپيمايان راه باطل
زيانكار شده، و آيندگان عاقبت اعمال گذشتگان را مى
يابند، آنگاه جانتان با دنيايتان، و قلبتان با
فتنه ها آرام مى گيرد، و بشارت باد شما را به
شمشيرهاى كشيده و حمله متجاوز ستمكار، و به هرج و
مرج عمومى و استبداد زورگويان، كه حقوقتان رااندك
داده و اجتماع شما را بوسيله شمشيرهايش درو خواهد
كرد، پس حسرت برشما باد كه كارتان به كجا مى رسد،
آيا من مى توانم شما را به كارى وادارم كه از آن
روى گردانيد.
سويد بن غفله گويد: زنان سخنان آن حضرت را براى
شوهرانشان بازگو كردند، گروهى از مهاجرين و انصار
براى عذرخواهى نزد ايشان آمده و گفتند: اى سرور
زنان، اگر حضرت على عليه السلام اين مطالب را قبل
از بيعت با ابوبكر برايمان مى گفت كسى را بر او
ترجيح نمى داديم.
آن حضرت فرمود: از نزدم دور شويد، بعد از
ارتكاب گناه و سهل انگارى، عذرخواهى براى شما
مفهومى ندارد.
خطبتها لقوم غصبوا حق زوجها
روى أن بعد رحلة النبى صلى الله عليه و آله و
غصب ولاية وصيّه، احتزم عمر بازاره و جعل يطوف
بالمدينة و ينادى: ان ابابكر قد بويع له، فهلمّوا
الى البيعة، فينثال الناس فيبايعون، حتى اذا مضت
أيام أقبل فى جمع كثير الى منزل على عليه السلام
فطالبه بالخروج، فأبى، فدعا عمر بحطب و نار و قال:
والذي نفس عمر بيده ليخرجن أو لا حرقنه على ما فيه
الى ان قال:- و خرجت فاطمة بنت رسول الله صلى الله
عليه و آله اليهم، فوقفت على الباب ثم قالت:
لا عَهْدَ لي بِقَوْمٍ اَسْوَءَ مَحْضَرٍ
مِنْكُمْ، تَرَكْتُمْ رَسُولَ الّلهِ جِنازَةً
بَيْنَ اَيْدينا، وَ قَطَعْتُمْ اَمْرَكُمْ فيما
بَيْنَكُمْ، فَلَمْ تُؤَمَّرُونا وَ لَمْ تَرَوْا
لَنا حَقَّنا، كَأَنَّكُمْ لَمْ تَعْلَمُوا ما
قالَ يَوْمَ غَديرِ خُمٍّ .
وَاللَّهِ لَقَدْ عَقَدَ لَهُ يَوْمَئِذٍ
الْوَلاءَ، لِيَقْطَعَ مِنْكُمْ بِذلِكَ مِنْهَا
الَّرجاءَ، وَ لكِنَّكُمْ قَطَعْتُمُ الْاَسْبابَ
بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ نَبِيِّكُمْ، وَ اللَّهُ
حَسيبٌ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ فِى الٌدْنيا
وَالْاخِرَةِ.
(3) خطبه آن حضرت براى مردمى كه حق شوهرش را
غصب كردند
روايت شده: بعد از رحلت پيامبر و غصب شدن ولايت
وصى آن حضرت، عمر شمشير به كمر بسته و دور شهر
مدينه مى چرخيد و مى گفت: با ابوبكر بيعت شده است،
بشتابيد به بيعت كردن با او، مردم از هر طرف براى
بيعت مى آمدند، چند روز كه گذشت همراه با گروه
كثيرى به در خانه حضرت على عليه السلام آمده و
خواستار خروج ايشان از منزل شد، ايشان امتناع كرد،
عمر خواستار هيزم و آتش گرديد و گفت: سوگند به كسى
كه جان عمر در اختيار اوست يا خارج مى شود يا او
را با تمامى اهل خانه آتش مى زنم- تا آنجا كه
گويد:- و حضرت فاطمه عليهاالسلام بسوى ايشان آمده
و كنار درب خانه ايستاد و فرمود: ملتى را همانند
شما نمى شناسم كه اينگونه عهدشكن و بد برخورد
باشند، جنازه رسول خدا را در دست ما رها كرديد و
عهد و پيمانهاى ميان خود را بريده و فراموش
نموديد، و ما را به فرمانروائى نرسانده و حقّى را
براى ما قائل نيستيد، گويا از حادثه روز غديرخم
آگاهى نداريد. سوگند بخدا كه پيامبر در آن روز
ولايت حضرت على عليه السلام را مطرح كرد و از مردم
بيعت گرفت تا اميد شما فرصت طلبان را قطع نمايد،
ولى شما رشته هاى پيوند معنوى ميان خود و پيامبر
را پاره كرديد، اين را بدانيد كه خداوند در دنيا و
آخرت بين ما و شما داورى خواهد كرد. «سخنان آن
حضرت»
گزيده اى از گفتار آن حضرت
قولها في وصف اللَّه
اِبْتَدَعَ الْاَشْياءَ لا مِنْ شَيْ ءٍ كانَ
قَبْلَها، وَ اَنْشَأَها بِلاَ احْتِذاءِ
اَمْثِلَةٍ اِمْتَثَلَها، كَوَّنَها بِقُدْرَتِهِ،
وَ ذَرَأَها بِمَشِيَّتِهِ، مِنْ غَيْرِ حاجَةٍ
مِنْهُ اِلى تَكْوينِها، وَ لا فائِدَةٍ لَهُ في
تَصْويرِها، اِلاَّ تَثْبيتاً لِحِكْمَتِهِ، وَ
تَنْبيهاً عَلي طاعَتِهِ، وَ اِظْهاراً
لِقُدْرَتِهِ، وَ تَعَبُّداً لِبَرِيَّتِهِ، وَ
اِعْزازاً لِدَعْوَتِهِ.
