200- همان ، صفحه 664، حديث 12.
201- همان ، صفحه 665، حديث 18.
202- غررالحكم ، شماره 8356، جلد 5، صفحه 279.
203- تفسير فخررازى ، جلد 10، صفحه 139. (ذيل آيه مورد بحث ).
204- در مورد محل اعراب جمله ((و تخونوا اماناتكم )) احتمالات متعددى داده شده ، و از همه مناسب تر آن است كه تخونوا مجذوم به وسيله لاء محذوفى است و معطوف است بر لاتخونوا كه در جمله اول آمده است ، بنابراين واو، واو عاطفه است نه واو حاليه و نه واو به معنى ((مَعَ)).
205- بحارالانوار، جلد 74، صفحه 89.
206- بحارالانوار، جلد 74، صفحه 273.
207- همان ، جلد 69، صفحه 198.
208- اصول كافى ، جلد 2، صفحه 104.
209- همان ، صفحه 105، حديث 13.
210- بحارالانوار، جلد 72، صفحه 114، حديث 5.
211- همان مدرك ، حديث 3.
212- مجموعه ورّام ، جلد 1، صفحه 20.
213- اصول كافى ، جلد 2، صفحه 104، حديث 5.
214- بحار، جلد 78، صفحه 60.
215- شرح غررالحكم ، جلد 4، صفحه 47.
216- معانى الاخبار، صفحه 253؛ بحارالانوار، جلد 72، صفحه 117.
217- بحارالانوار، جلد 72، صفحه 115.
218- نورالثقلين ، جلد 4، صفحه 313.
219- بحارالانوار، جلد 26، صفحه 320.
220- همان ، جلد 99، صفحه 175.
221- همان ، صفحه 274.
222- همان ، جلد 21، صفحه 381.
223- نهج البلاغه ، نامه 5.
224- المحجة البيضاء، جلد 3، صفحه 327.
225- بحارالانوار، جلد 10، صفحه 181.
226- فروع كافى ، جلد 5، صفحه 134 (با كمى تلخيص ).
227- بحارالانوار، جلد 72، صفحه 115.
228- همان ، جلد 75، صفحه 236.
229- شرح فارسى غرر، جلد 2، صفحه 7.
230- همان ، جلد 3، صفحه 134.
231- نهج البلاغه ، نامه 53.
232- بحارالانوار، جلد 72، صفحه 114.
233- ميزان الحكمه ، جلد 1، صفحه 215.
234- غررالحكم .
235- همان .
236- همان .
237- بحارالانوار، جلد 76، صفحه 125.
238- همان ، جلد 106، ص 179.
239- فروع كافى ، جلد 5، صفحه 299.
240- نهج البلاغه ، خطبه 224.
241- نهج البلاغه ، خطبه 15.
242- همان ، خطبه 126.
243- نهج البلاغه ، نامه 41.
244- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، جلد 18، صفحه 14 و 15.
245- سيره ابن هشام ، جلد 3، صفحه 353.
246- احقاق الحق ، جلد 3، صفحه 297.
247- همان مدرك .
248- تفسير نورالثقلين ، جلد 2، صفحه 280.
249- المحجة البيضاء، جلد 5، صفحه 193.
250- در تفسير جمله اوّل آيه (طاعة و قول معروف ) مفسّران احتمالات زيادى داده اند كه برخاسته از تركيب و اعراب جمله است . آيا خبر در جمله بالا محذوف است يا مبتدا و در هر دو صورت محذوف چيست ؟ آنچه ما در بالا آورديم ، يكى از روشنترين احتمالات آيه است . براى اطلاع بيشتر مى توانيد به تفسير مجمع البيان و ابوالفتوح رازى و تفسير كبيرفخررازى ذيل آيه فوق مراجعه فرماييد.
251- بحارالانوار، جلد 68، صفحه 9، حديث 13.
252- اصول كافى ، جلد 2، صفحه 104، حديث 1.
253- همان مدرك ، حديث 3.
254- همان مدرك ، حديث 5.
255- بحارالانوار، جلد 67، صفحه 9، حديث 12.
256- بحارالانوار، جلد 68، صفحه 10، حديث 18.
257- شرح غرر، جلد 7، صفحه 200.
258- ميزان الحكمة ، جلد 3، صفحه 2674.
259- روم ، آيه 10.
260- شرح غرر آمدى ، جلد 3، صفحه 161.
261- همان مدرك ، جلد 2، صفحه 151.
262- همان ، جلد 1، صفحه 281.
