ترك كرده و يا مرتكب منكر شده خودش منصرف و نادم و پشيمان نشده باشد
.
مسئله ديگری كه باز بحث میكنند مراتب و درجات امر به معروف و نهی
از منكر است كه در اخبار و احاديث به طور كلی وارد شده كه سه درجه و سه
مقام دارد : مرتبه قلب ، مرتبه زبان ، مرتبه دست . فقهاء هم اين سه
مرتبه را تشريح كرده و تفصيل دادهاند و گفتهاند در درجه اول مسلمان بايد
در قلب خود نسبت به خلاف كاريها و ترك واجبات الهی و ارتكاب منهيات
دينی تنفری احساس نمايد ، و كمترين مظهری كه اين تنفر قلبی میتواند
داشته باشد يك عمل منفی است يعنی و ترك معاشرت ، و همچنين است اظهار
تأسف و تكدر با قيافه . در مرتبه زبان هم بايد اول از طريق پند و نصيحت
و نرمی وارد شد و اگر فائده نكرد سخنان درشت و با خشونت به كار برده
شود . برای مرتبه يد و عمل هم مراتبی ذكر كردهاند و غالبا متوجه اين قضيه
شدهاند كه گاهی احتياج میافتد به اينكه اعمال زور و عنف بشود و بسا
میشود صدمهای برطرف وارد شود و جراحتی بردارد ، و يا آنكه احيانا ممكن
است منجر به قتل كسی بشود . به اينجا كه میرسد فقهاء به اصطلاح توقف
میكنند و میگويند اين ديگر وظيفه عامه مردم نيست . عامه حق ندارند از
پيش خود دست به اينگونه كارها بزنند . اين مرتبه امر به معروف و نهی
از منكر وظيفه حاكم شرعی و يا كسی است كه از طرف حاكم شرعی اجازه و
دستور اين كار را داشته باشد . اگر به عامه مردم اجازه اين كارها داده
شود مستلزم هرج و مرج در اجتماع میشود .
مسائل ديگری هم معمولا در ذيل مبحث امر به معروف و نهی از
|