ادامه فصل 16
تنبيه
در اينجا تنبيه تذييلی است بر مباحث همين فصل [ فصل 16 ] . در اين فصل در ضمن مثالها گفته شد كه : آن چيزهائی كه حادثند ، از قبيل نفس و صورت و عرض هستند . در اين تنبيه میخواهد اجمالا اشاره ای به فرق ميان نفس و صورت [ وعرض ] بكند . تفصيل اين مطلب در جای ديگری بيان خواهد شد .فرق ميان صورت و نفس و عرض چيست ؟
وجه اشتراك ميان صورت و عرض اين است كه هر دو حال در ماده هستند ، يعنی نحوه وجودشان نحوه وجودی است كه نيازمند به موضوع هستند ولی در عين حال با هم فرق دارند . موضوع عرض از خود عرض بی نياز است ولی موضوع صورت به صورت نيازمند است . بلكه نياز موضوع صورت به صورت از نياز صورت به موضوعش بيشتر است . و اما فرق ميان صورت و نفس چيست ؟ نفس در عين اينكه به اعتباری صورت است ولی با صورت فرق دارد ، آن فرق را با اين تعبير بيان میكنند كه صورت فعليتی است كه برای موضوع و برای ماده پيدا میشود و در ماده است ، يعنی حلول دارد در ماده ، حلول سريانی . يعنی ساری است در ماده به سريان خود ماده ، به تبع خود ماده . ولی نفس در عين اينكه به ماده تعلق دارد ، فی الماده نيست . اين بحث كه صورت ساری است در ماده و چگونگی اين سريان ، به تفصيل