چگونه خارج شود دخالت دارد ، و به تعبير ديگر گرفتاريهای اخلاقی و
اجتماعی .
پس در اينجا دو مسئله پيش میآيد : يكی تأثير تقوا در نجات انسان از
گرفتاريهای نوع اول و ديگر تأثير تقوا در نجات از گرفتاريهای نوع دوم .
اما در قسمت اول من الان نمیتوانم اظهار نظر كنم كه بيان قرآن شامل
نجات از اين نوع گرفتاريها هم هست يا نيست . البته هيچ مانعی نيست كه
يك همچو ناموسی در جهان باشد و يك نوع ضمانت الهی بوده باشد ، نظير
استجابت دعا ، ولی جملهای هست در نهجالبلاغه كه میتوان آن را به منزله
تفسير اين مطلب تلقی كرد كه منظور ، نجات از گرفتاريهای نوع دوم است .
در خطبه 181 میفرمايد : « و اعلموا انه من يتق الله يجعل له مخرجا من
الفتن ، و نورا من الظلم » . بدانيد كه هر كه تقوای الهی داشته باشد
خداوند برای او راه بيرون شدن از فتنهها ، و نوری به جای تاريكی قرار
میدهد . فتنهها همان ابتلائات سوء و گرفتاريهای اخلاقی و اجتماعی است .
گرفتاريهای نوع اول نادرالوجود است . عمده گرفتاريها و شدائد و مضايقی
كه برای انسان پيش میآيد و زندگی را تلخ و شقاوت آلود میكند و هرگونه
سعادت دنيوی و اخروی را از انسان سلب میكند همين فتنهها و ابتلائات سوء
و گرفتاريهای اخلاقی و اجتماعی است .
با توجه به اينكه منشأ بيشتر گرفتاريهای هر كسی خود او است و هر كسی
خودش بالاترين دشمنان خودش است - « اعدی عدوك نفسك التی بين جنبيك »
هر كسی خودش سرنوشت خود را تعيين میكند ، غالب رفتارهای هر كسی با
خودش خصمانه است .
|