اخلاق

مرحوم سید عبدالله شبر
مترجم : محمدرضا جباران

- پى‏نوشت‏ها -
- ۴ -


599 - ما من احد يتيه الا من ذلة يجدها فى نفسه.

600 - ما من رجل تكبر او تجبر الا لذلة وجدها فى نفسه.

601 - ما زاد الله عبداً يعفو الا عزاً و ما تواضع احد لله الا رفعه الله.

602 - انه ليعجبنى ان يحمل الرجل الشى‏ء فى يده فيكون مهنه لاهله يدفع به الكبر عن نفسه.

603 - اذا رأيتم المتواضعين من امتى فتواضعوا لهم واذا رأيتم المتكبرين فتكبروا عليهم فان ذلك لهم مذلة و صغار.

604 - التواضع ان تعطى الناس ما تحب ان تعطاه.

605 - من خداى بزرگ شما هستم. (سوره نازعات، آيه 24).

606 - كسانى كه از عبادت من سركشى و اعراض كنند با ذلت و خوارى وارد جهنم مى‏شوند. (سوره مؤمن، آيه 60).

607 - آيا به دو انسان مثل خودمان ايمان آوريم. (سوره مؤمنون، آيه 47).

608 - تو چيزى نيستى جز يك بشر مثل ما. (سوره ابراهيم، آيه 10).

609 - اگر از بشرى مثل خود اطاعت كنيد زيانكار خواهيد بود. (سوره مؤمنون، آيه 34).

610 - يعفر للجاهل سبعون ذنباً قبل ان يغفر للعالم ذنب واحد.

611 - الهى من كانت محاسنه مساوى فكيف لا تكون مساويه مساوى.

612 - آنان كه هرچه وظيفه بندگى بجاى آرند قلوبشان از روز قيامت هراسان است. (سوره مؤمنون، آيه 60).

613 - اشاره‏اى است به آيه شريفه قرآن: وبدأ خلق الانسان من طين ثم جعل نسله من سلامة من ماء مهين. (سوره سجد، آيات 7 و 8).

614 - سابقاً اعتقاد بر آن بود كه جنين از خون حيض تغذيه مى‏كند ولى علم طب ثابت كرده كه خون حيض فقط وسيله پاكسازى رحم از تخمك‏هاى مرده است و نوزاد به وسيله مجراى ناف از خون بدن مادر تغذيه مى‏كند.

615 - كشته باد انسان چرا كفر مى‏ورزد (نمى‏نگرد خدا) از چه چيز خلقش كرده؟ از نطفه خلقش كرده است سپس راه را براى او سهل و آسان كرده سپس او را ميرانده و در قبر نموده است. (سوره عبس، آيات 21 - 16).

616 - بايد توجه داشت كه منظور از قرار دادن كفاش در جاى خود اين نيست كه در مجالس به او تعارف كند زيرا اين كار كرامت است نه ذلت بلكه منظور آن است كه او را در مقامى قرار دهد كه مردم براى كسب مسائل شرعى خود به آن رجوع مى‏كنند و منظور از اصلاح كفش اين نيست كه به او احترام بگذارد بلكه منظور اين است كه كار اصلى خود كه ارشاد مردم است را رها كند و به امورى مشغول شود كه از ديگران هم ساخته است و لذا عمر خود را بيهوده تلف نموده و از قيام به وظيفه اصلى خويش كوتاهى كرده است.

617 - نعم العون على طاعة الله المال.

618 - نعم العون على الاخرة الدنيا.

619 - حبب الى من دنياكم ثلاث الطيب والنساء و قره عينى فى الصلاة.

620 - العبادة سبعون جزء افضلها طلب الحلال.

621 - ملعون من القى كلة على الناس.

622 - الدنيا دنياءان دنيا بلاغ و دنيا ملعونة.

623 - من طلب الرزق فى الدنيا استعفافاً عن الناس وسعياً على اهله و تعطفاً على جاره لقى الله عزوجل ووجهه مثل القمر ليله البدر.

624 - الكاد على عياله كالمجاهد فى سبيل الله.

625 - ان الله ليحب الاغتراب فى طلب الرزق.

626 - ليس منا من ترك دنياه لاخرته.

627 - الدنيا سجن المؤمن و جنة الكافر.

628 - لو كانت الدنيا تعدل عند الله جناح بعوضة ما سقى كافراً منها شربة ماء.

629 - الدنيا ملعونة ملعون مافيها الا ماكان لله منها.

