سخن مرحوم مقدس اردبيلی

در ميان علما چند نفر هستند كه به زهد و ورع و تقوا و عدالت بی‏خدشه‏
ضرب‏المثل‏اند . يكی از اينها مرحوم مقدس اردبيلی ( ملا احمد اردبيلی )
است . او مرد بسيار عالمی است و در فقه از او به عنوان " محقق اردبيلی‏
" ياد می‏شود ، ايضاح فخرالمحققين را شرح كرده‏است و تا اندازه‏ای معقول و
منقول هر دو را خوانده است . گويا مدتی در شيراز نزد محقق دوانی تحصيل‏
می‏كرده است و بعد به نجف رفت . نجف را بعد از شيخ طوسی ، محقق‏
اردبيلی احيا كرد . اين حوزه‏ای كه تا عصر ما بوده و هست و دعا كنيم‏
خداوند باز هم حفظش كند كه الان با خطر بزرگی مواجه است ، به يك اعتبار
بعد از هزار سال و به يك اعتبار بعد از حدود پانصد سال می‏خواهند منحلش‏
كنند برای بار دوم محقق اردبيلی آن را احيا كرد . وی معاصر با صفويه است‏
و شاه‏عباس خيلی اصرار كرد كه ايشان را به اصفهان بياورد . همين مسجد شاه‏
را كه می‏ساختند ، گفت من می‏خواهم كه اعدل و اعلم علما در اينجا نماز
بخواند ، و شيخ بهايی با عده‏ای رفتند نجف و او را انتخاب كردند ، هر
كاری كردند به ايران نيامد و با نيامدن خودش حوزه نجف را حفظ و نگهداری‏
كرد . مردی بوده در نهايت زهد و ورع و تقوا و بحق به او كراماتی نسبت‏
داده‏اند و نقل كرده‏اند . در عين حال می‏گويند از همين مرد پرسيدند ( يك‏
مرد عارف به خود و خودشناس و خداشناس اين‏طور جواب می‏دهد ) اگر شما در
جايی قرار بگيريد كه در آنجا يك زن اجنبی زيبايی باشد و خلوت مطلق ،
احدی غير از خدا اطلاع نداشته باشد و از عاقبتش صددرصد مطمئن باشيد چه‏
می‏كنيد ؟ گفت : به خدا پناه می‏برم . نگفت ما برتر از [ اين هستيم ، ]
ما ديگر بعد از اين حرفها [ به