پاورقی : . 1 به قدری اين كلام اوج میگيرد از جنبه فصاحت و بلاغت كه اصلا روح انسان را جذب میكند و انسان دلش میخواهد اين كلام را حفظ و هميشه با خودش تكرار كند . . 2 يونس / . 30
است : دنيا خانهای است كه محفوف است به شدائد و سختيها . امنيت
هميشگی در اينجا وجود ندارد . عيش و خوشی و لذتی كه در اينجا هست عيش
و خوشی و لذت واقعی نيست . مردمی كه در اينجا هستند حكم نشانههايی
هستند كه از اطراف تيرهای بلايا به سوی آنها پرتاب میشود . همينطور جمله
جمله حضرت میگويند تا بعد وارد وضع مردن و بعد از مردن و عالم اموات و
بعد عالم قيامت میشوند . يكدفعه در آخر كلام كه واقعا كلام زيبايی است (
1 ) يك آيه قرآن میآورد . در اين آيه قرآن هيچيك از آن نوع تشبيهاتی كه
اميرالمؤمنين در كلام خودش به كار برده وجود ندارد ولی به قدری تفاوت
است ميان اين آيه قرآن و تمام اين جملههای ا ميرالمؤمنين البته چون پای
قرآن است جسارت به اميرالمؤمنين نيست كه آبروی تمام كلمات
اميرالمؤمنين را میبرد . اينها را میگويد و میگويد ، در آخرش میگويد :
" « هنالك تبلوا كل نفس ما اسلفت و ردوا الی الله موليهم الحق و ضل
عنهم ما كانوا يفترون »" ( 2 ) . فعلا به معنیاش كار نداشته باشيد ،
اين الفاظ را كه الان میخوانم ، الفاظ نهجالبلاغه را ببينيد چه شكل است ،
لفظ قرآن را ببينيد چه شكل است . وقتی الفاظ نهجالبلاغه را پهلوی قرآن
میگذاريم مثل اين است كه انسان با اتومبيل در جادهای حركت میكند میبيند
نشيب و فراز دارد ، يكدفعه روی آسفالت جديد قرار میگيرد میبيند اتومبيل
روی يك خط هموار حركت میكند و كوچكترين نشيب و فرازی ندارد : " « دار
بالبلاء محفوفة و بالغدر معروفة ، لا تدوم احوالها و لا تسلم نزالها . . .
العيش فيها مذموم » " تا آخر ، آنگاه میگويد : " هنا لك تبلوا كل
لعيش فيها مذموم » " تا آخر ، آنگاه میگويد : " « هنا لك تبلوا كل²
نفس ما اسلفت و ردوا الی الله موليهم الحق و ضل عنهم ما كانوا يفترون
" يك انسجام عجيب ! من ديدم اينقدر تفاوت است ميان اين جمله و آن
جمله كه از زمين تا آسمان . نه تنها تفاوت است ميان كلمات قرآن و
جملههای اميرالمؤمنين ، با جملههای خود پيغمبر هم همينطور است ، يعنی هر
جا پيغمبر خودش خطبه خوانده مثل خطبه اميرالمؤمنين است ، هيچ فرق
نمیكند . " « تبلوا كل نفس ما اسلفت »" هر نفسی آنچه را كه پيش
فرستاده است آزمايش میكند ، میبيند . اين تشبيه نيست ، عين حقيقت
است ، نه اينكه تشبيه میكند اين را به كسی كه چيزی را پيش فرستاده . هر
نفسی هر چه را كه پيش فرستاده
پاورقی : . 1 به قدری اين كلام اوج میگيرد از جنبه فصاحت و بلاغت كه اصلا روح انسان را جذب میكند و انسان دلش میخواهد اين كلام را حفظ و هميشه با خودش تكرار كند . . 2 يونس / . 30 |