فصل ( 22 ) نسبت حركت به مقولات ( 4 )
در اين فصل نسبت حركت به مقولات تحقيق و مشخص شد . نسبتی را كه مرحوم آخوند قبول كردند اين بود كه شیء متحرك كه حتما بايد جسم باشد ، در هر آنی از آنات ، فردی از آن مقوله را دارد كه منتسب به آنست ، و اگر حركت اشتدادی باشد نوعی از آن مقوله را دارد و در بعضی از موارد صنفی از آن را . اين مطلب زياد توضيح داده نشد و اينك توضيح بيشتر :متحرك در هر آنی بالقوه فردی از مقوله دارد
اينكه میگوييد : اگر شيئی ، متحركی در مقوله ای حركت بكند ( مثلا حركت أينی داشته باشد ، يا حركت كيفی ) معنايش اينست كه متحرك جسم است ، و اين متحرك دارای خصلتی شده است به نام حركت ، جسم در حال حركت است ، آن ذاتی يا ماهيتی كه وجود دارد بالفعل حركت است ، و اين حركت ( علیالفرض ) حركت أينی است . معنای حركت أينی اينست كه اين حركت امری مستمر است و دوام دارد ، و لازمهاش اينست كه اين متحرك در هر آن متلبس به فردی از اين مقوله باشد ، منظور از اين بيان چيست ؟