|
تسنيم
(تفسير قران كريم - جلد ۱)
آية الله جوادى آملى
- پىنوشتها -
- ۴ -
901-سوره نساء، آيه 59 .
902-بحار، ج 10، ص 227 .
903- سوره انعام ، آيه 57
904-سوره يونس ، آيه 57 .
905-بحار، ج 67، ص 64 .
906-سوره نساء، آيه 119 .
907-سوره جاثيه ، آيه 23 .
908-سوره يس ، آيه 60 .
909-سوره انبياء، آيه 67 .
910-بحار، ج 89، ص 97 .
911-سوره نور، آيه 55 .
912-سوره بقره ، آيه 40 .
913-سوره انعام ، آيه 79 .
914-سوره انعام ، آيه 162 .
915-بحار، ج 66، ص 317 (بيان ) .
916-سوره مريم ، آيه 93 .
917-الميزان ، ج 1، ص 27 .
918-سوره فتح ، آيات 4 و 7 .
919-سوره انعام ، آيه 79 .
920-سوره شعراء، آيات 78 80 .
921-مفاتيح الجنان ، دعاى روز 28 ماه رمضان .
922-ضريع ، خار
بيابان است ، كسانى كه امروز كالاءنعامند فردا غذايشان خار بيابان خواهد بود .
923-سوره غاشيه ، آيات 6 7 .
924-بحار، ج 73، ص 202 .
925-همان ، ص 204 .
926-سوره يوسف ، آيه 18 .
927-سوره مائده ، آيه 2 .
928-سوره اسراء، آيات 18 20 .
929-سوره انفال ، آيه 42 .
930-سوره بقره ، آيه 153 .
931-شرح منظومه ، بخش حكمت ، فريدة فى الصدق : ص
354 .
932-بحار، ج 74، ص 286 .
933-همان ،ج 72، ص 308 .
934-تحف العقول ، ص 164 .
935-سوره بقره ، آيه 257 .
936-سوره هود، آيه 123 .
937-منظور درجات پايين استعانت است و گرنه درجات
بالاى آن همان گون كه در بحث پيش گذشت همان استيلا، يعنى پذيرش ولايت الهى است .
938- سوره حج ، آيه 11 .
939-سوره بقره ، آيه 201 .
940-سوره بقره ، آيه 200 .
941-نهج البلاغه ، حكمت 237 .
942-اصول كافى ، ج 2، ص 84 .
943-سوره نمل ، آيه 89 .
944-سوره آل عمران ، آيه 31 .
945-بحار، ج 67، ص 205 .
946-همان ، ج 8، ص 200 .
947-تفسير صافى ، ج 1، ص 72 .
948-بحار، ج 67، ص 210 .
949-سوره توبه ، آيه 28 . اگر در استظهار نجاست
فقهى و ظاهرى آنها از آيه مزبور اختلافى باشد، در نجاست كلامى و باطنى آنان ترديدى
نيست .
950-سوره يوسف ، آيه 106 .
951-تحف العقول ، ص 326 .
952-سوره انعام ، آيه 91 .
953-نور الثقلين ، ج 1، ص 20 (سوره بقره ، آيه
258 ) .
954-نهج البلاغه ، نامه 34، بند5 .
955-همان ، خطبه 151، بند 1 .
956-همان ، خطبه 190، بند 1 .
957-همان ، خطبه 100، بند1 .
958-سوره زمر، آيه 36 .
959-بحار، ج 92، ص 195 .
960-سوره بقره ، آيه 40 .
961- مفردات راغب ، سرط
.
962-التحقيق ، ج 6، ص 264 .
963-بحث مبسوط هدايت تكوينى و تشريعى در كتاب
هدايت در قرآن آمده است .
964-مفسرانى كه هدايت در اين آيه كريمه را به
مداومت بر پيمودن صراط مستقيم
و يا ثبات قدم در راه تفسير كرده اند، آن را
هدايت تكوينى دانسته اند .
965-نهج البلاغه ، خطبه 16، بند 7 .
966-سوره اعراف ، آيه 143 .
967-بحار، ج 87، ص 175 .
