ماهيت مرگ از نظر قرآن
بحث معاد را كه در جلسه پيش شروع كرديم ، ضمنا بهانهای شد برای من كه بيشتر روی آن مطالعه كنم و در جلسهای كه در مسجد هدايت برای صحبت میروم ، در آنجا هم مبحث معاد را طرح كردم ولی البته در يك سطح عمومیتر و مقرونتر به نصيحت و موعظه ، يعنی آميخته به بحثهای موعظهای . همان طوری كه در جلسه پيش صحبت شد ، ما به مسأله معاد به تعبير قرآن بايد ايمان و بالاتر ، ايقان داشته باشيم و آنقدر مسأله معاد مسأله بغرنج و پيچيدهای است كه بسياری از افراد معتقدند در باب معاد جز تعبد و تسليم راهی نيست ، يعنی آنچنان اين مسأله برای بشر مجهول است نه اينكه ممتنع است كه ما جز از طريق تعبد و تسليم به گفته پيغمبر و وحی راهی برای قبولش نداريم . ولی بدون شك بشر برای درك مسأله معاد تلاشهايی هم از طريق علم و عقل خودش كرده است . ما در اينجا موظفيم اول قبل از آنكه دنبال تلاشهای علمی و عقلی و فلسفی برويم كه چگونه تلاش كردهاند و بدون هيچ گونه جانبداری از هيچ نظری گفته خود قرآن را در باب معاد طرح كنيم ولی همه جانبه طرح كنيم ، ببينيم كه اساسا قرآن معاد را چگونه طرح و بيان كرده است ، بعد برويم دنبال تلاشها ، چون تا آنجا كه من خودم مطالعه كردهام ، میبينم تلاشهايی كه محدثين ( يعنی آنهايی كه ذوقشان ذوق محدثين و