بسم الله الرحمن الرحيم
لقد كان فى قصصهم عبرة لاولى الالباب ...
در سر گذشت آنها درس عبرتى براى صاحبان انديشه بود...⁽¹⁾
داستان زندگى انبيا و ائمه اطهار عليهم السلام و اولياى خدا براى هر نسلى قابل بازگو شدن است و مى تواند الگويى همگانى باشد.
اگر دوست داريم كه مسير بهشت و سعادت حقيقى را بيابيم بايد از زندگى و داستان اولياى خدا عبرت بگيريم .
مطالعه داستان سبب رشد و حركت انسان مى شود.
در جلد اول كتاب داستانهاى عارفانه ، داستانهاى آموزنده در قالب موضوعات مختلف گردآورى شده بود. اما در جلد دوم اين كتاب كه آن هم شامل داستاهاى آموزنده و تكان دهنده اى از آثار علامه حسن زاده آملى است بدون فصل بندى آمده كه هر يك از اين داستاها در خو درسهاى فراوانى دارند.
اميد كه با خواندن اين داستانها تغيير و تحولى در زندگى ما ايجاد شود.
** عباس عزيزى ** حوزه علميه قم تابستان ******81

1- دو امانت گرانقدر نبوى

آيه كريمه انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا بر پيامبر صلى اله عليه و آله در خانه ام سلمه ، نازل شده و سپس پيامبر صلى اله عليه و آله و فاطمه عليه السلام و حسن و حسين عليه السلام را فراخوانده و عبا را بر روى خود و آنان انداخته و فرموده است : هولاء اهل بيتى ، فاذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا .
در اين هنگام ام سلمه مى گويد: آيا من نيز با ايشان هستم ، اى رسول خدا؟!
پيامبر صلى اله عليه و آله مى فرمايد: تو بر مكان خودى و به سوى خير .
ابن اثير، از زيد بن ارقم نقل مى كند كه : رسول خدا صلى اله عليه و آله فرموده است : من دو چيز را در ميان شما باقى مى گذارم كه اگر بدان ها تمسك جوييد، هيچ گاه گمراه نشويد، يكى از آن دو، عظيم تر از ديگرى است ؛ كتاب خدا كه ريسمانى است از آسمان به زمين ؛ و ديگرى ، اهل بيت من است ، و (اين دو) از يكديگر جدا نشوند تا آن كه در حوض بر من وارد شوند، پس بنگريد كه پس از من با آنها چه مى كنيد! .
و همچنين در همان كتاب است كه البراء گفته است : رسول خدا صلى اله عليه و آله را ديدم كه حسن بن على را بر شانه خويش نهاده ، مى گفت :
خداوندا! من او را دوست دارم ؛ تو نيز او را دوست بدار!
و نيز رسول خدا صلى اله عليه و آله فرمود: حسين از من است و من از حسين ام ؛ خداوندا! كسى را كه حسين را دوست بدارد، دوست دار، حسين ، سبطى از اسباط است .
همچنين آمده است : رسول خدا صلى اله عليه و آله ، حسن و حسين و محسن را به اسامى پسران هارون ، يعنى شبر و شبير و مبشر، نامگذارى فرمود.
گويم : اين حديث ، اشاره اى است به فرمايش ديگر رسول خدا صلى اله عليه و آله كه به امير مومنان عليه السلام فرمود: تو نسبت به من چون هارونى براى موسى .
و شيعيان به تواتر، از رسول خدا صلى اله عليه و آله نقل كرده اند: اين پسرم (حسين عليه السلام ) امام است و پسر امام ، و او برادر امام و پدر هفت امام است ، كه نهمين آنها قائم شان است . ⁽²⁾⁽³⁾

2- كمال بهشت

مرحوم خواجه نصير الدين طوسى ، در كتاب آغاز و انجام ، حديثى از خاتم الانبياء صلى اله عليه و آله نقل مى كند كه : حضرت فرمود: شوق بهشت به سلمان ، بيش از شوق سلمان به بهشت است .
خواجه مى فرمايد: بهشت ، كمال اصحاب يمين است و مقربين كمال بهشت اند.