263- همان ، جلد 2، صفحه 139.
264- شرح غرر، جلد 4، صفحه 296.
265- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، جلد 6، صفحه 357.
266- بحارالانوار، جلد 68، صفحه 9.
267- غررالحكم ، جلد 2، صفحه 876.
268- نهج البلاغه ، كلمات قصار، شماره 458.
269- سوره منافقون ، آيه 1.
270- شرح غرر فارسى ، حديث 1552 و 1553، جلد اول ، صفحه 400.
271- طبرسى در مجمع البيان ، ابوالفتح رازى در تفسير روح الجنان و برسويى در روح البيان ذيل آيه مورد بحث .
272- قصص ، آيه 56.
273- اصول كافى ، جلد 3، صفحه 339.
274- بحارالانوار، جلد 169، صفحه 263.
275- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، جلد 6، صفحه 357.
276- جامع السّعادات ، جلد 2، صفحه 322.
277- اصول كافى ، جلد 2، صفحه 340، حديث 11.
278- نهج البلاغه ، خطبه 84.
279- المحجة البيضاء، جلد 5، صفحه 243، شبيه همين حديث با كمى تفاوت در كنزالعمال از پيامبر گرامى اسلام صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل شده است (كنزالعمال ، جلد 3، صفحه 619، حديث 8203).
280- كنزالعمال ، حديث 8219.
281- بحارالانوار، جلد 75، صفحه 305.
282- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، جلد 6، صفحه 357.
283- كنزالعمال ، حديث 8212.
284- شرح غرر، جلد 5، صفحه 390.
285- همان مدرك ، صفحه 461.
286- نهج البلاغه ، كلمات قصار، كلمه 38.
287- شرح غررالحكم ، جلد 1، صفحه 310.
288- نهج البلاغه ابن ابى الحديد، جلد 6، صفحه 357.
289- بحارالانوار، جلد 69، صفحه 260.
290- وسائل الشيعه ، جلد 7، صفحه 119، حديث 13.
291- مسندالامام الرضا عليه السّلام ، جلد 1، صفحه 280.
292- بحارالانوار، جلد 69، صفحه 261.
293- ميزان الحكمه ، حديث 17463.
294- بحارالانوار، جلد 66، صفحه 386.
295- كنزالعمّال ، حديث 8231 (جلد 3، صفحه 625).
296- كنزالعمال ، جلد 3، صفحه 624، حديث 8228.
297- نساء، آيه 69.
298- بحارالانوار، جلد 69، صفحه 235.
299- بحارالانوار، جلد 101، صفحه 284.
300- وسائل الشيعه ، جلد 16، صفحه 134، (حديث 4 باب 12 از كتاب الايمان ).
301- المحجة البيضاء، جلد 5، صفحه 245.
302- بحارالانوار، جلد 69، صفحه 263.
303- المحجة البيضاء، جلد 5، صفحه 245.
304- بحارالانوار، جلد 69، صفحه 243.
305- انعام ، آيه 1.
306- انبياء، آيه 63.
307- يوسف ، آيه 70.
308- شرح بيشتر پيرامون تفسير آيات نخستين سوره برائت را در جلد نهم پيام قرآن صفحه 288 به بعد مطالعه كنيد.
309- تفسير مراغى ، جلد اوّل ، صفحه 177.
310- بحارالانوار، جلد 69، صفحه 198، (حديث 26).
311- غررالحكم ، حديث 1762.
312- غررالحكم ، حديث 9577.
313- نهج البلاغه ، نامه 53.
314- بحارالانوار، جلد 74، صفحه 150، حديث 82؛ تاريخ يعقوبى ، جلد 2، صفحه 92.
315- نهج البلاغه ، خطبه 41.
316- اصول كافى ، جلد 2، صفحه 162، حديث 15.
317- خصال ، صفحه 140، حديث 118.
318- غررالحكم ، حديث 3650.
319- سفينة البحار، ماده عهد.
320- غررالحكم ، حديث 2859.
321- بحارالانوار، جلد 97، صفحه 46، حديث 3.
322- غررالحكم ، حديث 10290.
323- غررالحكم ، حديث 1044.
324- بحارالانوار، جلد 97، صفحه 46، حديث 3.
325- غررالحكم ، حديث 9414.
326- غررالحكم ، حديث 9575.
327- غررالحكم ، جلد 1، صفحه 337، حرف الباء، حديث 153.
328- غررالحكم .
