نشود با خداست ، و سعدی چه تشبيه خوبی می‏كند ! انسان را تشبيه می‏كند به‏
شاخه تر كه تا وقتی كه تر است آن را به هر شكلی كه بخواهی درمی‏آوری ،
اما وقتی كه خشك شد ديگر به هيچ شكلی نمی‏توان درآورد :
هر كه در خردی‏اش ادب نكنند
در بزرگی صلاح از او برخاست
چوب تر را چنانكه خواهی پيچ
نشود خشك جز به آتش راست
صفات در انسان استحكام و رسوخ پيدا می‏كند . يك وقت صفت بد در انسان‏
استحكام و رسوخ پيدا می‏كند ، قهرا زوالش مشكل است ، و يك وقت صفت‏
خوب در انسان رسوخ پيدا می‏كند ، آن هم زوالش مشكل است . اصلا ما به چه‏
كسی می‏گوييم " عادل " ؟ كسی كه دارای ملكه تقوا باشد كه می‏شود به او
اعتماد كرد ، يعنی كسی كه تقوا در روحش رسوخ كرده و روحش بر تقوا
استحكام و استقرار پيدا كرده است و لهذا منحرف شدنش خيلی بعيد است .
قرآن به پيغمبر می‏فرمايد تو بر خلق بسيار عظيمی استقرار پيدا كرده‏ای .
در اينجا خلق پيغمبر اكرم به عظمت ياد شده است . همين‏طور كه بعضی از
مفسرين فرموده‏اند ، اين آيه بيشتر ناظر به اخلاق اجتماعی پيغمبر است ،
يعنی تو از نظر اخلاق اجتماعی فوق‏العاده اخلاق عظيمی داری . آن اخلاقی را كه‏
ناشی از عظمت روح باشد می‏گويند " اخلاق عظيم " ، يعنی استقامتها ، تحمل‏
شدايد ها ، صبرها ، حلمها ، گذشتها . خدا پيغمبر را به خلق عظيم ياد
می‏كند ، در عكس‏العمل‏هايی كه پيغمبر در مقابل كفار و مشركين از خود بروز
می‏داد .