حسد عايشه بر خديجه
عايشه كه براى خود در ميان همسران رسول خدا امتيازاتى قائل بود، از مهر رسول (ص) به خديجه (س) ناراحت بود و درباره خديجه سخنان ناروايى مى گفت با آن كه ازدواج رسول خدا با عايشه ؛ مدت ها پس از مرگ خديجه بود و خديجه با عايشه رقابتى نداشت ، ولى عايشه بر مهر پيغمبر (ص) به خديجه ، حسد مى برد.
روزى آن حضرت فضيلت هاى خديجه را ذكر مى كرد كه عايشه با گستاخى گفت : چقدر نام پيرزنى را كه سرخى هاى آرواره اش از ميان دو لب نمودار بوده ⁽⁹²⁾، تكرار مى كنى ؟ خدا بهتر از او را⁽⁹³⁾ به تو عنايت كرده است .
رسول خدا در حالى كه اشك در چشمانش حلقه بسته بود، فرمود: چنين نيست ؛ به خدا سوگند كه بهتر از خديجه را به من عنايت نفرموده است .
مهر رسول خدا(ص) به خديجه آن قدر بود كه تا زمانى كه خديجه زنده بود، با آن كه رسول خدا جوان بود و خديجه سالمند، آن حضرت همسرى به جز خديجه اختيار نكرد.
عايشه اين نكته را مى دانست ؛ ولى گستاخى كرد و آن سخن را بر زبان آورد و دل شوهر نازنين را آزرد؛ تا سزاوار چنان جواب دندان شكنى گرديد.
حسد بر نيك نامى
از چيزهاى ديگرى كه موجب رشك حسود بر متوفى مى باشد، نيك نامى اوست ، كه به پاكى و فضيلت شهره باشد؛ حسود مى كوشد، او را بدنام كند و شهرت جاويد او را از ميان ببرد.
به او نسبت هاى دروغ مى دهد؛ اعمال ناپسند و كردارهاى ناهنجارى بر او مى شمرد؛ اگر قدرت داشته باشد، زبان هاى مردم را مى بندد و اگر ثروتمند باشد، پول ها در راه خرج مى كند و اگر داراى هر دو باشد، هر دو را به مصرف مى رساند تا به مقصود پليد خود برسد.
سب على (ع) در منبرها
پس از شهادت اميرالمؤمنين (ع)، بنى اميه بسيار كوشيدند كه آن حضرت را بدنام كنند و نامورى آن وجود مقدس را به پاكى و فضيلت ، از ميان ببرند. كسى حق نداشت كه فضائل على (ع) را بگويد، و هر كس مى گفت ، راه مرگ را مى پيمود.
زبان هايى را اجير كرده بودند، كه از جانب رسول خدا(ع) احاديثى در نكوهش على (ع) ناسزا مى گفتند و سب و لعن مى كردند. خوارج كه با على (ع) دشمن بودند، در اين راه با بنى اميه همكارى مى كردند.
كار به جايى رسيد كه از نسبت دادن هر گونه جنايتى به آن حضرت ، دريغ نداشتند، و از خدا شرم نمى كردند و كودكان نورس را با چنين عقايدى پرورش مى دادند.
ولى حقيقت كار خود را مى كند؛ هر چه زمان بگذرد، و رشد فكرى بشر بيش تر شود، مقام على (ع) بالاتر مى رود.
دشنام و ناسزا به على (ع) ساليان دراز بر منبرها استمرار داشت ، تا نوبت خلافت به عمر بن عبدالعزيز رسيد و او از نشر اكاذيب جلوگيرى كرد، و خواست اين لكه ننگ را از دامن بنى اميه بشويد، ولى شسته نشد.
او محبوب ترين شاهان اموى است ، و هر مسلمانى او را بر ديگر امويان ترجيح مى دهد.
نيك نامى ثابت و متزلزل
نيك نامى اگر از روى حقيقت و درستى باشد، هيچ قدرتى نمى تواند آن را از ميان بردارد، هر چند آن قدرت داراى زمانى طولانى باشد؛ ولى نيك نامى هايى كه از تزوير و سالوس و عوام فريبى برمى خيزد، موقتى است و خود به خود از ميان خواهد رفت ؛ هر چند مخالفى در كار نباشد.
