چرا اصول ديالكتيك را منطق می‏نامند ؟

اينها يك سلسله اصول را بنام منطق می‏نامند ، كه اين كار هم از هگل‏
شروع شده است مثل اصل حركت ، اصل تضاد ، اصل تأثير متقابل اشياء در
يكديگر ، اصل جهش . اين سؤال پيش می‏آيد كه چرا اينها را منطق می‏نامند و
حال آنكه اينها فلسفه است نه منطق ، مثلا بحث حركت فلسفه است و ربطی‏
به منطق ندارد . جوابش اينستكه اينها را از آن جهت منطق می‏گويند كه‏
اينها در نهايت امر منتهی می‏شود به طرز تفكر ، و اينكه انسان چنين بايد
فكر كند . منطق ، معيار و ابزار درست فكر كردن است ، می‏خواهند بگويند
اگر كسی چنين طرز تفكری داشته باشد ، طرز تفكر او صحيح خواهد بود ، و اگر
چنين طرز تفكری نداشته باشد ، از اول متد فكر و طرز ديدش درباره اشياء
غلط خواهد بود .
پس منطق ، در واقع مثل عينك ديدی است كه انسان به چشم می‏زند ، و
بايد يك عينكی به چشم بزند كه اشياء را درست ببيند ، اسم چنين عينكی را
منطق گذاشته‏اند .
[ اكنون ببينيم كه ريشه لغوی و تاريخچه كلمه ديالكتيك چيست ] :

لغت ديالكتيك :

مشروح‏ترين كتابی كه ما درباره لغت ديالكتيك و اصطلاحاتی كه اين كلمه‏
در طول تاريخ پيدا كرده است ديده‏ايم كتاب " ديالكتيك " پل فولكيه‏
است . اين كلمه مثل اكثر كلمات فلسفی اروپائی يك كلمه يونانی است .
ريشه يونانيش را اينطور دست ميدهد ، ميگويد : كلمه ديالكتيك ، در اصل‏
از كلمه يونانی مشتق شده است كه در اصل دو معنی داشته يكی خود كلمه يا
گفتار ، ديگری دليل ، و اين دوتا با همديگر خيلی نزديك هم هست ، چون‏
انسان با كلمه و لفظ دليل می‏آورد . و بعضيها در همان سابق ماترياليسم‏
ديالكتيك را ماديت گفتگوئی ترجمه می‏كردند ، و اينرا از همان ريشه‏
يونانيش كه بمعنای گفتگو است گرفته بودند ، در صورتيكه در اين معنای‏
جديدی كه پيدا كرده ، مسلما گفتگو در آن نيست . و بعضی هم ماترياليسم‏
دليلی ترجمه كرده بودند ، به اعتبار جزء ديگر از معنای قديمش كه دليل‏
بود .
پيشوند " ديا " معنای مقابله و معارضه را ميدهد ، و به همين جهت هم‏
مسلمين آنرا جدل ترجمه كرده‏اند ، و از اينجا ديالكتيك ، رد و بدل كردن‏
دليل و گفتگو و مباحثه را معنی ميدهد . وقتی آنرا بصورت صنعت بكار
ببريم معنای آن مذاكره و صحبت و مجادله كردن است ، و وقتی آنرا بصورت‏
صنعت بكار ببريم معنايش آن چيزی است كه مربوط به مباحثه و مخصوصا
مباحثه بين الاثنين باشد ، يعنی فن مباحثه و مجادله . از اين رو اگر از
نظر لغوی اين كلمه را مورد دقت قرار دهيم ، معنای آن فن گفتگو است ولی‏
غرض