968-همان ، ج 99، ص 267 .
969-سوره فصلت ، آيه 17 .
970-سوره حج ، آيه 46 .
971-سوره فصلت ، آيه 17 .
972-سوره نساء، آيه 56 .
973- سوره انعام ، آيه 122 .
974-سوره شورى ، آيه 52 .
975-سوره تحريم ، آيه 8 .
976-سوره ابراهيم ، آيه 1 .
977-سوره حديد، آيه 25 .
978-سوره عنكبوت ، آيه 6 .
979-سوره عنكبوت ، آيه 69 .
980-سوره حديد، آيه 4 .
981-سوره طه ، آيه 50 .
982-سوره نحل ، آيه 128 .
983-سوره فجر، آيه 14 .
984-سوره انشقاق ، آيات 6 12 .
985-سوره آل عمران ، آيه 187 .
986-سوره سباء، آيه 38 .
987-سوره انفال ، آيه 59 .
988- سوره فجر، آيات 25 26 .
989-سوره انعام ، آيه 153 .
990-سوره صافات ، آيه 23 .
991-سوره مطففين ، آيه 15 .
992-سوره سجده ، آيه 12 .
993-سوره انعام ، آيه 161 .
994-سوره انعام ، آيه 153 .
995-سوره حجر، آيه 79 . يعنى دو شهرى كه در حادثه
هلاكت انطاكيه ويران شد، بر سر بزرگراه مكه به شام بود .
996-سوره انعام ، آيه 153 .
997-سوره عنكبوت ، آيه 69 .
998-سوره طه ، آيه 135 .
999-سوره حجر، آيات 39 41 .
1000-سوره زخرف ، آيه 43 .
1001- سوره هود، آيه 56 .
1002-سوره فصلت ، آيه 30؛ سوره احقاف ، آيه 13 .
1003-ر.ك ابتداى بحث تفسيرى آيه (اياك نعبد)، ص
416 .
1004-سوره تغابن ، آيه 11 .
1005-سوره عنكبوت ، آيه 69 .
1006-سوره محمد صلى الله عليه و آله و سلم ، آيه
17 .
1007-سوره مريم ، آيه 96 .
1008-سوره فصلت ، آيه 17 .
1009-سوره اعراف ، آيه 146 .
1010-سوره زخرف ، آيه 36 .
1011-سوره مائده ، آيات 15 16 .
1012-سوره بقره ، آيه 185 .
1013-سوره فرقان ، آيه 1.
1014-سوره مدثر، آيه 31 .
1015-سوره مريم ، آيه 33 .
1016-سوره مائده ، آيه 16 .
1017-سوره صافات ، آيه 23 .
1018-سوره اعراف ، آيه 43 .
1019-سوره صافات ، آيه 114 118 .
1020-منت همان نعمت بزرگ و سنگينى است كه حمل آن
دشوار باشد . در قرآن كريم از آفرينش مجموع نظام آسمانها و زمين به
منت
ياد نشده است ، ولى از نعمت رسالت و
هدايت به منت تعبير شده است : (لقد من الله على المؤ منين اذ بعث فيهم
رسولا ) (سوره آل عمران ، آيه 164 )، (بل الله يمن عليكم اءن هديكم للايمان ) (سوره
حجرات ، آيه 17 ) .
1021-سوره انعام ، آيه 125 .
1022-نهج البلاغه ، حكمت 147 .
1023-سوره كهف ، آيه 13 .
1024- سوره حج ، آيه 24 .
1025-سوره قصص ، آيه 56 .
1026-سوره شورى ، آيه 52 .
1027-سوره مائده ، آيه 99 .
1028-سوره مائده ، آيه 67 .
1029-سوره بقره ، آيات 45 و 153 .
1030-سوره تغابن ، آيه 11 .
1031-سوره نور، آيه 54 .
1032-سوره رعد، آيه 27 .
1033-سوره شورى ، آيه 13 .
1034-سوره شورى ، آيه 52 .
1035-تفصيل اين بحث در صفحه 435 و 442 گذشت .
1036-سوره بقره ، آيه 213 .
