پاورقی : 1 - اين تحليل در كتاب " شرح هدايه " و شرح آخوند بر شفای بوعلی آمده است .
مكان را رها بكند ، مثل كره كه بر محور ثابتی حركت میكند ، حركت حركت
وضعی است . در آنجا كه كل شیء كل مكان را رها كند در اينكه حركت مكانی
است شكی نيست ولی آيا میتواند در آن واحد هم حركت مكانی باشد و هم
وضعی ؟ مثل حركت زمين به دور خورشيد كه در عين حال به دور خودش هم
میچرخد ، يا مثل الكرشالمدحرجه .
در اين جور موارد چه بايد بگوييم ؟ در جلسات پيش گفتيم كه ممكن است
حركت وضعی را كسی منحصر بداند به مواردی كه محور ثابت باشد ، يعنی
حركت مكانی نباشد . اما در مواردی كه حركت مكانی هم بكند حركت ديگر
حركت وضعی نيست ، چون اينجور نيست كه نسبت جزء شیء با جزء مكان تغيير
بكند بلكه در اينجا كل شیء كل مكان را رها میكند ، و سابقا گفتيم در مثل
چرخ اتومبيل يا كره مدحرجه درست است كه به نظر میآيد دو حركت میكند
وضعی و انتقالی ، ولی ممكن است كسی شبهه كند كه در اين موارد يك حركت
بيشتر ندارد مثل ايجاد نقطه روی تاير ماشين كه قبلا ذكر شد ، كه آن ،
حركت روی خط منحنی است و حركت روی خط منحنی حركت وضعی نيست . ولی
اين آقايان مدعی هستند كه اين حركتها مثل " كره مدحرجه " دو حركت است
ولی نه از اين جهت كه روی منحنی مسدود حركت میكند بلكه میگويند از جنبه
ديگری مطلب را بايد تحليل كرد ( 1 ) .
آنوقتی كه تاير ماشين يا كره زمين حركت میكند ، هر حركتی هم فاعل
میخواهد و هم قابل ، قبلا گفتيم مبدأ میخواهد و منتهی میخواهد ، اگر يك
حركت باشد بايد با يك نيرو حركت بكند و اگر دو حركت باشد بايد با دو
نيرو حركت بكند .
شیء كه يك حركت وضعی میكند و يك حركت انتقالی ، اگر در اينجا دو
نيرو باشد كه يكی به آن حركت وضعی و ديگری حركت انتقالی دهد ، اگر
پاورقی : 1 - اين تحليل در كتاب " شرح هدايه " و شرح آخوند بر شفای بوعلی آمده است . |