22- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبـِي حـَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ دَخَلَ رَجُلَانِ عَلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فِى مُدَارَاةٍ بَيْنَهُمَا وَ مـُعـَامـَلَةٍ فـَلَمَّا أَنْ سـَمـِعَ كـَلَامـَهـُمـَا قـَالَ أَمـَا إِنَّهُ مَا ظَفِرَ أَحَدٌ بِخَيْرٍ مِنْ ظَفَرٍ بِالظُّلْمِ أَمَا إِنَّ الْمـَظـْلُومَ يـَأْخـُذُ مـِنْ دِيـنِ الظَّالِمِ أَكـْثَرَ مِمَّا يَأْخُذُ الظَّالِمُ مِنْ مَالِ الْمَظْلُومِ ثُمَّ قَالَ مَنْ يَفْعَلِ الشَّرَّ بِالنَّاسِ فَلَا يُنْكِرِ الشَّرَّ إِذَا فُعِلَ بِهِ أَمَا إِنَّهُ إِنَّمَا يَحْصُدُ ابْنُ آدَمَ مَا يَزْرَعُ وَ لَيْسَ يَحْصِدُ أَحَدٌ مِنَ الْمُرِّ حُلْواً وَ لَا مِنَ الْحُلْوِ مُرّاً فَاصْطَلَحَ الرَّجُلَانِ قَبْلَ أَنْ يَقُومَا اصول كافى جلد 4 صفحه :30 رواية :22

ترجمه : ابـو بصير گويد: دو مدر براى كشمكش و معامله اى كه با هم داشتند خدمت امام صادق عليه السـلام آمـدنـد، هـمينكه حضرت سخن هر دو را شنيد، فرمود: هر آينه بدرستيكه كسى دست نـيـابـد بـچيزى مانند كسى كه بوسيله ستم بچيزى دست يابد (يعنى مظلوم واقع شود و بوسيله ستمى كه باو شده بپاداشهاى بسيارى رسد) هـر آيـنـه بـدرسـتـى كـه مـظـلوم از ديـن ظـالم بـگـيـرد بـيـش از آنـچـه ظـالم از مـال مظلوم گرفته است ، سپس فرمود: هر كه بمردم بدى كند، نبايد بدى را زشت شمارد آنـگـاه كـه بـاو بـد كنند، همانا آدميزاده درو كند همان را كه بكارد، و هيچكس از دانه تلخ و شيرين درو نكند، و نه از شيرين تلخ (درو كند) پس آندو مرد پيش از آنكه از جا برخيزند با هم سازش ‍ كردند.

23- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ خَافَ الْقِصَاصَ كَفَّ عَنْ ظُلْمِ النَّاسِ اصول كافى جلد 4 صفحه :30 رواية :23

ترجمه : (اين حديث مانند حديث 6 است كه با ترجمه اش گذشت ).

*باب پيروى از هواى نفس* بَابُ اتِّبَاعِ الْهَوَى

1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِى مُحَمَّدٍ الْوَابِشِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ احْذَرُوا أَهْوَاءَكُمْ كَمَا تَحْذَرُونَ أَعْدَاءَكُمْ فَلَيْسَ شَيْءٌ أَعْدَى لِلرِّجَالِ مِنِ اتِّبَاعِ أَهْوَائِهِمْ وَ حَصَائِدِ أَلْسِنَتِهِمْ اصول كافى جلد 4 صفحه :30 رواية :1

ترجمه : ابـو مـحـمـد وابـش گـويـد: شـنـيـدم از امـام صـادق عـليـه السلام كه مى فرمود: از هواهاى (نفسانى ) خود بر حذر باشيد و بترسيد چنانچه از دشمنان حذر ميكنيد، زيرا چيزى براى مردان دشمن تر از پيروى هواهاى خودشان و درو شده هاى زبانهايشان (يعنى آنچه بيهوده از دهان خارج شود) نيست .

