برهان چهارم: حركت ذاتی اشياء مستلزم حركت يكنواخت كليه اجسام است.
در اين برهان گفته میشود : آنچه متحرك است جسم است ، اجسام عالم همه از حيث جسميت دارای وحدت و از نظر نوعيت ، مختلفند ، يعنی همه اجسام اعم از انسان و سنگ و حيوان و . . . همه در جسميت يكسانند ، يكی جسم نامی است و يكی جسم حساس و ديگر جسم نامی حساس ناطق ، و همينطور ملاحظه میشود كه وجه اشتراك اين موجودات ، جسميت است پس جسم از حيث اشتراكش در همه موجودات متحرك است . و لذاست كه میگوئيم اگر جسم از حيث جسميت امری متحرك با لذات باشد يعنی همان جسميت مشتركه در همه افراد موجودات كه قبول حركت میكند ، خود فاعل حركت نيز باشد ، لازمه اين حرف اين است كه همه اجسام در همه حركات با يكديگر اشتراك داشته و يكسان باشند بنابراين اصل كه مبدأ و علت واحد سبب بروز و وجود معلول واحد میشود . و حال آنكه مشاهده میشود اجسام حركات گوناگون دارند ، فی المثل اگر سنگی را رها میكنيم و اين سنگ بسوی زمين حركت میكند ، اگر حركت بسوی پائين لازم ابعاد سه گانه و معلول آن باشد پس هوا نيز كه جسم است و دارای ابعاد بايد حركتی به همين گونه داشته باشد . اگر رشد اين درخت به جهت جسميت آن است چرا اين آهن نيز بلحاظ جسميت نمو نمی كند ، پس اينكه ما حركت مشترك نداشته ، تعدد انواع و گاه افراد حركات مختلفه وجود دارد دليل بر اين است كه منشأ و فاعل حركت ، جسميت مشتركه اين افراد و حركات نيست . اين اصل برهان ،