630 - من احب دنياه اضر باخرته و من احب آخرته اضر بدنياه فآثروا ما يبقى على ما يفنى.

631 - حب الدنيا رأس كل خطيئة.

632 - يا عجباً كل العجب للمصدق بدار الخلود و هو يسعى لدار الغرور.

633 - الدنيا دار من لا دارله و لها يجمع من لا عقل له.

634 - مالى و الدنيا انما مثلى و مثلها كمثل راكب رفعت له شجرة فى يوم صائف فقال تحتها ثم راح و تركها.

635 - ما اعجب رسول الله شى من الدنيا الا ان يكون فيها جائعاً خائفاً.

636 - يابنى بع دنياك باخرتك تربحهما جميعاً و لاتبع آخرتك بدنياك فتخسرهما جميعاً.

637 - الدنيا حلم و اهلها عليها مجازون معاقبون.

638 - مثل الدنيا مثل الحية لين مسها و يقتل سمها.

639 - كلمه‏اى كه به عرشه ترجمه شد حشو بود كه ممكن است به محتوى نيز ترجمه شود بنابراين معنى چنين مى‏شود كشتى تو در اين دريا تقوى و ايمان كامل باشد منظور اين است كه پرهيز و تقوايت ناشى از اعتقاد و ايمان به خدا باشد.

640 - هر كجا باشيد مرگ شما را در مى‏يابد اگر چه در كاخهاى بسيار محكم.(سوره نساء، آيه 77).

641 - (دستور داده شده كه چون يكى از شما را مرگ فرا مى‏رسد) اگر مالى به جاى مى‏گذارد براى پدر و مادر (و خويشان) وصيت كند. (سوره بقره، آيه 180).

642 - نعم المال الصالح للرجل الصالح.

643 - اموال و اولاد شما فقط وسيله آزمايش هستند. (سوره انفال، آيه 28).

644 - اى مؤمنين اموال و اولادتان از ياد خدا غافلتان نكند و هركس چنين باشد به حقيقت زيانكار است. (سوره منافقون، آيه 9).

645 - حب المال و الشرف ينبتان النفاق كما ينبت الماء البقل.

646 - ما وقى المرء به عرضه فهو له صدقة.

647 - (بندگان خاص خدا)... و كسانى كه چون انفاق كنند اسراف نكرده، بخل هم نورزند بلكه ميانه‏رو و معتدل باشند. (سوره فرقان، آيه 67).

648 - لو ان رجلا اخذ جميع ما فى الارض و ارادبه وجه الله فهو زاهد ولو انه ترك الجميع و لم يرد وجه الله فليس بزاهد.

649 - تا به خاطر آنچه از دست مى‏دهيد دل تنگ نباشيد و به خاطر آنچه بدست مى‏آوريد شادمان نشويد. (سوره حديد، آيه 23).

650 - الفقر فخرى.

651 - (صدقه براى كسانى است كه)... و از فرط عفاف چنانند كه هركس از وضع آنها آگاه نباشد گمان مى‏كند غنى و ثروتمندند. (سوره بقره، آيه 273).

652 - الفقر سواد الوجه فى الدارين.

653 - كاد الفقران يكون كفرا.

654 - ما من احد غنى او فقير الاود يوم القيامة انه كان اوبى قوتاً فى الدنيا.

655 - يا معاشر الفقراء اعطوالله الرضا من قلوبكم تظفروا بثوابكم فقر كم و الا فلا.

656 - از زيادى اموال و اولادشان تعجب نكن. (سوره توبه، آيه 85).

657 - و هرگز به متاع ناچيزى كه در جلوه حيات دنيا به ايشان داديم چشم ندوز. (سوره طه، آيه 131).

658 - اين سراى آخرت را براى كسانى قرار مى‏دهيم كه در روى زمين اراده سركشى و فساد ندارند و عاقبت (نيك) از آن متقين است. (سوره قصص، آيه 83).

659 - ما ذنبان ضاريان ارسلا فى زريبة غنم باكثر فساداً من حب الجاه و المال.

660 - انما هلك الناس باتباع الهوى و حب الثناء.

661 - تبذل لا تشهر و لا ترفع شخصك لتذكر و تعلم و اكتم و اصمت تسلم الابرار و تغيظ الفجار.

662 - اياكم و هؤلاء الرؤساء الذين يترأسون فو الله ما خفقت النعال خلف رجل الا هلك و اهلك.

663 - ملعون من ترأس ملعون من هم بها ملعون من حدث بها نفسه.

