و شكى نيست كه همه اين امور، مذموم است و قبيح، و در شريعت غرا، حرام صريح‏اند.و موجب «حبط‏» ⁽⁴⁾ اعمال و مولد خسران مآل‏اند.و «مليين‏» ⁽⁵⁾ و حكماء ومتشرعه و ساير عقلاء بر خباثت آنها متفق، و عقل و شرع بر حرمت آنهادو شاهد صادق.

اما ضرب: كه عبارت است از: زدن با دست، يا چوب، يا آلتى ديگر.پس بدون‏جهت‏شرعيه، در حرمت آن شكى نيست.و هيچ طايفه از طوايف بنى آدم، و هيچ فرقه‏از فرق عالم، بى‏جهت و سبب شرعى تجويز زدن كسى را نكرده‏اند.و در اخبار و آثار،نهى صريح از آن شده و وارد شده است كه:

«هر كه مردى را تازيانه زند حق - تعالى - او را تازيانه‏اى از آتش خواهد زد» . ⁽⁶⁾

و اما فحش و دشنام و هرزه زبانى و بدگوئى: منشاء همه اينها خباثت نفس و دنائت‏طبع است.و هر كه زبان او به اينها دراز، البته خبيث النفس و از جمله اراذل و اوباش،معدود است.بلكه از بعضى اخبار مستفاد مى‏شود كه: رذل مخصوص شخصى است كه‏مضايقه نداشته باشد از اينكه هر چه بگويد و هر چه به او بگويند.

و حضرت پيغمبر - صلى الله عليه و آله - فرمودند كه: «مؤمن نيست كسى كه طعنه زن‏و لعن كن و فحش گوى و هرزه زبان است‏» . ⁽⁷⁾

و نيز فرمودند كه: «بهشت‏حرام است‏بر هر فحش دهنده‏» . ⁽⁸⁾

و در روايت ديگر از آن سرور مروى است كه: «هرزه‏گوئى و پرده‏درى از شعبه‏هاى‏نفاق است‏» . ⁽⁹⁾

و نيز از آن حضرت منقول است كه: «چهار نفرند كه اهل دوزخ از آنها متاذى‏اند:

يكى از آنها مردى خواهد بود كه پيوسته چرك از دهان او جارى خواهد بود، و آن‏كسى است كه در دنيا فحش گوى بوده‏» . ⁽¹⁰⁾

و نيز از آن جناب مروى است كه: «بهشت‏حرام است‏بر هر فحاش هرزه‏گوى كم‏حيائى كه باك نداشته باشد از اينكه هر چه بگويد و از هر چه از براى او بگويند.وچنين شخصى را اگر تفتيش و تفحص كنى و به حقيقت امر او بر خورى يا ولد الزنا است،يا نطفه پدرش با نطفه شيطان ممزوج شده، و اين شخص به وجود آمده...» . ⁽¹¹⁾

(يعنى در وقت معاشرت و مجامعت پدرش، شيطان نيز در جماع با او شريك شده) .

و در حديثى ديگر است كه هر گاه ببينى مردى را كه مضايقه ندارد از اينكه هر چه‏بگويد و هر چه در حق او بگويند، بدانيد كه او ولد الزنا است، يا به شراكت‏شيطان هم‏رسيده‏» . ⁽¹²⁾

و نيز از آن جناب مروى است كه:

«از جمله بدان و اشرار بندگان خدا كسى است كه: مردم به جهت فحش گفتن او از همنشينى او كراهت داشته باشند» . ⁽¹³⁾

و مروى است از آن حضرت كه:

«دشنام دادن به مؤمن، فسق است.و كشتن او كفراست.و غيبت او معصيت است.و حرمت مال او مثل حرمت‏خون اوست‏» . ⁽¹⁴⁾

و فرمود كه:

«بدترين مردم نزد خدا - در روز قيامت - كسانى هستند كه مردم آنها را اكرام و احترام كنند از بيم شر ايشان‏» . ⁽¹⁵⁾

