بدون احياء معنويت اسلامی بی فائده میشمارد . مزيت ديگر او اينست كه
تنها مرد انديشه نبوده ، مرد عمل و مبارزه هم بوده است ، عملا با استعمار
درگيری داشته است . اقبال يكی از پايه گذاران و مؤسسان كشور اسلامی
پاكستان است .
مزيت ديگر اقبال قدرت شاعری او است ، قدرتی كه در خدمت اهداف
اسلامی او قرار گرفته است . اقبال از نوع شاعرانی است كه كواكبی آنها را
ستود از قبيل كميت اسدی و حسان بن ثابت انصاری و دعبل بن علی خزاعی .
سرودهای انقلابی اقبال كه به زبان اردو بوده ، به عربی و فارسی ترجمه شده
و همچنان اثر حماسه آفرين و هيجان آور خود را حفظ كرده است .
اقبال با آنكه به طور رسمی مذهب تسنن دارد ، به اهل بيت پيغمبر علاقه
و ارادتی خاص دارد و به زبان فارسی اشعاری انقلابی و آموزنده در مدح آنها
سروده كه گمان نمیرود در ميان همه شاعران شيعی مذهب فارسی زبان بتوان
نظيری برايش پيدا كرد . به هر حال شعر برای اقبال هدف نبوده ، وسيله
بوده است ، وسيله بيداری و آگاهی امت مسلمان .
اقبال فلسفهای دارد كه آن را " فلسفه خودی " مینامد . او معتقد است
كه شرق اسلامی هويت واقعی خود را كه هويت اسلامی است از دست داده و
بايد آن را باز يابد . اقبال معتقد است همانطور كه فرد احيانا دچار
تزلزل شخصيت و يا گم كردن شخصيت میشود ، از خود فاصله میگيرد و با خود
بيگانه میگردد ، غير خود را به جای خود میگيرد و به قول مولانا كه اقبال
سخت مريد و شيفته او و تحت تأثير جاذبه قوی او است " در
|