هستيد ، و به همين جهت اينها را مغرور و متكبر كرد . گفت : من كمك شما
هستم ، اما آنوقتی كه دو لشگر با يكديگر روبرو شدند شيطان فرار كرد . يا
همان شيطان متمثل شده فرار كرد بنابر يك تفسير ، و يا آن وساوسی كه در
دلشان میافتاد و اينها را مغرور میكرد و قوت قلب میداد ، يكمرتبه از
بين رفت ، بجايش جبن و ترس آمد ، بنابر تفسير ديگر .
« فلما ترائت الفئتان » همينكه دو گروه يكديگر را ديدند « نكص علی
عقبيه »شيطان عقبگرد كرد و از اينها تبری جست .
هميشه همين طور است : شيطان از هر راهی وسوسه يا تمثل وارد میشود ،
بشر مغرور میشود و دست به جنايت میزند ، عاقبت كار كه شد همه آن عوامل
شيطانی عقب میروند و انسان تنها باقی میماند . پس فرمود شما مغرور
نباشيد و مانند آنها نباشيد كه شيطان آمد آنها را اينچنين فريب داد .
« اذ يقول المنافقون و الذين فی قلوبهم مرض غر هؤلاء دينهم و من يتوكل
علی الله فان الله عزيز حكيم ». منافقان و دورويان و بيماردلان كه فقط
ظاهر را میبينند و عوامل معنوی را نمیبينند میگفتند اين بيچارهها را ببين
! دينشان اينها را مغرور كرده . مكرر عرض كردهايم كه جنگهای صدر اسلام
بالخصوص جنگ بدر حكم يك معجزه را داشته است يعنی از نظر عوامل مادی و
نيروهای جسمانی هيچ كس پيش بينی نمیكرد كه مسلمين فاتح بشوند . [ در
جنگ بدر ] پيش بينیها همه اين بود كه مسلمين مغلوب و منكوب شده و
شكست خواهند خورد . يك عده كه خودشان را عاقل حساب
|