در خطبه 85 نهج البلاغه كه با جمله : « عباد الله ، ان من احب عباد
الله عبدا اعانه الله علی نفسه » آغاز می‏شود جمله‏ای هست كه مفيد همين‏
مطلب است . علی عليه‏السلام در قسمت اول اين خطبه صفات و مشخصات عالم‏
ربانی را و در قسمت دوم آن مشخصات عالمان بی عمل و خيالبافان را ذكر
می‏كند ( 1 ) . علی عليه‏السلام از جمله صفات عالمان ربانی اين صفت را
بيان می‏كند : « قد نصب نفسه لله سبحانه فی ارفع الامور من اصدار كل وارد
عليه و تصيير كل فرع الی اصله » . يعنی در مقام اخلاص و به سبب اخلاص‏
نيت و افاضه حكمت بر او بدانجا رسيده است كه خود را در مرتفع ترين‏
قله‏ها قرار داده است ، در اين مقام مرتفع قرار گرفته كه هر مشكلی و
مساله غامضی بر او وارد شود جواب و حل آن مساله را صادر می‏كند و هر فرعی‏
را به اصل خود برمی‏گرداند .
از مجموع آنچه گفتيم معلوم شد كه مخالفت ائمه اهل بيت با قياس بر
اساس دعوت به جمود و " ظاهريت " نبوده است ، بلكه بر اين اساس‏
بوده است كه نيازی به تشريعات من عندی نيست ، آنچه بدان نياز است و
بايد جولانگه عقل و علم و فكر علما قرار گيرد اجتهاد و استنباط و استخراج‏
فروع از اصول و رد فروع بر اصول و بالاخره تطبيق صحيح كليات اسلامی بر
قضايا و حوادث است كه هيچگاه متوقف نمی‏شود و تحت حصر نمی‏آيد و به تبع‏
وسعت ابعاد مكانی

پاورقی :
1 - سيد رضی عنوان خطبه را چنين ذكر می‏كند : " و هی فی صفات المتقين‏
و صفات الفساق " ولی تدبر كامل در خطبه نشان می‏دهد كه در توصيف علمای‏
ربانی و عالمان بی عمل است .