پاسخ به اشكال فخر رازی
ابتدا ببينيم جواب فخر رازی چيست ؟ به فخر رازی میگوييم آيا در همه حركتهای اشتدادی مثلا در مورد حرارت هم اين حرف را میشود زد ؟ و میشود گفت حرارت بين صفر تا صد ، يك درجهاش حرارت است و بقيه حرارت مخلوط با چيز ديگر است ، مثلا مخلوط با برودت . رنگها چون اضداد وجودی هستند در مورد آنها شايد بشود با فخررازی موافقت كرد و در بعضی از آنها گفت كه مخلوطند ، ولی درباب حرارت چطور ؟ ممكن است كسی بگويد فخر رازی در مورد رنگ نظريهای شبيه نظريه امروزيها دارد ، كه اساسا در نظريات امروزی رنگ كيفيت جسم نيست ، ولی به طور مسلم فخر رازی رنگها را كيفيت اجسام میداند . اين جواب نقضی است كه میشود به فخر رازی داد . مرحوم آخوند در جوابش میگويد : از فخررازی اين حرف خيلی عجيب است ، يعنی چه يكی از اين مراتب سواد است و بقيه سواد نيست ؟ آن مرتبه كه سواد است كدام است ؟ حرفی مرحوم حاجی در حاشيه میزند كه مكمل حرف مرحوم آخوند است ، میگويد : اگر در مورد يك شيئی كه سياه است و دائما سياهتر میشود ، گفتيم نوعی از كيف تبدل پيدا میكند به نوع ديگر معنايش اينست كه خود سواد نوع نيست بلكه خود سواد جنس است ، يعنی ما يك جنسی را ، كه در تحت آن انواع زيادی هست بنام سواد ناميديم ، والا يك نوع نيست كه سواد باشد و وقتی كه طبيعت در حركتهای اشتدادی نوعی را رها میكند اين همان است كه