استفتائات پزشكى

مطابق با فتواى حضرت آيت الله العظمى آقاى حاج شيخ لطف الله صافى گلپايگانى

- ۵ -


مسائل مربوط به تشريح

س 62 ـ آيا مجازيم مسلمانى را كه وصيت كرده بعد از وفاتش ، وى را تشريح كنند ، تشريح نماييم ؟

ج 62 ـ با عدم ضرورت مانند حفظ نفس محترمه و امكان استفاده از جسد ميت كافر ولو با خريد آن جائز نيست . والله العالم

س 63 ـ اگر ندانيم جسدى كه در اختيار ماست جسد يك مسلمان است يا كافر يا اهل كتاب ، آيا مجازيم آن را تشريح نماييم ؟

ج 63 ـ دائر مدار اين است كه ميّت درچه محلى باشد اگر در دار الاسلام وبلاد مسلمين است محكوم به اسلام است و تشريح

س 64 ـ آياتفاوتى بين اهل تسنن واهل تشيّع درعدم جوازتشريح جسد،وجوددارد؟

ج 64 ـ تفاوتى وجود ندارد . والله العالم

س 65 ـ آيا مى توان جسد افراد به ظاهر مسلمان ـ مسلمان شناسنامه اى ـ را كه به خاطر ارتداد ، فساد اخلاقى ، قاچاق مواد مخدر ، مسائل سياسى و . . . اعدام شده اند تشريح نمود؟

ج 65 ـ مرتدّ حكم كافر را دارد ولى مسلمان محكوم به اعدام جسدش حكم جسد مسلمان را دارد . والله العالم

س 66 ـ آيا مى توان براى تشريح ، جهت آموزش ، به علّت كمبود جسد واستخوان كه بدون آنها آموزش امكان پذير نيست اقدام نبش قبر غير مسلمانان نمود ؟

ج 66 ـ اگر در ذمّه اسلام نبوده جائز است و اگر در ذمّه اسلام بوده در صورتيكه طبق آداب خودشان جائز باشد اشكالى ندارد . والله العالم

س 67 ـ در فرض مسأله فوق (66) اگر ندانيم اين قبر متعلق به مسلمان يا غير مسلمان است ، آيا مجازيم نبش قبر انجام دهيم ؟

ج 67 ـ اگر در بلاد مسلمين است جائز نيست . والله العالم

س 68 ـ در صورتى كمبود جسد و استخوان ، آيا مى توانيم استخوان هايى را كه در بيابان و قبرستان ها مى يابيم و يا به وسيله عمليات حفارى شهردارى ها در سطح خاك ظاهر مى شوند ـ چه متعلق به مسلمانان و چه غير مسلمانان ـ مدتى جهت آموزش استفاده كرده و بعد از اتمام كار ، به يك مركز آموزشى هديه نماييم ويا دفن كنيم ؟

ج 68 ـ استخوان مرده مسلمان بايد فوراً دفن شود . والله العالم

س 69 ـ 1 : آيا براى تشخيص علت مرگ جهت پيشرفت علم پزشكى و تعليم به دانشجويان شكافتن ـ كالبد شكافى ـ جائز است ؟

2 : اگر كالبد شكافى براى كشف جرم و شناسايى قاتل باشد حكم چگونه است؟

3 : اگر كالبد شكافى تنها راه براى رهايى يك متهم بى گناه از مرگ باشد قضيه چند حكم دارد ؟

ج 69 ـ 1 : شكافتن جسد كافر جائز است . والله العالم

2 : جائز نيست . والله العالم

3 : كالبد شكافى در موازين قضائى شرعى به منظور شناختن مجرم جائز نيست و متهم اگر از راههاى مشروع و منطقى جرمش ثابت نشودآزادمى شود .والله العالم

س 70 ـ اگر براى تشخيص حيات يا مرگ مصدومى تنها راه منحصر به شكافتن يكى از شريان هاى وى باشد بفرمائيد :

1 : آيا انجام اين كار جائز است يا خير؟

2 : آيا انجام اين عمل درصورت ضرورت مستلزم پرداخت ديه مى باشد ياخير ؟

3 : اگر بايد ديه پرداخت شود به عهده كيست كه بپردازد ؟

ج 70 ـ 1 و 2 و 3 : براى مجرّد تشخيص حيات يا مرگ ، شكافتن شريانهاى مصدوم جائز نيست ولى اگر مقدمه معالجه او باشد جايز است وبا اذن خود او يا ولى او يا مجتهد جامع الشرائط يا وكيل مجتهد و در صورت توقف حفظ حيات او بر شكافتن شريان وفوريّت آن و عدم دسترسى به ولى وجوب ديه معلوم نيست . والله العالم .

