باشد در آخرت اين نوع معامله‏ها [ وجود دارد ] . برخی مفسرين گفته‏اند
مقصود از اين‏كه روز قيامت روز تغابن است اشاره است به آنجا كه در آيه‏
ديگر می‏فرمايد : " « اذ تبرا الذين اتبعوا من الذين اتبعوا »" ( 1 ) .
يكی از تابلوهايی كه قرآن از قيامت مجسم می‏كند تابلوی تبری متبوعها از
تابعها ، و تابعها از متبوعهاست . تابعها و متبوعها با همكاری يكديگر
جنايت و ظلم كرده‏اند . تابع می‏خواهد به گردن متبوع بيندازد ، می‏گويد :
من كه كاره‏ای نبودم ، به من دستور دادند و من اين كاررا كردم ، و متبوع‏
می‏گويد : به من مربوط نيست ، آن كسی كه اين كار را كرده است مقصر است‏
. نظير كاری كه يزيد و ابن‏زياد می‏كردند كه در همين دنيا اين قضيه اتفاق‏
افتاد . يزيد می‏گفت : خدا لعنت كند ابن‏زياد را ، من كه نگفته بودم‏
اين‏طور بكند ، و ابن‏زياد می‏گفت : خدا لعنت كند يزيد را كه اين دستور را
داد ، او اگر دستور نمی‏داد من اين كار را نمی‏كردم .
قرآن می‏گويد تابع و متبوع هر دو مغبونند و هر دو ضرر كرده‏اند . اينها
معامله‏هايی در دنيا كرده‏اند و هر دو هم در اين معامله مغبون هستند . اين‏
مغبونيت را در دنيا احساس نمی‏كنند اما در آخرت احساس می‏كنند .
چنانكه گفتيم اين سوره را كه " سوره تغابن " می‏نامند به اعتبار اين‏
آيه است : " « يوم يجمعكم ليوم الجمع ذلك يوم التغابن »" بعثت و
بعث در آن روزی است كه شما را جمع می‏كند و گرد می‏آورد ، آن روزی كه‏
نامش " يوم‏الجمع " است ، اولين و آخرين در آن روز گرد هم می‏آيند . "
« ذلك يوم التغابن »" روز مغبونيت و يا روز اشتراك دو همكار در
مغبونيت ، آن روز است .
اما آن كسانی كه [ اين‏قدر ] مغبون نيستند . اين‏گونه افراد يا اصلا

پاورقی :
. 1 بقره / . 166