انسان شناسى ، جلد ۷

جلال الدين فارسى

- پى‏نوشت‏ها -


1 mustuse and matuse
2 رك : اراده معطوف به حيات طيبه ، صص 197-73
3 روان شناسى اجتماعى ، استوتزل ، ص 51.
4 هود، 59
5 هود، 97
6 نوح ، 21
7 مائده ، 49
8 انعام ، 150
9 نساء، 27
10 نجم ، 23.
11هود، 116.
12 انبياء، 15 - 13
13 حديثى داريم كه هر كس همان ميشود كه پرستيده است .
14 تفسيرم با آنچه ابومسلم بحر، و جبائى گفته اند سازگار است . رك : مجمع البيان ، جلد 17، ص ‍ 13
15 براى نمونه رك : جامعه سالم ، انسان براى خويشتن ،...
16 انجيل متى ، باب ششم
17 زخرف ، 28-22
18 بقره ، 130
19 يوسف ، 38
20 ولقد نادانا نوح فلنعم المجيبون ... و ان من شيعته لابراهيم اذجاء ربه بقلب سليم اذقال لابيه و قومه ماذا تعبدون ... (صافات ، 83-72) - همچنين آيه 91 انعام كه قرآن را ادامه كتابهاى آسمانى و وحى پيشين ميداند.
21 اءنها شجرة تخرج فى اصل الجحيم . طلعها كاءنه رؤ س الشياطين ... انهم الفوا آبائهم ضالين فهم على آثار هم يهرعون . ولقد ضل قبلهم اكثر الاولين . و لقد ارسلنا فيهم منذرين فانظر كيف كان عاقبة المنذرين . (صافات ، 71-62)
22 عنكبوت ، 12
23 اسراء، 36
24 ص ، 64 - 55
25 از شعراى بزرگ آتن متولد حدود 450 ق .م و متوفاى 388 نمايشنامه هايش در دولت مدنى آتن باستان مانند مطبوعات كنونى مؤ ثر بوده است .
26 شاگرد سقراط و مالف (بازگشت ده هزار نفر)
27 متولد 521 ق . م و متوفاى بعد از 440
28 حج ، 3
29 مريم ، 44
30 اسراء، 56
31 اسراء، 65
32 اسراء، 67
33 نور، 21
34 مائده ، 90
35 مائده ، 93
36 علائق پست كه خودشان براى خويشتن ايجاد كرده اند يا آز و سائق هاى عضوى سركش را كه فطرى و موروثى است : (واتبعوا اهوائهم )، و باطل يا توجيهات پوچ و ناروا و فلسفه زندگى پست و آرزوهاى دراز واهى يا واقعى : (الشيطان سول لهم و اءملى لهم )
37 انعام ، 112
38 سوره ناس .
39 بقره ، 8 - 14
40 انعام ، 116-121
41 قول ، هر سه معنى را در بر دارد. در حقيقت ، سخن پيش از پيدايى هستى (باور) را دارد كه خود اصلش انديشه است . انديشه گاهى باورشده تبديل به سخن مى گردد.
