جديده ، مقارن با پيدايش علوم حسی و تجربی ، فلسفه مادی اروپا رونق‏
گرفت . ولی حقيقت امر اين است كه تجدد علمی اخير اروپا در اثر تكان‏
سختی كه به افكار داد و مسلمات چند هزار ساله بشر را در مورد فلكيات و
طبيعيات باطل شناخت ، دهشت و حيرت و تشتت فكری عجيبی ايجاد كرد .
هر چند اين تحول در مورد مسائل حسی يا حدسی بود ، ولی قهرا افكار را در
مورد مسائل تعقلی و نظری و همچنين در مورد مسائل دينی نيز مردد و متزلزل‏
ساخت و همين امر موجب شد كه مكاتب فلسفی گوناگون و ضد و نقيضی در
اروپا پديد آمد و هر دسته‏ای راهی را پيش گرفتند و از آنجمله گروهی مادی‏
شدند و همچنانكه می‏دانيم بازار سوفسطائيگری نيز پس از دو هزار سال سردی‏
و بی‏رونقی دو مرتبه رواج زائد الوصفی پيدا كرد و اگر پيدايش مكاتبی كه‏
مقارن ظهور علوم جديده پديد آمده‏اند دليل بر ارتباط صحيح و معقول آن‏
مكاتب با آن علوم بوده باشد پس می‏بايست " سوفيسم " ( 1 ) و " ايده‏
آليسم " ( 2 ) را نيز ثمره مستقيم و خاصيت لا ينفك علوم جديده بدانيم .
ولی پيدايش مكاتب گوناگون در اروپا يك علت عمده ديگر نيز دارد و آن‏
نبودن يك مكتب فلسفی تعقلی قوی و نيرومند است كه بتواند با علوم‏
سازگار باشد ، و مخصوصا وجود يك سلسله عقايد سخيف به نام حكمت الهی در
اروپا بيش از اندازه ميدان را برای فلسفه مادی باز كرد . شما اگر به‏
كتب مادی مراجعه كنيد به خوبی می‏بينيد كه اينها چه سنخ عقايدی را مورد
حمله شديد قرار می‏دهند . حتی يك عده از دانشمندان جديد اروپا كه نظريه‏
الهی داشته‏اند از محتويات آن حكمت الهی ناليده‏اند .
دانشمند الهی ستاره‏شناس معروف فلاماريون ( 3 ) در كتاب خدا در طبيعت‏
می‏گويد :
" يك ناظر دقيق و حقيقت بين امروزه می‏تواند در جامعه ذی فكر انسانی‏
دو تمايل مختلفه را مشاهده نمايد كه هر يك دسته‏ای را به طرف خود كشانده‏
و بر سر آن مسلط گرديده‏اند . از يك طرف " علمای علم شيمی " در
لابراتوارهای خود به تحقيق فعل و انفعالات مواد شيميايی و قسمتهای مادی‏
علوم جديده پرداخته و تركيبات

پاورقی :
. 1 . Sophism
. 2 . Idealism
. 3 . Flammarion