1037-سوره اسراء، آيه 9 .
1038-سوره انبياء، آيه 73 .
1039-سوره شورى ، آيه 52 .
1040-سوره اعراف ، آيه 159 .
1041-سوره يونس ، آيه 35 . هدايت در آيات قرآن
گاهى بدون حرف جر ذكر مى شود؛ مانند: (اهدنا الصراط المستقيم ) و گاهى با حرف
الى ؛ مانند: ( و يهدى الى صراط العزيز الحميد) (سوره سباء، آيه 6) و در
برخى موارد با حرف لام ؛ مانند (ان هذا القران يهدى
للتى هى اءقوم (سوره اسراء، آيه 9)و (قل الله يهدى للحق ) (سوره يونس ، آيه 35 ).
1042-كلمه اءحق در
اين آيه كريمه
افعل تعيين است ، نه افعل تفضيل
و مقصود از آن اولويت تعيينى است ، مانند اولويتى كه در آيه كريمه ( و اءولوا
الاءرحام بعضهم اءولى ببعض ) (سوره انفال ، آيه 75 ) آمده است ، نه اولويت ترجيحى .
1043-سوره مائده ، آيات 15 16 . تعبير (يهدى به
) در اين آيه كريمه نشانه آن است كه هدايت قرآن در واقع هدايت خداست و قرآن ، تنها
ابزار هدايت است ؛ مانند اين كه درباره قلم وقتى گفته مى شود:
مى نويسد ، اسناد نوشتن در واقع به نويسنده است و گرنه قلم ابزارى بيش نيست
. اسناد هدايت به قرآن و مانند آن نيز، از نوع اسناد فعل به ابزار آن است .
1044-بحار، ج 38، ص 188 .
1045- سوره آل عمران ، آيه 60 .
1046- سوره فتح ، آيات 4 و 7 .
1047-سوره حاقه ، آيات 35 37 .
1048-سوره نمل ، آيه 90 . چون تعبير آيه كريمه ،
(ما كنتم تعملون ) است ، به
بما كنتم تعملون تا معنا اين باشد كه اين جزا در برابر
كارهايتان است .
1049- نهج البلاغه ، خطبه 224، بند 8 .
1050-بحار، ج 6، ص 239 .
1051-سوره انعام ، آيه 90 .
1052-سوره نساء، آيه 69 .
1053-بحث مبسوط درباره وحدت و كثرت صراط ذيل آيه
153 سوره انعام خواهد آمد .
1054-سوره نساء، آيه 82 .
1055-نهج البلاغه ، خطبه 29، بند1 .
1056-سوره اعراف ، آيه 86 .
1057-معناى نهى حضرت شعيب (عليه السلام ) با
توجه به اين سخن شيطان كه به خداى سبحان گفت : بر سر راه انسانها براى رهزنى كمين
مى كنم : ( لا قعدن لهم صراطك المستقيم ) (سوره اعراف ، آيه 16)، اين است كه از
شياطين نباشيد . اگر كسى مانع عمل خير يا فهم صحيح يا آراسته شدن به خلق خوبى شد،
او نيز شيطانى است به صورت انسان كه در كمين راهيان صراط نشسته است .
1058-سوره انعام ، آيه 153 . پيامبر اكرم صلى
الله عليه و آله و سلم براى تبيين اين آيه كريمه ، خطى مستقيم و در اطراف آن خطوط
ديگرى رسم كردند و آنگاه فرمودند: اين خطوط مستقيم ، راه رشد
است و اين خطوط ديگر راههايى است كه بر سر هر يك از آنها شيطانى است و به آن راه
دعوت مى كند و سپس اين آيه را تلاوت فرمودند. (جوامع الجامع ، ج 1، ص 427؛
درالمنثور؛ ج 3، ص 385 ) .
1059-سوره اعراف ، آيه 38 .
1060-سوره اعراف ، آيه 43 .
1061-سوره فاطر، آيه 34 .
1062-سوره طه ، آيه 135 .
1063-سوره بقره ، آيه 156 .
1064-سوره سجده ، آيه 22 .
1065-سوره سجده ، آيه 12 .
