و قدم از عوارض موجود بما هو موجود است . در اين دو بيت كه ترجمه شد
تعريف حدوث و قدم ذكر شده است . حدوث يعنی بودن وجود شی‏ء بعد از عدم‏
آن شی‏ء ، به عبارت ديگر اگر شی‏ئی موجود بشود بعد از آنكه موجود نبوده‏
است آن شی‏ء حادث است . و اما قدم يعنی اينكه وجود شی‏ء مسبوق به عدم‏
خود نباشد ، پس قديم يعنی آن چيزی كه موجود است و هميشه موجود بوده‏
است . گاهی در تعريف حدوث و قدم بجای آنكه بگويند " حدوث "
مسبوقيت وجود شی‏ء به عدم او و " قدم " ، عدم مسبوقيت وجود شی‏ء به عدم‏
اوست ، می‏گويند " حدوث " مسبوقيت وجود شی‏ء به غير خودش و " قدم "
عدم مسبوقيت وجود شی‏ء به غير خودش است .
حاجی سبزواری پس از تعريف حدوث و قدم به بيان اقسام حدوث و قدم‏
پرداخته است ( 1 ) . ( اولين تقسيم اين است كه هر يك از حدوث و قدم‏
يا حقيقی است يا اضافی . حدوث و قدم حقيقی همان است كه تعريف آن در
بالا گفته شد ، اما حدوث و قدم اضافی همان است كه معمولا در عرف به كار
برده و با كلماتی نظير " نو و كهنه " ، " جديد و قديم " از آن تعبير
می‏كنند . به عبارت ديگر از دو شی‏ء حادث ، آن يكی را كه زمان حدوثش‏
مقدم است يعنی زودتر به وجود آمده است نسبت به شی‏ء دوم " قديم " و
آن شی‏ء ديگر را كه زمان حدوثش مؤخر است نسبت به شی‏ء اول " حادث "
می‏گويند ) تقسيم ديگر اين است كه هر يك از حدوث و قدم يا ذاتی است يا
زمانی .

پاورقی :
1 - البته تعبير " تقسيم " در اينجا صحيح نيست و ما بعدا در اين‏
باره بحث خواهيم كرد .