پاورقی : 1 - تفصيل مقولات در مقصد دوم كتاب " منظومه " آمده است .
برای توضيح بيشتر اين اشكال مقدمات پنجگانهای ذكر میكنيم ، هر چند
بعضی از اين مقدمات واضح است و قبلا نيز به آن اشاره شده است .
الف - هنگامی كه چيزی را كه ادراك میكنيم ، صورتی در ذهن ما نقش
میبندد ، و حالتی وجودی در ما پيدا میشود . سه دليل گذشته كه در متن آمده
است در درجه اول برای اثبات اين مدعا است .
ب - علم و معلوم در ذهن يك چيز بيش نيست ، مثلا ما زيد را تصور
میكنيم و صورتی از زيد در ذهن ما پيدا میشود ، اين صورت هم علم ما است
زيرا ادراك ما است زيرا آنچه بالذات بر ما مكشوف است و نام زيد به
آن میدهيم همان صورت است و بس . اما زيد خارجی مستقيما معلوم و متصور
ما نيست ، بلكه به تبع اين صورت ، معلوم و متصور ما میشود و لهذا حكما
صورت ذهنی را معلوم با لذات و شیء خارجی را معلوم بالعرض اصطلاح
كردهاند .
ج - هنگام علم و ادراك ، نفس ماهيت اشياء در ذهن وجود پيدا میكند
اين مقدمه همان عقيده حكما در باب وجود ذهنی است كه در اين فصل مطرح
است .
د - علم و ادراك مطلقا از مقوله كيف است . حكما به تبع ارسطو
معتقدند تمام اشيای خارجی در يكی از مقولات دهگانه ذيل داخلند : جوهر ،
كيف ، كم ، اضافه ، متی ، أين ، فعل ، انفعال ، جده ، وضع ( 1 ) .
حكما میگويند كيف بر دو قسم است : جسمانی و نفسانی ، و میگويند كيف
نفسانی اقسام و انواع مختلفی دارد و علم يكی از كيفيات نفسانی است .
ه - مقولات متباينات بالذاتند . محال است شیء واحد داخل در دو مقوله
باشد ، زيرا لازم میآيد شیء واحد دارای بيش از يك ذات و ماهيت باشد .
اكنون
پاورقی : 1 - تفصيل مقولات در مقصد دوم كتاب " منظومه " آمده است . |