توضيح :
بـايـد دانست كه همه آنچه دل بخواهد، و پيروى هواى نفس همه جا مذموم نيست ، بلكه ميزان همانست كه در باب دوستى دنيا گذشت كه هر هواى نفسى كه فقط بخاطر شهوت رانى و لذت جـسـمـانـى و اغـراض دنـيـوى بـاشـد و خدا در آن منظور نباشد پيروى از آن مذموم ، و چنانچه پيروى كرد پيروى نفس اماره بسوء را كرده است ، و آنچه انسان بخاطر اطاعت امر خـداى سـبـحـان انـجـام دهـد و بـراى تـحـصـيـل رضـاى او بـاشد اگر چه بر طبق دلخواه و هـواپـرسـتـى او بـاشد مذموم نيست ، پس ممكن است گاهى انسان بخاطر شهرت در عبادت و جلب قلوب جهال و نادانان ترك لذات نفسانى كند و گرسنگى و تشنگى و شب زنده دارى را بـر خـود هـمـوار كـنـد ولى مـذمـوم بـاشـد زيـرا بـخـاطـر اغراض پست دنيا بوده ، و در مـقـابـل گـاهى ممكن است بخاطر انجام فرمان خدا و بمنظور بدست آوردن فرزند صالح و شـايـسـتـه ، يـا بـراى آلوده نـشـدن بـحـرام ازدواج كـنـد و بـا حـلال خـود جـمـاع كـند، و چنين شخصى اگر چه لذت جسمانى هم ميبرد ولى مذموم نيست چون هدفش در اين عمل كار صحيحى است . اين بود ملحضى از كلام مجلسى رحمة الله عليه .

2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَبـِى حـَمـْزَةَ عـَنْ أَبـِى جـَعـْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِزَّتِى وَ جـَلَالِى وَ عـَظـَمـَتـِى وَ كـِبـْرِيَائِى وَ نُورِى وَ عُلُوِّى وَ ارْتِفَاعِ مَكَانِى لَا يُؤْثِرُ عَبْدٌ هَوَاهُ عـَلَى هـَوَايَ إِلَّا شـَتَّتُّ عـَلَيـْهِ أَمـْرَهُ وَ لَبَّسْتُ عَلَيْهِ دُنْيَاهُ وَ شَغَلْتُ قَلْبَهُ بِهَا وَ لَمْ أُؤْتِهِ مـِنـْهـَا إِلَّا مـَا قَدَّرْتُ لَهُ وَ عِزَّتِى وَ جَلَالِى وَ عَظَمَتِى وَ نُورِى وَ عُلُوِّى وَ ارْتِفَاعِ مَكَانِى لَا يـُؤْثـِرُ عَبْدٌ هَوَايَ عَلَى هَوَاهُ إِلَّا اسْتَحْفَظْتُهُ مَلَائِكَتِي وَ كَفَّلْتُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِينَ رِزْقَهُ وَ كُنْتُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ تِجَارَةِ كُلِّ تَاجِرٍ وَ أَتَتْهُ الدُّنْيَا وَ هِيَ رَاغِمَةٌ اصول كافى جلد 4 صفحه :31 رواية :2

ترجمه : از امـام بـاقـر عـليـه الرحـمـة روايـت شـده كـه رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: خـداى عزوجل فرمايد: سوگند بعزت و جلال خودم و بزرگى و كبريائم و نور و برترى مقامم كـه هـيـچ بـنـده دلخـواه خـود را بر دلخواه من مقدم ندارد جز اينكه كارش را پريشان كنم و دنـيـايش را درهم سازم ، و دلش را باو مشغول كنم ، و از دنيا بر او ندهم جز آنچه برايش مـقـدر كـرده ام ، و سـوگند بعزت و جلال و بزرگى و نور و برترى و بلندى مقامم كه هيچ بنده دلخواه مرا بر دلخواه خود مقدم ندارد جز آنكه فرشتگان من او را نگهبانى كنند، و آسـمـانـهـا و زمينها روزى او را متكفل گردند (و بعهده گيرند) و از پس تجارت هر تاجرى پشتيبان و نگران او باشم ، و دنيا هم در حالى كه نخواهد بجانب او رو كند.

توضيح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمـة در مـعـنـاى (((و كـنـت له مـن وراء تـجـارة كـل تـاجـر))) چـنـد وجـه ذكـر كـرده كـه شـايـد بـهـتـريـن آنـهـا وجـه اول اسـت كـه مـقصود اين است كه دل آنها را مسخر او كنم . و در دلهاى آنها اندازم تا سهمى از بهره تجارت خود را باو بدهند.

3- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ يَحْيَى بْنِ عُقَيْلٍ قَالَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع إِنَّمَا أَخَافُ عَلَيْكُمُ اثْنَتَيْنِ اتِّبَاعَ الْهَوَى وَ طُولَ الْأَمَلِ أَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَى فَإِنَّهُ يَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ أَمَّا طُولُ الْأَمَلِ فَيُنْسِى الْآخِرَةَ اصول كافى جلد 4 صفحه :31 رواية :3

ترجمه : امـيـر المـؤ مـنـيـن عـليـه السـلام فرمود: جز اين نيست كه من بر شما از دو چيز مى ترسم : پـيـروى هـواى نـفـس ، و درازى آرزو، امـا پـيـروى هوا پس همانا كه از حق باز مى دارد و اما درازى آرزو آخرت را فراموش سازد.

4- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عـَبـْدِ الرَّحـْمـَنِ الْأَصـَمِّ عـَنْ عـَبـْدِ الرَّحـْمـَنِ بـْنِ الْحـَجَّاجِ قَالَ قَالَ لِى أَبُو الْحَسَنِ ع اتَّقِ الْمُرْتَقَى السَّهْلَ إِذَا كَانَ مُنْحَدَرُهُ وَعْراً قَالَ وَ كَانَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَا تَدَعِ النَّفْسَ وَ هَوَاهَا فَإِنَّ هَوَاهَا فِى رَدَاهَا وَ تَرْكُ النَّفْسِ وَ مَا تَهْوَى أَذَاهَا وَ كَفُّ النَّفْسِ عَمَّا تَهْوَى دَوَاهَا بَابُ الْمَكْرِ وَ الْغَدْرِ وَ الْخَدِيعَةِ اصول كافى جلد 4 صفحه :32 رواية :4

ترجمه : عـبـد الرحمن بن الحجاج گويد: حضرت موسى بن جعفر عليه السلام بمن فرمود: بپرهيز از نردبانيكه بالا رفتنش آسان و پائين آمدنش دشوار است .

شــرح :
فـيـض و مـجـلسـى عـليـها الرحمة گويند: شايد مقصود نهى از طلب جاه و رياست و ساير شـهـوات دنـيـا و بـلنـديـهـاى آن بـاشـد كـه اگـرچـه به آسانى بدست آيد ولى عاقبت و سـرانـجـام بـدى دارد، و خـلاصـى از گـرفـتـاريـهـاى آن بـى نـهـايـت دشـوار اسـت ، و حـاصـل ايـنـكـه پيروى نفس و بالا رفتن از پله هاى هوى و هوس گرچه آسانست و بر آمدن بر هر پله بسهولت انجام شود، و بآسانى بدست آيد ولى هنگام مرگ دست از همه شستن و گذاردن و رفتن و حساب پس دادن آن دشوار است ، و بمانند كسى است كه اندك اندك بر قـله كوهى بالا رود و در فرود آمدن حيران و سرگردان بماند، و همانند كسى است كه پله پله بر نردبانى بر آيد و در پله آخرين ناگهانى در افتد. پس هر مقدار پله ها زيادتر باشد زيان سقوط بيشتر و خطر آن زيادتر است .
(بـرگـرديـم بـدنـبـاله حديث عبدالرحمن بن حجاج ) گويد و حضرت صادق عليه السلام ميفرمود: نفس (سركش ) را بميل و خواهش خود رها مكن ، زيرا كه نابوديش در خواهش آن است ، رها كردن نفس بآنچه خواهد براى آن درد، و جلوگيرى از آن آنچه خواهد درمان آن است .

*باب مكر و بيوفائى و فريبكارى* باب المكر و الغدر و الخديعه

1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَوْ لَا أَنَّ الْمَكْرَ وَ الْخَدِيعَةَ فِى النَّارِ لَكُنْتُ أَمْكَرَ النَّاسِ اصول كافى جلد 4 صفحه :32 رواية :1

ترجمه : هـشـام بـن سالم در حديثى مرفوع از اميرالمؤ منين عليه السلام حديث كند كه فرمود: اگر نبود كه مكر و فريبكارى در آتشند من مكر انديش ترين مردمان بودم .