664 - زندگى دنيا در مثل به آبى مى‏ماند كه از آسمان نازل كرديم و بوسيله آن گياه زمين (و آنچه مردم و حيوانات مى‏خوردند) روئيد (تا آنكه زمين از خرمى به خود زيور بست و اهل زمين پنداشتند كه بر آن قادرند فرمان ما شب يا روز مى‏رسد و آنرا چنان خشك مى‏كنيم كه گوئى ديروز در آن هيچ نبود) (سوره يونس، آيه 24).

665 - بلكه زندگى دنيا را بر مى‏گزينند در حالى كه آخرت بهتر و پاينده‏تر است. (سوره اعلى، آيات 16 - 17).

666 - بلكه آنها زندگى نقد دنيا را دوست مى‏دارند و آخرت را رها مى‏كنند. (سوره قيامت، آيات 20 - 21).

667 - اللهم اهد قومى فانهم لا يعلمون.

668 - زندگى دنيا شما را فريب ندهد و اين فريبكار (شيطان) با يادآورى عفو و كرم خدا فريبتان ندهد (سوره لقمان، آيه 33).

669 - وليكن شما خود را هلاك كرديد، (در دنيا) انتظار هلاك مؤمنين و محو دين را داشتيد و در كار دين شك نموديد و آرزوها شما را فريفته كرد تا وقتى كه مرگتان فرارسيد و شيطان فريبكار شما را به خدا فريفته و مغرور ساخت. (سوره حديد، آيه 14).

670 - حبذا نوم الاكياس و فطرهم كيف يغبنون سهر الحمقى و اجتهادهم و لمثقال ذرة من صاحب التقوى و يقين افضل من ملا الارض من المغترين.

671 - آنچه نزد شماست (دنيا و هرچه در آن است) نابود مى‏شود و آنچه نزد خداست (آخرت) باقى و پاينده است. (سوره نحل، آيه 96).

672 - و حتماً آخرت بهتر و پاينده‏تر است. (سوره اعلى، آيه 17).

673 - و زندگى دنيا جز متاع فريب نيست. (سوره آل عمران، آيه 185).

674 - و گمان نمى‏كنم كه قيامت به پاشود و بر فرض كه (قيامتى باشد) و من به سوى خدا برگردم منزلى بهتر از اين (باغ كه در دنيا دارم) نصيبم خواهد شد. (سوره كهف، آيه 36).

675 - چرا خدا ما را به خاطر آنچه مى‏گوئيم عذاب نمى‏كند. (سوره مجادله، آيه 8).

676 - آيا خدا از ميان ما فقط براينان منت نهاده (و به نعمت السلام مفتخر گردانيده) (سوره انعام، آيه 53).

677 - اگر دين خير بود ايشان قبل از ما به آن نمى‏گرويدند. (سوره احقاف، آيه 11).

678 - استدراج عبارت از آن است كه شخص به تدريج و درجه درجه گرفتار شود، يكى از سنتهاى الهى در مقابله با بدكاران استدارج است. به اين معنى كه آنها هرچه بد مى‏كنند نعمت بيشتر مى‏يابند و خود نمى‏دانند كه اين نعمتها به منظور غوطه‏ور نمودن ايشان در لذت و كامرانى است تا به تدريج استعداد هدايت را از دست مى‏دهند و زمانى فرا مى‏رسد كه تمام فرصتها از آنها گرفته مى‏شود. قرآن كريم مى‏فرمايد: والذين كذبوا بآياتنا سنستد رجهم من حيث لا يعلمون (سوره اعراف، آيه 182). آنان كه آيات ما را تكذيب كردند به تدريج گرفتارشان مى‏كنيم از جهتى كه نمى‏دانند. امام حسين (عليه السلام) در روايتى مى‏فرمايد: استدراج از خداوند سبحان آن است كه نعمت بنده را فراوان كند و توفيق شكر را از او سلب نمايد.

679 - آيا مى‏پندارند اين كه ما آنها را مال و فرزند مدد مى‏كنيم در حقشان تعجيل در خيرات مى‏كنيم؟ (اينگونه نيست اينها براى امتحان است) ولى ايشان نمى‏فهمند. (سوره مؤمنين، آيات‏56 - 55).

680 - از جائى كه ايشان نمى‏فهمند (يعنى از راه نعمت و مهلت زياد) ايشان را به عذاب مى‏افكنيم (سوره اعراف، آيه 182).

