فصل 16 هر حادث زمانی مسبوق است به قوه و ماده‏ای كه حامل آن قوه است

اين فصل از فصلهای بسيار مهم اين باب است و عنوان آن بيان يك قاعده‏
فلسفی است . معنای عنوان اين است كه امكان حدوث هر حادث زمانی ( يعنی‏
امری كه وجود نداشته و سپس وجود پيدا می‏كند ) قبل از وجود آن حادث بايد
وجود داشته باشد . يعنی محال است يك شی‏ء حدوث زمانی پيدا كند بدون‏
اينكه در زمان قبل از حدوثش امكانش وجود داشته باشد و بدون اينكه‏
ماده‏ای كه حامل آن امكان است ، در زمان قبل وجود داشته باشد .
قبل از بيان براهين حكما در اين زمينه ، مطلب را از جای ديگری شروع‏
می‏كنيم ، از آن چه كه مشاهده می‏كنيم شروع می‏كنيم . ما در عالم احساس‏
می‏كنيم و مشاهده می‏نمائيم كه اشياء حادث می‏شوند ، چيزهائی نبودند و بعد
موجود می‏شوند مثلا اين گل كه در بهار امسال به وجود آمده در زمستان نبود و
اين نوزاد سال گذشته به دنيا نيامده بود و همچنين حادثها و رويدادهای‏
ديگر . در توجيه اين مسئله چند نظريه ابراز و اظهار شده است .

سه نظريه در تبيين حدوث اشياء

1 - اين رويدادها امری ظاهری است . در واقع چيزی در عالم وجود پيدا
نمی كند و حدوث پيدا نمی كند ، هر چه هست از ازل بوده است و تا ابد
باقی خواهد ماند . آن چه كه می‏بينيم حادث می‏شود ، در واقع چيز تازه ای‏
نيست بلكه فقط جابه جا شدن اشياء است . مثلا اگر ما كه در حال حاضر در
اين جلسه با كيفيت