را نكث كند و بشكند به ضرر دو طرف است يا به ضرر يك طرف؟ به ضرر يك‏
طرف . آن طرف همان طور كه از نفعش بی‏نياز است ، از ضررش هم بی‏نياز
است. " « فمن نكث فانما ينكث علی نفسه و من اوفی بما عاهد عليه الله‏
"اما اگر كسی نقض بيعت نكند و به پيمان خودش باقی بماند خدا اجر عظيم‏
به او می‏دهد. اجری كه در مقياس الهی عظيم باشد ديگر برای ما قابل توصيف‏
نيست .
اين آيات نشان می‏دهد كه در همان خلال سفر حديبيه نازل شده است ، يعنی‏
قبل از اين بوده كه حضرت به مدينه برگردند ، لهذا دارد كه " « سيقول‏
لك المخلفون من الاعراب شغلتنا اموالنا و اهلونا »" . وقتی كه پيغمبر
اكرم برای سفر به مكه و به عنوان سفر حج از مدينه بيرون آمدند و در حدود
هزار و دويست يا هزار و چهارصد نفر همراهشان بودند ايشان عنايت داشتند
كه جمعيت زيادی همراهشان باشند ، و خيلی از قبائل عرب را كه تازه‏
مسلمان شده بودند يا اظهار اسلام می‏كردند يا لااقل خودشان را هم‏پيمان‏
پيغمبر نشان می‏دادند دعوت كردند كه با ما بياييد ، آنهايی كه در اطراف‏
مدينه بودند ، قبيله غفار ، قبيله مزينه ، قبيله اشجع و . . . نيامدند .
علتش اين بود كه اينها همه می‏گفتند كه اين سفر سفر خطرناكی است ، محال‏
است كه پيغمبر برود و برگردد ، و چون قضيه حديبيه بعد از قضيه احزاب و
بعد از جنگ احد بود ( كه ) در جنگ احد كفار آمده بودند در نزديك مدينه‏
با مسلمين جنگيده بودند ( بالأخره ضربت بزرگی به مسلمين زدند ، هفتاد
نفر كشتن به مقياس آن روز خيلی كار بود ) و بعد از آن جنگ احزاب رخ‏
داده بود كه اصلا مسلمين را در محاصره قرار دادند ، تمام اين مردم ديگر
قضاوتشان اين بود كه اينها تا ديروز در محاصره دشمن بودند و دشمن اينها
را در خانه خودشان محاصره كرده بود ، حالا می‏توانند بروند در خانه دشمن ؟
! نزديك آنجا كه بروند يك نفر اينها