حقوق برادران ديني در اسلام
(مصادقة الاخوان)

محمد بن علي ابن بابويه

- ۱ -


باب اصناف الاخوان

اقسام برادران

1-حدثنا محمد بن يحيى العطار عن احمد بن محمد بن عيسى عن بعض اصحابنا عن يونس بن عبد الرحمن بن ابى جعفر الثانى عليه السلام،قال:قام الى امير المؤمنين عليه السلام رجل بالبصره فقال:يا امير المؤمنين اخبرنا عن الاخوان.فقال:الاخوان صنفان اخوان الثقه،-و اخوان المكاشره.

فاما اخوان الثقه فهم كالكف و الجناح-و الاهل-و المال،و اذا كنت من اخيك على ثقه-فابذل له مالك و يدك،و صاف من صافاه-و عاد من عاداه و اكتم سره-و اعنه-و اظهر منه الحسن،و اعلم ايها السائل انهم اقل من الكبريت الاحمر.

و اما اخوان المكاشره فانك تصيب منهم لذتك و لا تقطعن ذلك منهم،و لا تطلبن ماوراء ذلك من ضميرهم،و ابذل ما بذلوا لك من طلاقه الوجه-و حلاوه اللسان.

1-امام حسن عسگرى عليه السلام فرمودند:مردى در بصره نزد على عليه السلام آمد و گفت:يا امير المؤمنين ما را از برادران آگهى ده.على عليه السلام فرمودند:برادران دو دسته اند،برادران مورد اعتماد و برادران ظاهر ساز. (1) برادران معتمد به منزله دست و بال و خانواده و مال اند پس چون درباره برادر خود به پايه اعتماد رسيدى مال و تن خويش را در راه او نثار كن و با هر كه با وى دوستى بى آلايش دارد دوست خالص باش،و با دشمنش دشمنى كن،و رازش را بپوشان،و ياريش كن،و نيكوئى او را آشكار ساز،اى سئوال كننده بدان كه اينگونه برادران از گوگرد سرخ ناياب ترند.اما برادران ظاهر ساز از آنان حظ خود را مى برى پس دوستى از آنها مبر،و بيش از اين از ضمير آنان مخواه و از گشاده روئى و شيرين زبانى كه با تو كردند از آنها دريغ نكن.

باب حدود الاخوان

حدود برادران

1-عن ابى عبد الله عليه السلام-قال:الصداقه محدوده،فمن لم يكن فيه تلك الحدود فلا تنسبه الى كمال اولها:ان يكون سريرته-و علانيته واحده و الثانيه ان يريك زينك زينه-و شينك-شينه و الثالثه:لا يغيره مال-و لا ولد.و الرابعه:ان لا يمسك شيئا مما تصل اليه مقدرته.

1-امام جعفر صادق عليه السلام فرمود:دوستى حدود دارد و به كسى كه داراى آن حدود نباشد دوستى كامل نسبت ندهيد نخست آنكه ظاهر و باطنش با تو يكى باشد.دوم آنكه نيكى تو را نيكى خود و بدى تو را بدى خويش انگارد.سوم اينكه مال و فرزند او را تغيير ندهد.چهارم آنكه هر چه دستش مى رسد از تو باز ندارد.پنجم آنكه در گرفتاريها تو را وا نگذارد.

باب الشفقة على الاخوان

مهربانى به برادران

1-قال:ابو عبد الله عليه السلام،ان لله فى خلقه نيه،و احبها اليه اصلبها،و ارقها على اخوانه،و اصفاها من الذنوب.

1-امام جعفر صادق عليه السلام فرمودند:خداوند در دلهاى آفريدگان خود جاى دارد و آن دلى را بيشتر دوست دارد كه نيرومندتر باشد و با برادران مهربان تر و از گناهان پاكتر.

2-عن زيد بن ارقم،قال:قال رسول الله صلى الله عليه و آله:ما فى امتى عبد الطف اخاله فى الله بشى ء من لطف الا اخدمه الله من خدم الجنه.

2-پيغمبر فرمود:هر كس از امتان من كه درباره برادر دينى خويش مهر بورزد خداوند خدام بهشت را به خدمت او خواهد گماشت.

3-عن ابى عبد الله عليه السلام و حدثنى على بن ابراهيم عن ابيه عن النوفلى عن السكونى عن ابى جعفر عن ابيه عليهما السلام قال:من قال:لاخيه مرحبا كتب الله له مرحبا الى يوم القيمه.