3- جايگاه منافقين

رسول خدا صلى اله عليه و آله با اصحاب خويش در مسجد نشسته بود، و صداى سقوط هولناكى شنيدند، پس از آن در هراس شدند. آن حضرت فرمود: آيا مى دانيد اين صدا از چيست ؟
گفتند: خدا و رسولش بهتر مى دانند. فرمود: سنگى هفتاد سال از بالاى جهنم افكنده شده اكنون به قعر آن رسيده است و از سقوط آن اين صدا پديد آمد، هنوز كلمات آن حضرت به پايان نرسيده بود كه فغان و فرياد بر مردن منافقى از منافقان مدينه بر آمد و عمر وى هفتاد سال بود. رسول خدا صلى اله عليه و آله فرمود: الله اكبر، صحابه فهميدند كه اين سنگ همان منافق بود، و او از زمانى كه خدايش خلق كرد به جهنم فرو مى رفت ، پس ‍ هنگام مردن در قعر جهنم قرار گرفت خداى تعالى فرمود: منافقان در درجه پايين دوزخند .
از حديث شريف معلوم مى شود كه جهنم باطن دنياست ، و در عيون قبلى بيان شد كه مراد از ورود بر آتش در قول حق تعالى و ان منكم الا واردها كان على ربك حتما مقضيا و مراد ورود بر دنياست ، و لذا وقتى از آن حضرت در شمول آيه نسبت به ايشان صلى اله عليه و آله مى پرسند، فرمود: جزناها و هى خامدة ما از آن در حال خاموشى عبور كرديم .
يعنى چنگال هاى دنيا در ما فرو نرفت و در دامش نيفتاديم ، و وابستگى هاى آن به دامن ما نچسبيد، و افتادن آن منافق در جهنم به اين معناست كه حالات وى ملكات رذيله شده ، و رسيدن به قعر جهنم صورت تمكن آنهاست . و علم صحابه به آن واقعه هولناك شگفت آور به تصرف رسول خدا صلى اله عليه و آله در گوش هاى آن ها بوده به گونه اى كه تمثل ملكات آن منافق را به صورت آن صداى هولناك شنيدند.
و اين اميدوار به رحمت پروردگارش را بارها شبيه اين تمثل روى آورد، از جمله اين كه مردى را به صورت كفتار ديد، معلوم گرديد كه وى رباخور است ، علاوه بر اين كه بسيارى از سلاك الى الله را ديده كه نظير اين كشف از احوال و ملكات اشخاص به صور خوش و يا زشت بر طبق آن ملكات به ايشان روى آورد، و برخى از اين سلاك ، اساتيدم و برخى از آنها از شاگردانم بودند، ذلكت فضل الله يوتيه من يشاء.⁽⁴⁾

4- داستان اصحاب كساء

مفسران در تفسير آيه مباهله از عايشه روايت كرده اند: رسول خدا صلى اله عليه و آله در حالى كه بر دوش مباركش عبايى موئين مشكين قرار داشت خارج شد، پس حسن عليه السلام آمد آن حضرت وى را به داخل كساء كرد، آنگاه حسين عليه السلام آمد، وى را داخل كساء كرد، آنگاه فاطمه و سپس على آمد، آن حضرت فرمود: خداوند اراده كرده ، ناپليدى را از اهل بيت پاك نمايد... ⁽⁵⁾

5- جلوه قرآن در روز قيامت

رسول الله صلى اله عليه و آله فرمود: قرآن را فرا بگيريد كه قرآن در روز قيامت نزد صاحبش ، يعنى كسى كه آن را ياد گرفته و بدان كار بسته ، در چهره جوانى نيكو روى رنگ برگشته مى آيد، پس بدو مى گويد: من بودم آن كه شبت را بيدار مى داشتم ، و روزهايت را تشنه مى داشتم ، و آب دهانت را خشك مى داشتم ، و اشكت را روان مى داشتم ، هر كجا باشى من با توام ، هر بازرگانى در پى بازرگانى خود است ، و من امروز براى تو در پى بازرگانى و سودا گرى ام . مژده درياب كه كرامتى از خداى عزوجل برايت خواهد بود. پس تاجى آورند و بر سرش نهند، و امان به دست راست او عطا شود و جاودانى در بهشت ها به دست چپ او، و به دو حله خلعت پوشانده شود؛ سپس بدو گفته شود: بخوان قرآن را و بالا برو؛ پس هر بار كه آيتى را قرائت كرد درجه اى بالا رود؛ و پدر و مادرش اگر مومن باشند به دو حله خلعت پوشانده شوند. پس از آن بدانان گويند: اين پاداش شماست كه به فرزند خود تعليم داده ايد. ⁽⁶⁾

