مقدمه

در آيات و روايات اهلبيت اهميت فراوانى به مسئله دعا داده شده، ولى ممكن است قبول اين امر براى بعضى در ابتدا غير قابل قبول و سنگين باشد، شايد بگويند دعاكردن كار مشكلى نيست و همه مى تواند دعا كنند و يا قدم را از اين فراتر گذارند و بگويند دعا كار افراد بيچاره و ناتوان است و اهميتى ندارد ولى اشتباه از اينجا سرچمشه مى گيرد كه دعا را خالى و برهنه و عارى از شرائطش مى بيند در حالى كه اگر شرائط خاص دعا در نظر گرفته شود اين حقيقت به روشنى ثابت مى شود كه دعا و نيايش وسيله سريع و مؤثرى است براى خودسازى و پيوند نزديكى است ميان انسان و خدا و بين مخلوق و خالق و بين دلداده و دلدار.
يكى ازشرائط و اسباب و وسائل دعا شناخت كسى است كه انسان او را مى خواند.
يكى ديگر از شرائط دعا آماده كردن سرزمين دل و شستشوى قلب است.
يكى ديگر از شرائط دعا آماده كردن روح است براى تقاضاكردن از او.
چرا كه انسان وقتى مى خواهد نزد بزرگى رود بايد آمادگى ملاقات با او را پيدا كند.
يكى ديگر از شرائط دعا جلب و جذب كردن خوشنودى كسى است كه انسان از او تقاضائى دارد.
و اگر بدون جلب و خوشنودى باشد احتمال تاءثير بسيار ناچيزى دارد.
يكى ديگر از شرائط دعا مقدم داشتن خواسته ديگران بر خواسته خوداست است كه روايت داريم هركس درغياب برادرش براى او دعاكند، ملكى از آسمان اول ندا مى كند: براى تو يكصد هزار برابر مى باشد و ملكى ازآسمان دوم گويد: براى تو دويست هزار برابراست وملكى ازآسمان سوم گويد: براى توسيصد هزار برابراست تااينكه فرمود: ملكى از آسمان هفتم گويد: براى تو هفتصد هزار برابر، سپس خداوند متعال مى فرمايد: براى توهزاز هزاربرابر است و اين مرتبه اى است براى دعاكننده كه دعايش ازآسمان هفتم هم تجاوز مى كند يكى ديگرازشرائط دعافراستادن صلوات است چون محمد (صلى الله عليه و آله و سلم) وال او (عليه السلام) اولا حق به همه دارند و ثانيا بواسطه عظمت ايشان انسان صاحب عظمت و قدر و مقام و شأن مى شود.
يكى ديگر از آداب و شرائط دعا، دعاءدر اجتماع است كه نمى شود چهل نفر دعاكنند و دعاى ايشان مستجاب نشود.
بنابرين دعا و نيايش وسيله اى براى شناخت پروردگار و صفات جمال و جلال او و هم وسيله اى است براى توبه و بازگشت از گناه و پاك سازى روح و هم عاملى است براى انجام خوبيها و نيكيها، و هم سببى است براى فعاليت و تحرك و نشاط و كوشش بيشتر تا آخرين حد توان.
در روايت بسياردارى م كه:
دعااسلحه مؤمن است.
دعا: ستون دين است.
دعا: نور آسمانها و زمين است.
دعا: كليد پيروزى و كليد رستگارى است وبهترين دعا، دعائى است كه ازسينه پاك و قلب پرهيزكار برخيزد.
دعا: غمهارا زائل مى كند.
دعا: نعمت ها را فراوان مى كند.
دعا: حجاب ها را مى درد.
دعا: از قرائت قرآن افضل تر است.
دعا: انسان را از مركب غرور و كبر پياده مى كند.
دعا: نيت و خلوص و صفاى دل ايجاد مى كند.
دعا: به انسان اعتماد مى دهد.
گذشته از همه اينها اصولا در زندگى انسان حوادثى رخ مى دهد كه از نظر اسباب ظاهرى او را در يأس فرو مى برد، دعا مى تواند دريچه اى باشد به سوى اميد و پيروزى و وسيله مؤثرى براى مبارزه با يأس و نوميدى.
و اميدوارم انشاءالله دعاى پر صلابت و پر خير و بركت حضرت ولى عصر (ارواحنافداه) شامل حال همه شيعيان مظلوم جهان مخصوصاءمردم شهيد پرور ايران بويژه مقام معظم رهبرى حضرت آيت الله العظمى خامنه اى قرار بگيرد و روح پاك امام امت و شهداى عزيز مخصوصاء برادر عزيزم شهيد احمد مير خلف زاده با شهداى كربلا محشور گردد انشاءالله.
واز برادرانى چون جناب آقاى تقيان و حاج اصغر تجدد و جناب حجت الاسلام سيد على حر، كه در امر مالى بنده را تشويق نمودند تشكر مى كنم.
و السلام عليكم و رحمه الله و بركاته
قاسم ميرخلف زاده
16/8/76

