مخارج مسجد

موقوفات

56-اگر چيزى را بر مسجد وقف كنند و مصرفى‏براى آن مشخص نكرده باشند،منافع آن در تعمير،نور،فرش و اجرت خادم مصرف مى‏شود و اگر چيزى‏اضافه آمد به امام جماعت مسجد داده مى‏شود ⁽¹⁾ .

57-س:زمينى است وقف مسجد كه متصل به آن‏است،آيا با نظر متولى شرعى مى‏توانيم مقدارى اززمين موقوفه را به همان مسجد اضافه و جزو آن قراردهيم؟

ج-اگر وقف مسجد است كه بايد عوائد آن‏صرف مسجد شود،اضافه كردن آن به‏مسجد جايز نيست ⁽²⁾ .

بر فرض عدم جواز آيا با نظر متولى جايز است‏مقدارى از همان زمين براى دستشويى و يا كتابخانه‏استفاده شود.

ج-حكم مساله قبل را دارد ⁽³⁾ .

58-س:در كنار يك مسجد كوچك،به فاصله 8مترى زمينى به مساحت 1200 متر براى مسجد وقف‏گرديده است،آيا مى‏شود در اين زمين سالن سخنرانى‏و منزل خادم و وضوخانه و حجراتى براى تحصيل وچند مغازه براى هزينه مسجد درست كرد يا نه؟

ج-تابع نحوه وقف است.اگر زمين،وقف‏شده كه از عوائد آن صرف احتياجات‏مسجد شود، تصرفات مزبوره جايز نيست،مگر آنكه زمين را با صلاحديد وقف از متولى شرعى براى تصرفات مزبوره اجاره‏كنند ⁽⁴⁾ .

59-س:مسجدى است كه داراى موقوفاتى‏مى‏باشد،اما نمى‏دانيم و روشن نيست كه اين موقوفات‏براى شخص امام جماعت مسجد است‏يا اين كه براى‏مخارج مسجد؟در صورتى كه مردم مخارج مسجد راتامين كنند و مسجد از اين نظر كمبودى نداشته باشد،آيا امام جماعت مى‏تواند از اين موقوفه استفاده كرده ومصرف نمايد؟

ج-اگر معلوم نيست كه وقف بر خصوص‏امام جماعت‏شده يا وقف بر چيزى شده كه‏شامل امام جماعت هم باشد،نمى‏تواندبگيرد ⁽⁵⁾ .

60-س:منزلى را وقف كرده براى مسجد،درضمن وقف شرط كرده كه مادام العمر خود در آن سكونت كند،آيا صحيح است؟

ج-اگر مدت معين ذكر كند تا از جهل‏خارج شود مانعى ندارد و عدم ترتب‏احكام مسجد در مدت مذكور مانع ندارد،چون احكام مربوط به مسجدى است كه‏مسلوب المنفعه(از بين رفتن منفعت)نباشد ⁽⁶⁾ .

آيت‏الله اراكى قدس‏سره

61-س:مسجدى بوده در خيابان واقع شده وموقوفات براى مسجد هست كه منافعش صرف مسجدبشود آيا متعذر المصرف است و منافع موقوفه را درجاى اقرب فالاقرب بايد مصرف شود؟

ج-با فرض عدم امكان اعاده مسجد حكم‏متعذر المصرف را دارد كه بايد در مسجدنزديكتر،از باب‏«الاقرب فالاقرب‏»صرف‏شود ⁽⁷⁾ .

آيت‏الله اراكى قدس‏سره

62-س:مسجدى در اثر زلزله خراب شده و اهالى آن به دو كيلومترى نقل مكان كرده‏اند و مسجدجديدى ساخته‏اند.مسجد اول موقوفاتى دارد كه بايدصرف تعميراتش شود،آيا در مسجد ديگر مى‏توان‏استفاده كرد؟

ج-لازم است كه همان مسجد مخروبه راتعمير و مرمت كنند و در بعض مواقع‏مناسب جلسات عزادارى و اقامه جماعت‏را در آن مسجد برپا كنند تا مسجد متروك‏نشود ⁽⁸⁾ .

