چيز ديگری بوده ، در اين دنيا هم همين حالت هست . ما شبيه آن را در اين
دنيا و در بدن انسان چيزی نمیبينيم . خودتان مثل میزنيد كه او اعضايی
دارد كه به دردش نمیخورد و بعد به كارش میآيد ، اما ما در اين دنيا
تمام اعضای بدنمان به كار میافتد و همه آنها هم مصرف و فلسفهای دارند و
شايد از اين هم استفادههايی استدلالی برای وجود خدا و هدف و نقشه و طرح
داشتن خلقت میكنيم . بنابر اين ، اين تشبيه را چگونه كامل میكنيد كه
میگوييد میتوانيم اين نتيجه را بگيريم كه در آينده يك مقدار از اعضاء و
جوارح ، احتياجات و نيازهای روحی مان را میخواهد تأمين كند .
اما مسأله سومی كه آقای مهندس بازرگان سؤال كردند و آقای مطهری جواب
دادند و خودشان هم در كتاب راه طی شده يك مقدار جوابش را دادهاند ،
مسأله تناسب بين مجازات و اعمال بود كه آقای مطهری جوابی دادند كه در
كتاب عدل الهی به تفصيل بيان كردهاند . آن جواب هم به نظر بنده قانع
كننده نيست . ايشان گفتند اين مجازاتها يا برای عبرت ديگران است يا
برای تشفی افرادی كه صدمه ديدهاند و چون اين هر دو نمیتواند در دستگاه
خلقت و خداوند معنی داشته باشد ، پس هيچكدام از اينها نيست و اصلا اين
قياس ما كه میگوييم مجازات در دنيا بايد تناسبی داشته باشد ، ناشی از
اشتباهی است كه میكنيم و الا اين مسأله بكلی مسأله ديگری است و به
تكوينيات ارتباط پيدا میكند . بعد مثلی زده بودند كه وقتی ما به كسی
میگوييم به كنار دره نزديك نشو ، اگر نزديك شوی میافتی و از بين میروی
، اين ممكن است خيره سری كند و برود و بعد سقوط كند ، آنوقت به ما
اعتراض كنند كه اين مجازات در مقابل اين خيرگی مختصر نامعقول است .
اقلا میخواستی 2 متر بيفتد ، چرا 70 متر میافتد تا سرش بكلی بشكند ؟ به
نظر من اين مثل درست نيست . اينجا به اين علت به نظر ما درست میآيد
كه سازنده دره با قانونگذاری كه میگويد شما نزديك دره نشود و تا هستند .
آن اولی طبيعت يا خدايی است كه درهای را خلق كرده و اين يكی بشر يا پدر
و مادری است كه میگويد به اين دره نزديك نشو ، و الا اگر هردوشان يكی
بودند ايراد وارد بود ، به او میگفتند به چه مناسبت اگر اين فرد يك قدم
جلو رفت بايد نابود شود ، میخواستيد حد اقل ارتفاع كمتری بگذاريد ، و به
همين علت هم هست كه امروز طرحهای ايمنی جواب اينها را میدهد . اما در
اين حالت كه خالق خداست ، به چه مناسبت كسی كه چند سالی احيانا در
دنيا گناه میكند ، بايد تا ابد مجازات شود ؟ حالا پاداش را میگوييم جود
و بخشش خداست ، قابل ايراد هم نيست ، نمیخواهيم كمتر هم باشد ، همانی
كه هست باشد اما در مجازاتش اين ايراد را میتوانيم بگيريم .
|