داستانها و پندها جلد پنجم

محمد محمدى اشتهاردى

- پى‏نوشت‏ها -


1- نهج الفصاحة حديث 90.
2- ...و ما اخذ الله على العلماء ان يقاروا على كظة ظالم و لا سغب مظلوم . (نهج البلاغه خطبه 3)
3- عهدنامه مالك اشتر - نهج البلاغه نامه 53.
4- سوره جمعه آيه 2... و يزكيهم و يعلمهم الكتاب و الحكمة . پيامبر فرمود: بعث لا تمم مكارم الاخلاق : (من بخاطر تكميل اخلاق ، مبعوث شدم ).
5- در آيه 156 سوره اعراف در مورد اعراف در مورد هدف پيامبر اسلام (ص ) مى خوانيم .. و يضع عنهم اصرهم و الاغلال التى كانت عليهم و در سوره ابراهيم آيه 6 كه درباره هدف موسى (ع ) آمده همين هدف آزادسازى از چنگال طاغوتيان ذكر شده است .
6- و لقد ارسلنا رسلنا بالبينات و انزلنا معهم الكتاب و الميزان ليقوم الناس ‍ بالقسط (حديد-25).
7- البته ميانه روى در اينجا غير از صحيح بين افراط و تفريط است .
8- تفسير ابوالفتوح رازى ج 9 ص 324.
9- مجمع البيان ج 9 ص 88 - براى اينكه بيشتر به ساده زيستى پيامبر(ص ) و على (ع ) آشنا شويم به نهج البلاغه خطبه 160 مراجعه شود.
10- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج 2 ذيل خطبه 31.
11- اثباة الهداة ج 7 ص 150.
12- اثباة الهداة ج 7 ص 150.
13- بحار ط جديد ج 41 ص 136.
14- اقتباس از كتاب (قصص توجيهيه ) ص 43.
15- اقتباس از كتاب (قصص توجيهيه ) ص 43.
16- بحار ط جديد ج 41 ص 136.
17- در قرآن سه بار واژه (زقوم ) آمده است 1 - در سوره صافات آيه 62 - 2 - در سوره دخان آيه 43 - 3 - واقعه آيه 52.
18- تفسير قرطبى ج 8 ص 5529 ذيل آيه 62 صافات .
19- مدرك قبل ج 9 ص 5970 ذيل آيه 43-46 سوره دخان .
20- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج 2 ص 94.
21- سيره ابن هشام ج 1 ص 416.
22- مناقب ج 1 ص 71.
23- صحيح بخارى ج 5 ص 8 (نقل از فاطمه زهرا باشخصيت ترين بانوى جهان ).
24- اثباة الهداة ج 7 ص 482.
25- اثباة الهداة ج 7 ص 482.
26- اقتباس از سفينة البحار ج 2 ص 162.
27- پندهائى از رفتار علماى اسلام ص 8.
28- آيت الله سيد ابوالقاسم كاشانى از مردان مجاهد و دلاورى است كه دلاوريهاى او در زمان رضاخان پهلوى ، فراموش نمى شود، و نقش او در ملى كردن صنعت نفت ، و مبارزات او با دولتهاى استعمارى معروف است .
29- مدرك قبل ص 24.
30- تلخيص از سفينة البحار ج 1 ص 325 و ج 2 ص 41 - ريحانة الادب ج 5 ص ‍ 146 - مقدمه شرح اصول كافى ملا صالح مازندرانى (از شعرانى ) ص 5 - و كتاب مع علماء النجف الاشرف محمد جواد مغنيه ص 77.
31- اثباة الهداة ج 7 ص 101 - در اينجا اين سؤ ال پيش مى آيد كه : با كشته شدن شيطان ، ديگر آزادى اراده نيست و بشر همچون فرشتگان مجبور به اطاعت خواهد شد.
در پاسخ اين سؤ ال بعضى گفته اند: منظور از كشته شدن شيطان اين است كه : هنگام ظهور امام زمان (ع ) ديگر حناى شيطان رنگ ندارد، او و بچه هايش در برابر امام زمان و ياران مخلصش ، همچون شب پره هائى در برابر تابش خورشيد عالمتابند، در اين صورت ، حقيقتا مرگ شيطان فرا رسيده است .
32- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج 3 ص 316 - اسنى المطالب ص 15 - طلبة الطالب ص 43.
33- او عابدى بنام (ماريا) فرزند (اوس ) بود كه عمرى طولانى داشت .
34- بحار ط قديم ج 5 ص 133 به نقل از امام باقر(ع ).
35- ناسخ التواريخ حضرت على (ع ) ج 5 ص 57.
36- مناقب ابن شهر آشوب ج 3 ص 320.