اگر مى خواهى دعايت مستجاب شود...

حضرت امام صادق (عليه السلام) فرمود: عابدى از بنى اسرائيل سه سال پيوسته دعا مى كرد تا خداوند به او پسرى عنايت كند، ولى دعايش ‍ مستجاب نمى شد، روزى در ضمن مناجات عرض كرد:
يا رب ابعيد انا منك فلا تسمعنى ام قريب فلا تجيبنى
خدايا! آيا من از تو دورم كه سخنم را نمى شنوى يا تو نزديكى ولى جوابم را نمى دهى.
در خواب به او گفتند: مدت سه سال خداى را با زبانى كه به فحش و ناسزا عادت كرده و قلبى آلوده به ستم و نيت دروغى مى خوانى، اگر مى خواهى دعايت مستجاب شود فحش و ناسزا را رها كن و از خدا بترس، قلبت را از آلودگى پاك كن و نيت خود را نيز نيكو گردان.

اى عمر به بد تباه كردى		وى نامه خود سياه كردى
بيدار نمى شوى زغفلت		هشيار نمى شوى زسكرت
گوئى زخدا خبر ندارى		وز روز جزا خبر ندارى
بس عاصى و دل سياه گشتى		غرق بحر گناه گشتى
يك لحظه بفكر خويشتن آى		چشمى ز درون جانت بگشاى
بنگر نيكو كه در چه كارى		افتاده، پياده يا سوارى

اگر گردنش قطع شود از او نمى پذيرم

حضرت صادق (عليه السلام) فرموده: روزى حضرت موسى (عليه السلام) پيروان خود را موعظه مى كرد،يكى از شنوندگان چنان تحت تاءثير گفتار موسى (عليه السلام) قرار گرفت كه از جا حركت كرده پيراهن خود راچاك زد، خداوند به حضرت موسى وحى كرد به او بگو لا تشق قميصك و لكن اشرح لى عن قلبك نمى خواهد پيراهنت را چاك زنى، قلبت را برايم بشكاف و محبت ديگران را خارج نما.
حضرت صادق (عليه السلام) در پايان گفتار فرمودند: يك روز حضرت موسى به مردى از پيروان خود گذشت كه در حال سجده بود،از آنجا گذشت پس از انجام دادن كار خود برگشت، باز او را در حال سجده ديد؛ به آن مرد گفت: اگر حاجت تو به دست من بود برآورده ميكردم.
به موسى (عليه السلام) خطاب شد لو سجدينقطع عنقه ما قبلت حتى يتحؤ ل اكره الى ما احب اگر آنقدر سجده كند كه گردنش قطع شود نمى پذيرم، مگر اينكه قلب خود را پاك كند از آنچه من دوست دارم او نيز دوست بدارد و از آنچه بى ميلم نسبت به آن او هم بى ميل شود.

