( « ان هذا القرآن يهدی للتی هی اقوم ») (1) در آخر ، دنيا مجبور است‏
تسليم او بشود. پس چرا اين نور باقی می‏ماند؟ " « بالهدی و دين الحق‏غ "
، چون راه حقيقت است خدا آن را بر همه راهها و همه دينها غالب و پيروز
می‏گرداند : " « ليظهره علی الدين كله و لو كره المشركون »" . آنجا
فرمود : " « و لو كره الكافرون »" و اينجا می‏فرمايد : " « و لوكره‏
المشركون »" . می‏خواهد مشركان خوششان بيايد يا بدشان بيايد . به قول‏
معروف جبر است ، با اين تفاوت كه بعضی می‏گويند " جبر طبيعت " ولی‏
قرآن می‏گويد " جبر حقيقت " ، جبر است ولی جبر حقيقت . " جبر حقيقت‏
" يعنی اراده حق به اين تعلق گرفته است كه حقيقت پيش برود ، می‏خواهد
كافران خوششان بيايد می‏خواهد بدشان بيايد ، می‏خواهد مشركان خوششان بيايد
، می‏خواهد مشركان بدشان بيايد .
اين مثل را عرض می‏كردم كه خود قرآن ذكر فرموده است : " « انزل من‏
السما ما فسالت اوديبقدرها فاحتمل السيل زبدا رابيا »" خدا از آسمان‏
بارانی می‏فرستد ، آب پاكی می‏فرستد كه تمام فضا را می‏گيرد ، صحرا و دره و
سر كوه را می‏گيرد ، همه جا را می‏گيرد . ضمنا وقتی كه بر سر كوهها نازل‏
می‏شود و در جويها و در دره‏ها می‏ريزد ، سيل تشكيل می‏دهد . سيل با قدرت‏
فراوان در مسير خودش می‏آيد و زباله‏ها را حركت می‏دهد . برخوردهايی كه‏
اين آبها و زباله‏ها و چيزهای ديگر می‏كنند كم‏كم توليد كف می‏كند . بعد
می‏بينيد همين كف روی سيل را می‏گيرد ، يعنی همين شی پوچ و بی‏خاصيت كه‏
زاييده همين سيل است ، كه اگر اين سيل نبود آن هم نبود ، می‏آيد روی آن‏
را می‏گيرد ، به‏طوری كه آدمی كه عمق را نمی‏بيند فكر می‏كند هر چه هست كف‏
است و ديگر آب مغلوب كف شده است ، نمی‏داند كه اين كف يك حيات‏
تبعی و طفيلی و موقتی دارد ، حقيقت چيز

پاورقی :
. 1 اسرا / . 9