1066-سوره هود، آيه 56 .
1067-سوره طه ، آيه 81 .
1068-سوره فاطر، آيه 10 .
1069-سوره مؤ منون ، آيات 73 74 .
1070-سوره بقره ، آيه 260 .
1071- سوره اعراف ، آيه 86 .
1072-سوره اعراف ، آيه 16 .
1073-سوره نساء، آيه 69 .
1074-سوره مريم ، آيه 68 .
1075-سوره هود، آيه 112 .
1076-سوره بقره ، آيه 148 .
1077-سوره بقره ، آيه 148 .
1078-سوره مجادله ، آيه 11 .
1079-سوره نساء، آيه 115 .
1080-سوره بقره ، آيه 25 .
1081-سوره كهف ، آيه 29 .
1082-سوره اسراء، آيه 20 .
1083-سوره سجده ، آيه 12 . سر افكنده محشور شدن
مجرم در قيامت كه در روايات نيز به آن اشاره شده ، تنها به معناى
سر به زيرى بر اثر شرم نيست ، بلكه او بر اثر زمينى انديشيدن با هيئت خاص (
منكوس الراءس ) محشور مى شود و اين بازتاب همان افكار و رفتار دنيوى اوست كه در جهت
تنزل بود، نه تعالى .
1084-سوره بقره ، آيه 26 .
1085-سوره انعام ، آيه 126 .
1086-سوره شورى ، آيه 53 .
1087-سوره طه ، آيه 135 .
1088-بحار، ج 20، ص 215 .
1089-سوره ملك ، آيه 22 .
1090-سوره مائده ، آيه 105 .
1091- نورالثقلين ، ج 5، ص 495 .
1092-سوره انعام ، آيه 161 .
1093-انسان در هنگام تولد گرچه فاقد علوم حصولى
است ، ولى نسبت به علوم حضورى فطرى بر صراط مستقيم تكوينى سرشته شده است و به آنها
گرايش دارد .
1094-نور الثقلين ، ج 1، ص 22 .
1095-1095 همان ، ص 22 .
1096-همان ، ص 21 .
1097- سوره جن ، آيه 15 .
1098-سوره حديد، آيه 15 .
1099-سوره قارعه ، آيات 8 9 .
1100-علم اليقين ، ج 2، ص 601؛ بحار، ج 68، ص
226 .
1101-سوره واقعه ، آيات 88 89 .
1102-سوره مزمل ، آيه 19؛ سوره انسان ، آيه 29 .
1103-سوره اسراء، آيه 32 .
1104-صحيفه سجاديه ، دعاى 42 .
1105-سوره سباء، آيه 33 .
1106- در ادراك هر چيز خارجى شش عنصر تحقق دارد
كه چهار عنصر آن در حريم بحث اتحاد عالم و معلوم راه ندارد؛ مثلا وقتى مدركى حقيقت
درخت را به درستى درك مى كند، درختى كه در خارج از ذهن او در جهان عينى
موجود است ، وجود و (ماهيتى
دارد . درك كننده نيز وجود و
ماهيتى دارد و صورت علمى موجود در نفس مدرك نيز داراى
وجود و ماهيتى است .
خلاصه اين كه ، هر يك از مدرك ، مدرك و صورت ادراكى ، وجود و ماهيتى دارد . از اين
رو در ادراك ، عناصر شش گانه تحقق دارد . از اين عناصر شش گانه ، وجود و ماهيت مدرك
( درخت موجود در جهان خارج ) كه خارج از نفس مدرك است ، هر دو از حريم بحث اتحاد
عالم با معلوم بيرون است . همچنين ماهيت مدرك و ماهيت صورت ادراكى او از بحث بيرون
است ؛ زيرا ماهيت از سنخ مفهوم است است و امر خارجى با مفهوم اتحاد ندارد . پس آنچه
از عناصر شش گانه مى ماند وجود عالم با
وجود علم است كه با هم متحد مى شود و معناى انديشه
بودن انسان : اى برادر تو همين انديشه اى ) نيز همين است ؛ يعنى تو همان فهمى (نه
همان مفهوم ) . انسان هر چه را فهميد، عين فهم آن مى شود، نه عين مفهوم آن . پس اگر
فهمنده اى درخت را به درستى فهميد با ماهيت درخت متحد نمى شود، بلكه با علم به درخت
متحد مى شود .
