چه رسد به انسانهايی كه احتمالا در كرات ديگر وجود دارند .
اما از نظر زمانی ، ما در يك قطعه مخصوصی از زمان قرار گرفتهايم .
كسانی كه قبل از ما بودهاند از ما جدا هستند و آنهايی هم كه بعد از ما
خواهند آمد از ما جدا هستند . معمولا هر كسی حداكثر پدر و پدربزرگ خودش
را ديده است ولی پدر پدربزرگ خودش و بالاتر را نديده است و اغلب
اشخاص اسمشان را هم نمیدانند چيست ، غير از سادات عظام كه آن هم به
افتخار سيادت ، نسب خودشان را حفظ میكنند و چه افتخار بزرگی است .
ديگر مردم اساسا [ سلسله نسب ] خود را نمیدانند . هر كس دلش میخواهد
بداند مثلا جد پنجم او چه كسی بوده و كجا زندگی میكرده و چگونه انسانی
بوده است ولی نمیداند . به طريق اولی انسان در مورد نسل آينده خود
نمیداند كه آيا نوه او و نوه پسر او و نوه نوه او به دنيا خواهند آمد يا
نه و اگر به دنيا میآيند چگونه انسانهايی خواهند بود ؟ هيچ يك را انسان
نمیداند ، در قطعهای از زمان قرار گرفته است ، هم جداست از گذشتگان و
هم جداست از آيندگان .
اما قيامت " يومالجمع " است . اولين و آخرين در يك جا و در يك
ظرف گرد میآيند و ديگر مساله زمان در آنجا به شكلی كه در دنيا مطرح است
مطرح نيست و نيز مساله مكان به شكلی كه در دنيا مطرح است در آنجا مطرح
نيست . در دعاهای ماه رمضان ، يكی از دعاهای سحر اين است : " « و اذا
جمعت الاولين و الاخرين يوم القيامه فارحمنا »" خدايا! آنگاه كه اولين و
آخرين را در قيامت گرد میآوری به ما ترحم بفرما !
پس در قيامت از فرق به سوی جمع میرويم . اين متفرقات مكانی و زمانی
، در آن جهان همه مجتمعات و با هم هستند . اين يك لقب قيامت است .
|