يا نه ؟ بلی می‏شود ، زيرا كه علم يك واجب مقدمی است و بستگی به آن‏
هدفی دارد كه اين علم وسيله آن است . آن هدف گاهی برای مسلمين اهميت‏
پيدا می‏كند [ و گاهی اهميت خود را از دست می‏دهد ] و به هر درجه كه‏
اهميت آن بالاتر برود ، اهميت علمش هم بالا می‏رود . طبيعت شناسی يك‏
روزی واجب نبوده است و يا خيلی واجب ضعيفی بوده است ، ولی اسلام‏
دستوری دارد ، مثلا می‏گويد : « اعدوا لهم ما استطعتم من قوش »( 1 ) .
می‏گويد در مقابل دشمن حداكثر نيرو را بايد داشته باشيد . اين يك واجب‏
است . اين واجبی است كه در زمان ما برخلاف زمانهای قديم روی پاشنه علم‏
می‏چرخد ، يعنی آن نيرويی كه حداكثر نيرو باشد در عصر ما جز با علم تهيه‏
نمی‏شود ، قهرا علم آن واجب می‏شود . آيا تحصيلات اتم شناسی بر مسلمين‏
واجب است ؟ بلی واجب است . آيا پانصد سال پيش هم واجب بود ؟ خير ،
اين يك علم مقدمی بود و لزومی نداشت . امروز هدف اسلام را اين علم‏
تأمين می‏كند ، بنابراين امروز واجب می‏شود . درجه وجوبش چقدر است ؟
بايد ديد درجه « اعدوا لهم ما استطعتم من قوش »چقدر است . ممكن است‏
اين يك واجبی بشود كه در صدر همه واجبات ما قرار بگيرد . اين را كی‏
بايد بفهمد ؟ همان كسی كه اميرالمؤمنين فرمود : « من تصيير كل فرع الی‏
اصله » ، همانی كه امام فرمود : « علينا القاء الاصول و عليكم بالتفريع »
، آن كسی كه كليات اسلام را می‏شناسد ، اصول اسلام را می‏شناسد ، هدفهای‏
اسلام را می‏شناسد ، وسائل را تشخيص می‏دهد ، می‏فهمد چه چيز هدف و چه چيز
وسيله است و اهميت وسيله بستگی پيدا می‏كند به اهميت هدف ، يك روزی‏
می‏آيد وفتوا می‏دهد كه امروز فلان علم در درجه اول اهميت است و بر مسلمين‏
واجب است كه آن را تحصيل كنند .

پاورقی :
. 1 سوره انفال ، آيه . 60