ديوان پروين اعتصامی

اگر چه در ره هستی هزار دشواریست

اگر چه در ره هستی هزار دشواریست		چو پر کاه پریدن ز جا سبکساریست
بپات رشته فکندست روزگار و هنوز		نه آگهی تو که این رشته‌ی گرفتاریست
بگرگ مردمی آموزی و نمیدانی		که گرگ را ز ازل پیشه مردم آزاریست
بپرس راه ز علم، این نه جای گمراهیست		بخواه چاره ز عقل، این نه روز ناچاریست
نهفته در پس این لاجورد گون خیمه		هزار شعبده‌بازی، هزار عیاریست
سلام دزد مگیر و متاع دیو مخواه		چرا که دوستی دشمنان ز مکاریست
هر آن مریض که پند طبیب نپذیرد		سزاش تاب و تب روزگار بیماریست
بچشم عقل ببین پرتو حقیقت را		مگوی نور تجلی فسون و طراریست
اگر که در دل شب خون نمیکند گردون		بوقت صبح چرا کوه و دشت گلناریست
بگاهوار تو افعی نهفت دایه‌ی دهر		مبرهن است که بیزار ازین پرستاریست
سپرده‌ای دل مفتون خود بمعشوقی		که هر چه در دل او هست، از تو بیزاریست
بدار دست ز کشتی که حاصلش تلخیست		بپوش روی ز آئینه‌ای که زنگاریست
بخیره بار گران زمانه چند کشی		ترا چه مزد بپاداش این گرانباریست
فرشته زان سبب از کید دیو بیخبر است		که اقتضای دل پاک، پاک انگاریست
بلند شاخه‌ی این بوستان روح افزای		اگر ز میوه تهی شد، ز پست دیواریست
چو هیچگاه به کار نکو نمیگرویم		شگفت نیست گر آئین ما سیه کاریست
برو که فکرت این سودگر معامله نیست		متاع او همه از بهر گرم بازاریست
بخر ز دکه‌ی عقل آنچه روح می‌طلبد		هزار سود نهان اندرین خریداریست
زمانه گشت چو عطار و خون هر سگ و خوک		فروخت بر همه و گفت مشک تاتاریست
گلشن مبو که نه شغلیش غیر گلچینیست		غمش مخور که نه کاریش غیر خونخواریست
قضا چو قصد کند، صعوه‌ای چو ثعبانی است		فلک چو تیغ کشد، زخم سوزنی کاریست
کدام شمع که ایمن ز باد صبحگهی است		کدام نقطه که بیرون ز خط پرگاریست
عمارت تو شد است این چنین خراب ولیک		بخانه‌ی دگران پیشه‌ی تو معماریست
بدان صفت که تو هستی دهند پاداشت		سزای کار در آخر همان سزاواریست
بهل که عاقبت کار سرنگونت کند		بلندئی که سرانجام آن نگونساریست
گریختن ز کژی و رمیدن از پستی		نخست سنگ بنای بلند مقداریست
ز روشنائی جان، شامها سحر گردد		روان پاک چو خورشید و تن شب تاریست
چراغ دزد ز مخزن پدید شد، پروین		زمان خواب گذشتست، وقت بیداریست