و حضرت امام جعفر صادق - عليه السلام - فرمودند كه:

«از جمله علامات شراكت‏شيطان در نطفه آدمى، - كه هيچ تشكيكى در آن نيست - اين است كه: آدمى فحاش باشد و باكى نداشته باشد از آنچه بگويد و از آنچه به او بگويند» . ⁽¹⁶⁾

و نيز آن حضرت فرمودند كه:

«هر كه مردم از زبان او بترسند، او در آتش خواهدبود» . ⁽¹⁷⁾

«و دشمن‏ترين مخلوقات خدا در نزد خدا بنده‏اى است كه مردم از زبان او حذر نمايند» .

و از حضرت كاظم - عليه السلام - پرسيدند از حال دو نفر كه يكديگر را دشنام مى‏دادند فرمودند كه: «هر كدام ابتداى به دشنام كرده‏اند ظالم‏ترند و گناه هر دو بر اوست، مادامى كه آن ديگرى تعدى و زياده‏روى به او نكند» . ⁽¹⁸⁾

و مخفى نماند كه حقيقت فحش، عبارت است از: اظهار كردن امور قبيحه به الفاظ صريحه.و بيشتر اوقات در الفاظ مجامعت و آلات جماع و آنچه از اين قبيل است‏يافت مى‏شود.و ارباب فساد و بى‏شرمان را عبارات فاحشه چند است كه ذكر مى‏كنند آنها را، و اهل شرافت و صاحبان نفوس طيبه متعرض آنها نمى‏شوند.بلكه اگر هم ذكر آنها ضرورى شود به كنايه و رمز بيان مى‏نمايند.

و بعضى گفته‏اند كه: خداوند عالم به خاطر حيا، كنايه فرمود از جماع، به لمس و مس و دخول و مباشرت، و عبارات قبيحه آنها را ذكر نفرمود. ⁽¹⁹⁾

و اين مخصوص به وقاع و جماع نيست، بلكه از قضاء حاجت - از بول و غايط - هم به كنايه و رمز گفتن اولى است از الفاظ صريحه ركيكه.

پس ارباب حيا بايد عبارات صريحه آنها را به زبان نياورند.و همچنين امثال اينها ازآنچه در عرف مستهجن و ركيك و مذموم و قبيح باشد.

پس چنانچه بخواهد از زبان زن خود يا زن ديگرى سخنى نقل كند نگويد: زن من،يا زن تو چنين گفت.بلكه بگويد: پرده نشينان خانه من، يا خانه تو يا مادر اطفال چنين‏گفت، يا در خانه چنين گفتند.بلكه از ذكر نام زن در امثال اين زمان كه عرفا قبيح شده‏احتراز كند و ملاحظه نكند كه اسماء زنان پيغمبر - صلى الله عليه و آله - و ائمه - عليهم‏السلام - مذكور مى‏شده، زيرا كه: در زمان سابق اين مستهجن نبود و به جهت طريقه‏سابق، حال هم قبحى در ذكر نام ايشان نيست.چون در همه از منه ذكر كرده‏اند و دركتب نوشته‏اند.

و همچنين كسى را علتى در بدن باشد كه از اظهار آن شرم كند اگر ذكر آن ضرورى‏شود تصريح نكند بلكه به كنايه بگويد، مثلا اگر كسى «مبروص‏» ⁽²⁰⁾ است‏يا «اقرع‏» ⁽²¹⁾ باشدو خواهد از سبب آن يا وقت آن از او سئوال كند نگويد: تو در چه وقت پيس شدى؟ ياسر تو به چه سبب كچل شد؟ بلكه بگويد: اين عارضه كى از براى تو روى داد؟ يا چه‏وقت اين ناخوشى عارض تو شد؟ زيرا كه جميع اين تصريحات داخل فحش‏اند.