37- فصلت آيه 13.
38- تقريب القرآن الى الاذهان جزء 39 ص 133 (بايد توجه داشت كه بيشتر آيات سوره (مدثر) در اين مورد است ).
39- تفسير نور الثقلين ج 5 ص 409.
40- اقتباس با تلخيص از كتاب داستانهاى شگفت (شهيد آيت الله دستغيب ) ص 139 و 149 به نقل از افراد موثق و مورد اطمينان .
41- اقتباس از بحار ط جديد ج 20 ص 208.
42- اقتباس از كتاب عشريه چهار سوقى ص 208.
43- سوره اعلى آيه 1.
44- تفسيره نورالثّقلين ج 5 ص 554.
45- اقتباس از ناسخ التواريخ خضرت على (ع ) جديد ج 2 ص 362.
46- بحار ط قديم ج 13 ص 223 ارشاد مفيد ص 393.
47- تفسير صافى ذيل آيه 56 نساء به نقل از احتجاج طبرسى .
48- مجمع البيان ج 9 ص 93.
49- اصول كافى ج 1 ص 304.
50- تفسير نورالثّقلين ج 5 ص 382.
51- مدرك قبل ص 288.
52- پوشاندن صورت بحاطر آن بود كه نشاسند او پسر على (ع ) است تا مبدا دستجمعى به او حمله كنند!
53- ناسخ التواريخ حضرت على (ع ) (بخش جنگ صفين ).
54- علل الشرايع ص 70.
55- آيت الله العظمى سيد محمد كاظم يزدى مؤ لف (عروة الوثقى ) از مراجع بزرگ زمان خود بود، وى بسال 1337 ه‍ق در نجف اشرف درگذشت .
56- اقتباس از كتاب پندهائى از رفتار علماى اسلام ص 14.
57- حكايات صحابه تاءليف زكريا.
58- گنجينه دانشمندان ج 1 ص 304.
59- تلخيص از كتاب عشريه چهار سوقى ص 159 - اين داستان را مرحوم سيد مرتضى علم الهدى به قصيده درآورده و اين قصيده در آخر كتاب حيوان سبزوارى مذكور است .
60- كتاب عشريه چهار سوقى ص 98.
61- البداية و النهاية ج 10 ص 219.
62- منتخب التواريخ ص 482.
63- ناسخ ‌التواريخ حضرت على ط جديد ج 1 ص 150.
64- عين الحياة علامه مجلسى .
65- سفنية البحار ج 2 ص 7 - براى اينكه بيشتر درس صبر و استقامت در برابر حوادث بياموزيم به حديث زير توجه كنيد:
حضرت ايوب پيامبر(ع ) به انواع مصائب و بلاها، گرفتار شد، روزى همسرش به او گفت : از خدا بخواه تا تو را شفا دهد، در پاسخ فرمود: (واى بر تو ما هفتاد سال در نعمت بوديم ، پس آماده باش كه در نقمت (و بلاها) نيز به اندازه هفتاد سال صبر كنيم !)، بعد از اين گفتگو چندان نكشيد كه ايوب شفا يافت و خداوند همه نعمتها را به او بازگرداند (سفينة البحار ج 2 ص 45).
66- تفسير مراقى ج 25 ص 27 ذيل آيه 23 جاثيه .
67- آل عمران - 191.
68- توضيح اينكه : شايد راز اينكه پاداش تفكر درباره مرگ و روز قيامت و وحشت دوزخ ، بيشتر از تفكر درباره اسرار آفرينش است ، اين باشد كه بزرگترين مانع و عامل انكار خدا، غرور است ، تفكر درباره مرگ و دوزخ ، موجب شكستن سدّ غرور شده ، وقتى اين مانع (غرور) از سر راه برداشته شد، انسان بهتر و صافتر مى تواند خدا را بشناسد و به راه خدا برود.
69- تفسير روح البيان برسوى ج 8 ص 440 (ذيل آيه 13 جاثيه ).
70- تفسير ابوالفتوح رازى ذيل آيات 190 - 194 سوره آل عمران - توضيح اينكه اين آيات در باره توحيد و معاد و ياد خدا و دعا براى نجات ، و توجه به خدا است (شرح بييشتر در تفسير نمونه ج 3 ص 213.
71- تفسير ابوالفتوح رازى ذيل آيات 190 - 194 سوره آل عمران - توضيح اينكه اين آيات در باره توحيد و معاد و ياد خدا و دعا براى نجات ، و توجه به خدا است (شرح بييشتر در تفسير نمونه ج 3 ص 213.
72- عبقريه الامام على (ع ) ص 46 (به نقل از على بن ابيطالب پيشواى مسلمين .)
73- سفينه البحار ج 2 ص 458.