681 - ابواب هر نعمت رابروى ايشان گشوديم تا به آن نعمت‏ها شادمان شدند پس ناگاه ايشان را به كيفر اعمالشان گرفتار كرديم و آنها در آن هنگام خوار و نا اميد گشتند. (سوره انعام، آيه 44).

682 - غفلت از عذاب الهى كه در اصطلاح امن از مكر خدا ناميده مى‏شود يكى از گناهان كبيره مى‏باشد و در رديف شرك به شمار مى‏آيد.

683 - يهوديان با خدا مكر ورزيدند و خدا نيز با ايشان مكر نمود و خدا بهترين مكر كنندگان است (سوره آل عمران، آيه 54).

684 - از مكر الهى غافل نشويد مگر مردم زيانكار. (سوره اعراف، آيه 99).

685 - و رحمت من همه چيز را فرا گرفته است. (سوره اعراف، آيه 156).

686 - بدرستى كه رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است. (سوره اعراف، آيه 56).

687 - كسانى كه ايمان آوردند و آنان كه هجرت نموده و در راه خدا جهاد كردند ايشان به رحمت خدا اميدوارند. (سوره بقره، آيه 218).

688 - پروردگارا پسرم از خاندان من است. (سوره هود، آيه 45).

689 - او از خاندان تو نيست زيرا او عملى ناشايسته است. (سوره هود، آيه 46).

690 - سند عالى در اصطلاح علم حديث به سندى گفته مى‏شود كه از نزديكترين و صحيح‏ترين راه، حديث را از امام نقل مى‏كند و به عبارت واضح‏تر سندى است كه در عين و ثاقت راويان كمترين واسطه را با امام داشته باشد و معمولاً چنين اسنادى كمياب و غريبند.

691 - اگر ما اين قرآن را بر كوهى نازل مى‏كرديم مشاهده مى‏كردى كه كوه از ترس خدا خاشع و ذليل و متلاشى مى‏شد. (سوره حشر، آيه 21).

692 - طامات سخنان پريشانى است كه صوفيان بر زبان مى‏رانند و در ظاهر گزافه به نظر مى‏آيد.

693 - الندم توبة.

694 - اى مؤمنين همه با هم به درگاه خدا توبه كنيد باشد كه رستگار شويد. (سوره نور، آيه 31).

695 - اى مؤمنين خالص و هميشگى به درگاه خدا توبه كنيد باشد كه پروردگارتان گناهان شما را بپوشاند و محو فرمايد. (سوره تحريم، آيه 8).

696 - همانا خداوند توبه كنندگان و پاكيزگان را دوست مى‏دارد. (سوره بقره، آيه 222).

697 - التائب حبيب الله، والتائب من الذنب كمن لا ذنب له.

698 - الله اشد فرحاً بتوبة عبده من رجل اضل راحلته وزاده فى ليله ظلماء فوجدها فالله تعالى اشد فرحاً بتوبة عبده من ذلك الرجل براحلته حين وجدها.

699 - ان الله يفرح بتوبة عبده المؤمن اذا تاب كما يفرح احدكم بضالته اذا وجدها.

700 - هو الذنب الذى لا يعود فيه ابداً.

701 - يا فلان ان الله يحب من عباده المفتن التواب.

702 - اذا تاب العبد توبة نصوحا احبه الله و ستر عليه.

703 - ينسى ملكيه ما كانا يكتبان عليه ويو حى الله الى جوارحه والى بقاع الارض ان اكتمى عليه ذنوبه فيلقى الله حين يلقاه وليس شى‏ء يشهد عليه بشى‏ء من الذنوب.

704 - التائب من الذنب كمن لا ذنب له والمقيم على الذنب و هو يستغفر منه كالمستهزى.

705 - لا يزنى الزانى حين يزنى و هو مؤمن.

706 - همه به سوى خدا توبه كنيد. (سوره نور، آيه 31)

707 - ان حسنات الابرار سيئات المقربين، يعنى همان عملى كه اگر از يك طائفه خاص (ابرار) سر زند بعنوان خير و نيكى شناخته مى‏شود از طائفه ديگر (مقربين) گناه محسوب مى‏شود.

708 - اتبع السيئة بالحسنة تمحها.

