پندهای پیامبر اکرم (ص) به ابوذر غفاری

خيرالله سليم زاده‏

- پى‏نوشت‏ها -


(1) - ظاهراً اشاره به آيه 40 سوره هود، و اهلك الّا من... و آيه 119 و 120 سوره شعراء ...ثم اغرقنا...
(2) - ظاهراً اشاره است به آيه 58 و 59 سوره بقره... و و قولوا حطة و آيه 161 و 162 سوره اعراف ...و قولوا حطة...
(3) - اين شماره در مكارم الاخلاق و بحارالانوار نيست ولى در امالى و در مجموعه ورام با مختصر اختلافى موجود مى‏باشد.
(4) - اشاره است به آيه شريفه 71 و 72 سوره مريم: (و ان منكم... ثم تنجى...)
(5) - سوره اسراء، آيه 107 - 109.
(6) - در مكارم الاخلاق و بحار (ثم اعرضها) آمده است.
(7) - فراهم ساختن اسباب و وسايل آسايش خانواده خود و ساير مردم با ايمان در اطاعت خداى متعال از جمله اعمال خداپسند است كه مى‏توان با آن تحصيل رضاى الهى نمود.
(8) - احتمالاً أثبت نيز مى‏باشد.
(9) - اشاره به آيه 20 از سوره (شورى) مى‏باشد. من كان يريد حرث الاخرة... .
(10) - مرحوم علامه مجلسى در اين كلام فرموده است: كه مراد از همه مردم در اينجا غالب مرد است يا مراد از (ناس) در (ترى الناس) مردم اهل دنيا است.
(11) - سوره آل عمران، آيه 200 يا ايها الذين آمنوا اصبروا و صابروا... اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد (در برابر مشكلات و هوسها) صبر و استقامت كنيد و در برابر دشمنان پايدار باشيد و از مرزهاى خود مراقبت كنيد و از (معصيت و عذاب) خدا بپرهيزيد شايد رستگار شويد.
(12) - لفظ (بحلالى) فقط در مجموعه ورام است و احتمالاً غلط مى‏باشد.
(13) - سوره طلاق آيه 2 و 3.
(14) - مرحوم علامه مجلسى براى اجتناب از مجلس عشيره چند معنى كرده معنى اول كه به نظر مى‏رسد مناسب‏تر باشد چنين است: (اجتناب كن از مجلسى كه خويشان با يكديگر مى‏نشينند و بد مردم را مى‏گويند).
(15) - عرضه داشتن اعمال به درگاه الهى با احاطه علم خدا بر تمام موجودات مناقاتى ندارد.
(16) - كلمه (فوق) كه در بعض كتابها هست احتمالاً زيادى باشد.
(17) - اين دستور به اقتضاى زمان پيغمبر و براى آن است كه در آن زمان به آن گونه كارها شكسته نفس حاصل مى‏شد. و كبر و تكبر شكسته مى‏شد ولى در اين زمان بعضى آنها ميسر نيست.
(18) - ظاهراً مراد هنگامى است كه برادر مسلمان برهنه باشد او نيز توانايى آن را نداشته باشد كه براى وى لباس خريدارى كند در اين صورت خوبست كه يكى از لباسهاى خود را به تن او بپوشاند.
(19) - بديهى است كه در شرع مقدس اسلام لباس زيبا پوشيدن مباح است و زينت نيز تحريم نشده در قرآن كريم مى‏فرمايد: قل من حرم زينة الله النبى اخرج لعباده بگو اى پيغمبر زينتهائى كه خدا براى بندگان خود فراهم ساخته تحريم نشده است. بلكه آنچه مذموم است و در اين حديث نيز پيامبر گرامى اسلام از آن نكوهش نموده آن است كه انسان لباسهاى فاخر بپوشد تا خود را بر ديگران برترى دهد و مردم را به حسرت وادارد.