6- دو لنگه كفش حنين

حنين ، موزه دوزى يعنى كفش دوزى از اهل حيره بوده است ، مردى اعرابى خواست از او موزه اى بخرد، در بهاى آن چند بار حرف در ميانشان رد و بدل شد، سر انجام اعرابى با آن همه چانه زدن موزه را نخريد و حنين سخت در غضب شد و بر سر آن شد كه اعرابى را نيز به خشم آورد. چون اعرابى رهسپار شد، حنين از سوى ديگر رفته يك لنگه كفش را بر سر راه وى انداخت ، و پيش رفته لنگه ديگر را نيز بر سر راه وى نهاد، و خود در كنارى كمين كرده بنشست . چون اعرابى به لنگه نخستين برخورد كرد، گفت : اين لنگه كفش چه قدر شبيه به كفش حنين است ، اگر آن لنگه ديگر با اين بود مى گرفتمش ، چون پيش رفت و به لنگه ديگر رسيد پشيمان شد كه لنگه پيشين را ترك گفته است ، از شتر فرود آمد و زانويش را ببست و براى گرفتن موزه اول برگشت ، حنين فرصت كرده شتر را با آن چه بر او بود ربود.
چون اعرابى به خانه خود بازگشت ، كسانش پرسيدند: از سفرت چه آورده اى ؟
گفت : دو لنگه موزه حنين را آورده ام . پس اين داستان مثل شده است براى هر كس كه از سفر خود نا اميد بازگردد. ⁽⁷⁾

7- اولين نماز آيات

روزى كه ابراهيم فرزند رسول خدا صلى اله عليه و آله وفات كرده بود سه سنت جارى شده است ، يكى اين كه آفتاب منكسف شد، مردم گفتند: چون فرزند رسول خدا وفات كرده است آفتاب منكسف شده است .
رسول خدا به منبر رفت و پس از حمد و ثناى الهى فرمود: اى مردم ! آفتاب و ماه دو آيت الهى اند كه به امر خداوند سير مى كنند و مطيع فرمان اويند، به ممات و حيات كسى منكسف نمى شوند. پس هر گاه انكساف ماه يا آفتاب روى داد نماز بخوانيد، سپس از منبر فرود آمد و با مردم صلات كسوف به جاى آورد

8- درود بر تو اى رسول خدا

حضرت على عليه السلام فرمود: با رسول خدا در مكه بوديم ، به بيرون مكه رفتيم ، هيچ سنگ و درختى با وى رو به رو نمى شد مگر اين كه مى گفت : درود بر تو اى رسول خدا!⁽⁸⁾ ***

9- محمد (ع ) در مرتبه رضا

آورده اند كه : جابر بن عبد الله انصارى كه يكى از اكابر صحابه بود در آخر به ضعف پيرى و عجز مبتلا شده بود. محمد بن على بن الحسين عليه السلام معروف به باقر به عيادت او رفت و او را از حال او سوال فرمود، گفت : در حالتى ام كه پيرى از جوانى و بيمارى از تندرستى مرگ از زندگانى دوست تر
دارم .
محمد گفت كه : من با وى چنانم كه اگر مرا پير دارد پيرى دوست تر دارم و اگر جوان دارد جوانى دوست تر دارم و اگر بيمار دارد بيمارى و اگر تندرست دارد تندرستى و اگر مرگ دهد مرگ و اگر زندگانى زندگانى را دوست تر مى دارم .
جابر چون اين سخن شنيد به روى محمد بوسه داد و گفت : صدق رسول الله صلى اله عليه و آله كه مرا گفت كه يكى از فرزندان مرا ببينى هم نام من و هو يبقر العلم بقرا كما يبقر الثور الارض و به اين سبب او را باقر علوم الاولين و الاخرين گفتند و از معرفت اين مراتب معلوم شود كه جابر در مرتبه اهل صبر بوده است و محمد در رتبه رضا. ⁽⁹⁾