709 - خداوند فقط توبه كسانى را مى‏پذيرد كه از روى نادانى عمل زشتى مرتكب شده و فورى توبه مى‏كنند. (سوره نساء، آيه 17)

710 - توبه براى كسانى نيست كه تمام عمر بدى مى‏كند تا زمانى كه يكى از آنها را مرگ فرا مى‏گيرد، در آن حال مى‏گويد: الان توبه كردم. (سوره نساء، آيه 18)

711 - ان اكثر صياح اهل النار التسويف تسويف در لغت به معنى تأخير است اين فعل از حرف سوف كه از حروف استقبال است مشتق شده، كسى كه تصميم دارد امرى را به تأخير بياندازد مى‏گويد سوف افعل (انجام خواهم داد) و توبه يكى از امورى است كه بيش از هر چيز به اين آفت گرفتار است انسان هر روز به خود مى‏گويد توبه خواهم كرد (سوف اتوب) تا زمانى كه مرگ او را فرا مى‏گيرد و در حالى كه مى‏ميرد كه صورت باطنى او صورت يك انسان مماطل است كه صاحب حق را با امروز و فردا سرگردان مى‏كند و با همين صورت باطنى محشور مى‏شود در حالى كه اين صورت معنوى تجسم يافته و در آتش دائماً فرياد مى‏زند به زودى توبه خواهم كرد.

712 - اوست كه توبه بندگانش را مى‏پذيرد. (سوره شورى، آيه 25)

713 - (خدائى كه) بخشنده گناه و پذيرنده توبه است. (سوره غافر، آيه 3)

714 - لو عملتم الخطايا حتى تبلغ السماء ثم ندمتم لتاب الله عليكم.

715 - چنانچه از گناهان كبيره‏اى كه شما را از آن نهى كرده‏ايم دورى گزينيد ما از گناهان ديگر شما مى‏گذريم (سوره نساء، آيه 31)

716 - آنان كه از گناهان بزرگ و كارهاى زشت اجتناب مى‏كنند و جز گناهان كوچكى كه (ثمره غفلت و غلبه نفس انسانند) از آنها سر نمى‏زند. (سوره نجم، آيه 32)

717 - هركس به خدا شرك ورزد خدا بهشت را بر او حرام مى‏كند. (سوره مائده، آيه 72)

718 - همانا از رحمت خدا نااميد نمى‏شوند مگر گروه كافران (سوره يوسف، آيه 12)

719 - از عذاب الهى غافل نمى‏شوند مگر زيانكاران. (سوره اعراف، آيه 99)

720 - (هركس مؤمنى را به عمد بكشد) پاداش او جهنم است براى هميشه. (سوره نساء، آيه 93)

721 - (آنانكه به زنان مؤمن پاكدامن و بى‏خبر تهمت مى‏زنند) در دنيا و آخرت لعنت شده و براى آنان عذاب بزرگى هست. (سوره نور، آيه 23)

722 - (آنانكه اموال يتيمان را مى‏خورند) در حقيقت آتش در شكم خود مى‏ريزند، و بزودى به آتش فروزان جهنم وارد مى‏شوند. (سوره نساء، آيه 10)

723 - هركس در روز جنگ به دشمن پشت كند اگر قصدش اين نباشد كه جنگ را از ناحيه‏اى به ناحيه ديگر بكشد يا به گروهى از همرزمان بپيوندد به سوى خشم و غضب خدا روى كرده و جايگاهش جهنم است كه بد جايگاهى است. (سوره انفال، آيه 16)

724 - آنانكه ربا مى‏خورند نمى‏ايستند مگر مانند كسانى كه شيطان آنها را لمس كرده و ديوانه شده‏اند. (سوره بقره، آيه 275)

725 - و آنان مى‏دانستند كه هركس جادو كند در روز قيامت بهره‏اى نخواهد داشت. (سوره بقره، آيه 102)

726 - و كسى كه زنا كند عقوبت آنرا خواهد ديد و عذابش در قيامت مضاعف مى‏شود و با خوارى براى هميشه در آن عذاب خواهد ماند. (سوره فرقان، آيه 68 و 69)

727 - آنان كه عهد خدا و سوگند خويش را به بهايى ناچيز مى‏فروشند در آخرت بهره‏اى ندارند. (سوره آل‏عمران، آيه 77)

728 - و هركس خيانت كند در قيامت به كيفر خيانت خويش خواهد رسيد. (سوره آل عمران، آيه 161)

729 - (كسانى كه طلا و نقره را ذخيره مى‏كنند)... پس بوسيله آنها پيشانى و پشت و پهلويشان را داغ مى‏كنند. (سوره توبه، آيه 35)

730 - هركس شهادت را كتمان كند البته قلبش گناهكار است. (سوره بقره، آيه 283)

731 - اشاره به آيه 90 از سوره آل عمران است كه مى‏فرمايد: يا ايها الذين آمنوا انما الخمر و الميسر و الانصاب و الازلام رجس من عمل الشيطان فاجتنبوه لعلكم تفلحون. اى اهل ايمان شراب و قمار و بت‏پرستى و تيرهاى شرط بندى همه پليد و از اعمال شيطان است از آنها بپرهيزيد، باشد كه رستگار شويد.

