كوشش خودش در راه خدا داده است ولی تصادفا به نتيجه نرسيده است . ولی‏
آدمی كه خدا را نمی‏شناسد و به تعبير قرآن كافر است و فقط برای هدفهای‏
فردی و شخصی و مادی [ كار می‏كند ] و دنبال آز و شهوت خودش است ، وقتی‏
پول خرج می‏كند برای اينكه به مقاصدش برسد و بعد می‏بيند نمی‏رسد ، داغی‏
می‏شود در دلش . قرآن هم می‏فرمايد : « ثم تكون عليهم حسره »اين پول خرج‏
كردنها به صورت يك حسرتهايی بر روی اينها باقی خواهد ماند . آيا در
همين جا تمام می‏شود ؟ اينها پولی خرج می‏كنند و بعد به نتيجه نمی‏رسد و
حسرتش به دلشان می‏ماند ؟ نه . « ثم يغلبون »در مرحله بعد خودشان شكست‏
می‏خورند و نابود می‏شوند . در مرحله اول ، برنامه‏شان شكست می‏خورد و در
مرحله دوم خودشان . اين آيات در اوايل ورود پيغمبر اكرم ( ص ) به مدينه‏
نازل شده است ، چون آيات بعد [ درباره جنگ ] بدر است . جنگ بدر در
سال دوم هجرت واقع شد و اين آيات آن طور كه مفسرين می‏گويند در همين سال‏
نازل شده است و تا آن وقت هنوز كفار ، هم از نظر عده و هم از نظر عده ،
هم از نظر مال و ثروت و اقتصاد و هم از نظر نظامی خيلی قويتر از مسلمين‏
بودند . قرآن دارد آينده‏ای را كه به حسب ظاهر پيش بينی‏اش مشكل بود به‏
صورت غيب خبر می‏دهد كه در آينده اينها پولها خرج خواهند كرد و همين پول‏
خرج كردنها به صورت حسرتهايی در دل اينها باقی خواهد ماند و در نهايت‏
امر هم خودشان مغلوب می‏شوند و شكست می‏خورند ، كه در فتح مكه قضيه رخ‏
داد . آيا در همين جا قضيه خاتمه پيدا می‏كند ؟ پول خرج كردن و بعد هم‏
حسرت كشيدن و بعد هم شكست خوردن ؟ نه ،