1107-بحار، ج 67، ص 209 . برخى از افراد انسان
در قيامت به صورت حيوانات محشور مى شوند و حشر آنان به اين صورت به آن معنا نيست كه
سيرتشان انسانى و صورتشان حيوانى است ، بلكه به واقع تبديل به حيوان شده اند؛ چون
نحوه خاص راه رفتن حيوان و انسان (حركت بر روى چهار يا دو پا ) مقوم ذاتى آنها نيست
، بلكه امرى ظاهرى و عرضى است ؛ زيرا اگر انسان نيز همانند اسب با دست و پا راه مى
رفت باز انسان بود و اسب اگر بر روى دو پا راه مى رفتا باز حيوان بود .
انسانيت انسان به نفس ناطقه اوست و تشبيه كافران به چهارپايان در قرآن كريم (اولئك
كالاءنعام بل هم اءضل ) (سوره اعراف ، آيه 179 ) نيز مجاز و براى توهين و تحقير
آنان نيست ؛ زيرا اولا، سراسر قرآن ادب و لطف است و نه تنها خود ناسزا نمى گويد،
بلكه ديگران را نيز از ناسزا و بدگويى حتى به بتهاى بت پرستان منع مى كند: ( و لا
تسبوا الذين يدعون من دون الله فيسبوا عدوا بغير علم ) (سوره انعام ،آيه 108 )،
بلكه كافران ، به حق همانند چهارپايان يا فروترند؛ زيرا عقل آنان اسير شهوت و
غضبشان است و ثانيا، حيوانات تبهكار نيستند تا قرآن كريم براى توهين به كافران ،
آنان را به چهارپايان تشبيه كند . خداى سبحان همه حيوانات را با هدايت تكوينى بر
صراط مستقيم هدايت كرده است : ( ما من دابة الا هو اخذ بناصيتها ان ربى على صراط
مستقيم ) (سوره هود، آيه 56 ) و همچنين آنها را به زيبايى ستوده ، مظهر جمال معرفى
مى كند: (و لكم فيها جمال حين تريحون و حين تسرحون ) (سوره نحل ، آيه 6 ) .
پس اين تشبيه براى تبيين حقيقتى است كه از ديد برخى انسانها پوشيده است . انسانى كه
مشى او بر اساس شكم و شهوت است و علم و اراده خود را در مسير شكم به كار مى گيرد از
نظر هيئت و سيرت مانند حيوانى است كه بر شكم راه مى رود: ( و الله خلق كل دابة من
ماء فمنهم من يمشى على بطنه ) (سوره نور، آيه 45 ) . بنابراين ، حشر انسان به صورت
حيوان بر اساس مبانى قرآنى و عقلى ، امرى واقعى است ، نه سخن مجازى و شاعرانه .
1108-مرحوم شيخ بهائى مى فرمايد: آن امر ذهنى كه
ما آن را نيت عبادت مى پنداريم به حمل اولى
نيت است و به حمل شايع غفلت ؛ يعنى نام و
عنوانش نيت ، اما روح و حقيقتش مصداقى از مصاديق غفلت است ؛ زيرا اگر اين نيت
بود، افكار ما در نماز اين گونه پراكنده و پريشان نبود .
نيت واقعى ، همان انبعاث پر كشيدن روح و رها كردن تعلق است . اگر نمازگزار بتواند
هنگام نماز از طبيعت منقطع شود آنگاه نيت واقعى تحقق مى يابد و گرنه كسى كه در حال
عبادت ، همچنان در موطن پيشين خود باقى است و هجرتى نكرده تقربى ندارد . تقرب كه با
پر كشيدن از طبيعت حاصل مى شود، كارى دشوار است و از اين رو به
اءفضل الاءعمال موسوم شده است (اربعين شيخ بهائى ، بحث
نيت ) .
