4 - رابطه ميان موجود و معدوم ! ؟
يكی ديگر از متفرعات اين فصل [ فصل 16 ] اين است كه اگر ماهيت امكان استعدادی از نوع اضافه است ، اين اضافه بين چه چيز است ؟ بين شیء موجود و شیء معدوم ؟ ماده موجود و صورت معدوم ؟ توضيح اينكه امكان استعدادی يك رابطه است ، ولی از عجيب ترين رابطهها ، رابطه بين حال و آينده . مگر میشود بين موجود و معدوم رابطه وجود داشته باشد . اضافه نسبت است و نسبت احتياج به دو طرف دارد ، چطور میشود امكان استعدادی اضافه بين ماده و صورت باشد ؟ مرحوم آخوند میگويند اين اشكال اشكال مقوله اضافه است . در مقوله اضافه اثبات شده است كه اضافه به طرفين نيازمند است و اين نياز در ظرف ذهن است نه در خارج ، متضايفين اموری هستند كه ان عقلا عقلا معا . يك وقت ماهيتی داريم كه اگر در خارج وجود پيدا كند چنين است ولی يك وقت ماهيتی داريم كه اگر در ذهن وجود پيدا كند چنين است و لازمه اين دومی اين نيست كه