732 - من ترك الصلاة متعمداً فقد برى من ذمة الله و ذمة رسوله

733 - (آنانكه پس از پيمان بستن با خدا عهد شكنى كردند)... نصيبشان لعنت خدا و جايگاه جهنم است. (سوره رعد، آيه 25)

734 - الصلوات الخمس و الجمعة الى جمعة تكفر ما بينهن ان اجتنب الكبائر.

735 - گستاخى در گناه به هر صورت كه باشد موجب مى‏شود كه گناه تبديل به كبيره شده هرگز بخشيده نشود.

736 - لا صغيرة مع الاصرار ولا كبيرة مع الاستغفار.

737 - لا والله لا يقبل شيئاً من طاعته على الاصرار على شى‏ء من معاصيه

738 - و بركار زشتى كه مى‏كنند و مى‏دانند كه گناه است اصرار نكنند. (سوره آل‏عمران، آيه 135)

739 - الاصرار ان يذنب الذنب فلا يستغفر ولا يحدث نفسه بتوبة فذلك الاصرار

740 - خير الاعمال ادومها وان قل

741 - ان المؤمن يرى ذنبه كالجبل فوقه يخاف ان يقع عليه والمنافق يرى ذنبه كذباب مر على انفه فاطاره.

742 - اتقوا المحقرات من الذنوب فانها لا تغفر.

743 - الرجل يذنب الذنب فيقول طوبى لى لو لم يكن غير ذلك.

744 - لا تستكثروا كثير الخير ولا تستقلوا قليل الذنوب فان قليل الذنوب يجتمع حتى يكون كثيراً و خافوا الله فى السر حتى تعطوا من انفسكم النصف.

745 - چرا خدا ما را به خاطر آنچه مى‏گوئيم (سلام تمسخر آميز) عذاب نمى‏كند؟ عذاب جهنم براى آنها بس است كه بد جايگاهى است. (سوره مجادله، آيه 8)

746 - المستتر بالحسنة تعدل سبعين حسنة، والمذيع بالسيئة مخذول، والمستتر بها مغفور له.

747 - من جاءنا يلتمس الفقه و القرآن و تفسيره فدعوه، و من جاءنا يبدى عورة قد سترها الله عليه فنحوه.

748 - من سن سنة سئة فعليه وزرها و وزر من عمل بها لا ينقص من اوزارهم شى‏ء.

749 - ما مرده‏ها را زنده مى‏كنيم و اعمال گذشته آنان و آثار وجودى ايشان را مى‏نويسيم. (سوره يس، آيه 12)

750 - غيبت از گناهان كبيره است و به نظر مى‏رسد مرحوم مؤلف در اين جمله تسامح فرموده است.

751 - الندم توبة.

752 - التائب من الذنب كمن لا ذنب له.

753 - آنان كه از گناهان كبيره و كارهاى زشت اجتناب مى‏كنند و جز گناهان كوچكى كه مقتضاى غلبه شهوت است از آنان سر نمى‏زند. (سوره نجم، آيه 32)

754 - و آنان كه چون كار زشتى انجام مى‏دهند يا بر خود ستم مى‏كنند خدا را به ياد آورده از گناهان خويش استغفار مى‏كنند. و جز خدا كيست كه گناهان را مى‏بخشد. (سوره آل‏عمران، آيه 135)

755 - خياركم كل مفتن تواب.

756 - المؤمن كالسنبلة تفى‏ء احياناً و تميل احياناً.

757 - و گروهى ديگر به گناهان خويش اعتراف كرده، عمل صالح و فعل قبيح را به هم در آميخته‏اند (اميد است كه خدا توبه ايشان را بپذيرد...). (سوره توبه، آيه 102)

758 - همانا خدا آسمانها و زمين را از انحراف حفظ مى‏كند و اگر منحرف شوند كسى غير از او نمى‏تواند آنها را حفظ كند. (سوره فاطر، آيه 41).