42 زخرف القول
43 انعام ، 112 - 113
44 ابراهيم ، 4-3
45 توبه ، 33
46 توبه ، 33
47 احزاب ، 48: ولا تطع الكافرين والمنافقين و دع اذاهم
48 مائده ، 60: يجاهدون فى سبيل الله و لا يخافون لومة لائم
49 مائده ، 63: الذين اتخذوا دينكم هزوا و لعبا
50 مائده 63
51 مائده ، 64: واذا ناديتم الى الصلاة اتخذوها هزوا و لعبا
52 انعام ، 122: كذلك زين للكافرين ما كانوا يعملون . توبه ، 37: زين لهم سوء اعمالهم
53 آل عمران ، 14: زين للناس حب الشهوات من النساء والبنين و القناطير المقنطرة من الذهب و الفضة و الخيل المسومة والانعام و الحرث . ذلك متاع الحيوة الدنيا والله عنده حسن مآب
54 بقره ، 212: زين للذين كفروا الحياة الدنيا
55 غافر، 37: و كذلك زين لفرعون سوء عمله و صد عن سبيل
56 فاطر، 8: افمن زين له سوء عمله فرآه حسنا فان الله يضل من يشاء. محمد، 14: افمن كان على بينة من ربه كمن زين له سوء عمله و اتبعوا اهواءهم . فتح ، 12: و زين ذلك فى قلوبكم و ظننتم ظن السوء
57 رك : تعالى شناسى ، ج 1، ص 125 - 131
58 رك : تعالى شناسى ، ج 1، ص 135 - 154
59 رك : تعالى شناسى ، ج 1، ص 157 - 170
60 رك : تعالى شناسى ، ج 1، ص 173 - 213
61 رك : تعالى شناسى ، ج 1، ص 217 - 230
62 رك : تعالى شناسى ، ج 1، ص 233 - 268
63 تعالى شناسى ، ج 2
64 رك : روانشناسى كمال ، دوآن شولتس ، ترجمه گيتى خوشدل ، نشر نو
65 رك : روانشناسى كمال ، دوآن شولتس ، ترجمه گيتى خوشدل ، نشر نو
66 راغب اصفهانى - متوفاى 502 - ميگويد: شيطان نام هر موجود نامرئى و انسان و حيوان درنده و موذى و آسيب زننده اى است . مفردات ، ص 261. وى حتى شياطين در آيه واتبعوا ما تتلوا الشياطين على ملك سليمان را انسانها متمرد و گستاخ آن زمان هم مى داند؛ و حسد و خشم سركش و ضبط نشده بوسيله عقل و ايمان را شيطان ميشمارد.
67 الميزان ، ج 1، ص 248 - 249.
68 الميزان ، ج 1، ص 248 - 249.
69 طه ، 119 - 120
70 طه ، 117 - 118
71 اعراف ، 19
72 اعراف ، 24 - طه ، 122
73 اعراف ، 20 - 22
74 فاء تفريع : فوسوس ...
75 اعراف ، 25
76 هود، 119
77 ص ، 85
78 بيشتر مفسران واژه (لباس ) را به معنى جامه معمولى پنداشته اند و (السواه ) راعضوى از بدن كه بايد پوشيده باشد. و بى ربط بودن آن با اين تجربه عظيم و گرانمايه و آموزنده بر هيچكس ‍ پوشيده نيست . حال آنكه خداوند متعال در آيه پنجاهم فرقان از آفرينش شب به عنوان يك پوشش ‍ حفاظتى و دفاعى (لباسا) ياد مى فرمايد و در آيه هشتادم انبياء از صنعت لباس زره به عنوان يك نعمت و دانش مفيدى كه به داود پيامبر آموخته تا او و ديگران از طريق وى بتوانند خويشتين را از حملات پرگزند متجاوزان حفظ كرده و مصون بدارند: و علمناه صنعة لبوس لكم لتحصنكم من باسكم در آيه 187 بقره از وسيله دفاعى و حفاظتى بسيار مهم ديگر كه همسر باشد با لفظ (لباس ) ياد ميكند چون مرد را در برابر خطر فساد اخلاقى و زنا حفظ مى نمايد و زن را در مقابل همين خطرها مصونيت مى بخشد. زن وسيله حفاظتى بزرگ براى مرد است و مزد سپر - (لباس ) بلاها و مفاسد اخلاقى احتمالى زن است : احل لكم ليلة الصيام الرفث الى نسائكم هن لباس لكم و انتم لباس لهن .
79 اعراف ، 26 - 28
80 راغب اصفهانى مى گويد (ريش ) گر چه به معناى پر است اما به پر بال اختصاص دارد.