توضيح :
گـويا جهت اينكه حضرت اين سخن را فرموده اين بود كه مردم معاويه را مردى سياستمدار و عـاقـل مـى دانـسـتـنـد، و آنـحـضـرت را سست راءى مى پنداشتند، چون ميديدند كه حيله هاى مـعـاويه كه بر پايه دروغ و مكر بنا نهاده شده بود پيشرفت ميكرد، پس آنحضرت بيان فـرمـايد: كه او باين نيرنگها آشناتر است ولى چون آنها مخالف با دستور خدا است آنها را بـه كـار نـبـندد چنانچه سيد رضى (ره ) در نهج البلاغه از آنحضرت روايت كرده است كـه فـرمـود: (((و ما در زمانى واقع شده ايم كه بيشتر مردم آن مكر را زيركى پندارند، و نـادانـان ايـشـان را زيرك خوانند، آنها را چه شده است ؟ خدا ايشان را بكشد، مرد نيرومند و كـاردان راه حـيـله و نـيـرنگ را ميداند ولى امر و نهى خدا جلوگيرى كند، و با اينكه براءى العين آنرا ديده و دانسته و توانائى بكار بردن آنرا دارد واميگذارد و كسيكه در دين از هيچ گـنـاهـى بـاك نـدارد فـرصـت جـوئى مـى كند و مكر را بكاز اندازد....))) و آشناتر بودن آنـحـضـرت بـمـكـر و حـيـله و داناتر بودنش در بكار بردن آن روشن است زيرا آنحضرت بـهـمه چيز داناتر از ديگران بوده است . اين بود ملخصى از گفتار مجلسى (ره ) در معناى حديث .

2- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ يَجِي ءُ كُلُّ غَادِرٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِإِمَامٍ مَائِلٍ شِدْقُهُ حَتَّى يَدْخُلَ النَّارَ وَ يَجِى ءُ كُلُّ نَاكِثٍ بَيْعَةَ إِمَامٍ أَجْذَمَ حَتَّى يَدْخُلَ النَّارَ اصول كافى جلد 4 صفحه :33 رواية :2

ترجمه : امـام صـادق عـليه السلام فرمود: رسولخدا (ص ) فرمود: بيايد هر كه عهد شكنى كند در روز قـيـامـت بـا امامى كه دهن او كج باشد تا داخل آتش گردد. و بيايد هر كه بيت امامى را شكسته دست بريده تا بهمان حال داخل آتش ‍ شود.

شــرح :
ممكن است از لحاظ ادبى كلمه (((بامام ))) متعلق به (((قادر))) باشد و مقصود از (((امام ))) امـام حـق بـاشـد چـنـانـچه مجلسى (ره ) گفته ، و پس از اين در خبر (5) بيايد و بنابراين مـعـنـاى حديث چنين شود: كه هر كه به امامى و پيشواى حقى از پيشوايان عهدشكنى كند با دهـن كـج وارد صـحـراى مـحـشر گردد و بهمين حال باشد تا بدوزخ رود، و ممكن است حرف (بـاء) در (بـامـام ) بـمعناى (مع ) باشد و متعلق به (يحيى ) باشد و مقصود از (امام ) امام ضـلالت و گمراهى باشد چنانچه فيض (ره ) گفته ، و بنابراين معنى چنين است : كه هر كـه عـهد شكنى كند بيايد در روز قيامت در زير پرچم امامى دهن كج تا بهمان وضع با او بدوزخ رود.

3- عـَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ لَيْسَ مِنَّا مَنْ مَاكَرَ مُسْلِماً اصول كافى جلد 4 صفحه :33 رواية :3

ترجمه : امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: كـه رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده : از مانيست كسيكه با مسلمانى نيرنگ كند.

4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عـَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَرْيَتَيْنِ مِنْ أَهْلِ الْحَرْبِ لِكُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهُمَا مَلِكٌ عَلَى حـِدَةٍ اقـْتـَتـَلُوا ثـُمَّ اصـْطَلَحُوا ثُمَّ إِنَّ أَحَدَ الْمَلِكَيْنِ غَدَرَ بِصَاحِبِهِ فَجَاءَ إِلَى الْمُسْلِمِينَ فـَصـَالَحـَهـُمْ عـَلَى أَنْ يـَغـْزُوَ مـَعـَهـُمْ تـِلْكَ الْمـَدِيـنـَةَ فـَقـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا يَنْبَغِى لِلْمـُسـْلِمـِيـنَ أَنْ يـَغـْدِرُوا وَ لَا يـَأْمـُرُوا بـِالْغـَدْرِ وَ لَا يـُقـَاتـِلُوا مَعَ الَّذِينَ غَدَرُوا وَ لَكِنَّهُمْ يُقَاتِلُونَ الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدُوهُمْ وَ لَا يَجُوزُ عَلَيْهِمْ مَا عَاهَدَ عَلَيْهِ الْكُفَّارُ اصول كافى جلد 4 صفحه :33 رواية :4