1109-بحار، ج 67، ص 191 .
1110-همان ، ص 190 .
1111- همان ، ص 210 .
1112- همان ، ص 210 .
1113- سوره بقره ، آيه 6 .
1114-سوره شعراء، آيه 136 .
1115-نهج البلاغه ، حكمت 45 .
1116-الجامع لاءحكام القرآن ، ج 1، ص 145 .
1117-بحار، ج 82، ص 22 .
1118-ر.ك مجمع البيان ؛ الجامع لاحكام القرآن ؛
منهج الصادقين .
1119-بحار، ج 10، ص 61 .
1120-نور الثقلين ، ج 1، ص 21 .
1121-بحار، ج 36، ص 128 .
1122-معانى الاءخبار، ص 33 .
1123-نور الثقلين ، ج 1، ص 20 .
1124-بحار، ج 89، ص 254 .
1125-بحار، ج 89، ص 254 .
1126-نورالثقلين ، ج 1، ص 21 .
1127-نور الثقلين ، ج 1، ص 21 .
1128-همان ، ص 22 .
1129-معانى الاءخبار، ص 32 .
1130-بحار، ج 37، ص 212 .
1131-تفسير صافى ، ج 1، ص 73 .
1132-نهج البلاغه ، خطبه 87، بند 12 .
1133-نور الثقلين ، ج 1، ص 21 .
1134-بحار، ج 8، ص 249 .
1135-سوره مريم ، آيات 71 72 . تعبير (كان على
ربك ) به اين معناست كه خداوند فعلى از افعال خود را بر فعل ديگر حاكم كرده است ؛
مانند: (كتب ربكم على نفسه الرحمة ) (سوره انعام ، آيه 54 ) كه حكمت الهى زمامدار و
حاكم رحمت اوست و گرنه چيزى بر خداى سبحان حكومت ندارد و او زير پوشش قضا و حكم هيچ
موجودى نيست . آنچه هست ، افعال خداى سبحان است كه برخى زير پوشش برخى ديگر است و
در اين گونه موارد نيز اوصاف فعليه را مى شود به فاعل نسبت داد .
1136-سوره قصص ، آيه 23 .
1137-سوره يوسف ، آيه 19 .
1138-برخى از روايات به روشنى
ورود را به
دخول تفسير كرده است .ر.ك مجمع البيان ، ج 5، ص 525؛
درالمنثور، ج 4، ص 280 و 281؛ كشاف ، ج 2، ص 520 .
1139-سوره اءنبياء، آيه 101 .
1140-بحار، ج 8، ص 250 .
1141-سوره نساء، آيه 10 .
1142-نهج البلاغه ، نامه 68 .
1143-سوره ق ، آيه 22 .
1144-تفسير قمى ، ج 1، ص 29 .
1145-علم اليقين ، ص 969 .
1146-نهج البلاغه ، خطبه 83، بند 36 .
1147-بحار، ج 65، ص 180 .
1148-سوره هود، آيه 10 .
1149-سوره نحل ، آيه 18 .
1150-سوره لقمان ، آيه 20 .
1151-سوره دخان ، آيات 26 27 .
1152-سوره مزمل ، آيه 11 .
1153- التحقيق ، ج 12، ص 178؛ الميزان ، ج 11، ص
81 .
1154-بحار، ج 70، ص 278 .
1155-سوره انعام ، آيه 56 .
1156-سوره اسراء، آيه 15 .
1157-سوره نساء، آيه 116 .
1158-سوره اعراف ، آيه 60 .
1159-سوره بقره ، آيه 108 .
1160-سوره زمر، آيه 22 .
1161-سوره ممتحنه ، آيه 1 .
1162-سوره نوح ، آيه 27 .
1163-سوره جمعه ، آيه 2 .
1164-سوره نساء، آيه 69 .
1165-نبيين همان
برگزيدگان خداى سبحانند كه از طريق وحى الهى تعليم و تربيت بشر را بر عهده دارند و
هر گونه حركتى در غير مسير آنان حركتى به سوى گمراهى است ؛ گرچه سالكان صراط را
راهى به مقام نبوت آنان نيست .