329- نهج البلاغه ، نامه 53 (عهدنامه معروف مالك اشتر).
330- احزاب ، آيه 15.
331- تفسير فخررازى ، جلد 20، صفحه 106.
332- اصول كافى ، جلد 2، صفحه 36، حديث 1.
333- همان مدرك ، صفحه 364، حديث 2.
334- در مركز بخش بوانات فارس قصبه اى وجود دارد بنام سوريان كه ظاهرا همان سُهرياج باشد زيرا در معجم البلدان در ذيل همين داستان نام فارسى آن را سوريانج ذكر كرده است (كه مخفف آن سوريان مى باشد).
335- معجم البلدان ، جلد 3، ماده سُهرياج .
336- اصول كافى ، جلد 1، صفحه 404، حديث 2.
337- تفسير نمونه ، جلد 11، صفحه 383.
338- وسائل الشيعه ، جلد 11، صفحه 50، حديث 4.
339- مغازى واقدى ، جلد 1، صفحه 48.
340- قاموس الرجال ، جلد 9، صفحه 15.
341- سيره ابن هشام ، جلد 2، صفحه 266 و تاريخ طبرى ، جلد 2، صفحه 140.
342- مريد از ماده مرد (بر وزن مرد) به معنى طغيان و بيگانگى كامل از حق است و در اصل به معنى برهنگى و تجرد آمده ، به همين جهت به پسرانى كه هنوز موى صورتشان نروييده اَمرد گفته مى شود، و شجرة مرداء به معنى درختى است كه هيچ برگ ندارد و متمرد و مارد به معنى شخص سركش است كه به طور كامل از اطاعت فرمان خارج شده است .
343- حج ، آيه 9.
344- زخرف ، آيه 59.
345- مجمع البيان و همچنين تفسير ابوالفتوح رازى ، ذيل آيه مورد بحث .
346- نحل ، آيه 125.
347- كهف ، آيه 22.
348- احياءالعلوم ، جلد 3، صفحه 1553.
349- بحارالانوار، جلد 2، صفحه 138، حديث 52.
350- بحارالانوار، جلد 2، صفحه 129، حديث 13.
351- غررالحكم ، حديث 1177.
352- بحارالانوار، جلد 2، صفحه 128، حديث 6.
353- همان ، صفحه 134، حديث 30.
354- مجموعه ورّام ، جلد 1، صفحه 117، (باب ماجاء فى المراء و المزاح ).
355- المحجة البيضاء، جلد 1، صفحه 107.
356- ميزان الحكمه ، جلد 1، صفحه 372.
357- المحجة البيضاء، جلد 5، صفحه 208.
358- بحارالانوار، جلد 2، صفحه 138، حديث 53.
359- همان ، حديث 50.
360- صفحه 134، حديث 31.
361- همان ، صفحه 135، حديث 32.
362- همان ، حديث 32.
363- همان ، صفحه 128، حديث 10.
364- همان ، صفحه 139، حديث 56.
365- همان ، صفحه 127، حديث 3.
366- غرر، جلد 3، صفحه 376، حديث 4795.
367- سفينة البحار، ماده ((مَرَء))؛ بحارالانوار، جلد 27، صفحه 107، حديث 79.
368- بحارالانوار، جلد 2، صفحه 131، حديث 20.
369- همان ، صفحه 135، حديث 32.
370- مقدّمه كتاب معالم الاصول ، صفحه 11.
371- بحارالانوار، جلد 2، صفحه 134، حديث 31.
372- بحارالانوار، جلد 2، صفحه 129، حديث 14.
373- بحارالانوار، جلد 2، صفحه 136، حديث 39.
374- عنكبوت ، آيه 46.
375- نحل ، آيه 125.
376- بقره ، آيه 111.
377- بحارالانوار، جلد 2، صفحه 125، حديث 2 (با تلخيص ).
378- سفينة البحار، جلد 2، صفحه 532، چاپ قديم (ماده مراء).
379- كافى ، جلد 2، صفحه 144.
380- تفسير منهج الصادقين ، ج 8، صفحه 417.
381- سيره ابن هشام ، جلد 3، صفحه 308.
382- تفسير قرطبى ، جلد 9، صفحه 6131.
383- مستدرك سفينة البحار، جلد 10، صفحه 152.
384- مطابق اين تفسير در جمله اءن تبرّوا كلمه ((لا)) در تقدير است و در اصل اءلّا تبّروا... بوده است ، و واژه ((عُرضَه )) در اينجا به معنى مانع است ، ولى در تفسير بعد به معنى معرضيت است .
