back page fehrest page next page

امامان در قرآن دو قسمند: اماميكه بخدا خواند و اماميكه بدوزخ كشاند

بَابُ أَنّ الْأَئِمّةَ فِي كِتَابِ اللّهِ إِمَامَانِ إِمَامٌ يَدْعُوإِلَى اللّهِ وَ إِمَامٌ يَدْعُو إِلَى النّارِ

1- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللّهِ بْنِ غَالِبٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ لَمّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْ‏آيَةُ يَوْمَ نَدْعُوا كُلّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ قَالَ الْمُسْلِمُونَ يَا رَسُولَ اللّهِ أَ لَسْتَ إِمَامَ النّاسِ كُلّهِمْ أَجْمَعِينَ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اللّهِ ص أَنَا رَسُولُ اللّهِ إِلَى النّاسِ أَجْمَعِينَ وَ لَكِنْ سَيَكُونُ مِنْ بَعْدِي أَئِمّةٌ عَلَى النّاسِ مِنَ اللّهِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي يَقُومُونَ فِي النّاسِ فَيُكَذّبُونَ وَ يَظْلِمُهُمْ أَئِمّةُ الْكُفْرِ وَ الضّلَالِ وَ أَشْيَاعُهُمْ فَمَنْ وَالَاهُمْ وَ اتّبَعَهُمْ وَ صَدّقَهُمْ فَهُوَ مِنّي وَ مَعِي وَ سَيَلْقَانِي أَلَا وَ مَنْ ظَلَمَهُمْ وَ كَذّبَهُمْ فَلَيْسَ مِنّي وَ لَا مَعِي وَ أَنَا مِنْهُ بَرِي‏ءٌ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 313 روايه: 1
ترجمه :
1- امام محمد باقر عليه السلام فرمود: چون آيه (71 سوره 17) (((روزيكه هر دسته از مردم را بامامشان خوانيم ))) نازل شد، مسلمين عرض كردند:اى فرستاده خدا! مگر شما امام همه مردم همه مردم نيستند؟ پيغمبر فرمود: من از جانب خدا بسوى همه مردم فرستاده شده‏ام ولى بعد از من امامانى از خاندانم بر مردم منصوب شوند، ايشان در ميان مردم قيام كنند و مردم آنها را تكذيب كنند و امامان كفر و گمراهى و پيرونشان بر ايشان ستم كنند، هر كه آنها را دوست دارد و از آنها پيروى كند و تصديقشان نمايد، از من است و با من است و مرا ملاقات خواهد كرد و آگاه باشيد كسى كه بايشان ستم كند و تكذيبشان نمايد، از من نيست و با من نيست و من از او بيزارم.

2- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ وَ مُحَمّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع قَالَ قَالَ إِنّ الْأَئِمّةَ فِي كِتَابِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ إِمَامَانِ قَالَ اللّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَا بِأَمْرِ النّاسِ يُقَدّمُونَ أَمْرَ اللّهِ قَبْلَ أَمْرِهِمْ وَ حُكْمَ اللّهِ قَبْلَ حُكْمِهِمْ قَالَ وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمّةً يَدْعُونَ إِلَى النّارِ يُقَدّمُونَ أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَمْرِ اللّهِ وَ حُكْمَهُمْ قَبْلَ حُكْمِ اللّهِ وَ يَأْخُذُونَ بِأَهْوَائِهِمْ خِلَافَ مَا فِي كِتَابِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 313 روايه: 2
ترجمه :
امام صادق عليه السلام فرمود: ائمه در كتاب خداى عزوجل دو دسته‏اند: 1- خداى تبارك و تعالى فرمايد (74 سوره 21) (((و آنها را امامانى قرار داديم كه به امر هدايت كنند))) نه به امر مردم، امر خدا را بر امر مردم مقدم دارند و حكم خدا را پيش از حكم مردم دانند. 2- و باز فرموده است ( 41 سوره 28) (((آنها را امامانى قرار داديم كه بسوى دوزخ بخوانند))) ايشان امر مردم را بر امر خدا مقدم دارند و حكم مردم را پيش از حكم خدا دانند و بر خلاف آنچه در كتاب خداى عزوجل است، طبق هوس خويش رفتار كنند.