اين راه كه مى روى چه راه است		راه طاعت، ره گناه است
عمرى كردى تو در جهان زيست		اكنون بنگر كه حاصلت چيست
بگذشت بسى ز روزگارت		بنگر نيكو به كار و بارت
در راه خداى اى تو غافل		يك گام نرفته اى چه حاصل
در دام هوا اسير تاكى		صد جان بكن و ممير تاكى

دعاى مستجاب نزد خدا دارى

1- دعا بعد از نماز كه در روايتهاى متظافره ⁽¹⁾ از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) و ائمه (عليه السلام) رسيده است كه: هر كس يك نماز واجب بجا آورد يك دعاى مستجاب نزد خداوند دارد.
2- و از امام صادق (عليه السلام) است كه: هر كس نماز واجبى بجا آورد و تا نماز بعدى تعقيب خواند ميهمان خدا است و بر عهده خدا است كه ميهمانش را گرامى بدارد.
3- باز از امام صادق (عليه السلام) است كه پدرم در تفسير كلام حق تعالى فرمود كه: فاذا فرغت فانصب و الى ربك فارغب حضرت فرمود: وقتى كه سلام نماز را دادى و نماز را به پايان رساندى همانجا كه نشسته اى مشغول دعا براى كار دنيا و آخرتت بشو، و وقتى كه از دعا فارغ شدى مايل باش تال خدا آن را از تو بپذيرد.

زاندوه غمش خلاص گردان		محرم كنش از خواص گردان
از قيد تعلقش رها كن		او را به غم خود آشنا كن
توفيق عبادتش ببخشاى		و اسباب سعادتش ببخشاى
از گمراهى براهش آور		از مهلكه در پناهش آور
بيدار كنش از خواب غفلت		هشيار كن از شراب غفلت

بيا با هم دعا كنيم

حضرت عيسى (عليه السلام) كه بيابانگردى از كارهاى معمولى او بود، روزى تنهادر بيابان عبور ميكرد، باران شديد باريد، و او را غافلگير كرد، او به هر طرف مى دويد و مى نگريست پناهگاه نمى ديدكه به آنجا رود، در اين جست و گريز ناگهان چشمش به شخصى افتاد كه در مكانى مشغول نماز بود، به سوى او روان شد، وقتى به او رسيد، آنجا را محل امن يافت.
پس از آنكه آن شخص از نماز فارغ شد، عيسى (عليه السلام) بعد از احوال پرسى به او فرمود: بيا با هم دعا كنيم تا باران بايستد.
آن شخص گفت! ((اى مرد)) چگونه دعا كنيم، با اينكه چهل سال است در اينجا به عبادت مشغولم، تا خدا توبه مرا قبول كند، ولى هنوز معلوم نيست كه توبه ام قبول شده باشد، زيرا از خدا خواسته ام نشانه قبولى توبه ام اين باشد كه پيامبرى از پيامبرانش را به اينجا بفرستد.
عيسى (عليه السلام) به او فرمود ((من عيسى پيغمبرم)) بنابراين معلوم مى شود كه توبه تو قبول شده است.
تو چه گناهى كرده اى؟
او گفت: روزى تابستان بيرون آمدم، هوا بسيار گرم بود، گفتم: عجب روز گرمى است ((كه يك نوع شكايت به خدا است)).

يك ره نظرى به خسته اى كن		رحمى بدل شكسته اى كن
آن كو جز تو، كسى ندارد		غمخوارى و مونسى ندارد
محنت زده ايست، شرمسارى		خجلت زده ايست، زشتكارى
دل سوخته ايست، خسته جانى		تر كرده به ذكر تو زبانى
بر خاك فتاده خوار و زاريست		وز درگه تو اميدواريست
مگذار كه نا اميد گردد		بخشاى كه رو سفيد گردد
يا رب به علو وعزت تو		حق جبروت و هيبت تو
يا رب به فرشتگان منزل		يا رب به پيامبران مرسل

چنين دعا مكن

پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) از جائى عبور مى كرد ديد مسلمانى مشغول دعا است و چنين دعا مى كند: ((خدايا مرا از مردم بى نياز كن)) رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) به او فرمود: چنين دعا مكن، زيرا مردم بايد نسبت به همديگر، تعاون و همكارى داشته باشند و نياز همديگر را تاءمين كنند. بلكه چنين دعا كن:
خدايا از مردم شرور ((و بدكار بى نياز گردان))
او عرض كرد: ((مردم شرور و بد چه كسانى هستند؟))
پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود:
1- آنانكه وقتى چيزى را مى بخشند، منت مى گذارند.
2- و اگر چيزى نمى بخشند، عيب جو هستند.

