اجتماعی . يعنی نقش انسانها در بوجود آوردن سوسياليسم بيش از نقش يك‏
ماما در به دنيا آمدن بچه نيست و همانطور كه متولد شدن بچه از مادر
شرائط خاصی دارد و در موقعيت خاصی رخ می‏دهد كه نه قبل از آن و نه بعد از
آن می‏تواند متولد شود ، سوسياليسم هم در شرائط خاص تاريخی به طور جبری‏
به وجود می‏آيد . فقط انسانها بايد جريان طبيعی را بشناسند و به همان‏
جريان طبيعی كمك بكنند . اين است ابتكار اساسی ماركس . بعدا خود آندره‏
پی‏يتر در اين كتاب خواهد گفت ( 1 ) كه دگرگونی و تحولی كه از نظريات‏
هگل به نظريات ماركس صورت گرفته در دو مرحله انجام شد : مرحله اول‏
تحولی بود كه به وسيله فوئر باخ صورت گرفت و مرحله دوم تحولی بود كه به‏
وسيله ماركس صورت گرفت و بعد آن را به همين صورت مطرح می‏كند و می‏گويد
مسأله ماترياليسم تاريخی را ماركس مطرح كرد و سپس از ماترياليسم تاريخی‏
به ماترياليسم فلسفی رفت ، او چنين ادعا می‏كند ولی در پاورقی ( 2 ) كه‏
منابع ماركس را ارائه می‏دهد ، نشان می‏دهد كه حتی همين نظريه ماترياليسم‏
تاريخی و جبر علمی نيز صد در صد ابتكار ماركس نيست و قبل از او و
نزديك به زمان او ديگران نيز اين مسأله را طرح كرده بودند ولی بايد گفت‏
كه ماركس آن را به صورت كاملتر و جامعتری مطرح كرده است .

جوهر مكتب ماركس :

آندره پی‏يتر در صفحه 14 كتاب " ماركس و ماركسيسم " می‏گويد : " اگر
مكتب ماركس را به اجزاء اساسی آن خلاصه كنيم چنين جلوه‏گر خواهد شد :
1 - به صورت يك ديدگاه كلی درباره تاريخ بشر ( فلسفه ماركسی )
2 - به صورت يك كاربرد خاص اين ديدگاه كلی ، در مورد رژيم
سرمايه‏داری ( اقتصاد ماركسی )
3 - به صورت يك پيش بينی در مورد وقوع اجتناب ناپذير تغييرات‏
اجتماعی ، با تكيه به تضادهای اين نظام ( انقلاب ماركسی ) . ( 3 )

پاورقی :
1 - ماركس و ماركسيسم صفحه 24 و 25
2 - ماركس و ماركسيسم - پاورقی صفحه . 11
3 - قبلا كه اين قسمت را مطالعه می‏كردم اشكالی به نظرم آمد و آن اينكه‏
جزء سوم اصل جداگانه‏ای نيست ، نتيجه جزء اول و بلكه عين آن است و
می‏توان مكتب ماركس و اجزاء اصلی آن را به گونه‏ای ديگر تشريح كرده و با
سه اصل ديگر مشخص نمود :
( الف ) - نظريه منطقی كه روش تفكری است مبتنی بر ديالكتيك ( منطق‏
هگلی و ماركسی )
( ب ) - تفسير تاريخ براساس اقتصاد ، يعنی اينكه زيربنا اقتصاد است‏
و اقتصاد تعيين كننده همه اوضاع و احوال ديگر است كه اين همان
ماترياليسم تاريخی است ( فلسفه ماركسی )
( ج ) - نظريه اجتماعی كه عبارت از سوسياليسم يا اشتراكيت است (
اقتصاد ماركسی ) >