پاورقی : . 1 نهجالبلاغه ، حكمت . 237
بازرگانان . سومی عبادت آزادگان است « فتلك عبادش الاحرار » ( 1 ) .
انسان حر و آزاده در منطق علی ( ع ) حتی به بهشت و جهنم بستگی ندارد ،
از بهشت و جهنم هم آزاد است ، فقط به خدای خودش بستگی دارد .
گواينكه قصد داشتم يك جلسه را به جمعآوری آنچه كه تا به حال گفتيم ،
اختصاص دهم و همه مطالب را يك جا جمع كنم و انسان نمونه اسلام را يكجا
نشان دهم ولی در ضمن همه اين مكتبها كه شرح دادم ، نظر اسلام را بيان كردم
. معلوم شد كه اسلام اولا تك ارزشی نيست ، چشمی دارد كه همه جا را میبيند
، آنچه را كه فلاسفه گفتهاند ، اسلام پيش از فلاسفه گفته است ، آنچه را كه
عرفا ديدهاند اسلام بهتر ديده است ، و آنچه را كه مكتب محبت گفته است
اسلام بيشتر گفته ، آنچه را كه مكتب قدرت ديده است ، اسلام بهتر ديده و
آنچه كه مكتب [ اشتراكی ] گفته ، اسلام بهتر ديده و آنچه را كه مكتب
آزادی ديده ، اسلام بهتر ديده است و در عين حال نقاط ضعف هيچ يك از
اينها را ندارد . منطق بسيار مشخص و بسيار روشن به ما نشان میدهد كه
اسلام مكتب [ جامع و كامل ] است . اينهاست كه به ما ثابت میكند اسلام
از طرف خداست .
مگر نه اين است كه اين مكتبهائی را كه گفتيم ، همه را نوابغ درجه اول
دنيا گفتهاند و ارائه داشتهاند ولی میبينيم همگی در مقابل مكتب اسلام
رنگ میبازند . پ يغمبر هر چه نابغه بود تازه نابغهای كه به " مكتب
نرفت و خط ننوشت " محال و ممتنع بود كه يك مغز خودش بتواند اينگونه
حرف بزند ، معلوم است كه از
پاورقی : . 1 نهجالبلاغه ، حكمت . 237 |