81 ص ، 26
82 اتجعل فيها من يفسد فيها و يسفك الدماء... بقره ، 30
83 حج ، 42 - 43
84 احزاب ، 56
85 احزاب ، 43
86 طه ، 118 - 119
87 بقره ، 35 - 36
88 و ملك لايبلى : طه ، 120
89 بقره ، 34 - اعراف ، 7 - سباء، 20
90 ناس ، 6 - اعراف ، 27 - اعراف ، 202: و اخوانهم يمدونهم فى الغى ثم لا يقصرون - و منافقان كه مثل شيطان عمل ميكنند: حشر، 12 تا 18
91 ق ، 27
92 اعراف ، 175
93 حجر، 42
94 اعراف ، 27
95 تفسير عياشى ، از امام صادق عليه السلام
96 كافى ، كلينى ، از امير المومنين
97 كافى ، كلينى ، از امام صادق يا امام باقر عليهم السلام
98 الميزان ، ج 15، ص 90
99 الميزان ، ص 88
100 كافى ، از امام باقر عليه السلام
101 الميزان ، ج 15، ص 88 و 89
102 اعراف ، 27 - 29
103 مائده ، 90
104 تاريخهايى كه براى شاهنشاهان و امپراتوران و استعمارگران نوشته اند.
105 آنچه مدرنيته وعده داده است !
106 اعراف ، 17
107 حجر، 39
108 حجر، 72 - به همين مظمون در ابراهيم ، 22
109 اسرا، 64
110 اسرا، 64: قال ... لئن اخرتن الى يوم القيامت لاحتكن ذريته الا قليا.
111 بقره ، 269
112 اسرا، 70
113 كهف ، 50
114 كهف ، 50
115 نوح ، 23
116 اعراف ، 199
117 بقره ، 205: و اذا تولى سعى فى الارض ليفسد فيها و يهلك الحرث و النسل
118 اسرا، 27
119 مومن ، 23 - 27
120 مومن ، 55 - 56
121 نوح ، 2 - 4
122 نوح ، 21 - 24
123 نوح ، 4
124 ابراهيم ، 12
125 صف ، 11 - 13
126 قصص ، 16
127 اعراف ، 23
128 فتح ، 1 - 3، سيد مرتضى ، علم الهدى ، مى گويد: كلمه (ذنب ) مصدر است و در اينجا به مفعول خود اضافه شده و مراد اين است كه اعمال سوء مشركان مكه نسبت به تو خنثى شد و عقيم ماند.
129 بقره ، 205
130 اصول كافى ، ج 2
131 نساء، 75
132 همان ، 74
133... من الجنة و الناس
134 نهج البلاغه ، ج 3، ص 145
135 فاطر، 10
136 طه ، 43 - 45
137 مؤ منون ، 99 - 100
138 اين (من ) بيانيه و نه تبعيضيه است .
139 راغب اصفهانى مى گويد: (همز مانند عصر يا فشردن براى روغن گيرى يا آبگيرى است و در مورد غيبت كردن از كسى هم بكار مى رود). ولى در مورد بسيارى از آزار دادن ها
به قصد تحريك و ناراحت كردن بكار ميرود مانند غيبت كردن مردم ، زدن ، گاز گرفتن ، هل دادن ، با چوب يا چيز آزارنده اى به پهلوى اسب و ستور براى تحريك و راندن يا آزارش زدن ... رك ، المنجد، ص ‍ 963
140 مومنون ، 98 - 91
141 انعام ، 112
142 مومن ، 37
143 دخان ، 30
144 بقره ، 67
145 يوسف ، 23
146 نهج البلاغه ، ج 1، ص 101
147 نهج البلاغه ، ج 1، ص 166
148 نهج البلاغه ، ج 1، ص 165
149 هود، 114
150 انعام ، 122
151 فرقان ، 70
152 رك : الميزان ، ج 15، ص 51
153 بگفته راغب اصفهانى قرآن شناس قرن پنجم
154 لسان العرب ، ج 5، ص 25
155 مفردات ، ص 362
156 بقره ، 286
157 نساء، 99
158 بقره ، 237
159 جاثيه ، 14
160 آل عمران ، 159
161 شورى ، 5
162 اعراف ، 23
163 شرحش در فصول آتى خواهد آمد
164 نهج البلاغه ، ج 2، ص 243
165 در فصل (سير تقرب ) مى آيد.