759 - هر چه رنج و مصيبت به شما مى‏رسد به خاطر كارهايى است كه مرتكب مى‏شويد در حالى كه بسيارى از آنها را مى‏بخشد. (سوره شورى، آيه 30)

760 - ليس من التواء عرق ولا نكبة حجر، ولا عثره قدم، ولا خدشة عود الا بذنب.

761 - اما انه ليس من عرق يضرب ولا نكبة ولا صداع ولا مرض الا بذنب.

762 - ان الرجل يذنب الذنب فيحرم صلاة الليل و ان العمل السيى اسرع فى صاحبه من السكين فى اللحم.

763 - ادنى ما اصنع بالعبد اذا آثر شهوته على طاعتى ان احرمه لذيذ مناجاتى.

764 - من هم بالسيئة فلا يعملها، فانه ربما عمل العبد السيئة فيراه الرب تبارك و تعالى فيقول و عزتى لا اغفر لك بعد ذلك ابداً.

765 - حق على الله ان لا يعصى فى دار الا اضحاها للشمس حتى يطهرها.

766 - ان العبد ليحبس على ذنب من ذنوبه مأة عام وانه لينظر الى ازواجه فى الجنة يتنعمن.

767 - ثكلتك امك اتدرى ما الاستغفار؟ ان الاستغفار درجة العليين و هو اسم واقع على ستة معان اولها الندم على مامضى و الثانى العزم على ترك العود اليه ابداً و الثالث ان تؤدى الى المخلوقين حقوقهم حتى تلقى الله املس ليس عليك تبعة و الرابع ان تعمد الى كل فريضة عليك ضيعتها تؤدى حقها و الخامس ان تعمد الى اللحم الذى نبت على السحت فتذيبه بالاحزان حتى يلصق الجلد بالعظم و ينشأ بينهما لحم جديد و السادس ان تذيق الجسم الم الطاعة كما اذ قته حلاوة المعصية فعند ذلك تقول استغفر الله.

768 - از آن جهت كه نفس شريف انبياء هميشه متوجه حضرت حق تعالى است و لحظه‏اى از او غافل نيستند دائماً در اطمينانى وصف‏ناپذير مستغرق مى‏باشند الا بذكر الله تطمئن القلوب و چنانچه لحظه‏اى اندك غفلتى از آن مقام اقدس عارض ايشان شود چون ماهى دور از آب دچار اضطراب مى‏شوند.

769 - (كسانى را كه قبل از ايشان بودند آزموديم) تا خداوند دروغگويان را از راستگويان باز شناسد. (سوره عنكبوت، آيه 3)

770 - تنها صابران را بدون حساب پاداش كامل مى‏دهند. (سوره زمر، آيه 10)

771 - آنان را دوبار پاداش مى‏دهيم به خاطر آنكه صبر كردند. (سوره قصص، آيه 54)

772 - آنان را كه صبر كردند پاداش بهتر از عملشان مى‏دهيم. (سوره نحل، آيه 96)

773 - و احسان پروردگارت بر بنى اسرائيل به حد كمال رسيد به پاداش صبرى كه ورزيدند (سوره اعراف، آيه 137)

774 - و برخى از ايشان را امام و پيشوايانى كه به امر ما هدايت مى‏كنند قرار داديم به خاطر آنكه صبر كردند. (سوره سجده، آيه 24)

775 - الصوم لى وانا اجزى به.

776 - و صبر كنيد كه خدا با صابران است. (سوره انفاق، آيه 46)

777 - بلى اگر صبر و تقوى پيشه كنيد چون كافران شتابان بر سر شما آيند خدا شما را به وسيله پنج هزار فرشته نشان دار يارى خواهد كرد. (سوره آل‏عمران، آيه 125)

778 - ايشانند كه به درود و رحمت خدا مفتخر شده‏اند و ايشانند هدايت شدگان. (سوره بقره، آيه 157)

779 - الصبر نصف الايمان.

780 - من اقل ما اوتيتم، اليقين و عزيمة الصبر و من اعطى حظه منهما لم يبال ما فاته من قيام الليل و صيام النهار

781 - و سئل عن الايمان؟ فقال الصبر و السماحة.

782 - الصبر كنز من كنوز الجنة.

783 - افضل الاعمال ما اكرهت عليه النفوس. انجام چنين عملى نياز به گونه‏اى از صبر دارد كه صبر بر عمل ناميده مى‏شود.

784 - تخلق باخلاقى، انا الصبور.