10- باز شدن هشت در بهشت

شيخ بهايى (ره ) در كتاب نفيسش موسوم به اربعين حديثى از امام باقر عليه السلام نقل كرده كه شخصى به نام شيبه هذلى نزد پيغمبر صلى اله عليه و آله آمد و گفت : اى رسول خدا! من پير شده ام و سن من بالا رفته است و مرا توانايى به عمل نماز و روزه و حج و جهاد كه خود را به آنها عادت داده ام نمانده است ، پس اى رسول الله ! دستور سبك يادم ده تا خداى مرا از آن بهره رساند.
پيغمبر فرمود: گفتارت را دوباره بگو كن . شيبه سه بار سخنش را بازگو كرد.
رسول خدا گفت : در گرداگرد تو درخت و كلوخى نيست مگر اين كه از رحمت تو به گريه افتاد. چون نماز صبح را گزاردى ده بار بگو:
سبحان الله العظيم و بحمده و لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم .
كه البته خداى عزوجل ترا به گفتن آن از كورى و ديوانگى و بيمارى خوره و تنگدستى و نادارى و رنج پيرى نگاه مى دارد.
شيبه گفت : اى رسول خدا! اين از براى دنياى من است ، از براى آخرت چه بايد كرد؟
رسول خدا صلى اله عليه و آله فرمود: بعد از هر نماز مى گويى :
اللهم اهدنى من عندك ، و افض على من فضلك ، و انشر على من رحمتك و انزل على من بركاتك .
شيبه اين كلمات را بگرفت و برفت .
پس رسول الله فرمود: اگر بدين دستور عمل كند و به عمد آن را ترك نگويد درهاى هشتگانه بهشت به رويش گشوده شود از هر كدام كه خواهد داخل بهشت شود. ⁽¹⁰⁾

11- علت تاليف كتاب كمال الدين

در اول كمال الدين در سبب تاليف آن بيانى به تفصيل دارد كه اجمال آن اين است : پس از مراجعت از زيارت ثامن الائمه عليه السلام مدتى در نيشابور براى رفع حيرت مردم آن در غيبت و رفع شبهت آنان در امر قائم عليه السلام اقامت كردم . شبى از دورى اهل و ولد و اخوات و نعمت به جا گذاشته ام فكر مى كردم و در اثناى فكرت خوابم در ربود، در عالم خواب ديدم كه در مكه مكرمه ام و طواف بيت مى كنم و به حضور امام قائم تشرف يافتم ، آن جناب در عالم خواب به من فرمود:
چرا كتابى در غيبت تصنيف نمى كنى ؟ بايد اكنون كتابى در غيبت تصنيف كنى .
اين بگفت و برفت و من از خواب بيدار شدم و تا طلوع فجر به دعا و گريه و بى تابى به سر بردم و در صباح همان روز به تاليف اين كتاب آغاز كردم . ⁽¹¹⁾

12- شهادت درخت

شخصى نزد شريح ادعا كرد كه فلان زير فلان درخت پولى از من گرفته نمى دهد، طرف منكر واقعه شد. شريح به مدعى گفت : برو ده برگ از آن درخت بچين و بياور تا شهادت دهد، و مشغول مرافعات ديگر شد. بعد از مدتى روى به منكر كرده گفت : فلانى به پاى آن درخت رسيده ؟
گفت : نه ، حكم موافق مدعى داد؛ چون منكر گفته بود من چنين درختى نمى دانم ! ⁽¹²⁾

13- فرجام خطيبان بى عمل

از پيامبر اكرم صلى اله عليه و آله نقل است كه فرمود: همان طور كه زندگى مى كنيد مى ميريد و همان گونه كه مى خوابيد محشور مى شويد . و نيز مى فرمود: شب معراج مردمى را ديدم كه لبانشان بريده شد و دوباره به شكل اول باز مى گشت و دوباره بريده مى شد. جبرييل مرا گفت : اينان خطيبان امت تو هستند كه لبان شان بريده مى شود؛ چون به آنچه كه مى گويند عمل نمى كنند. ⁽¹³⁾

14- تواضع به استاد

وقتى جناب آقاى الهى قدس سره لطف فرمودند و تدريس حكمت منظومه را پذيرفتند، من به بسيارى از كسانى كه انتظار اين درس را مى كشيدند خبر دادم ، در هفته اول تعداد زيادى كه متجاوز از پنجاه نفر بودند در مجلس درس حاضر شدند ولى در هفته دوم فقط من ماندم و من .
از سخنان سامى شان در حق من بشارتى بود كه شبى بعد از درس به من داد، فرمود: تو در راه علم خير مى بينى .
تا اين بشارت را از او شنيدم آمين گفته پرسيدم : به چه دليل مرا بشارت به خير مى دهى ؟
فرمود: به دليل ادب و احترامى كه نسبت به اساتيدت به كار مى برى و تواضعى كه پيششان مى نمايى . ⁽¹⁴⁾

