استغفار . ايهاالناس ! يك امان رفت ، امان ديگر را ميان خودتان حفظ
كنيد . آيا مقصود از عذاب چيست ؟ در اصطلاح مفسرين عذاب استيصال [
داريم و عذاب ] عادی و غير استيصال . اول ، عذابهائی است كه برای قومی‏
جنبه فوق العاده دارد مثل صاعقه ، باد ، مسخ و غيره .
در قرآن در آيات مكرری كلمه عذاب ذكر شده ، عذابهائی كه شكل مذكور را
نداشته و شكل ديگر دارد مثل آيه‏ای كه می‏گويد : قومی مسلط بر قوم ديگر
شدند و اينها به دست آنها ذليل شدند . در سوره انعام می‏فرمايد : « قل هو
القادر علی ان يبعث عليكم عذابا من فوقكم او من تحت ارجلكم او يلبسكم‏
شيعا و يذيق بعضكم بأس بعض »( 1 ) خدا قادر است كه عذابی را از بالای‏
سر شما فرود آورد يا از زير پای شما بجوشاند ، و يا شما را فرقه فرقه‏
نمايد ، يا بدی بعضی از شما را به بعض ديگر بچشاند . عذاب از بالای سر [
يعنی ] اقويای شما را بر شما مسلط كند . [ و عذاب از زير پای شما يعنی ]
تحت تسلط زير دستها باشيد . آيه ديگر : « قاتلوهم يعذبهم الله بايديكم و
يخزهم و ينصركم عليهم »( 2 ) شما را مسلط می‏كند .
مقصود از آيه مورد بحث اين است كه خداوند شما را تا پيغمبر در
ميانتان هست و استغفار می‏كند معذب نخواهد كرد . آيا مقصود ، عذابی‏
مانند عذاب قوم لوط است يا عذابی ديگر مثل گرفتاريها ؟ ظاهرا شامل هر
دو می‏شود . و آيا مقصود اين است كه جسم پيغمبر در ميان

پاورقی :
1 - سوره انعام ، آيه . 65
2 - سوره توبه ، آيه 14 - [ با كافران بجنگيد تا خدا آنان را به دست‏
شما عذاب كند و خوار گرداند و شما را بر آنها مسلط نمايد ] .