حورش ، نه قصورش ، نه درختهايش ، نه آبهايش ، نه شيرهايش و نه هر
چيز ديگر ، پيغمبر فرمود همه اينها همان تجسم‏يافته اعمال خود شما هستند .
در اين زمينه اينقدر ما آيه و حديث داريم و اينقدر شواهد و قرائن داريم‏
كه اگر بخواهيم در اطراف همين موضوع بالخصوص صحبت كنيم شايد دو سه‏
جلسه بايد صحبت كنيم .
اين معنای " وقود " كه انسانها در آنجا وقودند ، يعنی خيال نكنيد
آتشی از بيرون می‏آورند . وقتی كه انسان خودش وقود باشد ، اين آتش می‏شود
چاره‏ناپذير .

مقصود از " سنگ "

نكته ديگر اين است كه قرآن فرموده است : " آتشی كه وقودش انسانها
هستند و سنگ " . مقصود از سنگ چيست ؟ بعضی از مفسرين به صورت احتمال‏
گفته‏اند شايد مقصود اين بتهايی هستند كه مسجود مردم قرار می‏گيرند ،
معبودها كه اغلب سنگی بود .
ولی بعضی ديگر كه دقيقتر فكر كرده و نظر داده‏اند گفته‏اند : يكی از
تفاوتهای دنيا و آخرت ( غير از آن جهتی كه عرض كردم ) اين است كه در
دنيا اگر انسانی را بخواهند آتش بزنند حداكثر اين است كه بدنش را آتش‏
می‏زنند . حال اگر آتش نمرود هم در دنيا باشد ، با هر وسيله‏ای بخواهد
باشد ، با زغال‏سنگ يا كنده يا هيزم يا چوبهای آتش‏زا ، چه می‏كند ؟ آخرش‏
بدن انسان را خاكستر می‏كند ، ديگر از اين بيشتر نيست . آيا آتش‏دنيا
می‏تواند روح انسان را آتش بزند ؟ يعنی آيا می‏تواند در دنيا آتشی وجود
داشته باشد كه از دل انسان و از آن كمون روح انسان طلوع كند ؟ نه ، آتش‏
دنيا به آن دسترسی ندارد . روح انسان كه مركز