اجاره موقوفات مسجد

63-س:زمين موقوفه مخروبه‏اى،قبلا مستراح‏بوده سالهاى متمادى مخروبه مانده و از انتفاع خارج‏شده،شخصى از متولى شرعى شفاها اجازه مى‏گيرد وطبقه پايين آن را مستراح و وضوخانه ساخته و فوقانى‏آن را به خرج خود چند مغازه مى‏سازد و متولى آن شفاها تشويق و ترغيب بر آن نموده؟آيا كسى ديگرحق اعتراض دارد؟و آيا متولى مى‏تواند بگويد:اعيان‏را طبق نظر من وقف نماييد؟يا اعيان ملك سازنده‏است و فقط كرايه زمين مخروبه موقوفه را بايد بدهد؟

اگر كسى پيدا شود مخارج اعيانى آن را بپردازد كه‏سازنده واگذار به وقف نمايد نسبت‏به وجه سرقفلى كه‏سازنده گرفته چه صورت دارد؟

ج-اگر متولى شرعى با مراعات صلاح‏وقف اجاره داده كه شخص براى خودش‏ساختمان كند و اجاره زمين را بپردازد،صاحب ساختمان،اجاره زمين را ضامن است‏و زمين در حالى كه ساختمان روى آن است‏ملاحظه مى‏شود،نه مخروبه ⁽⁹⁾ .

64-س:مدتى است كه در يكى از مساجد امام‏جماعت هستم و اطلاعى از كيفيت وقف اين مسجدندارم.با توجه به اينكه مسجد مذكور از حيث تامين مخارج خود مشكلات فراوانى دارد، آيا جايز است زيرزمين مسجد را براى كارى كه در شان مسجد باشداجاره داد؟

ج-اگر زير زمين عنوان مسجد نداشته‏باشد و جزئى از متعلقات مورد نياز مسجدنباشد، اشكال ندارد ⁽¹⁰⁾ .

آيت‏الله خامنه‏اى دامت‏بركاته

صرف زكات در مسجد

65-يكى از مصارف زكات‏«سبيل الله‏»است،يعنى كارى كه منفعت عمومى دينى دارد يا نفعش به‏عموم مسلمانان مى‏رسد،يا براى اسلام مفيد است،كه‏از جمله آنها ساخت و تعمير و ساير مخارج ضرورى‏مسجد است،پس زكات اموال را مى‏توان در مسجدخرج كرد ⁽¹¹⁾ .

66-س:در قسمتى از صحن يك مسجد،با پول‏زكات،اتاقى به عنوان كتابخانه مسجد ساخته شده،آيا اين عمل جايز است‏يا خير؟و در صورت عدم جواز آيالازم است آن را خراب نموده و به صحن مبدل سازند؟

و در هر صورت تصرف در زكات چه صورتى دارد؟آيامجزى است‏يا موجب ضمان بر متلف و بر ذمه‏«من‏تجب عليه‏»است و ملزم به اداء مى‏باشد؟

ج-محل ساختن كتابخانه اگر مسجد نبوده‏و تغيير وقف محسوب نشده است،اشكال‏ندارد و ضامن نيست،در غير اين صورت‏عمل مزبور جايز نبوده است و كسى كه‏متصدى عمل مزبور شده بايد محل را ازآن ساختمان تفريغ نمايد و پول زكات را كه‏در آن ساختمان صرف كرده ضامن است ⁽¹²⁾ .

67-س:مسجدى است كه نياز مبرم به‏تعميرات كلى دارد،آيا از زكات فطره مى‏شود صرف آن‏كرد؟

ج-بهتر است فطره را به مصرف فقراى محل رسانند ولى در مسجد و مانند آن نيز مانعى ندارد ⁽¹³⁾ .

آيت‏الله فاضل‏لنكرانى دامت‏بركاته

68-س:در صورت وجود فقراء زكات تا چه‏مقدار زكات مال خود را بدون رعايت اصناف‏مستحقين مى‏تواند صرف در ساختمان مسجد،درمحل نمايد؟

ج-با بودن فقراء،تمام زكات را هم‏مى‏تواند صرف مسجد كند،لاكن بهتر آن‏است كه مقدارى به فقراء بدهد و مقدارى‏صرف مسجد نمايد ⁽¹⁴⁾ .

