بگيرد و انسان از آن بهره برد [ می‏خواهند ] ، در آخر ، حرفشان به اين‏
برمی‏گردد كه علم هم ارزشش برای انسان يك ارزش وسيله‏ای است ، نه ارزش‏
ذاتی ، علم برای انسان ، از اين جهت خوب است كه وسيله تسلط انسان بر
طبيعت است و طبيعت را مسخر انسان قرار می‏دهد ، و وقتی كه طبيعت را
مسخر انسان قرار داد ، انسان ، بهتر از طبيعت بهره‏مند و مستفيض و
برخوردار می‏شود . پس اگر می‏خواهيد انسانها را به كمال برسانيد ، بايد
كوشش كنيد آنها را به برخورداری از طبيعت برسانيد ، و كمالی هم غير از
برخورداری از طبيعت وجود ندارد و اينكه برای علم اين همه قداستها قائل‏
شده‏اند ، ارزش ذاتی و كمال ذاتی قائل شده‏اند ، همه ، حرف است ، علم‏
يك ابزار بيشتر نيست ، علم برای بشر نظير شاخ است برای گاو ، نظير
دندان است برای شير .
اينها يك سلسله نظرياتی است كه چنانكه عرض كردم ، نظر اسلام را
درباره هر يك به تفصيل بيان خواهم كرد كه اسلام چقدر برای عقل ارزش قائل‏
است ، برای آنچه آنها عشق می‏نامند چقدر ارزش قائل است و برای قدرت ،
مسئوليتهای اجتماعی و جامعه بی‏طبقه چقدر ارزش قائل است . هر كدام از
اينها داستان مفصلی دارد .

طرز مواجهه با مرگ

دو كلمه فقط می‏خواهم عرض كنم و آن اين است كه شك نداريم يكی از
مظاهر كمال انسان ، طرز مواجهه او با مرگ است ، چون ترس از مرگ يك‏
نقطه ضعف بزرگ در انسان است و بسياری