ظلم و ستمگری و حقوق يكديگر را پايمال كردن و از مسير عدالت خارج شدن ،
و ديگر از راه جهالت . جهالت يعنی چه ؟ يعنی اشتباه كردن . حيوانها اين
چيزها را ندارند . البته گاهی به ندرت اتفاق میافتد ولی نه آنطوری كه
برای انسان پيش میآيد كه يك قومی را فاسد میكند . مثلا میگويند ممكن
است اشتباهی برای دسته كارگر زنبور عسل پيدا بشود . افراد كارگر مأمورند
كه گلهای خوشبو و لطيف را پيدا كرده و آنها را بمكند و عسل تهيه كنند .
گاهی اشتباها بجای يك گل لطيف و خوشبو يك گل بدبو را میمكند اما اين
اشتباه بسيار كوچك است و زود هم جبران میشود . مأمورينی در كندو هستند
كه وقتی زنبورهای كارگر وارد میشوند دهان آنها را بو میكنند میبينند
وظيفه خودشان را خوب انجام دادهاند يا نه . اگر ديدند بد انجام دادهاند
فورا يك محكمه از محكمه صحرائی سريعتر تشكيل میدهند و با اسلحهای كه
دارند همانجا آنها را معدوم میكنند . اينست كه در آيه كريمه قرآن بعد از
بيان عرض امانت بر مخلوقات و امتناع تمام مخلوقات از پذيرش آن و
پيشقدم شدن انسان ، بلافاصله میفرمايد : « انه كان ظلوما جهولا » انسان
موجود بسيار ستمگری است ، انسان موجود بسيار نادانی است . اين دو
استعداد يعنی استعداد ترقی و تكامل از يك طرف ، و استعداد و امكان سقوط
و انحراف از طرف ديگر به واسطه ظلم يا جهل ، از يكديگر تفكيك نمیشود .
آيه ديگری در قرآن به همين مضمون هست ، اول سوره دهر : « هل اتی علی
الانسان حين من الدهر لم يكن شيئا مذكورا 0 انا خلقنا الانسان من نطفه
امشاج نبتليه فجعلناه سميعا بصيرا 0 انا »
|