داشته باشيم كه فريقين آنرا از رسول اكرم ( ص ) نقل كرده باشند يكی همين
حديث است .
فريضه يعنی واجب ، از ماده " فرض " است كه به معنی قطع و حتم و
وجوب است . آنچه را ما الان به واجب و مستحب تعبير میكنيم ، در صدر
اول به مفروض و مسنون تعبير میكردهاند . البته كلمه وجوب و واجب در
صدر اول هم استعمال داشته ولی بيشتر با كلمه فريضه و مفروض و فرض تعبير
میشده ، اما كلمه مستحب به معنيی كه امروز استعمال میشود ظاهرا كلمه
مستحدثی است كه فقهاء اصطلاح كردهاند . كلمه مستحب به اين معنی خاص ،
گذشته از اينكه در خود قرآن به كار نرفته در هيچ حديثی هم تا آنجا كه من
به ياد دارم به كار نرفته و بلكه قدمای فقهاء هم اين اصطلاح را نداشتهاند
، بعدها شايع شده است . در قديم به آنچه ما امروز مستحب میگوئيم مسنون
يا مندوب میگفتهاند .
معنی حديث اين است : يكی از فرائض اسلامی و واجبات اسلامی ، در رديف
ساير واجبات و فرائض ، طلب و تحصيل علم است . تحصيل و طلب علم بر هر
مسلمانی واجب است ، اختصاص به طبقه و دستهای دون طبقه و دستهای ندارد
.
در تواريخ آمده كه قبل از ظهور اسلام بعضی از جامعههای متمدن آنروز
تحصيل علم را از حقوق و امتيازات بعضی از طبقات میدانستهاند و برای
سايرين چنين حقی قائل نبودهاند . در اسلام نه تنها علم به عنوان " حق "
از امتيازات كسی نيست ، بلكه به عنوان " تكليف " و " وظيفه " بر
همه افراد تحصيل آن فرض و واجب است مانند ساير تكاليف .
نماز يكی از فرائض است . روزه يكی از فرائض است . زكات يكی
|