15- معجزه علوى

رواياتى كه درباره حضرت امام على عليه السلام وارد شده اين كه وى در يك شب و در يك وقت در چهل مجلس براى مهمانى حاضر مى شده است . ⁽¹⁵⁾

16- روح استغناء

مرحوم استاد آيت الله الهى قمشه اى در حالى كه يكى از افراد شاخص ‍ در علم و فرهنگ و ادب بودند مع ذلك زندگى ساده و بى آلايشى داشتند.
مرحوم استاد الهى قمشه اى با آنكه مى توانست زندگى مرفهى فراهم آورد ليكن همواره سعى داشت از ظواهر دنيوى چشم بپوشد.
يكى از شاگردانش در اين باره گفته است : به ظواهر دنيا بسيار بى علاقه بود مثلا علاقه اى نداشت در منزلش تلويزيون و يا راديو باشد تا مبادا وقت فرزندانش هدر رود. كلا يك روحيه بى نيازى و استغنا و دورى از تعلقات مادى در ايشان وجود داشت كه انسان هر وقت به منزلش وارد مى شد تمام تعلقات دنيوى را فراموش مى كرد. ⁽¹⁶⁾

17- مهربانى به مادر

زين العابدين ، نسبت به مادرش بسيار نيكو كار بود؛ به طورى كه به او گفتند: تو نسبت به مادر، از همه كس نيكوكارترى ، ولى نمى بينيم كه با او در يك ظرف غذا بخورى !
امام در جواب فرمود: چون ترسم كه دستم را به سوى چيزى برم كه مادرم قصد خوردن آن را داشته است و او را ناراحت كنم . ⁽¹⁷⁾

18- جان دين و سر دين

عالمى در جمعى گفته بود: من از خدا داراترم !
همه او را سرزنش كرده ، طردش نمودند، اما او محكم ايستاده بود و همين ادعا را تكرار مى كرد و بالاخره از او توضيح خواستند، گفت : خدا مرا دارد و من خدا را. آيا من دارتر از خدا نيستم !!
خوب اين يك شيرين كارى و يك شيرين زبانى لطيف است كه شايد ظاهرش ، موهم باشد.
نه آقا، عرفان بالله جان دين ، سر دين است ، گويند عالمى گربه اى داشت ، در اثر تكرار عبادت و نماز، هر موقع كه او به نماز مى ايستاد، گربه هم ركوع و سجود مى كرد، بعد گفتند: كرامت اين عابد همين است !توجه به اصل قضيه نكردند.
بايد دقت كرد، بايد تعليم ديد و درس خواند. بايد پيش استاد رفت . چه شده است كه ما در هر فن و حرفه اى ، پيش استاد مى رويم ، اما در معارف دين ، حاضر نيستيم پيش استاد هر فن و هر معرفت برويم و حقيقت را دريابيم .
باسوادها و درس خوانده ها، هيچ كدام مخالف عرفان اسلامى نيستند، از امام خمينى بگير تا ملاصدراها و بوعلى ها و... ⁽¹⁸⁾

19- شيرين تر از خود بهشت

در قصص العلماء، آمده است كه : يكى از علما در كنار مرقد حضرت ابا عبد الله عليه السلام در كربلا، به شخصى برخورد كرد كه تسبيحى به دست گرفته بود و مرتب و پشت سر هم مى گفت : اللهم العن ارسطو... اللهم العن افلاطون ، اللهم العن سقراط و...!!
اين عالم سوال كرد كه : چرا شما اينها را لعن مى كنيد؟
گفت : نمى دانى آقا، اينها قائل به وحدت واجب الوجود بوده اند!!
عالم فرمود: اين كه اعتقاد باطلى نيست ، بنده هم قائل به وحدت واجب الوجود هستم !
آن مرد پرسيد: اسمت چيست ؟
فرمود: ملا محراب !
بلافاصله شروع كرد: اللهم العن ملا محراب !!
خلاصه اين حرف ها افتاده است توى دهان بعضى از نا اهلان و همين ها جلوى معارف را گرفته اند و آنها را لوث كرده اند.
عارف حقيقى را فقط عند الله مى شود پيدا كرد و اين همان كلام امير المومنين عليه السلام است كه عارف فقط عند الله است ، نه در بهشت و نه در رضوان ، چون نظر عارف حقيقى ، مسلما بهشت آفرينم ، شيرين تر از خود بهشت است !⁽¹⁹⁾

20- فرجام مال قرض

اين را از سفرنامه رسول الله كه روايت معراجيه آن حضرت است به اختصار و اجمال نقل مى كنيم .
شخصى را ديدم كه پشته اى را مى خواهد به دوش بگيرد، نمى تواند. باز به اين سو و آن سو مى رود و چيزهايى فراهم مى كند، و بر روى پشته مى نهد، و باز مى خواهد آن را حمل كند قادر نيست ، و هكذا.
گفتم : اين چه كسى است ؟
گفت : كسى كه مال از مردم قرض گرفته ، هنوز آن را تاديه نكرده از ديگرى باز مالى قرض مى كند.