س 71 ـ معمولاً روى انسان ها آزمايش هاى طبى گوناگونى كه گاه خطرناك هم مى باشد انجام مى دهند براى كسب اطلاعات بيشتر پزشكى در جهت تشخيص امراض و درمان آنها بفرمائيد :

1 : اگر بيمارى قطع داشته كه چنانچه خود را در معرض چنين آزمايشاتى قرار دهد باستقبال خطرات جانى براى خود رفته است ولى از طرفى هم به پيشرفت علم پزشكى و به معالجه و مداواى جامعه مسلمانان در آينده كمك نموده است ، آيا خود را در معرض چنين آزمايشاتى قرار دادن جائز است ؟

2 : اگر ضرر جانى محتمل باشد ، ولى كمك به علم پزشكى فوق الذكر قطعى آيا در اين صورت مى تواند خود را در معرض آزمايش قرار دهد ؟

3 : اگر هيچ گونه علم به ضرر جانى براى خود نداشته باشد و فايده آزمايش هم براى كمك فوق الذكر محتمل باشد ، چه حكمى دارد ؟

4 : اگر فايده آزمايشات فوق الذكر به سود تمامى افراد بشر تمام گردد بفرمائيد حكم خود را در معرض قرار دادن در صورت علم به ضرر و يا احتمال ضرر و يا عدم علم به ضرر چه خواهد بود ؟

5 : در صورتى كه آزمايشات فوق براى اهداف فوق الذكر هيچ گونه ضررى براى انسان بيمار نداشته باشد آيا طبيب بدون اطلاع دادن به بيمار و بدون كسب اجازه از او مى تواند چنين اقدامى نمايد ؟

6 : اگر در صورت ضرورت انجام چنين آزمايشاتى جائز باشد چگونه بودن آن ضرورت را بيان نماييد ؟

ج 71 ـ 1 : جائز نيست . والله العالم

2 : اگر احتمال ضرر معتنى به و عقلائى باشد جايز نيست . والله العالم

3 : جائز نيست چون احتمال ضرر جانى منتفى نيست . والله العالم

4 : جواب همان است كه از سه مسئله قبل دانسته شد . والله العالم

5 : نمى تواند . والله العالم

6 : ضرورت ، توقف حفظ نفس شخص بيمار براى عملى است كه فايده آزمايشى دارد . والله العالم

س 72 ـ اگر آزمايشات فوق روى حيوانات انجام شود كه در پايان آنها حيوانات از بين خواهند رفت بفرمائيد صرف نظر از ضمان آيا چنين كارى براى پيشرفت كارهاى پزشكى جائز است ؟

ج 72 ـ جايز است ولى رحم انسانى و اسلامى اقتضاء دارد كه به صورتى انجام شود كه بى رحمى نسبت به حيوان زبان بسته شمرده نشود و موجب زجر و شكنجه زياد او نشود .والله العالم

س 73 ـ در صورتى كه ضرورت داشته باشد علت مرگ يك شخص بطور مثال جهت تعيين قاتل وى مشخص شود ، آيا مجازيم جسد وى را در پزشكى قانونى ، تشريح نماييم ؟ و يا اگر مدفون باشد ، نبش قبر كرده جسد وى را بررسى نماييم ؟

ج 73 ـ در مورد سؤال حكم بجواز تشريح مشكل است ولى نبش قبر براى ديدن بدن واثبات حق اشكالى ندارد . والله العالم

س 74 ـ با وجود امكان تهيه جسد كافر از خارج چناچه در بعض ممالك اسلامى عمل مى شود آيا واجب است مسئولين مربوطه اقدام نمايند ؟ و با وجود امكان تهيه ، ضرورت جواز تشريح ميت مسلمان پيدا مى شود يا خير ؟

ج 74 ـ با امكان تهيه جسد كافر هر چند بخريد آن باشد تشريخ ميّت مسلمان به عنوان ضرورت جائز نيست . والله العالم