مردم باشد ؟ ظاهر همين است ، ولی بعيد نيست كه منظور ، سنت و احكام‏
پيغمبر و تعليمات او باشد . در اين صورت معنی آيه چنين می‏شود . و
مادامی كه تو در ميان آنها باشی يعنی مادام كه دستورات و تعليمات تو در
ميان آنها باشد و يا حالت توبه و بازگشت و پشيمانی داشته باشيد ،
خداوند شما را عذاب نمی‏كند . ظاهرا منظور اين است كه اگر ملت اسلام از
عذابهايی از قبيل عذابهای عاد و ثمود در امان باشند ، از عذابهای ديگر در
امان نيستند . اگر پيغمبر رفت ، عذاب پشت سرش آمده است . قرآن‏
عذابهائی را ذكر می‏كند از قبيل تسلط اغنيا بر ضعفا ، و از همه بالاتر فرقه‏
فرقه شدن كه نيروها عليه يكديگر به كار می‏افتد و دشمن شاد می‏شود . اينها
عذابهای الهی است « و ما كان الله ليعذبهم و انت فيهم »تا تو در ميان‏
مردم باشی خدا اينها را عذاب نخواهد كرد . تو نباشی ولی تعليمات تو
باشد . باز هم خدا عذاب نمی‏كند . و در صورت استغفار و بازگشت نيز خدا
آنها را عذاب نمی‏كند .
« و ما لهم الا يعذبهم الله و هم يصدون عن المسجد الحرام ، و ما كانوا
اولياءه ان اولياؤه الا المتقون ». اشاره‏ای به خصوص قريش دارد و شامل‏
بعد از قريش هم می‏شود . می‏گويد مردم قريش مستحق عذاب هستند . اينها
صاد و مانع مردم از مسجدالحرام شده و خودشان را اولياء و متوليان‏
مسجدالحرام می‏دانند . قريش خودشان را متوليان كعبه و مسجدالحرام‏
می‏دانستند ، می‏گفتند كعبه مال ما است ، هر كه را می‏خواستند راه می‏دادند
يا راه نمی‏دادند . چون اينها در مكه ساكن بودند خانه‏ها و زمينها را مال‏
خودشان می‏دانستند . قرآن با اين فكر مبارزه كرد . گفت هيچكس تا دامنه‏
قيامت حق ندارد