(1) سخن آن حضرت در توصيف خداوند
موجودات را خلق نمود بدون آنكه از ماده اى
موجود شود، و آنان را بدون هيچ مشابهى پديد آورد،
با قدرتش آنها را خلق و با مشيتّش ايجاد نمود،
بدون آنكه در ايجاد آن و پديد آوردنشان نيازى
داشته، و در تصويرگرى آنها فائده اى برايش وجود
داشته باشد، جز تثبيت حكمتش و آگاهى بر طاعتش و
اظهار قدرت خود، و شناسائى راه عبوديّت، و گرامى
داشت دعوتش.
قولها في وصف القرآن
بِهِ تُنالُ حُجَجُ اللَّهِ المُنَوَّرَةُ، وَ
عَزائِمُهُ الْمُفَسَّرَةُ، وَ مَحارِمُهُ
الْمُحَذَّرَةُ، وَ بَيِّناتُهُ الْجالِيَةُ، وَ
بَراهينُهُ الْكافِيَةُ، وَ فَضائِلُهُ
الْمَنْدُوبَةُ، وَ رُخَصُهُ الْمَوْهُوبَةُ، وَ
شَرائِعُهُ الْمَكْتُوبَةُ.
(2) سخن آن حضرت در توصيف قرآن
با قرآن حجتّهاى فروزان الهى، و واجبات تفسير
شده، و محرّمات برحذر گردانده شده، و براهين روشن،
و دلائل كافى، و فضائل ارزشمند، و مجوزات بخشيده
شده، و قوانين نوشته شده روشن مى شود.
قولها في وصف القرآن
اِسْتَخْلَفَ عَلَيْكُمْ كِتابَ اللَّهِ
النَّاطِقَ، وَ الْقُرْانَ الصَّادِقَ، وَ
النُّورَ السَّاطِعَ، وَ الضِّياءَ اللاَّمِعَ،
بَيِّنَةً بَصائِرُهُ، مُنْكَشِفَةً سَرائِرُهُ،
مُنْجَلِيَةً ظَواهِرُهُ، مُغْتَبَطَةً بِهِ
اَشْياعُهُ، قائِداً اِلَى الرِّضْوانِ
اَتْباعَهُ، مُوَدٍّ اِلَى النَّجاةِ اسْتِماعُهُ.
(3) سخن آن حضرت در توصيف قرآن
نزد شما كتاب گوياى خدا، و قرآن راستگو، و نور
فروزان، و پرتو درخشنده را بر جاى نهاد، كه
براهينش روشن و رازهايش آشكار، و ظواهرش نمايان،
پيروانش مورد غبطه بوده، و آنانرا بسوى بهشت
رهنمون و شنيدن آن راه نجات است.
قولها في وصف القرآن
اُمُورُهُ ظاهِرَةٌ، وَ اَحْكامُهُ زاهِرَةٌ،
وَ اَعْلامُهُ باهِرَةٌ، وَ زَواجِرُهُ لائِحَةٌ،
وَ اَوامِرُهُ واضِحَةٌ.
(4) سخن آن حضرت در توصيف قرآن
امور آن نمايان، و احكامش شكوفا، و نشانه هايش
روشن، و محرمّاتش آشكار، و اوامرش هويدا است.
