انسان صرفا در عمل مخالفت نكند ، يك درجه از تقوای الهی است . تقوای‏
به قلب ، تقوای به عقل ، تقوای به تمام وجود ، اينها هم درجات تقوا
هستند . پس آن آيه‏ای كه می‏فرمايد : " « اتقوا الله حق تقاته »" نظر
به كيفيت دارد و كيفيت تقوای الهی با كيفيت تقواهای ديگر متفاوت است‏
، و در " « فاتقوا الله ما استطعتم »" می‏خواهد بفرمايد هر مقدار نيرو
داريد صرف تقوا كنيد ، هراندازه كه می‏توانيد .
" « و اسمعوا »" و بشنويد ، يعنی امر خدا را و فرمان خدا را بشنويد
. گفته‏اند مقصود از " بشنويد " نه اين است كه اطاعت كنيد ، چون بعد
می‏فرمايد " « و اطيعوا »" " بشنويد " يعنی گوش شنوا داشته باشيد ،
يعنی با قلب خودتان اعتقاد پيدا كنيد ، بدانيد كه اين به سود شماست . و
"« اطيعوا غ" و در عمل اطاعت كنيد. "« و اسمعوا غ" و "« اطيعوا غ"
دو درجه از تقوا هستند .
" « و انفقوا خيرا لانفسكم »" آن چيزی كه برای خودتان خير است‏
انفاق كنيد . در معنای اين آيه احتمالاتی هست . " « انفقوا »" معنايش‏
معلوم است كه همان انفاق است ، مخصوصا كه قبل از آن ، سخن از مال بود :
"« انما اموالكم و اولادكم فتنه غ". اگر "« خيرا غ" مفعول "« انفقوا
باشد يعنی خير را انفاق كنيد .
در قرآن به طور مكرر از ثروت حلال تعبير به " خير " شده است ، مانند
" « ان ترك خيرا الوصيه للوالدين و الاقربين »" ( 1 ) . در اينجا هم‏
می‏فرمايد : " « انفقوا خيرا لانفسكم »" از اين خيرها چيزی به خودتان‏
انفاق كنيد ، كه بعضی از مفسرين گفته‏اند مفهوم اجتماعی دارد ، يعنی شما
اگر از مال خودتان به افراد ديگر خير برسانيد به خودتان رسانده‏ايد ، يعنی‏
ديگران هم مثل شما هستند ، بايد آنها را از خودتان بدانيد و آنها را غير
حساب نكنيد . ولی بعضی مثل صاحب تفسير الميزان آيه را جور ديگری تفسير
كرده‏اند ،

پاورقی :
. 1 بقره / . 180