166 مومن ، 1 - 7
167 رك : پيامبرى و انقلاب ، ص 320 - 314
168 رك : پيامبرى و جهاد، ص 336 - 320
169 مجمع البيان ، طبرسى ، ج 4، ص 223، به گفته ابن عباس ، و حسن بصرى
170 همان ، به گفته مجاهد و قتاده
171 همان ، ص 225، به نظر تفسيرى زجاج
172 بقره ، 56
173 صحيفه ، دعاى هفدهم
174 لسان العرب ، ج 5، ص 25
175 طبقات الصوفيه ، تاليف ابو عبدالرحمن سلمى از نسل ابواعور سلمى سرلشكر معاويه در صفين ، و نسل سفيان بن عبد شمس سلمى سرلشكر مشركان در جنگ خندق كه در عصر خودش - قرن سوم - به جعل حديث انگشت نما است ص 498. انتشارات شوراى عالى انقلاب فرهنگى (!)
176 همان ، 502
177 همان ، 42
178 همان ، 292
179 همان ، 181
180 مجموعه آثار سلمى ، ج 1، ص 101
181 بقره ، 177
182 احقاف ، 35
183 بقره ، 149 - 153
184 اين آيات كريمه در شعبان يا رمضان سال دوم هجرى نازل مى شود يعنى پس از اعزام گروه رزمى حمزة بن عبدالمطلب در رمضان سال قبل حدود شش ماه پس از هجرت ، و اعزام گروه رزمى عبيدة بن حارث در شوال آن ، اعزام گروه رزمى سعد بن ابى وقاص به خرار در ذيقعده ، لشكركشى به ابواء در ماه صفر سال دوم ، لشكركشى به بواط در يكسال پس از هجرت ، لشكركشى به محل بدر در ربيع الاول ، لشكركشى به ذوالعشيره در جمادى الاخر سال دوم هجرت و تغيير قبله در روز دوشنبه پانزدهم رجب سال دوم ، رك : پيامبرى و جهاد، صص 43 تا 64
185 بقره ، 149 - 153
186 اعراف ، 126 - 127
187 اراده معطوف به حيات طيبه (جلد سوم تعالى شناسى ) ص 371 - 697
188 قصص ، 80
189 معارج ، 20
190 آل عمران ، 146 - 148
191 بقره ، 225 و 235 و 263 - آل عمران ، 155 - نساء، 12 - مائده ، 101
192 توبه ، 114 - هود، 75
193 نهج البلاغه ، ج 3، ص 183
194 همان ، ص 186
195 يوسف ، 18
196 رك : تعالى شناختى ، ج 3، (اراده معطوف به حيات طيبه ) صص 683 - 696
197 جواد نوربخش ، اصطلاحات تصوف ، ج 10، ص 130
198 رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم : لا دين لمن لا حياء له كسى كه شرم ندارد ديندارى ندارد
199 غررالحكم ، ص 722
200 من راءى المنكر O113O فان لم يستطع فلسانه فان يستطع فبقلبه فذلك اضعف الايمان
201 تعريف علم فقه ، استنباط همين احكام است
202كرين برينتون ، كالبد شكافى چهار انقلاب ، ص 3
203 صف ، 9
204 توبه ، 31 - 35
205 نهضت هاى انبياء، درسم در جلسات مخفى نهضت مقاومت ملى ايران از سال 33 تا 1338 چاپ تهران 1344، انتشارات فراهانى
206 تاليف جوليوس گولد، و ويليام ل . كولب ، از انتشارات يونسكو، ترجمه 32 كاردان متخصص ‍ ايرانى ، چاپ تهران 1376
207 ص 125
208 تغييرات اجتماعى ، تهران 1366، ص 26 - 24
209 ملحد، و قولش در اين موضوع بيش از ديگران حجت است
210 درسهاى تاريخ ، ص 54 - 53
211 رك : اراده معطوف به حيات طيبه (جلد سوم تعالى شناسى )، ص 697 - 681
212 اسرا، 83
213 علق ، 6
214 فرقان ، 18
215 بقره ، 177
216 نهج البلاغه ، ج 1، ص 42
217 جامعه سالم ، ص 33
218 جامعه سالم ، ص 19
219 احزاب ، 18 و 60
220 نهج البلاغه ، ج 3 ص 100
221 روانشناسى اجتماعى ، استودول ، ص 373
222 نهج البلاغه ، ج 1، ص 100
223 بقره ، 256
224 بقره ، 257
225 سباء، 46 - 50
226 بقره ، 285 - 286
227 دولت اسلامى در حديبيه و اواخر ذيقعده سال ششم هجرى به رسميت شناخته مى شود. و در برگشتن از حديبيه به مدينه ، در طول راه ، سوره مباركه (فتح ) نازل مى گردد. رك : پيامبرى و حكومت ، ص 104 - 60
228 به معناى محروم داشتن از رحمتش
229 حج ، 39 - 42
230 رك : پيامبرى و حكومت ، ص 102. در اين حديث ، مانند حديث انذارعشيره و حديث غدير و ثقلين - كه محتواى آن وحى است نه سخن و انديشه و تصميم پيامبر - از چندين واژه رسا و گويا استفاده مى شود تا براى هيچ كس نه تنها شبهه و ترديدى بلكه جايى براى بازى نماند.
