اول است . عامل اول برای نفوذ و توسعه اسلام در هر جا خود قرآن است و
محتوای قرآن . ولی از قرآن كه صرف نظر بكنيم ، شخصيت رسول اكرم ، خلق و
خوی رسول اكرم ، سيره رسول اكرم ، طرز رفتار رسول اكرم ، نوع رهبری و
مديريت رسول اكرم عامل دوم نفوذ و توسعه اسلام است و حتی بعد از وفات‏
پيغمبر اكرم هم تاريخ زندگی پيغمبر اكرم يعنی سيره او كه بعد در تاريخ‏
نقل شده است - خود اين سيره تاريخی - عامل بزرگی بوده است برای پيشرفت‏
اسلام . آيه‏ای كه در ابتدای سخنم تلاوت كردم می‏فرمايد :
« فبما رحمة من الله لنت لهم ».
خدا به پيغمبرش خطاب می‏كند : ای پيامبر گرامی ! به موجب رحمت الهی‏
به تو ، در پرتو لطف خدا تو نسبت به مسلمين اخلاق لين و نرم و بسيار
ملايمی داری ، نرمش داری ، ملايم هستی ، روحيه تو روحيه‏ای است كه با
مسلمين هميشه در حال ملايمت و حلم و بردباری و حسن خلق و حسن رفتار و
تحمل و عفو و امثال اينها هستی .
« و لو كنت فظا غليظ القلب لانفضوا من حولك ».
اگر اين خلق و خوی تو نبود ، اگر به جای اين اخلاق نرم و ملايم ، اخلاق‏
خشن و درشتی داشتی مسلمانان از دور تو پراكنده می‏شدند ، يعنی اين اخلاق تو
خود يك عاملی است برای جذب مسلمين . اين خودش نشان می‏دهد كه رهبر ،
مدير و آنكه مردم را به اسلام دعوت می‏كند و می‏خواند يكی از شرائطش اين‏
است كه در