فرمود تو اشتباه كرده‏ای . اين سه تا با همديگر منافات ندارد . آنچه كه‏
ملك الموت می‏كند ، به امر و اراده خداست ، از پيش خود كاری نمی‏كند .
او مجری اراده پروردگار است بلكه مجرای اراده پروردگار است . فرشتگان‏
نيز مجری اوامر و جنود ملك الموت هستند ، و ملك الموت امر پروردگار
را به وسيله آنها انجام می‏دهد . در مقام تشبيه كه تشبيه ناقص و ضعيفی‏
است مثل اين است كه يك كسی كه در رأس يك مملكت قرار گرفته است‏
فرمانی را خطاب به يك استاندار صادر می‏كند و استاندار به وسيله‏
فرماندارها آن امر را اجرا می‏كند . اين عمل را ، هم می‏شود به فرماندارها
نسبت داد ، هم به استاندار و هم به آن شخص اولی كه فرمان را صادر كرده‏
است . البته همان طور كه عرض كردم اين تشبيه ، تشبيه رسايی نمی‏تواند
باشد . يعنی هيچ چيزی را نمی‏شود به خدا تشبيه كرد . ولی مطلب اين است‏
كه كار جهان نظام دارد ، نظام علت و معلول . هر چيزی در جا و پست خود
كار خودش را انجام می‏دهد و همه مجری امر و اراده پروردگار هستند .
بنابراين اين آيه از آن آياتی است كه قبض روح را نه به خدا نسبت‏
داده است نه به ملك الموت ، بلكه به گروهی از فرشتگان كه به امر ملك‏
الموت ، امر الهی را اجرا می‏كنند نسبت داده است .

عالم برزخ

مطلب سوم اينست كه از آيات قرآن كاملا اين مطلب استفاده می‏شود كه‏
غير از دنيای قيامت كه در آن به حساب كلی افراد رسيدگی می‏شود ، دنيای‏
ديگری در بين اين دنيا و دنيای قيامت وجود