785 - من ابتلى من المؤمنين ببلاء فصبر عليه كان له اجر الف شهيد.

786 - ان الله تعالى انعم قوم فلم يشكروا، فصارت عليهم وبالا؛ وابتلى قوماً بالمصائب فصبروا، فصارت عليهم نعمة.

787 - من لا يعد الصبر النوائب الدهر يعجز.

788 - الجنة محفوفة بالمكاره والصبر فمن صبر على المكاره فى الدنيا دخل الجنة و جهنم محفوفة باللذات و الشهوات فمن اعطى نفسه لذتها و شهوتها دخل النار

789 - بنى الايمان على اربع دعائم اليقين والصبر والجهاد والعدل. چون جهاد خود مولود و از نتايج صبر است نيمى از ايمان بر صبر استوار است، و لذا اين حديث شريف با كلام پيامبر اكرم (صلى‏الله عليه و آله و سلم) كه فرمود: صبر نصف ايمان است منافات ندارد.

790 - همانا انسان طغيان مى‏كند اگر خويشتن را بى‏نياز ببيند. (سوره علق، آيه 6 و 7)

791 - اى اهل ايمان مبادا هرگز مال و فرزندانتان شما را از ياد خدا غافل سازد. (سوره منافقون، آيه 9)

792 - اى اهل ايمان بعضى از زنان و فرزندان شما دشمنتان هستند. (سوره تغابن، آيه 14)

793 - بدانيد كه اموال و اولاد وسيله آزمايش شماست. (سوره انفال، آيه 28)

794 - انما الاعمال بالنيات.

795 - و (اهل كتاب) مأمور نشدند مگر به اينكه خدا را با اخلاص كامل در دين بپرستند. (سوره بينه، آيه 5)

796 - مگر كسانى كه صبر پيشه كردند و عمل صالح انجام دادند.(سوره هود، آيه 11)

797 - اعمال خويش را باطل نكيند. (سوره محمد، آيه 33)

798 - (اى مؤمنين) صدقات خويش را با منت نهادن و آزار رسانيدن باطل نكنيد. (سوره بقره، آيه 264)

799 - (پيامبران فرمودند): ما قطعاً بر آزارهاى شما صبر مى‏كنيم. (سوره ابراهيم، آيه 12)

800 - (اى پيامبر از كفار و منافقين اطاعت نكن) و از آزارشان در گذر و بر خدا توكل كن. (سوره احزاب، آيه 48)

801 - (اى پيامبر) بر طعن و ياوه‏گوئى كافران صبر كن و به طرزى نيكو از آنان دورى گزين. (سوره مزمل، آيه 10)

802 - (شما بوسيله جان و مالتان آزمايش خواهيد شد) و از اهل كتاب و مشركين سخنان آزار دهنده بسيار خواهيد شنيد، و اگر صبر و تقوى پيشه كنيد (پيروز خواهيد شد) كه استقامت و تقوى از امور مهم است. (سوره آل عمران، آيه 186)

803 - صل من قطعك و اعط من حرمك و اعف عمن ظلمك.

804 - منظور اين است كه انسان وقتى به حكمت خداوند متعال يقين پيدا كند، و او را جواد و فياض بداند و بداند كه به هر كس به اندازه صلاحيت و لياقتش عطا مى‏كند، و بداند هر نيك و بدى كه در عالم اتفاق مى‏افتد به صلاح، و براى رشد و تكامل ما، و مرتبه‏اى از مراتب رسيدن به سعادت است؛ تحمل مصائب بر او دشوار نخواهد بود، بلكه با طيب خاطر آنها را تحمل مى‏كند.

805 - اسألك من اليقين ما يهون به على مصائب الدنيا.

806 - اذا وجهت على عبد من عبيدى مصيبه فى بدنه او ماله او ولده ثم استقبل ذلك بصير جميل استحييت منه يوم القيامه ان انصب له ميزاناً او انشر له ديواناً.

807 - انتار الفرج بالصبر عباده.

808 - ما من عبد اصيب بمصيبه فقال كما امره الله تعالى انا لله و انا اليه راجعون اللهم اجرنى فى مصيبتى و اعقبنى خيراً منها، الا فعل الله ذلك.

809 - الصبر صبران صبر على البلاء حسن جميل و افضل الصبرين الورع عن محارم الله.

810 - ان هذا رحمه و انما يرحم الله من عباده الرحماء.

811 - تدمع العين و يحزن القلب و لا تقول ما يسخط الرب.