« يوم الحسره اذ قضی الامر و هم فی غفله و هم لايومنون »" ( 1 ) . يكی از
اسمهای قيامت " « يوم الحسره »" است ، روز تاسف. می‏فرمايد انذار كن‏
، بترسان مردم را از روز تاسف ، وقتی كه ديگر كار از كار گذشته است و
ديگر راه بازگشتی نيست ، سرمايه‏ها همه هدر رفته است ولی امروز در حال‏
غفلت است .
پس آنها كه تغابن را به همان معنای خود غبن گرفته‏اند و از معنای باب‏
تفاعل آن قطع نظر كرده‏اند به هر حال درست معنا كرده‏اند و در حديث هم‏
آمده است كه در قيامت همه مردم مگر نوادری از آنها ( الا ما شذ و ندر )
احساس غبن می‏كنند حتی سعدا و اهل بهشت .

معنای دوم

اما اگر نظر به باب تفاعل داشته باشيم ، آنچنانكه در بعضی تفاسير از
جمله تفسير الميزان به اين نكته توجه كرده‏اند [ معنای ديگری از آيه‏
فهميده می‏شود ] . تغابن يك كار اشتراكی است . تغابن در جايی است كه دو
نفر كه با يكديگر همكاری دارند ، احساس كنند كه هر دو ضرر كرده‏اند . اين‏
مساله‏ای است كه گاهی در فقه مطرح می‏شود و يادم هست كه در شرح لمعه مطرح‏
شده است كه آيا ممكن است دو نفر با يكديگر معامله كنند و هر دو مغبون‏
شوند ؟ در باب غبن می‏گويند آن طرفی كه مغبون است " خيار فسخ " دارد و
حق دارد معامله را فسخ كند . قهرا اين مساله را طرح كرده‏اند كه آيا می‏شود
خيار غبن برای هر دو طرف پيدا شود ، يعنی هم فروشنده مغبون باشد و هم‏
خريدار ؟ وجوهی ذكر كرده‏اند .
يادم هست در سالهای قبل از اينكه ما قم برويم و بچه بوديم ، در فريمان‏
يك رئيس شهربانی بود كه هيكل عجيبی داشت . معلوم بود كه

پاورقی :
. 1 مريم / . 39