مشرك يعنی كسی كه در پرستشهای رسمی غير خدا را پرستش می‏كند مثل همان‏
بت‏پرستهای عربستان يا ستاره پرستان يا خورشيد پرستان يا انسان پرستها ،
يا آتش پرستها كه در دنيا بوده‏اند ، و واقعا انسان يا ستاره يا آتش يا
خورشيد و يا دريا را پرستش می‏كرده‏اند . مشركين از نظر قرآن با ساير غير
مسلمانان يعنی افراد موحد و خداپرست مخصوصا آنها كه به يكی از اديان‏
آسمانی كه ريشه‏ای دارد معتقدند حسابشان فرق می‏كند . " مشرك " از نظر
روابط مسلمان با غير مسلمان يك وضعی دارد و غير مشرك كه در قرآن آنها
را اهل كتاب می‏گويند وضع ديگری دارد كه بعد ان‏شاءالله در همين سوره‏
توضيح خواهيم داد . پس يك قسمت از بحث ، مربوط به مشركين است و
ابتدا هم از مشركين شروع می‏شود . قسمتی از آيات اين سوره مربوط به اهل‏
كتاب است ، غير مسلمانانی كه خود را پيرو يكی از كتابهای آسمانی سابق‏
می‏دانند يعنی يهوديها و مسيحيها و حتی مجوسيها . يك قسمت از اين سوره‏
بحث درباره منافقان است . درباره منافقان هم در اين سوره زياد بحث شده‏
است . منافقان يعنی كسانی كه متظاهر به اسلامند ولی در قلبشان و در عمق‏
روحشان مسلمان نيستند ، كافرند ، غير مسلمانند ، و در نتيجه مردمی هستند
دو چهره : يك چهره‏شان چهره مسلمانی و چهره ديگرشان چهره كفر است . وقتی‏
با مسلمانان می‏نشينند اظهار مسلمانی می‏كنند و عمل مسلمانی انجام می‏دهند ،
و وقتی با كافران می‏نشينند مانند آنها هستند و خودشان را از آنها به‏
حساب می‏آورند . آيات اول اين سوره تا نزديك چهل آيه مربوط به مشركين‏
است .
اينجا يك تاريخچه‏ای هست كه ما بايد متوجه آن باشيم تا