پرستش می‏كردند ، دانشمندان آنها را تقديس می‏كردند ، يك مرتبه سقوط
می‏كرد ، شكست می‏خورد .
در اين جهت شايد كسی مانند ارسطو نباشد . اين فيلسوف معروف يونانی‏
در تمام علوم متبحر بوده است ، حيوان شناس ، رياضيدان ، منجم و طبيب‏
بوده است . اين مرد در زمان خودش طلوع كرد به طوری كه او را معلم بشر
ناميدند يعنی كسی كه در تمام علوم استاد است . كم كم آنچنان شخصيتی پيدا
كرد كه هيچ فيلسوف و عالمی جرأت نمی‏كرد بگويد ارسطو اينجور گفته است و
من اينجور می‏گويم . می‏گفتند تو بر خلاف ارسطو حرف می‏زنی ؟ ! مردی مانند
ابن سينا در مقدمه " حكمه المشرقيه " می‏گويد ما احيانا اگر در يك جا
عقائدی داشتيم كه مخصوص به خودمان بود جرأت نمی‏كرديم اظهار بكنيم كه‏
آنها عقايد خود ما است ، آنها را در لابلای عقايد ارسطو ذكر می‏كرديم تا
مردم قبول بكنند و اگر در لابلای عقائد ارسطو ذكر نمی‏كرديم اصلا كسی قبول‏
نمی‏كرد كه حرفی بر خلاف حرف ارسطو وجود داشته باشد . ابن رشد كه اهل‏
اندلس است جزء متعصبين نسبت به ارسطو است . او با ابن سينا دشمنی‏
داشت برای اينكه ابن سينا در بسياری از موارد از عقائد ارسطو پيروی‏
نكرده و از خودش عقائد مستقل ابراز داشته است . اروپائيها می‏گويند
طبيعت را ارسطو شناساند و ارسطو را ابن رشد ، چون ارسطو را ابن رشد به‏
اروپائيها معرفی كرد ، زيرا آثار ارسطو را ابن رشد شرح كرد كه در قرن‏
يازدهم و دوازدهم در اختيار اروپائيها قرار گرفت ، و يكی از مبادی تحول‏
علوم جديد همين ترجمه‏هائی است كه از ناحيه ابن رشد و ديگران شده است .
ولی آيا