است . اينها ديگر جمود است . اين حساب ، حساب آداب است . پس آيا
اخلاق با مقتضيات زمان عوض میشود ؟ خير . آيا مقتضيات زمان ، آداب را
عوض میكند ؟ بله .
از جمله آداب يكی هم رسوم ميان مردم است . اينها را نه میشود گفت
خوب است و نه میشود گفت بد است . مثلا هر مردمی برای مجالس عروسی يك
رسم مخصوصی دارند ، در مجالس ميهمانی يك رسم بالخصوصی دارند . جمله
ديگری را هم در ديوانی كه منسوب به اميرالمؤمنين است ، به ايشان نسبت
دادهاند و آن اين است : « بنی اذا كنت فی بلده غريبه فعاشر بادابها »
يعنی بچه جان ! اگر در شهری غريب بودی ، به آداب آن شهر معاشرت بكن .
اينجا صحبت آداب است . مثلا اگر در يك جا رفتی ديدی جمعيتی ايستاده
غذا میخورند ، تو هم آنجا بايست غذا بخور . اگر شما در ميان عربها برويد
، میبينيد وقتی میخواهند چيزی را تعارف بكنند ، آن را پرت میكنند . در
اينجا اگر كسی بخواهد ميهمانی بدهد بايد حتما به اندازه تعداد ميهمانان
جا داشته باشد ولی آنجا اينطور نيست ، ممكن است جمعيت زيادی را دعوت
بكنند در خانه كوچكی ، فقط تا ميهمان میآيد فورا غذای او را میدهند و
میرود . ميهمان ديگر میآيد همينطور . اما در ايران بايد حتما تمام
ميهمانها جمع بشوند ، آنوقت به آنها غذا بدهند . حالا ما اگر به آنجا
رفتيم بايد مطابق آداب آنها عمل بكنيم ، ديگر آدم نبايد تنگ نظری داشته
باشد و بگويد من میخواهم فقط به آداب خودمان عمل بكنم .
|