بايد در همان زمان وجود پيدا بكند و محال است كه در زمان ديگر وجود پيدا
بكند . محال است كه يك لحظه از زمانی كه بايد وجود پيدا بكند ، جلو يا
عقب بيفتد . هر حادثه‏ای زمان مخصوص به خود دارد ، امكان اينكه يك لحظه‏
از زمان خودش جلو يا عقب بيفتد وجود ندارد چنانكه می‏گويند : الامور
مرهونه باوقاتها امور ، اشياء در گرو زمان خودشان هستند .
قرآن كريم راجع به فرا رسيدن مهلت امتها می‏فرمايد : « فاذا جاء اجلهم‏
لا يستأخرون ساعه و لا يستقدمون »( 1 ) آنگاه كه مدت اينها به پايان‏
می‏رسد ، نه ساعتی از آن وقت عقب می‏افتند و نه ساعتی جلو . راجع به‏
اينكه سنتی كه در اين عالم هست تخلف ناپذير است ، در آيات قرآن كريم‏
نظير تعبيری كه عرض می‏كنم و در بعضی جاها عين اين تعبير هست : سنه الله‏
: « و لن تجد لسنه الله تبديلا و لن تجد لسنه الله تحويلا »( 2 ) سنت خدا
نه تغيير پذير است و نه تحول پذير . مثلا شما در جلوی چشم خودتان می‏بينيد
يك برگ درخت حركت كرد . می‏بينيد اولا حركت كرد ، ثانيا در يك لحظه‏
معين حركت كرد يعنی الان كه شما نگاه می‏كنيد ، مثلا ساعت 12 روز بيستم‏
ديماه 1345 ، دقيقه فلان ، ثانيه فلان می‏باشد . محال بوده است كه اين برگ‏
در اين لحظه حركت نكند و محال بوده است كه در غير اين لحظه همين حركت‏
را انجام بدهد . حركت اين برگ معلول يك باد است و وقتی كه اين باد
بيايد ، محال است كه اين برگ تغيير وضع ندهد . حركت آن باد به نوبه‏

پاورقی :
1 - سوره اعراف ، آيه . 34
2 - سوره فاطر ، آيه . 43