ترجمه : طـلحـة بـن زبـيـر گـويـد: از امـام صـادق عـليـه السـلام پـرسـيـدم : دو شـهـر اسـت و اهـل هـر دو كـافـر حـربـى هـسـتـنـد، و بـراى هـر كـدام پـادشـاهـى جـدا اسـت ، (اهـل آنـدو) بـاهـم جنگ كردند سپس سازش نمودند، پس از آن يكى از آندو پادشاه برفيقش (يـعـنـى بـپـادشـاه ديگرى ) خدعه زد و آمد با مسلمانان سازش كرد كه بوسيله آنها با آن شهر ديگر جنگ كند؟ امام صادق عليه السلام فرمود: براى مسلمين نشايد كه خدعه كنند، و نـه دسـتور بخدعه دهند، و نه جنگ كنند با آنانكه نيرنگ زنند (و عهد شكنى كنند) ولى مى تـوانـنـد هرجا كه مشركين را يافتند با آنها بجنگند، و آنچه كفار بر آن پيمان بسته اند بر آنان گذرا (و نافذ) نيست . (يعنى پيمان مشركين و سازششان با يكديگر صحيح نيست و مـانـع از جـنـگ مسلمانان با آنها نيست .و هر كجا كه مشركين را يافتند ميتوانند با آنها جنگ كنند).

5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ عـَمـْرِو بْنِ الْأَشْعَثِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ يَحْيَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ الْحـَسـَنِ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَجِى ءُ كُلُّ غَادِرٍ بِإِمَامٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَائِلًا شِدْقُهُ حَتَّى يَدْخُلَ النَّارَ اصول كافى جلد 4 صفحه :34 رواية :5

ترجمه : امام صادق عليه السلام فرمود: كه رسولخدا (ص ) فرمود: هر كه با امامى بيوفائى (و عهد شكنى كند) با دهن كج وارد محشر گردد تا بدوزخ رود.

6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ يَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي الْحـَسـَنِ الْعـَبْدِيِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِيفٍ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع ذَاتَ يَوْمٍ وَ هُوَ يَخْطُبُ عَلَى الْمِنْبَرِ بِالْكُوفَةِ يَا أَيُّهَا النَّاسُ لَوْ لَا كَرَاهِيَةُ الْغَدْرِ كُنْتُ مِنْ أَدْهـَى النَّاسِ أَلَا إِنَّ لِكـُلِّ غـُدَرَةٍ فـُجـَرَةً وَ لِكـُلِّ فـُجـَرَةٍ كـُفـَرَةً أَلَا وَ إِنَّ الْغَدْرَ وَ الْفُجُورَ وَ الْخِيَانَةَ فِى النَّارِ اصول كافى جلد 4 صفحه :34 رواية :6

ترجمه : اصـبـغ بـن نـبـاتـه گـويد: روز اميرالمؤ منين عليه السلام بر منبر كوفه خطبه خواند و فـرمـود: اى گـروه مـردم اگـر عـهـد شـكـنى بد نبود من سياستمدارترين مردم بودم ، آگاه باشيد كه هر عهد شكنى تباه كارى و هرزه گى است ، و هر تباه كارى ناسپاسى و كفرى در بر دارد، آگاه باشيد كه بيوفائى و تباه كارى و خيانت در آتش است .

