رابطه حركت و تكامل
بعد مرحوم آخوند وارد مطلب ديگری میشود ، تا اينجا بحث اين بود كه در ميان مقولاتی كه حركت در آنها واقع میشود دو مقوله هست كه حركت در آنها ظاهر است مثل اين و وضع ، بعد وارد مطلبی میشود كه مقدمه ای است برای بحثی كه در آينده راجع به حركت جوهريه دارند ، و آن اينكه : مقولاتی كه حركت در آنها واقع میشود بعضی از آنها قبول اشتداد میكنند و اشتداد در آنها ظاهر است ، يعنی حركت در آنها اشتدادی است ، مثل حركت در كيف ، به حساب قدما درباره حرارت ، ( به حساب امروزی ها كار نداريم ) يك شیء وقتی حركت میكند در اين كيفيت ، اين حركت از مرتبه ای به مرتبه ديگر است كه هر مرتبه ای اشد از مرتبه قبلی است ، يعنی تدريجا درجه حرارت بالا میرود . درباره رنگها هم كه رنگها را هم از كيفيات میدانند ، معتقدند كه هميشه جسم از رنگ خفيف تر به رنگ شديدتر میرود حالا ملاك شدت در جواهر و اعراض به چيست خودشان بيان كرده اند اينها معتقدند كه حركت الوان هرگز از اشد به اضعف نيست ، بلكه هميشه از اضعف به اشد است ، مثلا قرمزی مراتبی دارد ، و هميشه طبيعت از قرمزی كم به قرمزی شديد میرود ، و هيچگاه از شديد به ضعيف نمی رود . ( موارد نقضی اگر به نظرتان بيايد بعدا بحث میشود ) در مورد " كم " هم اشتداد خيلی واضح است همين كه شیء نمو میكند و رشد میكند ،