دستى به درت دراز كرده		چشمى به اميد باز كرده
غير از تو كسى دگر ندارد		رو از تو به درگه كه آرد
گر تو گويى كه طاعتت كو		من هم گويم شفاعتت كو
گوئى كه تو در گنه فزودى		گويم كه تو هم غفور بودى
گوئى كه خطا تست بسيار		گويم كه تو كريم و غفار
مارا به تو اعتقادى اينست		اين ظن حسن مرا يقين است
يارب تو به ظن خود رسانم		از درگه خويشتن مرانم

تضرع يعنى دست ها را بلند كردن

از روايات فراوانى هم چنين به دست مى آيد كه دعا در حين نماز و پس از نماز بهترين تعقيبات است، حتى از قرآن و نافله بهتر است چرا كه از امام باقر (عليه السلام) روايت شده است: الدعا بعد الفريضه افضل من الصلوه تنفلا.
دعاى پس از نماز واجب بهتر و فضيلتش بيشتر از نماز نافله است.
وباز امام صادق (عليه السلام) فرمودند:
ان الدعاء فى الصلوه و الله افضل و اشد من القرآن.
بخدا قسم دعا در حين نماز فضيلتش بيشتر و بهتر از قرآن است.
امام باقر (عليه السلام) فرمودند: كه در آيه فمااستكانوالربهم و مايتضرعون.
فرمودند: الاستكانه هى الخضوع و التضرع، رفع اليدين.
فرمودند: استكانت عبارت از فروتنى و افتادگى است و تضرع هم دستهارا بلند كردن است.

هر چند كه مجرميم وزشتيم		يا تخم سعادتى نكشتيم
از رحمت تو اميدواريم		وزلطف تو چشم عفو داريم
بر درگه تو ستاده گانيم		دل بر كرمت نهاده گانيم
تو رحمانى و ما تبهكار		تو غفارى و ما گنهكار
گر نامه ما پر از گناه است		عفو و كرم تو عذر خواهست

درباره تو دعا كرديم

احمد بن خضيب گفت: در ايامى كه منشى مادر متوكل خليفه عباسى بودم خادمى نزدم آمد، كيسه اى كه دو هزار اشرفى داشت نزدم گذارد و گفت سيده مادر خليفه مى گويد اين پول را بين مستحقين تقسيم كن، چون اين وجه از پاكيزه ترين مالهاى من است، بنويس نام اشخاصى كه اين پول به آنها مى رسد.
احمد مى گويد: جستجو نمودم بين مستحقين آن شهر سيصد اشرفى تقسيم كردم هفتصد اشرفى نزد من باقى ماند، نصف شب صداى درب خانه بلند شد، پشت درب آمدم بايك سيد علوى كه همسايه ام بود روبرو شدم، علت آمدنش را پرسيدم، اظهار فقر كرد، يك اشرفى به او دادم، تشكر كرد و رفت.
همسرم سؤال كرد: اين كه نصف شب آمده بود كى بود؟ به او گفتم: مردى، و همسايه است و يك اشرفى به او دادم و رفت، همسرم با گريه زياد گفت از پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) حياء نكردى كه به او دادى و حال آنكه مى دانى مستحق است، برخيز آنچه از اشرفيهائى كه نزد تو باقى مانده به او بده، سخن آن زن اثرى فراوان در قلبم كرد.
بر خواستم دنبال آن سيد رفتم هفتصد اشرفى باقى مانده را به او دادم چون به خانه برگشتم پشيمان شدم كه اگر اين خبر به متوكل برسد از دشمنى كه نسبت به علوييون دارد مرا به قتل ميرساند با توكل به خدا در خانه نشستم، در اين فكر بودم كه صداى درب خانه بلند شد، غلامان مرا به حضور مادر بردند وى از پشت پرده گفت: اى احمد خدا به تو و همسرت جزاى خير دهد،اين ساعت پيغمبر اسلام تشريف آوردن و در حق ما دعا كردند فرمود از خدا به تو و زوجه احمد بن خضيب جزاى خير دهد.
مادر متوكل گفت: احمد! معنى كلام پيغمبر را نفهميدم، برايم نقل كن، قصه دادن اشرفيها را به سيد علوى گفتم و مادر متوكل گريه ميكرد، غلامش را فرستاد اشرفيهاى زياد و جامه هاى زيبا بوسيله من براى آن سيد علوى فرستاد، كيسه اى معادل صد هزار درهم بود به عنوان همسرم به من داد، من آمدم درب خانه آن سيد علوى از داخل خانه صداى او را شنيدم كه اى احمد آنچه با تو هست بده، گريان از خانه بيرون آمد، سبب پرسيدم، گفت: در مراجعت به خانه با زنم دو ركعت نماز خوانديم و در باره تو و زنت و مادر متوكل دعا كرديم خوابيديم، پس رسول خدا را به خواب ديدم كه آن حضرت از آمدن تو و آوردن اشرفيهاى ديگر را به من وعده دادند.

