آن كه دقايق امور را درك میكند ، يعنی خدا نه فقط ظواهر امور را درك
میكند ، آن دقايق را هم درك میكند .
ولی در يكی از اخبار و احاديث ما كه در اصول كافی آمده است و البته
سابق ديدهام ، حديث خيلی خوبی است ، فیالجمله از معنايش در ذهنم هست
و اتفاقا در تفسير فخررازی كه امروز نگاه میكردم ديدم اين معنا را
فخررازی هم ذكر كرده است امام میفرمايد : لطيف يعنی آن كه خالق اشيائی
است كه آن اشيا آنقدر دقيقاند كه به چشم نمیآيند ، يعنی خدا خالق اين
اشيائی است كه شما میبينيد و هزاران اشيا ديگر كه بشر نمیتواند وجود
آنها را حس كند ، آنها را آفريده و به آنها هم آگاه است . پس معنی
لطيف يعنی خالق اشيا خيلی كوچك و خيلی ريز و اموری كه به واسطه خردی و
لطافتی از نظر خردی به چشم نمیآيند . يادم هست كه در كتاب خدا در
طبيعت نوشته فلاماريون ( كتاب خوبی است ) كه مرحوم شازده خسروانی ترجمه
كرده و مرحوم خالصیزاده به اين كتاب پاورقيهايی نوشته است ، در يك جا
كه مولف برای اثبات صانع به همين اشيا ريز و ذرهبينی و سلول و اينجور
چيزها استدلال میكند ، خالصیزاده همين حديث را آورده است . اين حديث
صراحت دارد . حتی آنطور كه فیالجمله يادم هست امام میفرمايد : خداوند
حيوانات كوچكی آفريده است ، لطيف است يعنی خالق موجودات لطيف و حتی
جاندارهای لطيفی است كه آن جاندارها به چشم نمیآيند .
آنگاه معنی آيه چنين میشود : " « الا يعلم من خلق غ" آيا آن كه آفريده
است نمیداند ؟ ( چون مردم فكرشان راجع به همين كارهايی است كه خودشان
میكنند، حرفی میزنند آرام بگويند، بلند بگويند و...) " « و هو اللطيف
" او خالق بسياری اشيا است كه شما از وجود آنها به واسطه
|