*باب دروغ* بَابُ الْكَذِبِ

1- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي النُّعْمَانِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا أَبَا النُّعْمَانِ لَا تَكْذِبْ عَلَيْنَا كَذِبَةً فَتُسْلَبَ الْحـَنـِيـفـِيَّةَ وَ لَا تـَطـْلُبـَنَّ أَنْ تـَكـُونَ رَأْسـاً فَتَكُونَ ذَنَباً وَ لَا تَسْتَأْكِلِ النَّاسَ بِنَا فـَتـَفـْتـَقـِرَ فـَإِنَّكَ مـَوْقـُوفٌ لَا مـَحـَالَةَ وَ مـَسـْئُولٌ فـَإِنْ صَدَقْتَ صَدَّقْنَاكَ وَ إِنْ كَذَبْتَ كَذَّبْنَاكَ اصول كافى جلد 4 صفحه :34 رواية :1

ترجمه : ابو نعمان گويد: حضرت باقر عليه السلام بمن فرمود: اى ابا نعمان بر ما دروغى مبند تا دين خود را بر باد دهى ،و مبادا خواهيكه سر باشى (و جلو قرارگيرى ) تا دم شوى (و عـقـب بـمـانـى ) و بـوسيله ما مردم را مخور كه فقير گردى ، زيرا بناچار ترا نگذارند و پـرسـش كنند، پس اگر راست گوئى ما تصديقت كنيم و اگر دروغ گوئى ما ترا تكذيب كنيم .

شــرح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمة در معناى فرمايش حضرت كه : (((مبادا بخواهى سر باشى تا دم شـوى ))) چـنـد وجـه ذكـر كرده است اول اينكه دم كنايه از ذلت و پستى نزد خداوند و نزد بندگان شايسته و صالح او است . دوم اينكه مقصود عقب ماندن در آخرت است و به تشبيه لطيفى اشاره فرموده است ، و آن اينستكه اگر در راه باريكى يكدسته سوار بروند هنگام مراجعت و بازگشت آنستكه جلو بوده بناچار عقب قرار گيرد. سوم اينكه بواسطه طلب دنيا ذليل خواهى شد و مرادت در دنيا حاصل نگردد و بدان نرسى ، زيرا غالبا دنيا طلب بدان نـرسـد، و بـعـكـس آنـكـه از دنيا فرار كند آن را بيابد. چهارم اينكه رياست در دنيا براى مردمان متوسط بدست نيايد جز از راه توسل به بالاتر از خود، و چون غالبا رياست دنيا بدست نا اهلان است و رياست براى اهل حق در دنيا بندرت اتفاق افتد، پس ناچار بايد بنا اهـلان متوسل شود و تابع ايشان گردد و در زمره ياران و اعوان ايشان در آيد، و اين باعث شود كه در آخرت نيز با آنان محشور گردد.
و در گـفـتـار حـضـرتـكـه : (((و بـوسـيـله مـا مردم را مخور...))) گويد: يعنى بسبب ساختن خـبـرهـاى دروغ دربـاره مـا، يـا بـاحـكـام دروغ سـاخـتـن و نـسـبـت آنها را بمادادن ، مخواه كه اموال مردم را بخورى ، پس در دنيا يا در آخرت بيچاره و فقير شوى .

2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عـَمـِيـرَةَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ص يَقُولُ لِوُلْدِهِ اتَّقُوا الْكـَذِبَ الصَّغـِيـرَ مـِنـْهُ وَ الْكَبِيرَ فِي كُلِّ جِدٍّ وَ هَزْلٍ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذَا كَذَبَ فِى الصَّغِيرِ اجـْتـَرَى عـَلَى الْكـَبـِيرِ أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ مَا يَزَالُ الْعَبْدُ يَصْدُقُ حَتَّى يَكْتُبَهُ اللَّهُ صِدِّيقاً وَ مَا يَزَالُ الْعَبْدُ يَكْذِبُ حَتَّى يَكْتُبَهُ اللَّهُ كَذَّاباً اصول كافى جلد 4 صفحه :35 رواية :2

ترجمه : امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: على بن حسين بفرزندانش مى فرمود: از دروغ كوچك و بـزرگـش ، جـدى و شـوخـيـش ‍ بـپـرهـيـزيد، زيرا آنكسكه در چيز كوچك دروغ گفت بدروغ بـزرگ نـيـز جـرئت پـيـدا كـند آيا ندانيد كه رسولخدا (ص ) فرمود: بنده (خدا) پيوسته راسـت گـويـد تـا خـدا او را صـديـق نـويسد، و پيوسته دروغ گويد تا خدا او را كذب (و دروغگو) نويسد.

3- عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِّ أَقْفَالًا وَ جَعَلَ مَفَاتِيحَ تِلْكَ الْأَقْفَالِ الشَّرَابَ وَ الْكَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرَابِ اصول كافى جلد 4 صفحه :35 رواية :3

ترجمه : امـام صـادق عـليـه السلام فرمود: خداى عزوجل براى بدى قفلهائى قرار داده ، و كليدهاى آنها را شراب قرار داده ، و دروغ بدتر از شراب است .

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: گـويـا سـرّش ايـنـسـتـكـه شـراب عـقـل را زائل كـند و با زائل شدن آن تمامى موانع چون شرم از خدا و خلق و تفكر در قبح و عـقـاب خـدا و مـفسده هاى دنيوى و اخروى بر داشته شود پس تمامى اين قفلها باز گردد. و گويا مراد بدروغى كه بدتر از شراب است دروغ بر خدا و حجتهاى اوست زيرا او همرديف كفر است ، و حلال شمردن شرابهاى حرام يكى از نتايج اين قسم دروغ است .

4- عـَنـْهُ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ الْكَذِبَ هُوَ خَرَابُ الْإِيمَانِ اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :4

ترجمه : و نيز امام باقر عليه السلام فرمود: دروغ ويران كننده ايمان است .

5- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ جَمِيعاً عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِى خَدِيجَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْكَذِبُ عَلَى اللَّهِ وَ عـَلَى رَسُولِهِ ص مِنَ الْكَبَائِرِ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحـَكـَمِ عـَنْ أَبـَانٍ الْأَحـْمَرِ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ أَوَّلَ مَنْ يُكَذِّبُ الْكَذَّابَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ الْمَلَكَانِ اللَّذَانِ مَعَهُ ثُمَّ هُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُ كَاذِبٌ اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :5

ترجمه : امام صادق عليه السلام فرمود: دروغ خدا و رسولش (ص ) از گناهان كبيره است .

6- عـَلِيُّ بـْنُ الْحـَكـَمِ عـَنْ أَبـَانٍ عـَنْ عـُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْكَذَّابَ يَهْلِكُ بِالْبَيِّنَاتِ وَ يَهْلِكُ أَتْبَاعُهُ بِالشُّبُهَاتِ اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :6

ترجمه : امـام بـاقـر (ع ) فـرمـود: اوليـن كـسـيـكـه دروغـگـو را تـكـذيـب كـنـد خـداونـد عزوجل است ، سپس دو فرشته كه با او هستند، سپس خود او هم ميداند كه دروغگو است .

7- عـَلِيُّ بـْنُ الْحـَكـَمِ عـَنْ أَبـَانٍ عـَنْ عـُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْكَذَّابَ يَهْلِكُ بِالْبَيِّنَاتِ وَ يَهْلِكُ أَتْبَاعُهُ بِالشُّبُهَاتِ اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :7

ترجمه : عـمـر بـن يـزيـد گويد: شنيدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: دروغگو با برهانهاى روشن هلاك گردد، و پيروانش ‍ بوسيله شبهات .

توضيح :
فيض (ره ) گويد: مقصود از (كذاب ) و دروغگو در اينجا مدعى رياست است چون او با علم و دانـائى بـجـهـل خـود خـلاف واقـع گـويـد: و پـيـروانش بسبب حسن ظن و خوش بينى باو و احتمال راستگوئيش دچار اشتباه شوند.

8- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ أَبِى نَجْرَانَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قـَالَ سـَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ آيَةَ الْكَذَّابِ بِأَنْ يُخْبِرَكَ خَبَرَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ فَإِذَا سَأَلْتَهُ عَنْ حَرَامِ اللَّهِ وَ حَلَالِهِ لَمْ يَكُنْ عِنْدَهُ شَيْءٌ اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :8

ترجمه : مـعاويه بن وهب گويد: شنيدم از امام صادق عليه السلام كه ميفرمود: نشانه دروغگو اينست كـه از آسـمـان و زمـيـن و مـشـرق و مـغـرب خـيـر مـيـدهـد، ولى آنـگـاه كـه از حـرام و حلال خدا از او بپرسى چيزى نزد او نيست كه پاسخ دهد.