385- تفسير قرطبى ، جلد 3، صفحه 1955.
386- وسائل الشيعه ، جلد 8، صفحه 616.
387- اقتباس از مفردات راغب (واژه نميمه ).
388- اقتباس از لسان العرب (واژه نميمه ).
389- وسائل الشيعه ، جلد 8، صفحه 617.
390- همان مدرك .
391- همان مدرك ، (حديث 4).
392- وسائل الشيعه ، جلد 8، صفحه 618، حديث 6.
393- المحجة البيضاء، جلد 5، صفحه 276.
394- وسائل الشيعه ، جلد 8، صفحه 619، حديث 11 (باب تحريم النميمه ).
395- المحجة البيضاء، جلد 5، صفحه 279.
396- غررالحكم ، حديث 10581.
397- آثار الصادقين ، جلد 24، صفحه 416.
398- بحارالانوار، جلد 68، صفحه 293، حديث 63.
399- غررالحكم ، حديث 2663.
400- بحارالانوار، جلد 60، صفحه 21، حديث 14.
401- خصال (مترجم ) شيخ صدوق ، صفحه 122 (باب الثلاثه ).
402- بقره ، آيه 12.
403- بحارالانوار، جلد 69، صفحه 207، حديث 8.
404- المحجة البيضاء، جلد 5، صفحه 270.
405- بحارالانوار، جلد 1، صفحه 122.
406- غررالحكم ، حديث 2442.
407- ميزان الحكمة ، جلد 4، حديث 20685؛ در بحارالانوار، جلد 72، صفحه 270 شبيه آن آمده است .
408- بحارالانوار، جلد 75، صفحه 230.
409- قصص ، آيه 20.
410- شرح اين داستان را در تفسير نمونه جلد 17، صفحه 259، ذيل آيه 25 سوره احزاب بخوانيد.
411- غررالحكم ، شماره 10327.
412- وسائل الشيعه ، جلد 13، صفحه 163، حديث 7.
413- نهج البلاغه ، نامه 47.
414- ميزان الحكمه ، جلد 2، حديث 10517.
415- اصول كافى ، جلد 2، صفحه 209، حديث 1.
416- همان مدرك ، حديث 3.
417- همان مدرك ، حديث 4.
418- اصول كافى ، جلد 2، صفحه 210، حديث 6.
419- غررالحكم ، حديث 8043.
420- اصول كافى ، جلد 2، صفحه 341، حديث 16.
421- بحار، جلد 9، صفحه 251، حديث 19.
422- بحارالانوار، جلد 72، صفحه 270.
423- سَوء (به فتح سين ) به گفته صحاح اللغه معنى مصدرى دارد و سوء به ضم سين معنى اسم مصدرى ، ولى به گفته زمحشرى در كشّاف هر دو به يك معنى است .
424- وسائل الشّيعه ، جلد 18، صفحه 38 (حديث 42)، بحارالانوار، جلد 72، صفحه 195.
425- المحجّة البيضاء، جلد 5، صفحه 268.
426- غررالحكم ، جلد 6، صفحه 362.
427- همان مدرك ، جلد 2، صفحه 308.
428- همان ، جلد 4، صفحه 132.
429- همان مدرك ، صفحه 132، حديث 5575.
430- همان مدرك ، صفحه 178.
431- نهج البلاغه ، كلمات قصار، حديث 360، بحارالانوار، جلد 71، صفحه 187.
432- غررالحكم ، جلد 6، صفحه 244، حديث 10140.
433- همان ، جلد 5، صفحه 406.
434- بحارالانوار، جلد 67، صفحه 394.
435- همان مدرك ، صفحه 394.
436- شرح غرر، جلد 2، صفحه 60.
437- غررالحكم ، حديث 4834.
438- همان ، حديث 4824.
439- همان ، حديث 4823.
440- همان ، حديث 4816.
441- غررالحكم ، حديث 8842.
442- اصول كافى ، جلد 2، صفحه 71، حديث 2.
443- همان ، صفحه 72، حديث 3.
444- بحارالانوار، جلد 67، صفحه 365، حديث 14.
445- مستدرك الوسائل ، جلد 11، صفحه 250.
446- اصول كافى ، جلد 2، صفحه 72، حديث 4.
447- غررالحكم ، حديث 8837.
448- آثارالصادقين ، جلد 12، صفحه 240.
449- غررالحكم ، حديث 1903.
450- بحارالانوار، جلد 71، صفحه 197.