صديقان كسانى كه در مقام اعتماد، اخلاق و عمل ، اهل
صدق باشند و صداقت در عقيده ، اخلاق و عمل ، انسان را به مقام آنان مى رساند .
شهداء در فرهنگ قرآن شاهدان اعمالند، نه كشته شدگان در
جبهه هاى جنگ . مقام شهادت مقامى رفيع است ؛ زيرا شهادت شاهدان در قيامت ، مستلزم
مشاهده و تحمل صحنه عمل در دنياست . پس آنان چه در بيدارى و چه در خواب در حال
شهودند؛ زيرا قيامت كه ظرف اداى شهادت است بايد مسبوق به تحمل آن باشد .
صالحين در لسان قرآن ، برتر از (الذين عملوا الصالحات
) هستند؛ زيرا صلاح صالحان ، صفتى مستمر و مربوط به مقام و گوهر ذات آنان است ، بر
خلاف ( الذين عملوا الصالحات ) كه صلاح عملى دارند و صلاح در مقام فعل ، نازلتر از
صلاح در مقام ذات است و از اين رو قرآن كريم درباره بعضى از انبيا مى فرمايد: در
آخرت از صالحان خواهند بود: ( و انه فى الاخرة لمن الصالحين ) (سوره بقره ، آيه 130
).
بنابراين ، همان گونه كه برخى انسانها جزو شهيدان هستند اما از نبيين نيستند، بعضى
از انبيا نيز ممكن است به درجه نهايى صلاح راه نيافته باشند .
تذكر: عنوان صالحان ، مراتبى دارد كه برخى از آنها در
دنيا براى همه پيامبران (عليهم السلام ) حاصل است ، چنانكه در آيه 85 سوره انعام
چنين آمده است : ( ... كل من الصالحين )، ليكن مرتبه نهايى آن ،در دنيا براى همگان
حاصل نيست . از اين رو در آيه مذكور چنين آمده است : ( و انه فى الاخرة لمن
الصالحين ) و پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم كه مرتبه نهايى صلاح را دارد،
در معرفى خود مى فرمايد: ( انه وليى الله الذى نزل الكتاب و هو يتولى الصالحين )
(سوره اعراف ، آيه 196 ) .
1166-سوره نحل ، آيه 53 .
1167-سوره نحل ، آيه 18 .
1168- نهج البلاغه ، خطبه 1، بند 1 .
1169-سوره لقمان ، آيه 20 .
1170-سوره كهف ، آيه 46 .
1171-سوره شعراء، آيه 88 .
1172-سوره قلم ، آيات 14 15 .
1173-سوره مزمل ، آيه 11 .
1174-سوره اسراء، آيه 83 .
1175-سوره بقره ، آيه 40 .
1176-سوره بقره ، آيه 61 .
1177-سوره دخان ، آيات 24 27 .
1178-سوره شعراء، آيه 80 .
1179-سوره حجر، آيه 39 .
1180-سوره اعراف ، آيه 45 .
1181-سوره اسراء، آيه 44 .
1182-سوره نور، آيه 41 . تعبير (اءلم تر) در اين
گونه آيات نشانه آن است كه اگر انسان اندكى پرده را كنار بزند، حقايق را به وضوح
مشاهده مى كند .
1183-سوره انعام ، آيه 38 .
1184-سوره ابراهيم ، آيه 3 .
1185-سوره كهف ، آيه 1 .
1186-سوره اعراف ، آيه 53 .
1187-سوره طه ، آيات 105 108 .
1188-سوره مؤ منون ، آيه 74 .
1189-تفسير ابن عربى ، ج 1، ص 31 .
1190-سوره بقره ، آيه 61 .
1191-سوره آل عمران ، آيه 112 .
1192-سوره نساء، آيه 24 .
1193-سوره حجر، آيه 39 .
1194-سوره نساء، آيه 119 .
1195-سوره كهف ، آيات 7 8 .
1196-سوره حجرات ، آيه 7 .
1197-سوره نساء، آيات 71 73 .
1198-مفاتيح الجنان ، زيارت مطلقه امام حسين
(عليه السلام ) .
