مكرر اين مطلب را گفته‏ايم كه آزمايش الهی معلوم است كه به اين شكل‏
نيست كه در روز خاصی عده‏ای را دعوت كنند ، كاری به آنها بدهند و بگويند
ما می‏خواهيم شما را آزمايش كنيم ، ببينيم چه كسی از آزمايش خوب بيرون‏
می‏آيد . اساسا تمام دنيا آزمايشگاه است و تمام جريانهای خوب و بدی كه‏
برای انسان قدم به قدم پيش می‏آيد آزمايش است ، يعنی انسان در هر قدمی‏
كه برمی‏دارد همان قدمش يك نوع آزمايش است ، درواقع برای اين است كه‏
نوع عكس‏العملی كه او در مقابل اين آزمايش نشان می‏دهد مشخص شود ، حال‏
می‏خواهد آنچه در سر راه انسان قرار می‏گيرد نعمت باشد يا بلا و مصيبت .
نعمت همان مقدار برای انسان مايه آزمايش است كه بلا و نقمت .
می‏خواهد بفرمايد : ما اينها را آنچنان مورد آزمايش قرار داديم كه آن‏
باغداران معهود را مورد آزمايش قرار داديم ، يعنی همچنان كه آنها را با
نعمت مورد آزمايش قرار داديم ، اينها را نيز چنين كرديم ، عاقبت اينها
هم درست مثل عاقبت آنهاست . حال داستان آنها چيست ؟
داستان آنها را قرآن كريم همين‏طور كه سبك و دابش است طوری نقل می‏كند
كه نه از كسی اسم می‏برد ، نه تاريخ ذكر می‏كند و نه خصوصيات را ، آن اصل‏
مطلب را ذكر می‏كند ، ولی بعد در روايات توضيحی برای اين مطلب آمده‏
است . قرآن همين‏قدر [ به مطلب ] اشاره می‏كند ، ولی به كمك آنچه در
روايات آمده است مفاد آيات روشن‏تر می‏شود .

داستان باغداران

مردی بوده است اهل خير و باغدار و فرزندانی داشته است . ( در