سيگار نكشد و نمی‏كشد يعنی اراده بر عادت غلبه می‏كند . اما اگر اراده‏
نداشته باشد ، عادت غلبه می‏كند .
اخلاق معنايش اين است كه انسان اراده خودش را بر عادات ، بر طبايع‏
غلبه بدهد . يعنی اراده را تقويت بكند به طوری كه اراده بر آنها حاكم‏
باشد . حتی اراده بايد بر عادات خوب هم غالب باشد . چون كار خوب ،
اگر كسی به آن عادت پيدا كرد ، خوب نيست . مثلا ما بايد نماز بخوانيم‏
اما نبايد نماز خواندن ما شكل عادت داشته باشد . از كجا بفهميم كه نماز
خواندن ما عادت است يا نه ؟ بايد ببينيم آيا همه دستورات خدا را مثل‏
نماز خواندن انجام می‏دهيم ؟ اگر اينطور است ، معلوم می‏شود كه كار ما به‏
خاطر امر خدا است . اما اگر ربا را می‏خوريم ، نماز را هم با نافله‏هايش‏
می‏خوانيم ، اگر خيانت به امانت مردم می‏كنيم ولی زيارت عاشورايمان هم‏
ترك نمی‏شود ، می‏فهميم كه اينها عبادت نيست ، روی عادت است . از امام‏
روايت شده است : « لا تنظروا الی طول ركوع الرجل و سجوده » ( 1 )
هيچوقت به طول دادن ركوع و سجود شخص نگاه نكنيد . يعنی ركوعهای طولانی و
سجودهای طولانی شما را گول نزند . ممكن است اين از روی عادت باشد و اگر
ترك بكند وحشت بكند . اگر می‏خواهيد بفهميد اين شخص چگونه آدمی است ،
در راستيها و امانتها امتحانش بكنيد . چون امين بودن عادت بردار نيست‏
، راست گفتن عادت بردار نيست مانند نماز خواندن .

پاورقی :
1 - اصول كافی ، ج 2 ، ص . 105