عزت میدهی و هر كس را كه تو بخواهی به ذلت مینشانی . اين آيه ، متشابه
است يعنی آن را چند گونه میشود پياده كرد . حالا اگر ما بوديم و همين يك
آيه قرآن ، امكان اينكه آن را به گونهای كه جبری مذهبان پياده میكنند
پياده نماييم وجود داشت . میگويد ملك را به هر كه بخواهی میدهی و از هر
كه بخواهی میگيری ، عزت را به هر كه بخواهی میدهی و از هر كه بخواهی
میگيری . جبری مذهب هم همين مطلب را میگويد ، منتها از اين مطلب
نتيجهگيری میكند كه هيچ چيزی شرط هيچ چيزی نيست . ديگری میگويد : نه ،
اين [ اصل ] مخصوص همه اشياء نيست ، يك مواردی هم هست كه به مشيت
خدا مربوط نيست . يعنی میگويد [ اين اصل ] يك عامی است تخصيص بردار
يعنی استثناپذير . ما خيلی كليات در قرآن داريم كه استثنا میپذيرند .
اما اگر ما آيه مورد بحث را محكم اين آيه قرار بدهيم ، مادر اين آيه
قرار بدهيم ، يعنی اين آيه را با آن آيه تفسير بكنيم ، میبينيم هر دو
صحيح و كامل است بدون اينكه هيچ ايرادی وارد باشد . آيه مورد بحث
میگويد : « ذلك بان الله لم يك مغيرا نعمه انعمها علی قوم حتی يغيروا
ما بانفسهم »آن بدين جهت است كه خدا هرگز چنين نبوده است ، يعنی
خدائيش ايجاب نمیكند و بر خلاف خدائيش میباشد كه نعمتی را به گزاف از
مردمی بگيرد ، مگر آنكه آن مردم قبلا آنچه را كه مربوط به خودشان است
تغيير داده باشند . در آن آيه ديگر ، از يك نظر ، به طور اعم بيان میكند
: « ان الله لا يغير ما بقوم حتی يغيروا ما بانفسهم ». اسم نعمت هم در
ميان نيست . اعم از نعمت و نقمت
|