231 حج ،43 - 52
232 آيات عظام : نائينى ، محمد كاظم خراسانى ، و عبدالله مازندرانى در (تنبيه الامه و تنزيه المله ) حاملان شيعه استبداد دينى را كه آزادى سياسى از طاغوت ، و حكومت مبتنى بر تقنين الهى را منافى اسلام و قرآن شمرده اند و مذهبى تازه اختراع نموده اسمش را (اسلام ) گذاشته و اساسش را بر شريك ساختن طواغيت امت با ذات احديت نهاده اند (شياطين الانس )مى خوانند و همكارى فرهنگى - سياسى آن آخوندهاى دربارى را با سياستمداران رژيم امپراطورى روسيه تزارى از مصاديق بارز ايه شريفه 131 انعام ميدانند ان الشياطين ليوحون الى اوليائهم : ص 60
233 راغب اصفهانى -متوفاى 502 - مينويسد: المنى التقدير. و منه المنا الذى يوزن به . و در آيه اى كه مى فرمايد: من منى يمنى يعنى با قدرت الهى آنچه در آن نبود مقدر ميگردد. تمنى ، تقدير شى ء فى النفس (در ذهن ) و تصويره فيها و ذلك يكون عن تخمين ظن ، و يكون عن روية و بناء على اصل ... والامنية الصورة الحاصلة فى النفس (در ذهن ) من تحمنى الشى ء.
234ريشه قساوت از (حجر قاس ) بمعنى سنگ سخت است : مفردات ، ص 404
235 رك : پيامبرى و حكومت ، ص 338 - 263
236 براى مشروح حوادث و شرايط عمومى فرهنگى - سياسى عربستان در آن زمان و فضاى نزول تمامى سوره اعراف و فهم محتوايش رك : پيامبرى و حكومت ، ص 155 - 127
237 آيات 158 - 155
238 ان الله يامر بالعدل و الاحسان و ايتاء ذى القربى و ينهى عن الفحشاء و المنكر و البغى (نحل ، 90). الشيطان (مستكبر دنيادار و كاهن و نظريه پرداز و فيلسوف اجتماعى مدرنيته سلطه گر) يهدكم الفقر (شما را از عدم يا كندى توسعه اقتصادى مى ترساند) و ى يامركم بالفحشاء(و دستور ميدهد با او در تهاجم نظامى و استعمارگرى مشاركت كنيد) بقره 268
239از جمله همين انقلاب فرهنگى ، اعتقادى ، اخلاقى و سياسى را كه در وجود فرد فرد شما و در جامعه تان رخداد داده به بركت هدايت و لطف ارسالى كتاب و ميزان ...
240و نه (از شما)، بدليل آيه 110
241در حالى كه حكومت ها و نظامهاى سياسى طاغوتى - الحادى بعكش ، بسيارى از قوانين و قانونگذارى هاى آنها امر به منكر - كار قبيح عقلى و بد عاقبت از نظر تجربى - و نهى از معروف - كار نيك عقلى و از نظر تجربى خوش فرجام و رشد معنوى آفرين و تعالى بخش - است و در نتيجه مردمش در عمل و گفتار چنين شده اند.
242 آل عمران
243 مائده ، 20
244 لقمان ، 17
245 مومن ، 38 - 42
246 شعراء، 63 - 68
247 بقره ، 256
248 لقمان ، 22
249 آل عمران ، 102
250 همان ، 112