انسانيت است . ممكن است اين آزادی خودش قبلا تباه شده باشد و اگر تباه‏
شده باشد آن وقت تو می‏توانی برده بشوی ، اما مادامی كه وجود دارد قابل‏
فروختن نيست .

مساله اخذ اجرت بر عبادات

يا مساله عبادت . مساله اخذ اجرت بر عبادات ، خودش مساله‏ای است در
فقه . آيا بر عبادات می‏شود اجرت گرفت يا نه ؟ مساله مهمی هم هست .
البته در عبادات واجب ، آنهايی كه برای انسان واجب عينی است ، شك‏
ندارد كه نمی‏شود ، آدم پول بگيرد كه نماز خودش را بخواند ! مرحوم آقا
شيخ علی‏اكبر واعظ يك وقتی در جايی نشسته بود ، يك آقايی بود كه می‏رفت‏
جايی نماز می‏خواند ، آن مسجد وابسته به يك موقوفه‏ای بود ، گفتند آنجا
مثلا ماهی صدتومان به امام می‏دهند . گفت : " پس نماز خودش را می‏خواند
ماهی صد تومان هم می‏گيرد ! " حال انسان كه نمی‏تواند فريضه خودش را
انجام بدهد [ و پول بگيرد ، ] در اين بحثی نيست . ولی چيزی كه برای‏
انسان فريضه عينی نيست و عبادت هم نيست چطور ؟ اينجا بحثهايی است :
در واجبات كفايی عبادی آيا می‏شود اجرت گرفت يا نه ؟ مثل تجهيز ميت ،
غسل دادن ميت ، كه هم عبادی است هم واجب كفايی . در واجبات كفايی‏
غيرعبادی چطور ؟ در آنجا شايد شكی نباشد [ كه نمی‏شود اجرت گرفت . ] و
لهذا در مساله طبابت اين بحث هست كه آيا پزشك برای مداوا می‏تواند پول‏
بگيرد يا نه ؟ اين شبهه‏ای است كه خيلی از فقها اجازه نمی‏دهند كه پزشك‏
برای مداوا كردن و نسخه دادن پول بگيرد و قدما وقتی می‏خواستند پول بگيرند
، به عنوان حق‏القدم [ می‏گرفتند ، ] می‏گفتند بر من مداوا كردن مريض واجب‏
است ولی عيادت كردن از مريض بر من مواجب نيست . اگر او آمد اينجا من‏
مداوايش می‏كنم ولی من بلند شوم بروم آنجا نه .
اما در آنچه كه بر انسان واجب نباشد ، نه واجب عينی نه واجب كفايی ،
مثل عبادات استيجاری چطور ؟ مساله خيلی غامض مهمی است كه در مكاسب‏
محرمه مطرح است و اغلب اشكال می‏كنند . منتها ريشه اشكال چيست ؟ بعضی‏
اشكالشان از اين جهت بوده كه پول گرفتن با قصد قربت سازگار نيست .
خودش يك مطلبی است ، ولی بعضی خواسته‏اند بگويند نه ، در عين حال قابل‏
اين مطلب هست . يك چيز ديگر كه علت اساسی‏تر است اين است كه اساسا
كاری نظير عبادت بالاتر است از حد