اى مونس هر وحيد فردى		آرام دل هر اهل دردى
فرياد رس نيازمندان		گيرنده دست مستمندان
وى راحت سينه هاى غمناك		بينايى ديده هاى غمناك
نامت آرام جان خسته		يادت جبر دل شكسته
درد تو دواى دردمندان		ذكر تو غذاى مستمندان
رحمى بنماى خستگان را		بنو از دل شكستگان را

راز و نياز مجهزترين اسلحه رزمندگان

در جنگ تحميلى ايران و عراق، يكى از رزمندگان سپاه جمهورى اسلامى مى گفت: خاطره پرشور و سوزى دارم و آن اينكه: شب جمعه بود، رزمندگان در مسجد تاريك بود، فقط خواننده دعا از نور شعله فانوسى كه در كنارش بود، استفاده مى كرد، در اين ميان برادر رزمنده اى كنار من نشسته بود و آن چنان زار، زار مى گريست و همراه دعاى عرفانى كميل، با خدا راز و نياز مى كرد، كه گويى عزيزترين افراد خود را از دست داده است، مقام عالى شهادت رابا اين گريه اش از خدا مى خواست.
اين چنين از دنيا و مادر و پدر و برادر و ماشين و زندگى و... برده بود و دل به خداداده بود، و اين گونه داراى روحيه عالى بود، كه از اين افراد در جبهه بسيارند، دعا و راز و نياز مجهزترين اسلحه رزمندگان است كه با اين حال به يارى حضرت مهدى (عليه السلام) مى شتابند، دعا و مناجات، هم چون چاشنى است كه خرج توپ را از درون لوله آن خارج مى سازد و چون صاعقه اى خرمن هستى دشمن خونخوار مى سوزاند.

تاچند چنين فسرده باشم		در قبر بدن چو مرده باشم
يا رب جان را توگرم گردان		سنگ دل را تو نرم گردان
در سينه ام آتشى بر افروز		زآن آتش كن شب مرا روز
آتش چه بود، محبت تو		آن شعله شوق خدمت تو
عشق تو دل مرا دهد سوز		مهر تو شب مراكند روز
عشقى خواهم كه برمتابم		گم گردم و خويش را نيابم
مستم گردان زباده خود		بنماى رهى به جاده خود
ز آن جام طهور بردلم		دل را به محبتت بياميز

گناه را ترك نما

يك نفر بى باك كه از نگاه كردن و لمس اجنبيه پرهيز نمى كرد تا جائى كه مردم استغفار و دعا ميكردند، زنى به پرده كعبه چسبيده دستهاى خود را به پرده گرفته بود اين مرد دستش را روى دست آن زن گذاشت، ناگهان دستها بهم چسبيد رسوائى ببار آورد بنا به آنچه مناقب نقل كرده است، نزد قاضى در مسجد بردند، قاضى گفت جز اينكه با كارد اين دو دست را از هم جدا كنيم. چاره اى نيست، همه حيران شدند.
اوقاتى بود كه حسين (عليه السلام) به مكه آمده و در اين هنگام به مسجد تشريف آوردند، اين دو نفر را خدمت ابى عبدالله (عليه السلام) آوردند حضرت اول عهد گرفت كه ديگر اين گناه را ترك نمايد، آنگاه حضرت دعا فرمود، دست مبارك را به ميان آورد و آن دو دست را جدا فرمود.

