اشكال فخر رازی به خروج تدريجی از قوه به فعل

در اينجا در وسط بحث تعريفات ، به ذكر شبهه‏ای و سپس به حل آن تحت‏
عنوان " عقده و حل " می‏پردازد . اصل تشكيك از ( امام ) فخر رازی و اصل‏
پاسخ هم از ميرداماد است كه نام اين هر دو را ذكر می‏كند ( 1 ) .

پاورقی :
1 - ( امام ) فخر در عالم اسلام قهرمان تشكيك است و فكرش در اين‏
زمينه فوق‏العاده قوی بوده و تشكيكاتش هم بی‏اندازه به فلسفه خدمت كرده‏
است . وی گرچه به مناسبت سنخ فكرش هميشه رای منفی داشته و نظر اثباتی‏
نمی‏دهد . ولی همين رای منفی‏اش خيلی كاركرده است ، چه او ناخن و پنجه به‏
صورت فلاسفه می‏زده و از آنجا كه می‏گويند " ان حياه العلم بالنقدوردی "
، اگر بحث و انتقاد و ايراد نباشد عيب علم مانند هر چيز ديگر كشف‏
نمی‏شود ، ايرادات فخر رازی مسائل بسياری را در فلسفه اسلامی ايجاد كرده‏
است ، خصوصيت ديگر فخر رازی شجاعت خاص اوست كه اصولا شايد تا كسی هم‏
شجاع نباشد نتواند تشكيك كند چه لازمه اين كار اين است كه انسان حرف‏
گذشتگان را به چيزی نگيرد و به صرف اينكه بزرگان چنين گفته‏اند ميدان را
خالی نكند . ( امام ) فخر اين سبك را حتی در تفسير قرآنش هم به كار
برده و به هر حال هيچگاه از طرح و مواجهه با اشكالات نگران و هراسان‏
نمی‏شده است .