و بدان كه جميع الفاظى كه متضمن بى‏شرمى و فحش هستند همه مذموم و قبيح‏اند،گو بعضى قبيح‏تر و ذم آن شديدتر باشد، خواه در مقام دشنام و اذيت‏بگوئى يا در محل‏شوخى و مزاح، يا مقامى ديگر.و چون اين عبارات مختلف‏اند در قباحت، بعضى ازآنها مكروه و بعضى از آنها حرام‏اند و بعضى حرام را تخصيص داده‏اند به صورتى كه‏در مقام دشنام و اذيت‏باشد نه در مقام شوخى يا به جهت عادت به هرزه‏گوئى.و دونيست كه بعضى الفاظ كه بسيار فاحش هستند حرام باشند اگر چه در مقام دشنام نباشند.

و اما لعن: و معنى آن راندن و دور كردن از خداست.پس شكى در بدى آن نيست.

و جايز نيست‏شرعا لعن كردن بر كسى مگر كسى كه متصف به صفتى باشد كه آن صفت‏به نص شريعت موجب دورى او از خدا باشد و مجوز لعن او باشد.و ذم شديد در اخبار در خصوص لعن كردن رسيده.

از امام محمد باقر - عليه السلام - مروى است كه:

«روزى حضرت پيغمبر - صلى الله عليه و آله - خطبه خواندند و فرمودند كه: مى‏خواهيد خبر دهم شما را به بدان شما؟ عرض كردند: بلى يا رسول الله.فرمود: كسى كه عطاى خود را از ديگران منع مى‏كند، وبنده خود را مى‏زند، و تنها سفر مى‏كند.پس مردم چنين گمان كردند كه خداوند بنده‏اى بدتر از چنين شخصى مخلوقى نيافريده.سپس حضرت فرمودند مى‏خواهيد خبر دهم‏شما را به بدتر از اين؟ عرض كردند بلى.فرمودند كه: فحش دهنده لعن كننده، كه هروقت نزد او اسم مؤمنين مذكور شود ايشان را لعن كند و اسم او نيز چون نزد مؤمنين مذكور گردد او را لعن نمايند» . ⁽²²⁾

و حضرت امام محمد باقر - عليه السلام - فرمودند كه:

«چون لعنت از دهان شخصى بيرون آيد ميان او و آن شخص كه به او لعنت‏شده تردد مى‏كند، اگر آن شخص مستحق لعن باشد به او متعلق مى‏شود و اگر نباشد به صاحبش برمى‏گردد» . ⁽²³⁾

و از اين حديث مستفاد مى‏گردد كه: لعن به كسى كه سزاوار لعن نباشد، بر مى‏گردد به‏لعن كننده.

پس بايد نهايت احتراز را نمود و لعن نكرد كسى را مگر آنانى كه از صاحب شريعت مقدسه تجويز لعن ايشان شده.و والد ماجد حقير - قدس سره - در كتاب «جامع‏السعادات‏» فرموده است كه: آنچه [در شريعت] تجويز شده، لعن كردن به كافرين و فاسقين و ظالمين است. - همچنان كه در قرآن وارد شده است - ⁽²⁴⁾ و شكى در جواز لعن اينها بر سبيل عموم نيست، به اين نوع كه بگوئى: «لعنة الله على الكافرين يا على الظالمين يا على الفاسقين‏» .و فرموده‏اند كه: شخصى متصف به يكى از اين صفات باشد حق آن است كه مى‏توان او را لعن كرد. ⁽²⁵⁾

و توهم اين را كه شخص معين گاه است از اين صفت توبه كند و با اسلام و با توبه از دنيا برود راهى ندارد، زيرا كه مستفاد از قرآن و احاديث‏آن است كه: شخص معينى را لعن مى‏توان نمود.بلكه از اخبار برمى‏آيد كه لعن بر بعضى‏از اهل جهود و عناد بهترين عبادات و اقرب قربات است‏خداى تعالى در حق جماعتى مى‏فرمايد:

«اولئك عليهم لعنة الله و الملائكة و الناس اجمعين‏». ⁽²⁶⁾

و در حق جماعتى ديگر مى‏فرمايد:

«اولئك يلعنهم الله و يلعنهم اللاعنون‏». ⁽²⁷⁾

و حضرت پيغمبر - صلى الله عليه و آله - فرمودند كه:

«خدا لعنت كند دروغگو را و اگر چه به مزاح باشد» . ⁽²⁸⁾

و چون ابو سفيان هزار بيت در هجو آن سرور گفت، آن حضرت فرمودند:

«پروردگارا! من شعر نمى‏توانم گفت و سزاوار من نيست كه شعر بگويم به عوض هرحرفى از اين اشعار او را هزار لعنت كن‏» . ⁽²⁹⁾

و حضرت امير المؤمنين - عليه السلام - جماعتى را لعن كردند.و مروى است كه:

«آن‏جناب در قنوت نمازهاى واجبى، معاويه و عمرو عاص و ابو موسى اشعرى و ابو الاعورسلمى را لعن مى‏فرمودند. ⁽³⁰⁾

و چنانچه لعن ايشان را از جمله عبادات نمى‏دانستند با وجود اينكه حلم او از همه‏مردم بيشتر و گذشت او از همه افزون‏تر بود در نماز اين اشخاص را لعن نمى‏فرمودند.

و در روايتى ديگر است كه:

«آن حضرت در قنوت نمازهاى نافله دو بت قريش را كه ابو بكر و عمر است لعن مى‏نمود» . ⁽³¹⁾

و حضرت امام جعفر صادق - عليه السلام - در عقب هر نمازى چهار مرد را لعن مى‏كردند. ⁽³²⁾

و كسى كه ملاحظه كند رفتار حضرت امام حسن - عليه السلام - را با معاويه عليه اللعنه و اصحاب او كه چگونه به آنها لعن مى‏كردند.و احاديث و اخبارى كه در لعن مستحقين لعن از رؤساى اهل ضلال باسمائهم رسيده تتبع كند مى‏داند كه اين از شعار دين است.

و حضرت كاظم - عليه السلام - ابو حنيفه را لعن فرمودند. ⁽³³⁾

و منع از لعن كه رسيده است در لعن بر كسى است كه مستحق آن نباشد.

و آنچه نقل شده كه: امير المؤمنين - عليه السلام - از لعن اهل شام نهى فرمود. ⁽³⁴⁾

اگرصحيح باشد شايد به جهت اين بود كه گاه در ميان ايشان كسى بوده كه مستحق لعن نبوده يا اميد اسلام بعضى از ايشان را داشته.

و بالجمله لعن كردن به رؤساى ظلم و ضلالت و مجاهرين به كفر و فسق جايز و بلكه مستحب است.و بر غير اينها حرام است، تا يقين نشود كه متصف است‏به يكى ازصفاتى كه موجب لعن مى‏شود، و بايد يقين به اين كند و به مجرد ظن و تخمين نمى‏توان‏اكتفا نمود.

و بدان كه گناه لعن، بر اشخاصى كه مرده‏اند و ثابت نيست كه مستحق لعن باشند بيشتر، و وبال آن افزون‏تر است.

حضرت رسول - صلى الله عليه و آله - فرمودند كه:

«مردگان را دشنام مدهيد، كه‏ايشان رسيدند به آنچه پيش فرستاده‏اند» . ⁽³⁵⁾

و همچنين خوب نيست لعن كردن بر جمادات و حيوانات.

و مروى است كه:

«هيچ كس لعن به زمين نمى‏كند مگر اينكه زمين مى‏گويد: لعنت‏برهر كدام كه گناهكارتريم‏» . ⁽³⁶⁾

و حضرت رسول - صلى الله عليه و آله - انكار فرمودند بر زنى كه ناقه را لعن كرد و برمردى كه شترى را لعن نمود. ⁽³⁷⁾

نفرين به مسلمان

و مخفى نماند كه دعاى بد و نفرين به مسلمانان كردن نيز مانند لعن كردن است ومذموم است.و خوب نيست‏حتى بر ظلمه، مگر در صورتى كه از شر و ضرر او آدمى‏مضطر و ناچار گردد.