پاورقی : 1 - سوره مؤمنون آيه 115 ( آيا پنداشتيد كه ما شما را عبث آفريدهايم و شما بسوی ما بازگشت نخواهيد كرد ؟ )
ثقيل باشد كه آخر ، عبادت چه فايدهای برای خدا دارد ؟ كه نمیتواند برای
او فايدهای داشته باشد . و چه فايدهای برای بشر دارد كه بشر خلق بشود كه
خدا را عبادت كند . ولی بهر حال قرآن اين مطلب را در كمال صراحت ذكر
كرده ، يعنی عبادت را به عنوان غايت خلقت ذكر نموده است .
قرآن در بعضی از آيات برعكس اين نظر كه آخرت را امری طفيلی میشمرد ،
میگويد : اگر قيامتی نباشد خلقت عبث است ، يعنی آنرا به منزله غايت
بيان كرده است . و اين منطق در قرآن زياد تكرار شده است :
" « افحسبتم انما خلقناكم عبثا و انكم الينا لا ترجعون »" ( 1 ) .
آيا گمان كرديد كه شما را به عبث خلق كرديم ؟ عبث چيزی را میگويند كه
غايت حقيقی ندارد ، در مقابل حكمت ، يعنی حكمت در خلقت شما نيست ؟
غايت حكيمانهای نيست ؟ پس اين خلقت عبث و بيهوده و پوچ است ؟ و
عطف بيانش آنكه : " « و انكم الينا لا ترجعون » " و اينكه شما بما
رجوع نمیكنيد ؟ يعنی اگر بازگشت به خدا نباشد خلقت عبث است . قرآن در
آيات مكرر مسئله قيامت را با مسئله به حق بودن و باطل نبودن خلقت ،
لغو و بازی نبودن خلقت توام و در واقع استدلال كرده است . يك استدلال كه
قرآن درباره قيامت دارد استدلال به اصطلاح لمی است يعنی به دليل اينكه
اين عالم خدائی دارد و اين خدا كار عبث نمیكند و كار او به حق است و
باطل و بازيچه نيست و خلقت ، چنين خالق حكيمی دارد ، رجوع
پاورقی : 1 - سوره مؤمنون آيه 115 ( آيا پنداشتيد كه ما شما را عبث آفريدهايم و شما بسوی ما بازگشت نخواهيد كرد ؟ ) |