نظريه سوم : امر بين امرين در نظام تكوين
ديدگاه صحيح كه نامش " امر بين امرين در نظام تكوين " است نظر سومی ارائه میدهد. خداوند میفرمايد: " « ما اصاب من مصيبه الا باذن الله غ". اين كلمه " « الا باذن الله »" امر بين امرين را در نظام تكوين بيان میكند و اين آيه مفسر آيات ديگری است كه در جاهای ديگر آمده است . قرآن میفرمايد هر بدی كه میرسد ، به اذن خدا میرسد . " به اذن خدا میرسد " معنايش اين است كه نه اينچنين خيال كن كه هيچ علل و اسبابی دخالت ندارد و نه اينچنين خيال كن كه دخالت آنها به نحوی است كه چه خدا بخواهد و چه نخواهد آن كار میشود ، بلكه به اذن خدا میشود ، يعنی اگر خدا میخواست مانع ايجاد كند ، مانع ايجاد میكرد ، اگر میخواست شرطی از آن شروط را از بين ببرد ، از بين میبرد . كما اينكه در موارد زيادی موانعی ايجاد میكند و يا شرطی را از بين میبرد . پس قضيه اين است كه آنچه در عالم واقع میشود ، يك سلسله حوادث و علل و معلولهايی است كه كار خودشان را انجام میدهند ، اما نه به معنای اين كه چه خدا بخواهد و چه خدا نخواهد ، كه اين مطلب را با مثال توضيح میدهم : فرض كنيد فردی میخواهد از مرز عبور كند ، ولی آن مرزدار هم روی مصالح كلی مملكت اگر بخواهد جلوی او را بگيرد میگيرد . پس يكوقت میگوييم : اين كار را اصلا مستقيما مرزدار میكند و آن فرد دخالتی ندارد ، آن فرد مثل سنگی است كه از اين طرف مرز به آن طرف برده شده است . و يكوقت میگوييم آنهايی كه میآيند و عبور میكنند مرزدار هيچ نقشی ندارد . نظريه سوم میگويد [ درست است كه فرد است