متحرك بايد واحد باشد ، آيا علاوه بر اينها اين متحرك بايد استمرار وجود
داشته باشد . به عبارت ديگر آيا لازم است متحرك ثبات وجود داشته باشد
، يا نه ، مانعی ندارد بلكه احيانا حتمی است كه متحرك ثبات نداشته‏
باشد و بلكه همين طور كه خود حركت يك تغيير است متحرك هم بايد متغير
باشد . در اين هم شكی نيست كه ضرورتی ندارد كه متحرك ثابت باشد ، بلكه‏
ممكن است متحرك هم به موازات حركت متغير باشد كه همان بحث حركت‏
جوهری است .
3 - يك بحث هم درباب خود حركت است ، و آن اينكه آيا شرط واحد بودن‏
حركت اين است كه مراتب حركت اتصال داشته باشند و متصل واحد باشند ؟
شك نيست كه لازم است متصل باشد والا اگر بنا شود حركت به صورت مجموعی‏
از سكونات و يا مجموعی از حركات منفصل باشد ، حركت حركت واحد نيست ،
يعنی حركت واحد آن وقت حركت واحد است كه به صورت يك امر متصل‏
تدريجی ادامه داشته باشد ، يعنی اولش با آخرش وحدت داشته باشد ، وحدت‏
اتصالی .
4 - آيا در حركت كه يك امر متصل ممتد داريم . امر مستمر هم داريم يا
نداريم ، معنای امر مستمر اين است كه يك امر آنی الوجودی حادث شود و
بعد بقاء و استمرار پيدا كند ، يعنی در آن حادث شود و در زمان باقی باشد
، اين همان بحث حركت توسطيه است . به خلاف حركت قطعيه كه تنها به‏
معنای امر كشش‏دار است كه چون منطبق با زمان است دائما حادث و فانی‏
می‏شود ، هر مرتبه اش كه حادث می‏شود مرتبه ديگر فانی می‏شود ، يك حدوث‏
و فناء متصلی است .

آيا حركت توسطی از لوازم حركت قطعی است ؟

مرحوم آخوند معتقد است آنچه وجود دارد حركت به صورت امر متصل و ممتد
است ( حركت قطعی ) ولی لازمه اين وجود ، حركت توسطی است . چرا ؟ ايشان‏
اين مسأله را برده به باب كلی و جزئيات ، در باب كلی و جزئيات دو
مطلب داريم كه لابد آنرا در اصول شنيده ايد . يكی اين كه افراد بعضی از
كليات كلش