پاورقی : . 1 . Malebranche . 2 . Spinoza
حواس پنجگانه از خارج وارد ذهن میشود . تصورات مجعول را چون متخيله
میسازد میدانيم كه البته معتبر نيستند . مفهوماتی هم كه از خارج وارد ذهن
میشوند نمیتوانيم مطمئن باشيم كه مصداق حقيقی در خارج دارند ، اگر هم
داشته باشند يقين نيست كه صورت موجود در ذهن ما با امر خارجی مطابق
باشد ، چنانكه صورتی كه از خورشيد در ذهن ما هست مسلما با حقيقت
موافقت ندارد زيرا به قواعد نجومی میدانيم خورشيد چندين هزار برابر زمين
است و حال آنكه صورتش در ذهن ما به اندازه يك كف دست هم نيست " .
درباره فطريات میگويد :
" فطريات كه عقل آنها را بالبداهه دريافت مینمايد يقينا درست است
و خطا برای ذهن در آنها دست نمیدهد ، مانند شكل و حركت و ابعاد ( از
امور مادی صرف ) و دانايی و نادانی و يقين و شك ( از امور عقلی صرف )
و وجود و مدت و وحدت ( از امور مشترك بين مادی و عقلی " .
ايضا درباره فطريات میگويد :
" هر كس به شهود و وجدان بالبداهه حكم به وجود خويش میكند يا ادراك
مینمايد كه مثلث سه زاويه دارد و كره بيش از يك سطح ندارد و دو چيز
مساوی با يك چيز متساوی هستند " .
دكارت در فلسفه خود در الهيات و طبيعيات ، تنها فطريات و معقولات
صرفه را پايه قرار میدهد و مطابق روش منطقی مخصوص به خود سلوك كرده ،
آراء و نظريات خاصی درباب نفس و جسم و خدا و اثبات لا يتناهی بودن
جهان و غير اينها اظهار میدارد .
جماعت ديگری از فلاسفه مانند لا يب نيتس و مالبرانش ( 1 ) و اسپينوزا
( 2 ) كه بعد از دكارت آمدهاند اجمالا عقيده وی را درباب محسوسات و
اينكه محسوسات حقايق
پاورقی : . 1 . Malebranche . 2 . Spinoza |