آيت‏الله گلپايگانى قدس‏سره

صرف خمس در مسجد

69-چون نصف خمس اموال بايد به سادات فقيرداراى شرايط(شرايط سيدى كه به او خمس داده مى‏شود در توضيح المسائل‏بحث مصرف خمس آمده است.) داده شود و نصف ديگر آن كه سهم امام‏زمان(عج)است،در زمان غيبت‏بايد به مجتهد جامع الشرايط داده شود،بنابر اين خمس مال را بدون اجازه‏مجتهد جامع الشرايط نمى‏توان در مسجد خرج كرد واگر كسى بدون اجازه خرج كند،كفايت از پرداخت‏خمس نمى‏كند ⁽¹⁵⁾ .

كمكهاى مردمى

70-س:آيا در بناء مسجدهاى سنى‏هامى‏توانيم كمك بكنيم يا خير؟

ج-بلى در بناء مسجد مى‏توانيد كمك‏كنيد ⁽¹⁶⁾ .

آيت‏الله گلپايگانى قدس‏سره

71-س:اگر كسى براى مسجدى نذر كرده باشدكه هرگاه پولى داشتم مثلا مسجد را سفيد كنم و قبل ازشروع آن شخص،شخص ديگرى آمد و مسجد راسفيد كرد،آيا مى‏شود آن پول را به مصرف ديگرى‏در همان مسجد جهت زيلو و غيره برساند يا خير؟

ج-در فرض مذكور موضوع نذر منتفى‏شده چيزى بر او واجب نيست و اگربخواهد تبرعا مبلغى را كه نذر كرده صرف‏زيلو و جهات ديگر مسجد نمايد مختار وماجور است ⁽¹⁷⁾ .

آيت‏الله گلپايگانى قدس‏سره

72-س:كسى كه متصدى و مسئول صندوق‏جمع اعانات براى ساختمان حرم امام يا حسينيه يامسجدى مى‏باشد آيا مى‏تواند با وجوهى كه مؤمنين درصندوق ريخته‏اند با اطمينان ربح صد در صد خريد وفروش كند و همچنين كسى كه وجوه سهم مبارك‏امام عليه السلام نزد او جمع شده با اطمينان به سود و حفظ‏اصل مال مى‏تواند با پول تجارت كند يا نه؟

ج-اگر وكالت مؤمنين به مسئول صندوق‏شامل اين نحو معاملات باشد،مانعى‏ندارد،ولى اگر علم به رضا به تنهايى كافى‏نيست.و در مورد سهم مبارك امام عليه السلام اگر مجتهد صلاح بداند و اجازه بدهد و به‏مصلحت‏باشد مانعى ندارد ⁽¹⁸⁾ .

آيت‏الله اراكى قدس‏سره

73-س:خادم مسجدى ميان دو نماز،پول به‏عنوان كمك براى مسجد جمع مى‏كند،آيا مى‏شود آن‏را به امام جماعت‏يا سخنران داد و يا در جهات ديگرمصرف كرد؟

ج-اگر مقصود پول دهندگان كمك به‏مخارج مربوط به مسجد باشد مانعى‏ندارد ⁽¹⁹⁾ .

آيت‏الله فاضل‏لنكرانى دامت‏بركاته

[به فصل 4«لوازم مسجد»نيز مراجعه شود.] .

پى‏نوشتها:

1-تحرير الوسيله،ج 2،كتاب الوقف،ص 74،م 56.

3- و 2-همان،ص 359،س 61.

4-استفتاآت،ج 2،ص 358،س 58.

5-استفتاآت،ج 2،ص 350 س 39.

6-استفتاآت،ص 147،س 19.

7-همان،ص 149،س 25.

8-جامع المسائل،ج 1،ص 87،س 273.

9-استفتاآت،ج 2،ص 376،س 103.

10-اجوبة الاستفتائات،ج 1،ص 128،س 427.

11-توضيح المسائل،م 1925،هفتم.

12-استفتاآت،ج 1،ص 344،س 15.

13-جامع المسائل،ج 1،ص 88،س 280.

14-مجمع المسائل،ج 1،ص 147،س 77.

15-توضيح المسائل،م 1834.

16-مجمع المسائل،ج 1،ص 157،س 117.

17-مجمع المسائل،ج 2،ص 326،س 927.

18-استفتاآت،ص 527،س 21.