ارزشها . حال كدام انسان ، انسان كامل است ، او كه فقط عابد محض است ؟
او كه فقط آزاده محض است ؟ او كه فقط عاشق محض است ؟ او كه فقط عاقل‏
محض است ؟ نه ، هيچكدام " انسان كامل " نيست ، انسان كامل آن انسانی‏
است كه " همه اين ارزشها " ، " در حد اعلی " و " هماهنگ با يكديگر
" در او رشد كرده باشد . علی ( ع ) چنين انسانی است .

جامعيت نهج‏البلاغه

نهج‏البلاغه - كه من نمی‏توانم بگويم كتاب علی است ( 1 ) - چگونه كتابی‏
است ؟ در نهج‏البلاغه عناصر گوناگون را می‏بينيد . وقتی انسان نهج‏البلاغه را
مطالعه می‏كند ، گاهی خيال می‏كند بوعلی سيناست كه دارد حرف می‏زند ، يك‏
جای ديگر را كه مطالعه می‏كند ، خيال می‏كند ملای رومی يا محی الدين عربی‏
است كه دارد حرف می‏زند ، جای ديگرش را كه مطالعه می‏كند ، می‏بيند يك‏
مرد

پاورقی :
. 1 چون مع‏الاسف انتخابی است كه سيد رضی از قسمتهايی از سخنان‏
اميرالمؤمنين كرده است . سيد رضی كه مردی اديب بوده ، فقط می‏توانسته با
يك جنبه از نهج‏البلاغه تماس بگيرد [ يعنی ] شاهكارهای ادبی كلام‏
اميرالمؤمنين را انتخاب كرده است . آنچه كه الان در نهج‏البلاغه هست در
حدود دويست و بيست و نه خطبه است ، در صورتی كه مسعودی صاحب مروج‏
الذهب كه صدسال قبل از سيد رضی بوده چون در متن مروج الذهب ، گاهی‏
می‏نويسد الان سال 333 است می‏گويد : " الان در حدود چهارصد و هشتاد خطبه‏
از علی ( ع ) در دست مردم است " . [ با اين وصف ] چطور بعضی می‏گويند
كه نهج‏البلاغه بعد از سيدرضی پيدا شده است ؟ !