شرح :
مقصود از خواندن بسوى دوزخ اينستكه مردم را بكفر و گناه واميدارند كه عاقبتش دوزخ است و مقصود از قرار دادن خدا ايشان را اينچنين، آنست كه خدا از حال ايشان خبر مى‏دهد چنانچه بشخصى گوئى: (((تو مرا دروغگو قرار دادى))) يعنى بمردم گفتى كه او دروغگوست و اين معنى را شيخ طوسى و طبرسى قدس سر هما گفته‏اند و بيانيكه ما در جبر و تفويض گفتيم و در اخبار طينت انشاءالله ميآيد نيز مناسب اين مقام است.

قرآن بسوى امام هدايت مى‏كند

بَابُ أَنّ الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلْإِمَامِ‏

1- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرّضَا ع عَنْ قَوْلِهِ عَزّ وَ جَلّ وَ لِكُلّ‏ٍ جَعَلْنا مَوالِيَ مِمّا تَرَكَ الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ وَ الّذِينَ عَقَدَتْ أَيْمانُكُمْ قَالَ إِنّمَا عَنَى بِذَلِكَ الْأَئِمّةَ ع بِهِمْ عَقَدَ اللّهُ عَزّ وَ جَلّ أَيْمَانَكُمْ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 314 روايه: 1
ترجمه :
حسن بن محبوب گويد: از حضرت رضا(عليه السلام) راجع بقول خداى عزوجل پرسيدم (آيه 33- سوره 4) (((همه را در تركه پدران و مادران خويشان، بستگانى قرار داده‏ايم و كسانى را كه با آنها دست (بيعت يا پيمان) داده‏ايد،))) (بهره آنها را بدهيد) حضرت فرمود: مقصود ائمه عليه السلام باشند كه خداى عزوجل پيمان شما را با ايشان بسته است.

شرح :
ظاهر آيه شريفه و تفسير آن، راجع بارث بردن اولاد از پدر و مادر و خويشان و بستگان از يكديگر است كه در آخر آيه شريفه ذكر شد و آن بمعنى رابطه همسرى يا ضامن جريرة و يا امامت است كه فقهاء در كتاب ارث تفصيل داده‏اند و ارث بردن امام در صورتى است كه براى ميت هيچگونه وارثى نباشد و اما تأويل و باطن آيه شريفه را كه حضرت بيان مى‏فرمايد، تطبيق نمودن عقد ايمان است با حق معنوى امامت يعنى نظر باينكه بين امام و مأموم رابطه ولايت و دست بيعت و پيمان فرمانبردارى هست، خدايتعاى مى‏فرمايد:
اين حق امام را ادا كنيد يعنى از او اطاعت و پيروى كنيد.
2- عَلِيّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ مُوسَى بْنِ أُكَيْلٍ النّمَيْرِيّ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ سَيَابَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع فِي قَوْلِهِ تَعَالَى إِنّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلّتِي هِيَ أَقْوَمُ قَالَ يَهْدِي إِلَى الْإِمَامِ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 314 روايه: 2
ترجمه :
امام صادق عليه السلام راجع بقول خدايتعالى (9 سوره 17) (((همانا اين قرآن بدانچه استوارتر است، راهنمائى كند))) فرمود: بسوى امام راهنمائى مى‏كند (مانند آياتى كه در ابواب گذشته و آينده بوجود امام عليه السلام تأويل شده است و نيز از نظر آيات مشكل و متشابه قرآن كه وجود مفسر و شارح بصيرى را طلب مى‏كند و آن غير از امام نتواند بود)


نعمتى را كه خداى عزوجل در كتابش ذكر فرموده ائمه عليهم السلامند

بَابُ أَنّ النّعْمَةَ الّتِي ذَكَرَهَا اللّهُ عَزّ وَ جَلّ فِي كِتَابِهِ الْأَئِمّةُ ع‏

1- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمّدٍ عَنِ الْمُعَلّى بْنِ مُحَمّدٍ عَنْ بِسْطَامَ بْنِ مُرّةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ حَسّانَ عَنِ الْهَيْثَمِ بْنِ وَاقِدٍ عَنْ عَلِيّ بْنِ الْحُسَيْنِ الْعَبْدِيّ عَنْ سَعْدٍ الْإِسْكَافِ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع مَا بَالُ أَقْوَامٍ غَيّرُوا سُنّةَ رَسُولِ اللّهِ ص وَ عَدَلُوا عَنْ وَصِيّهِ لَا يَتَخَوّفُونَ أَنْ يَنْزِلَ بِهِمُ الْعَذَابُ ثُمّ تَلَا هَذِهِ الْ‏آيَةَ أَ لَمْ تَرَ إِلَى الّذِينَ بَدّلُوا نِعْمَتَ اللّهِ كُفْراً وَ أَحَلّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ جَهَنّمَ ثُمّ قَالَ نَحْنُ النّعْمَةُ الّتِي أَنْعَمَ اللّهُ بِهَا عَلَى عِبَادِهِ وَ بِنَا يَفُوزُ مَنْ فَازَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 315 روايه: 1
ترجمه :
1- اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: چگونه باشد حال مردميكه سنت پيغمبر صلى الله عليه و آله را دگرگون ساختند و از وصى او رو گردان شدند؟ ايشان نمى‏ترسند كه نعمت خدا را بناسپاسى تغيير دادند و قوم خويش را بدوزخ كه سراى هلاكت است، در آوردند))) سپس فرمود: ما هستيم آن نعمتى كه خدا ببندگانش انعام فرموده هر كه در روز قيامت كامياب شود بوسيله ما است.

توضيح تغيير نعمت بناسپاسى اينست كه بجاى شكر و سپاسگزارى از نعمت، كفران و ناسپاسى كند، پس خدا آن نعمت را از او بگيرد و عقوبت ناسپاسى برايش باقى ماند.
2- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمّدٍ عَنْ مُعَلّى بْنِ مُحَمّدٍ رَفَعَهُ فِي قَوْلِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ فَبِأَيّ آلاءِ رَبّكُما تُكَذّبانِ أَ بِالنّبِيّ أَمْ بِالْوَصِيّ تُكَذّبَانِ نَزَلَتْ فِي الرّحْمَنِ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 315 روايه: 2
ترجمه :
معلى بن محمد از امام روايت كند كه راجع بقول خداى عزوجل (((كدام نعمت پروردگارتان را تكذيب ميكنيد؟))) فرمود: پيغمبر را تكذيب ميكند يا وصيش را؟! اين آيه در سوره (الرحمن)

توضيح - صيغه تثنيه در كلمه (((تكذبان))) راجع بجنو انس است كه در آيه 13 و 14 سوره (((الرحمن))) ذكر شده است و چون نعتهاى خداوند بر جن و انس بسيار است و بزرگترين و شريفترين آن نعمتها، وجود رهبران دينى است امام عليه السلام اين نعمت را بوجود پيغمبر و امام تطبيق فرمود و استفهام در آيه براى توبيخ و تفريح است يعنى اى گروه جن و انس چرا چنين نعمت بزرگ خدا را كه وسيله سعادت شما را فراهم ميكند تكذيب مى‏كنيد؟!!
3- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمّدٍ عَنْ مُعَلّى بْنِ مُحَمّدٍ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ عَبْدِ اللّهِ بْنِ عَبْدِ الرّحْمَنِ عَنِ الْهَيْثَمِ بْنِ وَاقِدٍ عَنْ أَبِي يُوسُفَ الْبَزّازِ قَالَ تَلَا أَبُو عَبْدِ اللّهِ ع هَذِهِ الْ‏آيَةَ فَاذْكُرُوا آلاءَ اللّهِ قَالَ أَ تَدْرِي مَا آلَاءُ اللّهِ قُلْتُ لَا قَالَ هِيَ أَعْظَمُ نِعَمِ اللّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ هِيَ وَلَايَتُنَا
اصول كافى جلد 1 صفحه: 316 روايه: 3
ترجمه :
ابو يوسف بزاز گويد: امام صادق عليه‏السلام آيه ( 69 سوره‏7) (((نعمتهاى خدا را بياد آوريد))) را تلاوت نمود و فرمود: ميدانى نعمتهاى خدا چيست؟ عرضكردم: نه، فرمود: مقصود بزرگترين نعمتهاى خداست بر خلقش و آن ولايت ماست.