1199-سوره توبه ، آيات 45 46 .
1200-نهج البلاغه ، خطبه 168، بند 17 .
1201-سوره مائده ، آيه 3 .
1202-سوره تكاثر، آيه 8 .
1203-نورالثقلين ، ج 5، ص 665 .
1204-تفسير صافى ، ج 5، ص 371 .
1205-سوره مائده ، آيه 110 .
1206-سوره مريم ، آيه 31 .
1207-سوره آل عمران ، آيه 103 .
1208- سوره مائده ، آيات 21 24 .
1209- سوره مائده ، آيه 23 .
1210-سوره صافات ، آيات 54 57 .
1211-سوره فرقان ، آيات 27 28 .
1212-سوره واقعه ، آيات 7 12 .
1213-سوره انسان ، آيات 17 18 .
1214-سوره انسان ، آيه 5 .
1215-سوره مطففين ، آيات 22 28 .
1216-سوره قصص ، آيه 17 .
1217-سوره فرقان ، آيه 27 .
1218-سوره توبه ، آيه 119 .
1219-سوره آل عمران ، آيه 193 .
1220-سوره فرقان ، آيات 27 28 .
1221-سوره نور، آيه 62 .
1222-سوره فتح ، آيه 29 . سيما به معناى علامت و
نشانه است ، نه صورت و از ريشه وسم به معناى
علامت است . كلمه موسوم نيز كه از وسم مشتق
است به معناى نشان دار است و چون علامت ، اغلب در چهره
قرار دارد، سيما به معناى صورت و چهره به كار مى رود.
1223- سوره نساء، آيه 69 .
1224-سرعت امرى مطلوب و وصف حركت است ، و عجله
امرى نامطلوب و صفت متحرك است .
1225-سوره آل عمران ، آيه 133 .
1226- سوره مائده ، آيه 48 .
1227-سوره فرقان ، آيه 74 .
1228-سوره انعام ، آيه 124 .
1229-بحار، ج 22، ص 374 .
1230-مجمع البيان ، ج 9 10، ص 611 .
1231- سوره مجادله ، آيه 11 . در بخش اول اين
آيه كه سخن از مؤ من است ، كلمه درجة كه مفعول و يا
تميز است حذف شده ، ولى در بخش دوم كه از مؤ من عالم ياد مى شود ذكر شده است و
تقدير آيه چنين است : (يرفع الله الذين امنوا منكم [ درجة ] و الذين اءوتوا العلم
درجات )
1232-سوره نساء، آيه 69 .
1233-سوره احزاب ، آيه 36 .
1234-نهج البلاغه ، خطبه 201، بند 1 .
1235-همان ، حكمت 147 .
1236-سوره سجده ، آيه 13 .
1237-سوره يونس ، آيه 32 .
1238-تفسير صافى ، ج 1، ص 74 (سوره نساء، آيه 69
) .
1239-بحار، ج 10، ص 61 .
1240- بحار، ج 24، ص 13 .
1241-نور الثقلين ، ج 1، ص 23 .
1242-بحار، ج 25، ص 213 .
1243-نور الثقلين ، ج 1، ص 24.
1244-تفسير صافى ، ج 1، ص 74.
1245-بحار، ج 25، ص 274 .
1246-نور الثقلين ، ج 1، ص 25 .
1247-تفسير عياشى ، ج 1، ص 24 .
1248-سوره مائده ، آيه 60.
1249- بحار، ج 25، ص 274 (سوره مائده ، آيه 60 )
.
1250- نور الثقلين ، ج 1، ص 24 .
1251-سوره مطففين ، آيه 27 .
1252- بحار، ج 8، ص 150 .
1253-بحار، ج 8، ص 150 .
1254-نهج البلاغه ، خطبه 64، بند 8 .
1255-همان ، خطبه 151، بند 4 .
1256-همان ، خطبه 187، بند 3 .
1257-همان ، حكمت 358 .
1258-همان ، خطبه 224، بند 12 .
1259-همان ، حكمت 387 .
1260-سوره بقره ، آيه 201 .
|
