روگردانی از طبيعت
در اين جلسه يك مطلب ديگر را عرض میكنم و آن اين است كه عرفان منطقش اين است : " از خود بطلب ( 2 ) هر آنچه خواهی كه توئی " ، [ يعنی ] عرفان مكتبی درون گراست . در اين مكتب دل از جهان بزرگتر است ، يعنی اگر تمام عالم را يك طرف و آنچه را كه آنها " دل " ( 3 ) میگويند طرف ديگر بگذاريم ، دل از همه عالم بزرگتر است . آنها به عالم ، " انسان صغير " و به دل ، " انسان كبير " میگويند و چون جهان و دل را يكی میدانند [ به اين معنا كه ] دو نسخه مختلف از دو عالم متطابق هستند جهان را " عالم صغير " و دل را " عالم كبير " مینامند . نه اينكه بگويند انسان ، عالم صغير است و اين عالم ، عالم كبير ، میگويند اين عالم كه ما آن را عالمپاورقی : . 1 اگر لازم شد راجع به [ جامعهگرائی ] توضيح بيشتری میدهم . . 2 " از خود بطلب " يعنی از دل بطلب ، از درون بطلب . . 3 دلی كه آنها میگويند يعنی همان روح الهی ای كه در هر انسانی دميده شده است : و نفخت فيه من روحی ».