اصل " پند يا بند "

قسمت ديگری كه خواستم در حاشيه گفته باشيم اينست كه در ميان ما ، در
اجراء امر به معروف و نهی از منكر ، آن چيزی كه بيشتر مورد توجه بوده دو
وسيله بوده . الان هم می‏بينيم مردم در اجراء اين اصل توجهشان فقط به همين‏
دو چيز است . آن دو چيز يكی گفتن است و ديگری اعمال زور ، يعنی اول‏
بگوئيم بعد هم اگر از گفتن نتيجه نگرفتيم اعمال زور بكنيم . و به تعبير
ديگر كه تعبير سعدی است ما به " پند " معتقد هستيم و " بند " ، اول‏
پند می‏دهيم و اگر اثر نكند و قدرت داشته باشيم ، به زدن و بستن متوسل‏
می‏شويم . اين دو تا را خوب شناخته‏ايم و به اين دو تا آشنائی داريم .
البته شك نيست كه گفتن و پند دادن ، وسيله‏ای است از وسائل . اعمال‏
زور هم به سهم خود در مواردی وسيله ديگری است از وسائل . ولی آيا وسيله‏
امر به معروف و نهی از منكر منحصر است به همين دو ؟ وسيله ديگر و راه‏
ديگری نيست ؟

راه اخلاص و عمل

در اخبار وارد شده كه امر به معروف و نهی از منكر سه مرحله سه مقام‏
دارد : مرحله قلب ، مرحله زبان ، مرحله يد و عمل . ما معمولا از مرحله‏
قلب بجای آنكه اخلاص و حسن نيت و علاقه به سرنوشت مسلمانان را درك‏
كنيم ، جوش و خروش و عصبانيتهای بيجا می‏فهميم ، و از مرحله زبان بجای‏
آنكه بيانهای روشن كننده و منطقی بفهميم ، كه قرآن