آيا چيز ديگری نبود كه بيايند به شتر رام و راهوار تشبيه كنند ؟ . . . (
1 ) خداست كه اين زمين را برای شما يك مركب سائر و در حال حركت قرار
داد ، اما رام و هموار ، مثل يك قطار ( البته در مقايسه با مركوبهای
ديگر خودمان ) كه در حالی كه دارد حركت میكند ، شما در آن حركت میكنيد
. يك هواپيما در يك شرايط خاصی ، وقتی كه روی خط افقی حركت میكند ،
انسان حس نمیكند كه اصلا حركت میكند ، شما در آن حركت میكنيد در حالی
كه آن هم حركت خودش را دارد انجام میدهد . گفتهاند اين ( تشبيه زمين به
ذلول ) اشاره به حركت زمين است . « امنتم من فی السماء ان يخسف بكم
الارض فاذا هی تمور. ام امنتم من فی السماء ان يرسل عليكم حاصبا فستعلمون
كيف نذير ».
نيروی حيات ، حاكم بر قوانين عالم
بعضیها خيال میكنند كه وضع موجود در طبيعت ، يك وضع صددرصد مكانيكی و
صددرصد رياضی است ، يعنی يك امری است كه خلاف آنچه الان وجود دارد ممكن
نيست و محال است ، همينطور كه " پنج پنج تا بيست و پنج تا " و فرض
اينكه پنج پنجتا بيست و شش تا يا بيست و چهارتا باشد ، فرض يك امر
محال است .
ولی اين فلسفه يك فلسفه مردودی است . خير ، عوامل مكانيكی بر جهان
حكمفرما هست ولی عوامل ديگری هم بر جهان حكومت میكند . مثل اين است كه
بر بدن ما عواملی كه با فرمول رياضی
پاورقی :
. 1 [ چند ثانيهای از سخنان استاد روی نوار ضبط نشده است . ]