عزت می‏دهی و هر كس را كه تو بخواهی به ذلت می‏نشانی . اين آيه ، متشابه‏
است يعنی آن را چند گونه می‏شود پياده كرد . حالا اگر ما بوديم و همين يك‏
آيه قرآن ، امكان اينكه آن را به گونه‏ای كه جبری مذهبان پياده می‏كنند
پياده نماييم وجود داشت . می‏گويد ملك را به هر كه بخواهی می‏دهی و از هر
كه بخواهی می‏گيری ، عزت را به هر كه بخواهی می‏دهی و از هر كه بخواهی‏
می‏گيری . جبری مذهب هم همين مطلب را می‏گويد ، منتها از اين مطلب‏
نتيجه‏گيری می‏كند كه هيچ چيزی شرط هيچ چيزی نيست . ديگری می‏گويد : نه ،
اين [ اصل ] مخصوص همه اشياء نيست ، يك مواردی هم هست كه به مشيت‏
خدا مربوط نيست . يعنی می‏گويد [ اين اصل ] يك عامی است تخصيص بردار
يعنی استثناپذير . ما خيلی كليات در قرآن داريم كه استثنا می‏پذيرند .
اما اگر ما آيه مورد بحث را محكم اين آيه قرار بدهيم ، مادر اين آيه‏
قرار بدهيم ، يعنی اين آيه را با آن آيه تفسير بكنيم ، می‏بينيم هر دو
صحيح و كامل است بدون اينكه هيچ ايرادی وارد باشد . آيه مورد بحث‏
می‏گويد : « ذلك بان الله لم يك مغيرا نعمه انعمها علی قوم حتی يغيروا
ما بانفسهم »آن بدين جهت است كه خدا هرگز چنين نبوده است ، يعنی‏
خدائيش ايجاب نمی‏كند و بر خلاف خدائيش می‏باشد كه نعمتی را به گزاف از
مردمی بگيرد ، مگر آنكه آن مردم قبلا آنچه را كه مربوط به خودشان است‏
تغيير داده باشند . در آن آيه ديگر ، از يك نظر ، به طور اعم بيان می‏كند
: « ان الله لا يغير ما بقوم حتی يغيروا ما بانفسهم ». اسم نعمت هم در
ميان نيست . اعم از نعمت و نقمت