می‏خيزد. " « اولئك لهم عذاب مهين »" باز تهديد ديگری است: اينها كه‏
اينچنين با مسخره به آيات الهی اهانت می‏كنند عذابی كه در قبال اين‏
عملشان هست عذاب خواركننده و ذليل كننده‏ای است . مكرر اين مطلب را
عرض كرده‏ايم كه هر گناهی يك عذاب مخصوص به خود دارد كه با خود آن‏
گناه تناسب دارد، چون عذابهای اخروی مثل نعمتهای اخروی هر دو تجسم اعمال‏
انسان در دنياست. آن كسی كه كارش در دنيا اهانت كردن و خوار كردن چيزی‏
است كه استحقاق چنين خواری را ندارد ، نوع عذابی كه در آخرت گرفتار آن‏
می‏شود عذابی است كه تنها درد نيست ، اهانت هم در آن وجود دارد .
" « من ورائهم جهنم »" . كلمه " وراء " بيشتر به معنی " پشت سر
" به كار برده می‏شود ولی اختصاص به آن ندارد ، در مورد جلو و رو هم‏
گفته می‏شود . در سوره مباركه كهف در داستان موسی و عبد صالح ( خضر )
آنجا كه خضر كشتی را سوراخ كرد و مورد اعتراض موسی قرار گرفت ، با
اينكه خضر شرط كرده بود كه تو بايد در مقابل من تسليم باشی و به هيچ وجه‏
اعتراض نداشته باشی اما موسی تاب نياورد چون می‏ديد به اصطلاح شريعت‏
دارد شكسته می‏شود ، قانون دارد نقض می‏شود ، با اينكه قول داده بود حرف‏
نزند معذلك اعتراض كرد ، آخر كار كه قرار شد از يكديگر جدا بشوند خضر
گفت حالا كه از همديگر جدا می‏شويم من راز كارهای خودم را به تو می‏گويم تا
بر تو روشن بشود كه من بی‏جهت كاری نكردم ، من چيزی را می‏دانستم كه تو
نمی‏دانستی : " « اما السفينة فكانت لمساكين يعملون فی البحر فاردت ان‏
اعيبها و كان ورائهم ملك يأخذ كل سفينة غصبا »" (1) اين كشتی ( البته‏
شايد چيزی نظير بلم بوده چون در آن زمان كشتيهای بزرگ

پاورقی :
. 1 كهف / . 79