74- صد كلمه قصار تاءليف شيخ عباس قمى (ره ).
75- آيه 152 و 153 سوره بقره .
76- مدرك قبل .
77- سيريه حلبيه ج 1 ص 139 - ابوطالب مؤ من قريش ص 126.
78- زيرا در اين جنگ جمعيتهاى گوناگون كفر، از جمله يهوديان ، اطراف مدينه دست به دست هم داده بودند كه اسلام و مسلمين را سركوب كنند.
79- اقتباس با تلخيص از سيره ابن هشام ج 3 ص 240 - تفسير نمونه ج 17 ص ‍ 261.
80- اقتباس از كتاب محمد پيامبرى است كه از نو بايد شناخت ص 383.
- در اينجا اين توضيح لازمست كه پيامبر(ص ) پيشنهاد اول آنها را نپذيرفت ، شايد به خاطر آنكه ، اگر گناه ادامه يابد، موفقيت براى قبول اسلام نيست چنانكه شاعر گويد:
تا نفس مبرى ز نواهى نشود
دل آينه نور الهى نشود
81- بحار ط قديم ج 6 - سيره ابن هشام ج 3 ص 352.
82- تاريخ حبيب السير ج 2 ص 201.
83- كشكول بيان الحق ص 58.
84- بحار ط قديم ج 6 ص 735.
85- اعيان الشيعه ج 14 ص 152.
86- اصحاب محمد ص 57.
87- اصحاب محمد ص 57.
88- روضه كافى ط جديد ج 1 ص 340.
89- تفسير نور الثقلين ج 5 ص 89 - مجمع البيان ج 9 ص 136.
90- اقتباس از لئالى الاخبار.
91- اقتباس از داستان باستان ص 13.
92- تنقيح المقال و سفينه البحار و الغدير ج 9 (شرح حال عمرو بن حمق ).
93- بحار ط جديد ج 44 ص 189.
94- اصول كافى ج 1 ص 128.
95- بحار ط قديم ج 5 ص 111.
96- بزم ايران ص 26.
97- بحار جديد ج 42 ص 14.
98- مجمع البيان ذيل آيه 47 سوره زمر.
99- تفسير قرطبى ج 9 ص 6009 - ذيل آيه 11 سوره احقاف .
100- اقتباس از رياحين الشريعه ج 3 ص 210 - تذكره الشهذاء ص 157.
101- از سخنان على (ع ) است : حق الولد على الوالد: ان يحسن اسمه و يحسن ادبه و يعلمه القرآن : حق فرزند بر پدر (سه چيز است )
1- آنكه براى او نام نيك انتخاب كند 2- او را خوب تربيت كند 3- به او قرآن بياموزد (نهج البلاغه حكمت 399).
102- شرح نهج البلاغه ( آشتيانى - امامى ) ج 3 555.
103- تفسير جامع ج 1 ص 419.
104- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج 6 صفحه 328 به بعد.
105- نهج البلاغه حكمت 333.
106- بحار ط قديم ج 5- سفينه البحارج 1 ص 74- براى علت انتساب ابراهيم به مقام خليلى ، علل ديگرى نيز در روايات ذكر شده است .
107- بزم ايران ص 21.
108- بحار ط جديد ج 44 ص 190
109- سفينه البحارج 1 ص 678.
110- تهذيب الاحكام ط جديد ج 2 ص 266.
111- سفينة البحار ج 1 ص 506 - كشكول شيخ بهائى ص 633.
112- سفينة البحار ج 1 ص 506 - كشكول شيخ بهائى ص 633.
113- تفسير نورالثقلين ج 1 ص 290 - تفسير درّالمنثور ذيل آيه فوق .
114- مجمع البيان ج 2 ص 380.
115- اقتباس و تلخيص از: روضه كافى (حديث ابى عبدالله (ع ) مع المنصور فى موكبه ).
116- تفسير صافى ج 1 ص 251.
117- تاريخ طبرى ج 9 ص 320.
118- الكنى و الالقاب ج 2 ص 7.
119- سفينة البحار ج 1 ص 467.
120- بحار ط جديد ج 45 ص 46.
121- تفسير منهج الصادقين (ذيل آيه 7 و 8 سوره زلزال ).
122- القران يواكب الدهر ج 3 ص 190.
123- بحار ط قديم ج 6 ص 500.
124- نرهة المجالس شيخ عبدالرحمن صفوى .
125- استعياب ج 2 ص 505.
126- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج 2 ص 183.
127- اقتباس از رياحين الشريعه ج 3 ص 54.
128- بحار ط قديم ج 6 ص 474-475 - اسد الغابة ج 4 ص 149.
129- شرح نهج ابن ابى الحديد ج 2 ص 271.