انقراض خوارج

اين جمعيت در اواخر دهه چهارم قرن اول هجری در اثر يك اشتباهكاری‏
خطرناك به وجود آمدند و بيش از يك قرن و نيم نپائيدند . در اثر تهورها
و بی‏باكيهای جنون آميز مورد تعقيب خلفا قرار گرفتند و خود و مذهبشان را
به نابودی و اضمحلال كشاندند و در اوائل تأسيس دولت عباسی يكسره منقرض‏
گشتند . منطق خشك و بی‏روح آ نها و خشكی و خشونت رفتار آنها ، مباينت‏
روش آنها با زندگی ، و بالاخره تهور آنها كه " تقيه " را حتی به مفهوم‏
صحيح و منطقی آن كنار گذاشته بودند آنها را نابود ساخت . مكتب خوارج‏
مكتبی نبود كه بتواند واقعا باقی بماند ، ولی اين مكتب اثر خود را باقی‏
گذاشت . افكار و عقائد خارجيگری در ساير فرق اسلامی نفوذ كرد و هم اكنون‏
" نهروانی " های فراوان وجود دارند و مانند عصر و عهد علی خطرناكترين‏
دشمن داخلی اسلام همينها هستند ، همچنانكه معاويه‏ها و عمر و عاص‏ها نيز
همواره وجود داشته و وجود