پيمودن صراط عبوديت به مقام قرب الهی نائل می‏گردد و اثر وصول به مقام‏
قرب - البته در مراحل عالی آن - اين است كه معنويت انسانی كه خود
حقيقت و واقعيتی است ، در وی متمركز می‏شود و با داشتن آن معنويت ،
قافله سالار معنويات ، مسلط بر ضمائر و شاهد بر اعمال و حجت زمان می‏شود
زمين هيچگاه از وليی كه حامل چنين معنويتی باشد ، و به عبارت ديگر ، از
" انسان كامل " خالی نيست .
ولايت به اين معنی غير از نبوت و غير از خلافت و غير از وصايت و غير
از امامت به معنی مرجعيت در احكام دينی است ، غيريتش با نبوت و
خلافت و وصايت ، واقعی است و با امامت ، مفهومی و اعتباری .
مقصود از اينكه غيريتش با نبوت و خلافت و وصايت ، واقعی است اين‏
نيست كه هر كه نبی يا وصی يا خليفه شد " ولی " نيست ، بلكه مقصود اين‏
است كه نبوت و همچنين وصايت و خلافت ، حقيقتی است غير از ولايت ، و
الا انبياء عظام ، خصوصا خاتم آنها ، دارای ولايت كليه الهيه بوده اند .
و مقصود از اينكه غيريتش با امامت ، اعتباری است اين است كه يك‏
مقام است ، به اعتباری " امامت " و به اعتبار ديگری " ولايت "
ناميده می‏شود كلمه " امامت " در بسياری از تعبيرات اسلامی در مورد
همين ولايت معنوی به كار رفته است مفهوم امامت مفهوم وسيعی است امامت‏
يعنی پيشوايی يك مرجع احكام دينی پيشواست ، و پيشواست و همچنانكه يك‏
مربی باطنی و راهنمای معنوی از باطن ضمير نيز پيشواست .
از نظر شيعه كه مسأله ولايت مطرح است از سه جنبه مطرح