توضيح در قرآن فقط در دو مورد جمله (((فاذكروا آلاءالله))) ذكر شده و در هر دو مورد هم با (((فاء))) است پس در اين روايت اشتباه از كاتب است كه با (((واو))) ضبط كرده است.
4- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمّدٍ عَنْ مُعَلّى بْنِ مُحَمّدٍ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ أُورَمَةَ عَنْ عَلِيّ بْنِ حَسّانَ عَنْ عَبْدِ الرّحْمَنِ بْنِ كَثِيرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ أَ لَمْ تَرَ إِلَى الّذِينَ بَدّلُوا نِعْمَتَ اللّهِ كُفْراً الْ‏آيَةَ قَالَ عَنَى بِهَا قُرَيْشاً قَاطِبَةً الّذِينَ عَادَوْا رَسُولَ اللّهِ ص وَ نَصَبُوا لَهُ الْحَرْبَ وَ جَحَدُوا وَصِيّةَ وَصِيّهِ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 316 روايه: 4
ترجمه :
4- ابن كثير: از امام صادق عليه‏السلام راجع بقول خداى عزوجل (29- سوره 4) (((مگر آنكسانرا نديدى كه نعمت خدا را بناسپاسى تغيير دادند تا آخر آيه))) پرسيدم، فرمود: مقصود، همه قريش است، آنكسان كه با رسولخدا صلى الله عليه و آله دشمنى كردند و جنگ نمودند و وصيت او را درباره جانشين انكار كردند.


باريك بينانى كه خدايتعالى در كتابش ذكر فرموده كه راه حق در خاندانشان پابرجاست ائمه عليهم السلام هستند

بَابُ أَنّ الْمُتَوَسّمِينَ الّذِينَ ذَكَرَهُمُ اللّهُ تَعَالَى فِي كِتَابِهِ هُمُ الْأَئِمّةُ ع وَ السّبِيلُ فِيهِمْ مُقِيمٌ‏

1- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْعَظِيمِ بْنِ عَبْدِ اللّهِ الْحَسَنِيّ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ قَالَ أَخْبَرَنِي أَسْبَاطٌ بَيّاعُ الزّطّيّ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع فَسَأَلَهُ رَجُلٌ عَنْ قَوْلِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ إِنّ فِي ذلِكَ لَ‏آياتٍ لِلْمُتَوَسّمِينَ وَ إِنّها لَبِسَبِيلٍ مُقِيمٍ قَالَ فَقَالَ نَحْنُ الْمُتَوَسّمُونَ وَ السّبِيلُ فِينَا مُقِيمٌ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 316 روايه: 1
ترجمه :
1- اسباط گويد: خدمت امام صادق عليه‏السلام بودم كه مردى از آنحضرت راجع بقول خداى عزوجل (سوره 15) (((براى باريك بينان در آن امر نشانه‏هاست و آن قريه در راهى پابرجاست))) سؤال كرد، حضرت فرمود: مائيم باريك بينان و آن راه در خاندان ما پابرجاست.

2- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطّابِ عَنْ يَحْيَى بْنِ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدّثَنِي أَسْبَاطُ بْنُ سَالِمٍ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع فَدَخَلَ عَلَيْهِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ هِيتٍ فَقَالَ لَهُ أَصْلَحَكَ اللّهُ مَا تَقُولُ فِي قَوْلِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ إِنّ فِي ذلِكَ لَ‏آياتٍ لِلْمُتَوَسّمِينَ قَالَ نَحْنُ الْمُتَوَسّمُونَ وَ السّبِيلُ فِينَا مُقِيمٌ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 317 روايه: 2
ترجمه :
اسباط بن سالم گويد: خدمت امام صادق عليه السلام بودم از اهل (((هيت))) (شهريست بالاى فرات) وارد شد و بامام گفت.- اصلحك الله چه مى‏فرمائيد درباره قول خداى عزوجل (((براى باريك بينان در آن امر نشانه هاست؟))) فرمود: مائيم باريك بينان و آنراه در خاندان ما پابرجاست.

3- مُحَمّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ حَمّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ رِبْعِيّ بْنِ عَبْدِ اللّهِ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي قَوْلِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ إِنّ فِي ذلِكَ لَ‏آياتٍ لِلْمُتَوَسّمِينَ قَالَ هُمُ الْأَئِمّةُ ع قَالَ رَسُولُ اللّهِ ص اتّقُوا فِرَاسَةَ الْمُؤْمِنِ فَإِنّهُ يَنْظُرُ بِنُورِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ فِي قَوْلِ اللّهِ تَعَالَى إِنّ فِي ذلِكَ لَ‏آياتٍ لِلْمُتَوَسّمِينَ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 317 روايه: 3
ترجمه :
امام باقر عليه السلام درباره قول خداى عزوجل (((براى باريك بينان در آن امر نشانه‏هاست ))) فرمود: ايشان ائمه عليهم السلام هستند. پيغمبر صلى الله و آله فرمود: از زيركى مؤمن پروا كنيد، زيرا كه او در پرتو نور خداى عزوجل مينگرد، خداى تعالى فرموده است (((براى باريك بينان در آن امر نشانه هاست )))

4- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيّ‏ٍ الْكُوفِيّ عَنْ عُبَيْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ عَبْدِ اللّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع فِي قَوْلِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ إِنّ فِي ذلِكَ لَ‏آياتٍ لِلْمُتَوَسّمِينَ فَقَالَ هُمُ الْأَئِمّةُ ع وَ إِنّها لَبِسَبِيلٍ مُقِيمٍ قَالَ لَا يَخْرُجُ مِنّا أَبَداً
اصول كافى جلد 1 صفحه: 317 روايه: 4
ترجمه :
امام صادق عليه السلام درباره قول خداى عز و جل (((براى باريك بينان در آن امر نشانه‏هاست))) فرمود: ايشان ائمه هستند (((و آن در خاندان ايشان پابرجاست))) هيچگاه از ميان ما خارج نشود.

5- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَيّوبَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فِي قَوْلِهِ تَعَالَى إِنّ فِي ذلِكَ لَ‏آياتٍ لِلْمُتَوَسّمِينَ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللّهِ ص الْمُتَوَسّمَ وَ أَنَا مِنْ بَعْدِهِ وَ الْأَئِمّةُ مِنْ ذُرّيّتِي الْمُتَوَسّمُونَ وَ فِي نُسْخَةٍ أُخْرَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ عَلِيّ‏ٍ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَيّوبَ بِإِسْنَادِهِ مِثْلَهُ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 317 روايه: 5
ترجمه :
امرالمؤمنين عليه السلام درباره قول خدايتعالى (((براى باريك بينان در آن امر نشانه هاست))) فرمود: رسولخدا صلى الله عليه و آله باريك بين بود و پس از او من و امامان از ذريه من باريك بينانيم. شرح : سياق آيه شريفه درباره هلاكت قوام لوط وزيرو شدن ديار ايشان است و ظاهر معنى آيه اينستكه: ديار خرابشده قوم لوط در كناره جاده و گذرگاه است،اى مردم بافر است و باريك بينى كه از آنجا ميگذريد از عاقبت وخيميكه براى اين مردم هرزه پيش آمد نمود، عبرت گيريد ولى تأويلش چنان بود كه در اين پنج روايت ذكر شد يعنى باريك بينان و عبرت گيران حقيقى امامانند و راه حق و عبرت در ميان ايشان پابرجاست.

back page fehrest page next page