صرفا يك حادثه تاريخ است و اين همه كه در قرآن از هجرت ياد شده است و
مهاجرين در رديف مجاهدين ذكر می‏شوند و مهاجرت پايه به پايه مجاهدت :
²الذين آمنوا و هاجروا و جاهدوا »، آيا همه اينها ناظر به يك وقعه خاص‏
است ، حادثه‏ای مربوط به گذشته ؟ و ديگر امروز و به طور كلی بعد از آن‏
دوره هجرت در اسلام معنی ومفهوم ندارد ؟ و يا هجرت هم مانند خود ايمان‏
است ، هجرت هم مانند جهاد است : الذين آمنوا و هاجروا و جاهدوا ، و
همانطوری كه ايمان وجهاد اختصاص به صدر اسلام ندارند ، هجرت هم اختصاص‏
به صدر اسلام ندارد . هجرتی كه در صدر اسلام اسلام صورت گرفت مانند
جهادهای صدر اسلام است كه يك مصداقی است از يك حكم در اسلام . اين‏
خودش سؤالی است .
علی ( ع ) در كلمات خودشان اين مسئله را طرح كرده‏اند كه در نهج البلاغه‏
مسطور است و ايشان صريحا می‏گويند : « الهجرش علی حده الاول » هجرت به‏
حكم و وضع اول خودش باقی است يعنی هجرت اختصاص نداشته به يك زمان‏
معين و مكان معين كه چون پيغمبر اكرم هجرت فرمودند ازمكه به مدينه ، پس‏
در آنوقت وظيفه هجرت به تبع پيغمبر بر ديگران لازم و واجب شد وآنها كه‏
همراه و در خدمت ايشان به مدينه آمده بودند مهاجر خوانده می‏شدند و ديگر
بعد از زمان پيغمبر ، هجرت موضوع ومعنی ندارد . علی ( ع ) می‏فرمايد نه ،
« الهجرش علی حده الاول » .
هجرت يعنی چه ؟ اگر بخواهيم هجرت را تعريف بكنيم ، چگونه بايد
تعريف بكنيم ؟ هجرت يعنی دوری گزيدن ، حركت كردن ، كوچك كردن از وطن‏
، از يار وديار ، همه را پشت سر گذاشتن . برای چه ؟ برای