اصول مقدماتی اثبات محرك اول يا محرك عقلی
اصل اول : اصل اول اين است كه هر متحركی محركی غير از خود دارد ، " كل متحرك له محرك غيره " . اين اصل در فصل دوازدهم توضيح داده شد . اصل دوم : منشأ هر حركت عارضی در طبيعت ، قوه ای است كه در خود طبيعت است . يا به تعبيری كه در اين فصل آمده حركت بالمباشره كه يك شیای باشد كه حركت عارض آن بشود ، مبدأ اين حركت عارضی قوه ای است كه در خود طبيعت وجود دارد . اين مطلب همان است كه گفتيم ماوراء طبيعت ، طبيعت را به حركت درنمی آورد بلكه آنرا خلق و ايجاد میكند و اين خود طبيعت است كه قوه حركت خود را در ذات خود دارد . اين اصل در فصل پانزدهم اجمالا و در فصلهای بعد مفصلا توضيح داده شده است . اصل سوم : هر محركی در صورت مادی بودن ، هم حركت میكند و هم متحرك است . يعنی محال است كه محركی طبيعی و از طبيعت باشد و در عين حال ساكن باشد . اصل چهارم : معلول با علت ايجادی خود معيت دارد . اين اصل بزودی در درسهای آينده توضيح داده خواهد شد . اصل پنجم : سلسله محركهائی كه متحرك باشند در نهايت به محركی كه غير متحرك است ختم میگردند ، زيرا تسلسل باطل است . اصل سوم و اصل پنجم در همين فصل [ فصل چهاردهم ] بيان خواهد شد . ماقبل از اينكه به ابطال تسلسل بپردازيم لازم است مطلبی را تذكر دهيم كه مرحوم آخوند در اينجا ذكر نكرده است و به نظرم میرسد كه در جای ديگر هم ذكر نكرده باشند . آن مطلب اين است كه قبلا در مورد اصل سوم گفتيم كه از نظر ارسطو هر محرك طبيعی متحرك هم هست ، حال اين سؤال پيش میآيد كه با توجه به اينكه محرك طبيعی يعنی قوای طبيعت يعنی جوهر طبيعی ، و با توجه