21- عيادت خدا

در روايت است كه : خداوند به حضرت موسى عليه السلام عتاب كرد كه من مدتى است مريضم ، چرا از من خبرى نمى گيرى ؟!!
و بعد روشن شد كه فلان مريض در فلان محله افتاده بوده است و كسى به دادش نرسيده است ، خداوند، به موسى خطاب و عتاب كرده كه چرا از من مريض خبرى نمى گيرى ! ⁽²⁰⁾

22- عاقبت زنان گنهكار

رسول خدا صلى اله عليه و آله فرمود:
شبى كه مرا به آسمان بردند، زنانى از امتم را در عذاب شديد ديدم . و زنى را ديدم كه سرش سر خوك و بدنش بدن الاغ بود و بر آن هزار هزار رنگ عذاب بود و زنى را به صورت سگ ديدم و آتش از دبر وى داخلى شده و از دهانش خارج مى گرديد. و فرشتگان با پتك هاى آتشين بر سر و بدنش ‍ مى كوبيدند، تا اين كه فرمود:
و اما آن زنى كه سرش سر خوك بود و بدنش بدن الاغ ، زنى سخن چين و دروغگو بود، و اما آن زنى كه بر صورت سگ بود و آتش داخل دبر وى مى شد و از دهانش بيرون مى رفت خواننده اى نوحه گر و حسود بود.⁽²¹⁾***

23- وقت را غنيمت دان

عزيزان من ! در شب هاى قدر وقتتان را مغتنم بشماريد، شما هنوز جوانيد. در مورد حضرت يحيى (على نبينا و آله و عليه السلام ) درايم كه و آتيناه الحكم صبيا حضرت يحيى عليه السلام هنوز صغير بود، كودكانى آمدند پيش او كه بيا برويم بازى .
گفت : ما براى بازى خلق نشده ايم ، دنياى ما دنياى بازى نيست ! الان خيلى بزرگسال ها مشغول بازى اند، سابقا يادم هست بچه ها قلعه بازى مى كردند و با هم جنگ و دعوا مى كردند، قلعه هاى يكديگر را تصرف مى نمودند و عاقبت هنگام غروب ، همه را رها كرده به خانه هاى خود مى رفتند، كلانسال هم ، اكنون مشغول قلعه بازى هستند و در آخر هم ، هيچ چيزى گيرشان نمى آيد. ⁽²²⁾

24- نهى از كتك بر صورت

رسول خدا صلى اله عليه و آله فرمود: چون كسى از شما كسى ديگر را مى زند، به صورتش نزند، و او را نگويد خداوند صورتت را زشت گرداند؛ زير خداى تعالى آدم را بدان صورت خلق فرمود. ^{(23) (24)}

25- مدح زبان فارسى

زبان فارسى ؛ زبان درى فصيح ، زبان اصيل و زنده است . در بعضى از روايات هم آمده است كه : زبان اهل بهشت زبان عربى مبين يا زبان فارسى درى است .
و در شب معراج خداى سبحان به پيامبر گفت : چه كنم با مشتى خاك مگر بيامرزم . و حافظ بدان نظر دارد كه گفت : بعضى از روايات البته نقل شده است كه :
گر مطرب حريفان آن پارسى بخواند در وجد و حالت آرد پيران پارسا را
اشاره دارد به حديثى كه اهل معنا مى دانند، كه اشاره به چه حديثى دارد. در هر صورت فارسى ، زبانى است ، كامل ، رسا و مفيد. ⁽²⁵⁾

26- علم به عاقبت

از پيامبر اكرم صلى اله عليه و آله روايت است كه فرمود:
هيچ يك از شما نميرد، جز آن كه به عاقبت خويش علم بيابد و جايگاه خويش را در بهشت يا دوزخ ببيند. ⁽²⁶⁾

27- تو خود حديث مفصل بخوان