در طراز اول فصاحت و بلاغت و زبانآوری بودهاند . در قرن دوم هجری عدهای
از زنادقه پيدا شده بودند كه رسما ضد اسلام و ضد قرآن بودند ، مثل ابن ابی
العوجاء و بشاربن برد و حتی ابن مقفع را هم بعضی در رديف اينها شمردهاند
ولی بعيد است كه او را در رديف اينها بشماريم ، اينها با او بودهاند
ولی او معلوم نيست كه در اين فكرها با آنها همراه بوده است و بلكه
دلايلی هست كه او اينها را از اين راه منع میكرده و معتقد بوده است كه
راهتان غلط است و نمیتوانيد چنين راهی را پيش برويد . يا ابوالعلای معری
كه يك عرب خالص و يك اعجوبه يعنی جزء نوابغ است . اشعار و افكارش و
مخصوصا به قول امروزيها حريت فكرش ( آزادی فكرش ) به اين معنا كه
پايبند به هيچ چيز نبوده [ معروف است ] . شعرهايش نشان میدهد كه اديان
را به طور كلی مسخره میكرده ، به اسم نام میبرد ، اسلام را مسخره میكند ،
مسيحيت را مسخره میكند ، يهودیگری را مسخره میكند و زردشتیگری را مسخره
میكند . اشعاری دارد كه میگويد من تعجب میكنم از حماقت اين بشر ، يكی
میآيد مدعی میشود كه يك بشر بچه خداست ، يك كسی میآيد گاو را چنين
میپرستد ، يك كسی میآيد صورتش را با بول گاو میشويد ( زردشتيها را
میگويد ) و يك عده ديگر میروند و يك سنگ متوسل میشوند ( مسلمين را
میگويد ) . كفرياتش زياد است ، و فوقالعاده مرد بليغ و سخنور و
زبانآوری است و حتی از او قسمتهايی را نقل كردهاند كه خواسته با قرآن
معارضه كند .
اخيرا مصريها كتابی به نام معارضات القرآن نوشتهاند و در آن جمع
كردهاند تمام كسانی را كه به معارضه و مبارزه قرآن آمدهاند و سخنانی در
اين زمينه گفتهاند ولی متأسفانه من اين كتاب را ندارم . زياد [ به
معارضه قرآن ] آمدهاند ولی اين سبك تقليد نشده است و اصلا امكان تقليد
نيست . قبلا عرض كردم وقتی كه ما يك آيه قرآن را در لابلای سخن هر كس
میبينيم ، هر كه میخواهد باشد ، میبينيم درست حكم يك ستاره درخشان را
پيدا میكند در يك شب تاريك . اين است كه میگوييم سبك قرآن نه سابقه
داشته است و نه لاحقه . آنچه كه میگويند سهل و ممتنع ، همين است . هر چه
آدم نگاه میكند به آن ، كه آن جهتی كه نمیشود مثلش را آورد چيست ؟
میبيند نمیتواند توصيف كند ولی وقتی میخواهد مثلش را بياورد باز هم
نمیتواند ، كما اينكه میگويند مقتدرترين شعرا كسانی هستند كه سبكشان سهل
و ممتنع است ، مثل سعدی ، يعنی آن پيچ و تابهايی كه مثلا منوچهری دارد
سعدی ابدا ندارد . خيلی صاف و ساده میگويد
|