صيرورت يعنی گرديدن و به اصطلاح امروز " شدن " . چه بد است كه انسان‏
گرديدنش و شدنش و تحولش به آنجا باشد كه جهنم است . دائما می‏شود و
می‏گردد ، چه می‏شود ؟ " اصحاب النار " می‏شود ، يار آتش می‏شود كه از او
جدايی ندارد .
آيه بعد كه " « ما اصاب من مصيبه الا باذن الله و من يؤمن بالله يهد
قلبه والله بكل شی‏ء عليم غ" بحث ديگری است كه در جلسه بعد مطرح خواهيم‏
كرد .
عرض كرديم كه قرآن كريم قيامت را " يوم‏التغابن " ناميده است ، روز
مغبونيت و يا روز مغبونيت مشترك . روز مغبونيت مشترك يعنی روزی كه‏
بعضی از آنچه در اين دنيا همكاری است در آن دنيا به صورت ضرر مشترك‏
ظاهر می‏شود .
عكس قضيه هم هست . در آن جهان همكاريهايی به تعبير قرآن به صورت "
خلت " و دوستيهای مشترك ظاهر می‏شود . از آيات قرآن چنين استنباط
می‏شود كه پيوندها و همكاريهای افراد با يكديگر اگر برای خدا باشد در
قيامت گسسته نمی‏شود و بلكه مستحكمتر می‏شود ، ولی پيوندهايی كه در دنيا
بر اساس گناه و ظلم است و بر اساس حق و حقيقت نيست ، تمام اينها در
آن جهان گسسته می‏شود و تبديل به دشمنی می‏شود . آيه قرآن اين است : "
« الاخلاء يومئذ بعضهم لبعض عدو الا المتقين »" ( 1 ) . تعبير قرآن در
اينجا كلمه " خليل " است . " اخلا " به معنی دوستان است ولی معنای‏
آن مقداری از كلمه دوستان عميق‏تر است . " خلت " از همان ماده‏ای است‏
كه می‏گوييم : " تخلل " . مثلا اگر آبی در زمين فرو برود ، می‏گوييم متخلل‏
شده است يعنی خلل و فرجی را كه در اينجا بوده پر كرده است . فرض كنيد
مقداری خاك در اينجا هست . آب كه روی آن می‏ريزيم در خاك جذب‏

پاورقی :
. 1 زخرف / . 67