در كشور دل ما فرمان روا حسين است		آنكه گره گشايداز كار ما حسين است
محبوب حى سرمد، آرام جان احمد		در دانه على و خيرالنساءحسين

چهار هزار كبيره از او بيامرزيد

از رسول خدا (عليه السلام) روايت شده كه هر روز ده مرتبه اين دعا را بخواند حق تعالى چهار هزار گناه كبيره او را بيامرزد و اورا از سكرات مرگ و فشار قبر و صدهزار هول قيامت نجات دهد و از شر شيطان و لشكرهاى او محفوظ گردد و قرضش ادا شود و هم و غمش زايل گردد:
اعددت لكل هول لا اله الاالله براى هر هول و ترس كلمه لا اله الا الله آماده كرده ام.
و لكل رخاءالشكر لله براى هر آسانى و فراوانى كلمه شكرا لله را آماده كرده ام
و لكل اعجوبه سبحان الله براى هر شگفت آورى كلمه سبحان الله را آماده كرده ام.
و لكل ذنب استغفر الله براى هر گناهى كلمه استغفار را آماده كرده ام.
و لكل مصيبه انا لله وانااليه راجعون براى هر ناگوارى انالله را آماده كرده ام.
و لكل ضيق حسبى الله براى هر سختى كلمه حسبى الله را آماده كردم.
و لكل قضاء و قدر توكلت على الله براى قضا و قدر كلمه توكلت على الله را آماده كرده ام.
و لكل عدو اعتصمت بالله براى هر دشمنى اعتصمت بالله را آماده كرده ام.
ولكل طاعه و معصيه لا حول و لاقوه الا بالله العلى العظيم و براى هر طاعت و نا فرمانى كلمه لا حول ولا قوه... را آماده كردم.

اى دل بيا كه بخدا التجا كنيم		و اين درد خويش راز دراو دوا كنيم
اميد بگسليم زبيگانگان تمام		زين پس معامله با آشنا كنيم

نديدم مشغول تضرع و زارى باشند

مرحوم ملا زين العابدين سلماسى كه از ملازمين و خواص علامه بحر العلوم بود اظهار ميكرد كه: ((بحرالعلوم)) هر شب در كوچه هاى نجف گردش ‍ ميكرد و براى بينوايان، غذا ميبرد، اتفاقا، چند روزى درس را تعطيل كرد، طلاب مرا واسطه كردند كه علت اين امر را سؤ ال كنم، وقتى از ايشان خواستم درس را شروع بفرمايد و درباره سبب ترك تدريس سؤال كردم پاسخ دادند: درس نمى گويم - پس از چند روز دوباره ماجرا تكرار شد و من انگيزه ترك تدريس را سؤ ال كردم، علامه فرمود: در نيمه هاى شب هرگز نشنيدم كه اين طلاب با خداوند متعال مناجات كنند و به تضرع و زارى مشغول باشند، با اينكه من شبها در كوچه هاى نجف گردش مى كنم و اين گونه طلبه ها، سزاوار نيست كه آنها را آموزش دهم، وقتى طلاب از گفته علامه آگاه شدند همه مشغول تضرع و زارى شدند و شبها صداى گريه و مناجات آنان از هر سو بلند مى شد و ايشان مجداد تدريس را آغاز كردند.

بر خيز و كارهاى ديگر را تمام كن		كاين خوبها تمام نگردد مگر بگور
هر دم زعمر مايه انواع خوش دلى است		ارزان مده زدست دلا مايه سرور
هر لحظه زعمر تو گنج سعادتى است		تحصيل تو از آن بهر راه دور
تحصيل علم و معرفتى كن بهر نفس		تا رايتى ز پس و پيش تو زنور
بر بندگى ببند دل و دست و دل		باشد كه دست و پا نزنى در سؤال گور

ساعت نزول بلا فرا رسيد