تكبر و بی اعتنايی و منيت « و رئاء الناس »و از روی تظاهر و خودنمايی
بيرون آمدند . قهرا چنين اشخاصی فقط خودشان را میبينند ، خدا را نمیبينند
« و يصدون عن سبيل الله »و مانع مردم میشوند از راه خدا . شما مثل اينها
نباشيد . پس آخرين دستوری كه میدهد دستور فروتنی و تواضع است . در
اينجا قرآن از روشهای معمول و عادی بشری به كلی فاصله میگيرد و حاضر
نيست احساسات [ سربازان ] را در جهت منيتها و خودپسند يها و
خودپرستيهای شخصی يا ملی تحريك بكند ، همان طور كه در اول گفت : خدا را
ياد بكنيد ، همواره بگوييد خدا ، حقيقت ، اين منيتها را بريزيد دور .
²و الله بما يعملون محيط »اشاره میخواهد بگويد اين كارها كيفر دارد. خدا
به چنين كارهايی كه آنها میكنند احاطه دارد . يعنی بترسيد از خدا . كار
خدا شوخی بردار نيست . اسم و لفظ و ظاهر در كار خدا و اسلام مؤثر نيست .
مسلمين تا وقتی كه در زير لوای پيغمبر اكرم يا به پيروی از سيرت
پيغمبر اكرم اينطور جهاد میكردند : متكی به ايمان به خدا بودند ، ثابت
قدم بودند ، در ياد خدا بودند ، با يكديگر نزاع نمیكردند ، دستورهای اسلام
را رعايت میكردند ، انضباط را رعايت میكردند ، جزع و فزع نمیكردند و از
همه بالاتر اين بطرها و خودنمائيها و تكبرها و غرورها در آنها وجود نداشت
و فروتن بودند ، قهرا وعده ا لهی بر آنها ثابت بود و نتيجه میگرفتند .
ولی به تدريج نه تنها سربازيشان از اين سادگی اخلاقی بيرون آمد بلكه حتی
در كارهای عبادی هم اينطور شدند . اين داستان را مكرر شنيدهايد كه حضرت
رضا عليهالسلام در مرو ، و وليعهد بودند ، آن وليعهدی اجباری كه همه
میدانيم مأمون
|