پاورقی : . 1 سوره رعد ، آيه . 11 . 2 سوره انفال ، آيه . 53
بشناسيم ، آن هم قواعدی قطعی و تخلف ناپذير ، يا خير ؟ [ پاسخ اين است
كه ] ما از نظر اينكه مسلمان و موحد هستيم و تابع قرآن میباشيم ، بايد
بپذيريم كه تاريخ بشر ، تاريخ امتها و اقوام و جمعيتها يك حساب منظم و
قطعی و مشخصی دارد و ما بايد آن حسابها را بشناسيم و خودمان را با آن
حسابها تطبيق بدهيم ، و اتفاقا قرآن مجيد راجع به اين كه تاريخ بشر حساب
قطعی و منظمی دارد ، چون بيشتر با زندگی مردم سر و كار دارد ، با صراحت
بيشتری اين مطلب را بيان كرده است . در آيات زيادی از قرآن با كلمه [
( سنت ) ] يا [ ( سنن ) ] برخورد میكنيم ، يعنی قرآن مجيد سرگذشت و
سرنوشت يك قومی را كه ذكر میكند تحت عنوان [ ( سنة الله ) ] ذكر میكند
: سنت الهی اينست ، روش الهی و قانون الهی اينست كه ملتها اگر چنين و
چنان باشند يك همچو سرنوشتی داشته باشند ، و اگر نه ، طور ديگری باشند ،
باز سرنوشت ديگری داشته باشند . مثلا اين آيه كه میفرمايد : « " ان
الله لا يغير ما بقوم حتی يغيروا ما بانفسهم " »( 1 ) يك قانون مسلم و
قطعی را در تاريخ بشر و زندگی بشر ذكر میكند . ما میبينيم قرآن كريم سر
گذشت فرعون و فرعونيان را ذكر میكند ، ستمگريها ، استكبارها ، استعلاها و
تبعيضهای اينها را بيان میكند ، كفرورزی و كفران ورزيهای اينها را ذكر
میفرمايد تا منتهی میشود به هلاكت آنها . پشت سرش اينچنين میفرمايد :
²ذلك بان الله لم يك مغيرا نعمة انعمها علی قوم حتی يغيروا ما بانفسهم
( 2 ) يعنی اين بدان سبب و موجب است كه هرگز خداوند نعمتی را كه به
قومی ارزانی میفرمايد از آنها پس نمیگيرد
پاورقی : . 1 سوره رعد ، آيه . 11 . 2 سوره انفال ، آيه . 53 |