3-امام سجاد عليه السلام فرمود:كسى كه به برادر خود خوش باش گويد خداوند درباره او خواهد نوشت،خوش باش تا روز قيامت.

4-عن درست الواسطى،قال سمعت ابا عبد الله عليه السلام يقول:ان المؤمن اذا مات ادخل معه فى قبره ست مثال فابهاهن صوره و احسنهن وجها و اطيبهن ريحا،واهيا هن هيئه عند راءسه،فان اتى منكر و نكير،من قبل يديه منعت التى بين يديه،و ان اتى من خلفه منعت التى من خلفه،و ان اتى عن يمينه منعت التى عن يمينه،و ان اتى من يساره-منعت التى عن يساره و ان اتى من عند رجليه منعت التى عند رجليه.و ان اتى من عند راسه منعت التى عند راءسه،قال:فيقول لهن التى هن احسنهن صوره و اطيبهن ريحا،واهيا هن هيئه من انتن؟جزاكن الله عنى خيرا،قال:فتقول التى بين يديه انا الصلوة.و تقول التى من خلفه انا الزكوه و تقول التى عن يمينه:انا الصيام،و تقول التى عن يساره:انا الحج.و تقول التى عند رجليه:انابره باخوانه المؤمنين،فيقلن لها من انت؟فاءنت احسننا صوره-و اطيبنا ريحا-و اهيانا هيئه فتقول:انا الولايه لمحمد-و آل محمد.

4-امام صادق عليه السلام فرمود:مؤمن هنگامى كه بميرد شش پيكر به گور او در آيند آنكه صورتى درخشان تر و روئى زيباتر و بوئى خوشتر و ساختى نيكوتر دارد بالاى سر وى قرار مى گيرد و اگر نكير و منكر بخواهند از جلو به مؤمن در آيند پيكرى كه در جلو ايستاده آنها را مانع مى شود و اگر بخواهند از پشت يا راست يا چپ يا از پيش پا و يا از بالاى سر در آيند آنكه در پشت يا راست يا چپ يا جلو و يا بالاى سر قرار گرفته است مانع مى گردد:آنگاه پيكرى كه نيكو روى تر و خوشبوتر و زيباتر است به ديگران مى گويد خدا شما را پاداش نيك دهد شماها كيستيد؟آنكه در جلو است مى گويد من نمازم.و آنكه در پشت سر قرار گرفته است مى گويد:من زكات هستم.آنكه در طرف راست است مى گويد من روزه ام آنكه در سمت چپ قرار گرفته مى گويد:من حج هستم.و آنكه برابر پاها قرار گرفته مى گويد:من آن نيكى هستم كه به برادران خود كرده است پس آنها به وى مى گويند تو كيستى:تو از ما زيباتر و خوشبوتر هستى و ساخت تو از ما بهتر است وى مى گويد:من دوستى محمد صلى الله و عليه و آله و سلم و خاندان محمد هستم.

5-عن جميل بن دراج عن ابى عبد الله عليه السلام،قال:سمعته يقول ان مما خص الله به المؤمن ان يعرفه بر اخوانه،و ان قل،فليس البر بالكثره،و ذلك ان الله يقول فى كتابه و يؤثرون على انفسهم و لو كان بهم خصاصه ثم قال:و من يوق شح نفسه فاولئك هم المفلحون،و من عرفه الله ذلك فقد احبه الله،و من احبه الله اوفاه اجره يوم القيمه،بغير حساب، ثم قال:يا جميل ارو هذا الحديث لاخوانك فان فيه ترغيبا للبر.

5-امام صادق عليه السلام فرمود:يكى از چيزهائيكه خداوند به مؤمن اختصاص داد اينكه نيكى به برادر را به وى آموخت اگر چه اندك باشد و نيكى به فراوانى نيست و اين را خداوند در قرآن بيان فرمود،آنان اگر چه نيازمند باشند ديگران را بر خود برترى مى نهند سپس فرمود:هر كه از بخل خود را باز دارد از رستگاران خواهد بود و كسى كه خداوند اين خوى آموخت او را دوست داشته است و كسى را كه خداوند دوست بدارد به پاداش وى در روز قيامت بى حساب وفا خواهد كرد سپس امام عليه السلام به جميل (راوى) فرمود:اى جميل اين حديث را به برادرانت بگو چه در آن ترغيبى است به نكوئى.