نيك نامى هايى كه از روى رياكارى باشد، مانند برفى است كه در زمستان روى رودخانه ها مى ريزد، آنى سفيد مى زند، وانگه آب مى شود، و از ميان مى رود.
حقيقت ، خودش را در همه جا نشان مى دهد، و كسى نمى تواند از آن جلوگيرى كند؛ حقيقت ناپاكى نمايان مى شود، همان طور كه حقيقت پاكى آشكار مى گردد؛ ((از كوزه همان برون تراود كه در اوست )).
قرآن از حسد نكوهش مى كند⁽⁹⁴⁾(1)
إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنزَلْنَا مِنَ الْبَيِّناتِ وَ الْهُدَى مِن بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فى الْكِتَبِ أُولَئك يَلْعَنهُمُ اللَّهُ وَ يَلْعَنهُمُ اللَّاعِنُونَ ⁽⁹⁵⁾؛ كسانى كه از بيان آيات و بينات و راهنمايى خدا دريغ مى كنند، پس از آن كه ما همه را براى مردم در كتاب خود روشن كرديم ، خدا آنان را لعنت مى كند، و هر لعنت كننده آن ها را لعنت مى كند.
خوددارى از بيان حقيقت
در پيش گفته شد: كه گاهى حسد به صورت خوددارى كردن از ذكر فضائل دارندگان فضيلت جلوه مى كند و حسود از بيان كمالات و برجستگى هاى پاكان دريغ دارد.
حسود اگر صفت نيك يا رفتار پسنديده اى ، يا شرف خانوادگى در كسى سراغ داشته باشد، مى خواهد آن را مكتوم نگاه دارد و نگذارد كسى از آن آگاه شود.
فضيلت ، خورشيدى است تابان كه دل ها را روشن مى كند؛ فضيلت ، خود بهترين نماينده خويش است و نياز به معرفى ندارد؛ فضيلت مشكى است كه خودش مى بويد، هر چند كه عطار نگويد؛ مشك هر جا كه قدم نهد، آن جا را عطرآگين مى كند؛ آن كه بخواهد مشك را پنهان كند خود را مفتضح و رسوا مى نمايد.
حسد دانشمندان يهود
ابن عباس مى گويد: روزى تنى چند از ياران رسول خدا(ص) از دانشوران يهود خواستند كه نشانى هايى كه در كتاب آسمانى آن ها را از رسول خدا(ص) بيان شده است . بگويند، بشارت ها را به مردم بدهند. ايشان آن ها را مكتوم داشتند، و نگفتند و از بيان آن به مسلمانان لب فرو بستند؛ در اين هنگام آيه فوق نازل شد.
طرفه آن است كه لعنت هايى كه از دهان خود آن ها (علماى يهود) هنگامى كه بدانديشان و ستمكاران را هدف قرار مى دهند بيرون مى آيد، خودشان را نيز فراخواهد گرفت ؛ چون پنهان داشتن حقايق و بينات الهى ، بدترين بدانديشى و ناجوانمردانه ترين ستمكارى است .
اصل بزرگ
قرآن در اين آيه كريمه ، اصلى بزرگ بنياد نهاده و جهانيان را بدان راهنمايى كرده است ؛ اصلى كه اساس سعادت و خوشبختى جامعه در آن مى باشد و آن اين است كه كسى حق ندارد از بيان حقايق و ذكر فضائل و مناقب دارندگان آن ها، خوددارى كند؛ حقايق را بايد گفت و فضائل نيكوكاران را بايد ستود تا مردم آرزومند داراشدن آن ها بشوند.
فضيلت نزد خدا بسيار گران بها و پرارزش مى باشد؛ پس هر كسى به مقدار توانايى اش بايد حق فضيلت را ادا كند. يكى از راه هاى ادا كردن حق فضيلت ، ذكر آن و ستودن دارنده آن و تجليل و تكريم اوست .
خوددارى كردن از تمجيد خوبان ، حسدى پليد و ستمى ناروا بر جامعه است و ستودن خوبان و تعريف از نيكان ، خدمت گزارى به جامعه است .
اقتضاى فطرت
فطرت بشر اقتضا مى كند كه هر چه را خوب ببيند، آن را بگويد و بستايد.