بهتر از اين باغ و بهتر از آنچه كه در اين باغ بود ، كه ما به سوی
پروردگار خود راغب هستيم ، يعنی توبه كرديم .
قرآن اينجا میفرمايد : " « كذلك العذاب »" عذاب دنيا چنين عذابی
است . اينجا دو نكته عرض كنم . يك نكته اين كه ما آيهای راجع به كفار
قريش را كه قبلا خوانديم : " « سنسمه علی الخرطوم »" ( عن قريب بينی
او را به خاك خواهيم ماليد ، روی بينیاش علامت خواهيم گذاشت ) اينجور
تفسير كرديم كه مقصود اين است كه عنقريب اينها به عذاب دنيا خواهند
رسيد . عرض كرديم كه اين آيه در مكه است و اشاره است به اينكه اينها
عنقريب به دست مومنين ذليل و منكوب میشوند ، كه در جنگ بدر همينها
بودند كه اينچنين شدند . بعد يكی از آقايان گفتند : اين " « سنسمه علی
الخرطوم »" را فقط يك نفر گفته است كه مربوط به دنياست ، اكثر
گفتهاند مربوط به آخرت است . من تفسير را نگاه كردم ، مخصوصا تفسير
فخررازی كه اقوال را نقل میكند ، ديدم اينجور نيست . دو قول بوده است :
يكی قول آنهايی كه گفتهاند : مقصود آخرت است ، و ديگر قول آنهايی كه
گفتهاند : مقصود دنياست ، و شايد بيشتر كسانی هستند كه گفتهاند مقصود
دنياست ، و بعلاوه منافاتی ميان جمع بين هر دو نيست .
مطلب ديگر اين است كه اين " « كذلك العذاب »" نيز قرينه است
برای آن مطلب. اينجا وقتی میگويد اين است عذاب، اينچنين عذاب میكنيم،
معلوم میشود آنجا هم وعده عذاب دنيا داده است، چون اينجا عذاب دنياست
، منتها میگويد عذاب دنيا رافع عذاب آخرت نيست : " « و لعذاب الاخره
اكبر »" عذاب آخرت، [ به نحو ] بزرگتر سر جای خودش هست. پس اين هم
قرينهای است بر همان "« سنسمه علی الخرطوم »" به آن معنا كه ما تفسير
كرديم .
|