در تكامل فرد ، همين كه فرض كنيد يك فرد يك گياه ، يك دانه‏ای ، يك‏
نهالی به صورت يك درخت در می‏آيد يا يك هسته به صورت يك گل و به‏
صورت يك درخت در می‏آيد و يا يك نطفه به صورت يك انسان و يك حيوان‏
بزرگ در می‏آيد ، [ در تمام اين موارد ] اين سؤال را البته در شكل‏
قدمايی‏اش طرح می‏كنند : چه حسابی در كار است كه موجود زنده از اولی كه‏
به وجود می‏آيد شروع به خرابی و شروع به پيری نمی‏كند ؟ به عبارت ديگر ،
هر ماشينی كه ساخته می‏شود ، نوترين و سالمترين و نيرومندترين روز آن‏
ماشين ، روزی است كه ساخته شده و از كارخانه در آمده است . هر يك روزی‏
كه بگذرد و به هر اندازه كه كار كند رو به كهنگی و فرسودگی می‏رود . ولی‏
در موجودهای زنده اين طور نيست . موجود زنده در ابتدا كه به وجود می‏آيد
، روز اول كهنگی‏اش نيست ، لا اقل تا يك مقدار زيادی رو به نوتر شدن و
رو به رشد می‏رود و دائما خودش را رشد می‏دهد و تقويت می‏كند و بر
تجهيزات خودش می‏افزايد و حال آنكه اگر فقط همان ساختمان مادی و جسمانی‏
خودش بود ، بايد از روز اول به سوی زوال و كهنگی و فرسودگی برود . ممكن‏
است شما بگوييد كه هر موجود زنده‏ای در عين اينكه به سوی رشد و تكامل‏
می‏رود ، در عين حال باز به نوعی به سوی كهنگی و فرسودگی می‏رود . می‏گوييم‏
در عين حال ، در يك جهت رو به تكامل می‏رود ، همين تكامل چرا ؟ اين‏
بالاخره حكايت می‏كند از يك نيرويی كه اين موجود را به سوی تكامل می‏برد .
اين ، نماينده يك نيرويی است در اين شی‏ء كه آن نيرو پيشبرنده است .
اين حالت كه در فرد وجود دارد چون تكامل انواع هم از فرد شروع می‏شود
ديگر فرق نمی‏كند كه اين فرد در يك قالب ثابتی تكامل پيدا كند ، مثلا اين‏
فرد خزنده در همين قالب ثابت تكامل پيدا كند يا نه ، به اين معنا كه به‏
آن حد پدر و مادرش كه رسيد ، به حد نوعش كه رسيد ، آنجا متوقف شود يا
چهار قدم هم از حد جد خودش و پدر و مادر خودش بالاتر برود و در نسل‏
خودش هم اين اثر را بگذارد به طوری كه نسل او هم كه بعد می‏آيد چهار قدم‏
بالاتر برود ، بلكه او هم چهار قدم از نسل پيش خودش بالاتر برود . اين‏
جهت كه نسلهای بعدی از نسلهای پيشين قدمی جلوتر رفته باشند يا نرفته‏
باشند ، در اصل اين استدلال تأثيری ندارد . آنچه كه در اين استدلال تأثير
دارد تكامل فرد است ، اعم از اينكه تكامل نوع صورت بگيرد يا تكامل نوع‏
صورت نگيرد . واقعا مسأله تكامل از نظر قدما يك مسأله ماوراء الطبيعی‏
است . وقتی می‏گويم